از انگری بردز تا گنشین ایمپکت؛ بازی‌های موبایل از زمان پیدایش چه تکاملی داشته‌اند؟
از زمانی که دنیای گیمینگ به رسمیت شناخته شد، شرکت‌های مختلف به دنبال این بودند که کنسول‌های دستی بسازند. با این کار گیمرها در هر کجای دنیا می‌توانستند بازی کرده و از عناوین مختلف لذت ببرند. به همین دلیل کنسول‌های کوچک مختلفی از گیم‌بوی (Gameboy) تا نینتندو سوییچ (Nintendo Switch) ساخته شدند. از اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی بود که شرکت‌های مختلفی ادعا به ساخت گوشی هوشمند (Smart Phones) کردند. با این حال هیچ تلفن هوشمندی به طور رسمی وجود نداشت تا اینکه سیستم عامل آی آو اس (iOS) و اندروید (Android) پدیدار شدند.
این دو سیستم عامل به حدی در دنیا مؤثر بودند که باعث شدند گوشی‌های هوشمند تبدیل به مهم‌ترین اختراع قرن ۲۱ شود. چیزی که در دست همه ما وجود داشته و در هر خانه نه تنهای یک عدد بلکه چندین عدد از آن وجود دارد. این موضوع باعث شد تا شرکت‌های بازی‌سازی نیز به فکر بیافتند. به دلیل اینکه این پلتفرم به شدت گسترده بوده و کاربران زیادی دارد. از طرفی جامعه گیمینگ با وجود گستردگی، نسبت به کل جهان اندازه کوچکی دارد. به همین دلیل شرکت‌های بازی‌سازی به دنبال گسترش دسترسی افراد و فروش بیشتر بازی‌ها بودند. پس تلاش کردند وارد دنیای گوشی‌های هوشمند بشوند.
تاریخچه تلفن‌های هوشمند
بگذارید کمی به عقب برگردیم. اولین تلفن هوشمندی که توانست توجه کل دنیا را به خود جلب کند، آیفون ۲G اپل بود. این گوشی در سال ۲۰۰۹ معرفی شد و یک رابط کاربری کاملاً جدید را به دنیا معرفی کرد. در آن زمان اندروید هنوز گسترش زیادی پیدا نکرده بود و یک سیستم عامل ساده بود. گوگل در سال ۲۰۰۵ اندروید را از یک شرکت کوچک خریداری کرد و در حال کار روی آن بود. با این حال این سیستم عامل با پختگی فاصله بسیار زیادی داشت.
وضعیت آی‌او‌اس نیز بهتر نبود. با این حال نکته مثبتی که داشت این بود که یک فروشگاه متمرکز برای برنامه داشت. به همین دلیل کاربران به راحتی و بدون دغدغه می‌توانستند برنامه‌های مختلف را دانلود کرده و از آن لذت ببرند. دقیقاً همین زمان بود که اندروید نیز به دنبال بهتر شدن افتاد و تغییرات زیادی پیدا کرد. رقابت میان اندروید و آی‌او‌اس از همان زمان شروع شد و همچنان نیز ادامه دارد. همین موضوع باعث پیشرفت هر دو سیستم عامل در ۱۴ سال اخیر شده است.
در ابتدای کار عناوین موجود روی گوشی‌های هوشمند بسیار ساده بودند. عناوینی مثل تتریس و ۲۰۴۲ که همگی با یک الگوریتم بسیار ساده کار می‌کردند. شروع گیمینگ روی موبایل را می‌توان حدود سال ۲۰۱۲ یا ۲۰۱۳ دانست که شرکت‌های مختلف وارد دنیای گیمینگ روی موبایل شدند. نکته اینجاست که تا حدود سال ۲۰۱۸ همچنان شرکت‌های بزرگ گیمینگ مثل اکتیویژن (Activision) اعتقاد زیادی به گیمینگ روی موبایل نداشتند.
در دنیای امروزی ما شاهد تنوع بسیار زیادی در دنیای گوشی‌های هوشمند هستیم.
پرندگان خشمگین عنوانی که دنیای گیمینگ روی موبایل را تغییر داد
در سال ۲۰۰۹ یک بازی به نام پرندگان خشمگین (Angry Birds) ساخته شد. این بازی در زمان عرضه توانست موفقیت خوبی کسب کند ولی نسخه اولیه بازی چندان محتوای خاصی نداشت. با گذشت زمان شرکت سازنده یعنی رویو (Rovio) نسخه‌های دیگری برای این بازی عرضه کرد و اوج محبوبیت عناوین پرندگان خشمگین را می‌توان سال ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ میلادی دانست. در این سال‌ها نیز گوشی‌های موبایل هوشمند پیشرفت زیادی کرده بودند و فراگیر شده بودند.
پرندگان خشمگین از عناوین رایگانی بود که طرفداران بسیار زیادی داشت. با این حال برای خرید برخی مراحل شما باید هزینه پرداخت می‌کردید. نکته دیگر این بود که این بازی باعث شد تا گیمینگ روی موبایل به نوعی ممکن شود. این بازی به شدت طرفدار داشت و توانست توجه افراد بسیار زیادی را به خود جلب کند. اگر به یاد داشته باشید در آن سال‌ها امکان نداشت که فردی یک گوشی هوشمند داشته باشد و روی آن پرندگان خشمگین نباشد.
نسخه‌های زیادی نیز از این بازی ساخته شد. از نسخه پرندگان خشمگین ساده گرفته تا سفر به فضا و عناوین فصلی. همگی این موارد باعث شدند تا پرندگان خشمگین محبوب‌ترین مجموعه موجود روی گوشی‌های هوشمند باشد. در کنار این مجموعه ما شاهد گیاهان علیه زامبی‌ها (Plants vs Zombies)، فروت نینجا (Fruit Ninja) و عناوین دیگر بودیم که همگی طرفداران زیادی داشتند. نکته اینجاست که هیچکدام به شهرت پرندگان خشمگین نرسیدند.
در خاطرات همه ماها پرندگان خشمگین حضور داشته و یکی از بهترین عناوین ساخته شده در تاریخ برای موبایل است.
پلتفرم موبایل محلی برای عناوین بدون انتها
همانطور که از نامشان مشخص است، عناوین بدون انتها بازی‌هایی هستند که پایان ندارند. به این شکل که شما اگر ۱۰۰ها ساعت هم بازی کنید، به انتهای آن‌ها نخواهید رسید. از این عناوین می‌توان به تمپل ران (Temple Run)، جتپک جوی راید (Jetpack Joyride) و سابوی سرفر (Subway Surfer) اشاره کرد. البته بازی‌های این سبک بسیار زیاد هستند ولی معروف‌ترین‌های آن‌ها همین مواردی است که ذکر شد.
از عناوین بدون انتها در پلتفرم‌های دیگر استقبال چندانی نشد. این دقیقاً مقابل اتفاقی بود که در پلتفرم موبایل افتاد. مخصوصاً در سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ محبوبیت این عناوین به اوج خود رسید. ما شاهد بازی‌های بدون انتهای مختلفی بودیم که عرضه شدند تا توجه مخاطبان را به خود جلب کنند. البته دقت کنید که عناوین بدون انتها لزوماً به بازی‌های دویدنی ختم نمی‌شود. بلکه بازی کلش آو کلنز (Clash of Clans) نیز یک بازی بدون انتها به حساب می‌آید. با این حال بحث اصلی اینجاست که در پلتفرم موبایل استقبال بسیار بیشتری از این عناوین شد.
این رقابت بوجود آمده در این بازی‌ها نیز باعث پیشرفت آن‌ها شد. به این معنا که ما شاهد بازی‌های مختلفی در این سبک بوده و عناوین قدیمی نیز تلاش کردند تا پیشرفت کنند. به همین دلیل سبک بدون انتها یک سبک مجزا و مهم در دنیای گیمینگ روی موبایل شد.
تمپل ران از عناوین به شدت دوست داشتنی بدون انتها برای پلتفرم موبایل بود که موفقیت خوبی هم کسب کرد.
اپل خدمت بزرگی به دنیای گیمینگ روی موبایل کرد
اپل یک شرکت بسیار خاص است. این شرکت در عین سخت‌گیری‌های خود باعث پیشرفت بسیار بزرگی در دنیای گیمینگ روی موبایل داشت. وجود فروشگاه انحصاری برای خرید یا دانلود بازی باعث شد تا سازندگان تلاش بسیار زیادی برای بهینه کردن عناوین خود بکنند. همینطور اینکه اپل عناوین انحصاری خود را روی پلتفرم موبایل داشت. یکی از این عناوین که از زمان خود بسیار جلوتر بود، اینفینیتی بلید (Infinity Blade) بود. این مجموعه از سال ۲۰۱۱ وجود داشت و در سال ۲۰۱۴ شماره ۳ آن عرضه شد. این مجموعه کاملاً انحصاری اپل بود و هرگز برای اندروید عرضه نشد.
همینطور اینکه در سال ۲۰۱۴ اپل پردازنده‌های ۶۴ بیتی را عرضه کرد. این پردازنده برای اولین بار در آیفون ۵اس وجود داشت و باعث شد این گوشی تا چند سال پیش هم همچنان زنده باشد. نکته اینجاست که اپل به دلیل تمرکز بسیار زیاد روی گوشی‌های خود باعث پیشرفت بسیار زیاد در دنیای گوشی‌های هوشمند شد. دیگر شرکت‌ها نیز برای رقابت با اپل تلاش می‌کردند تا دستگاه‌های بهتری را عرضه کنند و همین باعث شد تا دنیای تلفن‌های همراه یک رشد بسیار زیادی در سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ بکند.
بازی مانیومنت ولی (Monument Valley) از عناوین پازلی به شدت با کیفیت بود که برای پلتفرم اپل عرضه شده و پولی بود.
از بازی‌های ۱۰ دلاری تا عناوین رایگان با خرید درون برنامه‌ای
اگر به عناوین قدیمی نگاه کنید، متوجه یک موضوع جالب خواهید شد. تقریباً این استراتژی در دنیای گیمینگ بزرگ هم اتفاق افتاد. در گذشته شما یک مقدار هزینه پرداخت کرده و بازی به طور کامل در اختیار شما قرار می‌گرفت. حال امکان داشت که شرکت سازنده یک بسته الحاقی را برای بازی عرضه کند و هزینه جدا دریافت کند. با این حال محتوای اصلی بازی به طور کامل با پرداخت هزینه اولیه در دسترس شما بود.
عناوین قدیمی اکثراً ۱ تا ۱۰ دلار قیمت داشتند. با این حال با پرداخت این هزینه شما بازی کامل را در اختیار داشتید. از این عناوین می‌توان به اینفینیتی بلید، آسفالت ۷ و ۸ و موارد دیگر از این دسته اشاره کرد. یکی از نکات مهم اینجاست که اکثراً عناوینی پولی بودند که بسیار گرافیک خوبی داشتند. برای مثال همین اینفینیتی بلید یا ریل ریسینگ (Real Racing) عناوین پولی بودند. این بازی‌ها نسبت به زمان خود که حدود سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ بود بسیار جلوتر بوده و گرافیک بسیار بالایی داشتند. به نوعی شرکت‌ها زحمت بسیار زیادی روی آن کشیده و تلاش کردند که اثبات کنند گوشی‌های هوشمند یک کنسول دستی بسیار خوب است.
کمی که بگذریم به چند سال اخیر می‌رسیم. زمانی که ما شاهد ساخته شده گوشی‌های گیمینگ هستیم و دنیای گوشی‌های هوشمند به طور رسمی به عنوان یک پلتفرم گیمینگ شناخته شده است. حال نکته اینجاست که در این چند ساله عناوین بسیار بزرگ مثل گنشین ایمپکت (Genshin Impact) یا ندای وظیفه موبایل (Call of Duty Mobile) رایگان هستند. این در صورتی است که اگر این عناوین در سال‌های ۲۰۱۴ عرضه می‌شدند قطعاً پولی بودند.
این عناوین بزرگ درآمد خود را از خریدهای درون برنامه‌ای بدست می‌آورند. در اصل این رویه‌ای است که در کل صنعت گیمینگ بوجود آمده ولی در پلتفرم موبایل از ابتدا وجود داشت. عناوینی مثل کلش آو کلنز (Clash of Clans)، پرندگان خشمگین و موارد دیگر خرید درون برنامه‌ای داشتند. حال می‌خواهد برای باز کردن مراحل مختلف باشد یا برای دسترسی به یک آیتم خاص. این در صورتی است که در دنیای جدید، ما شاهد این هستیم که شما برای پیشرفت در یک بازی نیاز به پرداخت هزینه دارید. مثل دیابلو ایمورتال (Diablo Immortal) که برای این سیستم هم به شدت سرزنش شد.
بازی دیابلو ایمورتال از عناوین پرطرفدار رایگان بود که چندی پیش عرضه شد. این بازی با داشتن خریدهای درون برنامه‌ای مورد انتقاد کاربران قرار گرفت.
گیمینگ ابری روی موبایل
یک نکته که باید این میان مطرح شود بحث گیمینگ ابری (Cloud Gaming) است. به طور کلی شرکت‌های مختلف مثل مایکروسافت اینگونه تبلیغ می‌کنند که با سرویس گیمینگ ابری شما می‌توانید بازی‌های مختلف را روی هرگونه دستگاهی از جمله گوشی‌های هوشمند تجربه کنید. حالا بحث اینجاست آیا این دستگاه‌ها توانایی این کار را دارند؟ پاسخ بله است ولی چندین مشکل سر راه شما برای تجربه عناوین بزرگ مثل دووم (Doom) روی موبایل وجود دارد.
اول اینکه بازی مورد نظر باید در لیست پشتیبانی شده از گیمینگ ابری وجود داشته باشد. دوم اینکه برای تجربه عناوین شما نیاز به یک کنترلر دارید. سوم، گوشی شما باید توانایی اجرای گیمینگ ابری را داشته باشد. درست است گیمینگ ابری به این معنا است که سخت افزار دستگاه مورد نظر در جایی دیگر وجود داشته و از طریق اینترنت این سیستم به شما ارائه می‌شود. با این حال گیمینگ ابری فشار زیادی به گوشی شما وارد خواهد کرد. مشکل چهارم هم بحث اینترنت است. به این معنا که شما نیاز به یک اینترنت بسیار قوی دارید تا از سیستم گیمینگ ابری پشتیبانی کند.
از طرفی گیمینگ ابری هنوز به پختگی لازم برای فراگیر شدن نرسیده است. حتی امکان دارد شما بهترین اینترنت ممکن را داشته باشید ولی باز هم قرار نیست تجربه چندان روانی داشته باشید. همینطور اینکه گوشی‌های هوشمند در بیشترین حالت ۶.۸ اینچ صفحه نمایش دارند. چیزی که قطعاً تجربه چندان لذت بخشی از گیمینگ را به شما ارائه نمی‌دهد. اگر بحث ما گیمینگ روی تبلت بود، گیمینگ ابری بسیار جالب‌تر به نظر می‌رسید. به دلیل اینکه تبلت‌ها صفحه نمایش بسیار بزرگی داشته و تجربه خوبی را به کاربر ارائه می‌دهند.
پس به دلیل مشکلات گفته شده، گیمینگ ابری روی موبایل جای زیادی برای کار دارد. به همین دلیل نمی‌توان به طور قطع گفت که در آینده ما شاهد گیمینگ ابری کامل برای گوشی‌ها بوده و دیگر نیازی به سخت افزار قدرتمند نداریم. البته این اتفاق امکان دارد در آینده‌ی نزدیک تغییر کرده و موبایل نیز به یک پلتفرم خوب برای گیمینگ ابری تبدیل شود. اخیراً ریزر (Razer) دستگاه ریزر اج (Razer Edge) را معرفی کرد. دستگاهی که در حقیقت یک تبلت اندروید بوده و برای گیمینگ مخصوصاً گیمینگ ابری ساخته شده است. پس شرکت‌ها نیز به فکر آن هستند ولی برای به بلوغ رسیدن نیاز به زمان زیادی دارد.
حضور مجموعه‌های بزرگ روی موبایل
یکی از نکات جالب اینجاست که هرچه بیشتر گذشت، ما کمتر شاهد عناوین اصلی برای موبایل بودیم. شرکت‌هایی مثل گیم‌لافت (Gameloft) کار خود را کمتر کرده و شرکت‌های بزرگ وارد دنیای گیمینگ روی موبایل شدند. در اوایل سال ۲۰۱۴ بود که اولین بازی‌های فیفا برای دستگاه‌های همراه عرضه شد. این عناوین توانستند موفقیت نسبتاً خوبی کسب کنند اما چندان چشم‌گیر نبود. در سال ۲۰۱۸ بود که شرکت تنسنت (Tencent) پتانسیل بسیار زیاد پلتفرم موبایل را به شرکت‌های بزرگ نشان داد.
بازی پابجی موبایل در زمان عرضه توانست موفقیت بسیار زیادی کسب کند و توجه افراد زیادی را به خود جلب کند. چیزی که اصلاً از یک بازی بتل رویال انتظار نمی‌رفت. پس از آن ما شاهد حضور فورتنایت روی پلتفرم موبایل بودیم که همچنان با قدرت به عملکرد خود ادامه می‌دهد. در سال ۲۰۱۹ بود که ما برای اولین بار شاهد حضور یک مجموعه بسیار بزرگ یعنی ندای وظیفه روی موبایل بودیم. عنوانی که با موفقیت بسیار زیاد خود باعث شد تا مجموعه‌های دیگر مثال دیابلو نیز وارد پلتفرم موبایل شوند.
بحث اصلی اینجاست که کم پیش می‌آید یک بازی از مجموعه بزرگ روی پلتفرم موبایل عرضه شود و موفقیت خوبی کسب نکند. به همین دلیل شرکت‌های بازی‌سازی از این فرصت استفاده کرده و بازی‌های خود را برای این پلتفرم عرضه می‌کنند. با این کار سود بسیار زیادی داشته و از طرفی کاربران خود را نیز افزایش می‌دهند. چه بسا بسیاری از کاربران از روی پلتفرم موبایل به سمت کنسول‌های بازی سوق پیدا کرده و کاربران بازی‌های اصلی را بیشتر کنند.
بازی ندای وظیفه موبایل در این مدت پیشرفت بسیار زیادی کرد و تبدیل به یکی از عناوین بسیار بزرگ روی این پلتفرم شد.
گیمینگ با موبایل به کدام سمت حرکت می‌کند؟
ما پیشگو نیستیم. به همین دلیل به طور قطع مشخص نیست که آینده گیمینگ روی موبایل به کدام سمت می‌رود. اگر شما روند پیشرفت دنیای گیمینگ را بررسی کنید، یک چارچوب کلی بدست خواهید آورد. دنیای گیمینگ به طور کلی به سمت عرضه عناوین رایگان با خرید درون برنامه‌ای پیش می‌رود. در اصل این سبک تجاری برای شرکت‌های بازی‌سازی بسیار سودآور بوده و به همین دلیل است ما شاهد تبدیل شدن عناوین مختلف به این سبک هستیم.
یکی از مثال‌های این موضوع اورواچ (Overwatch) است. به طور خلاصه اورواچ ۱ یک بازی کامل بود که با پرداخت هزینه ۶۰ دلاری در اختیار کاربر قرار می‌گرفت. حال اورواچ ۲ یک بازی رایگان بوده که برای تجربه کامل شما باید هزینه پرداخت کنید. این یکی از واضح‌ترین مثال‌ها برای جهت حرکت دنیای گیمینگ است. اگر دقت بکنید همین اتفاق برای دنیای موبایل نیز افتاده است.
قبل‌تر هم گفتیم که ما دیگر شاهد عرضه عناوین با گرافیک بسیارا بالا ولی پولی برای پلتفرم موبایل نیستیم. از بین رفتن اینفینیتی بلید یکی از بارزترین مثال‌ها است. در حال حاضر دنیای گیمینگ روی موبایل و دستگاه‌های همراه به طور کامل روی عناوین رایگان با پرداخت درون برنامه‌ای می‌گردد. پس قطعاً روند هم همینگونه خواهد بود. با این حال بحث اصلی اینجاست که تا کجا این ماجرا ادامه پیدا خواهد کرد؟
چندی پیش اعلام شد که سونی نیز قصد دارد تا وارد پلتفرم موبایل شود. ورود سونی در پلتفرم موبایل مثل مایکروسافت با گیمینگ ابری نخواهد بود. بلکه این شرکت قصد دارد تا عناوین موبایل مخصوص خود را برای پلتفرم موبایل عرضه کند. حتی امکان دارد که حالت کلاسیک را دوباره زنده کرده و شما برای بازی‌های سونی مجبور شوید هزینه ۱۰ یا حتی ۲۰ دلاری پرداخت کنید. سونی دارای مجموعه‌های انحصاری بسیار محبوبی است. به همین دلیل از هر کدام می‌تواند استفاده کند تا به طور کلی جهت گیمینگ روی موبایل را تغییر دهد. با این حال باید صبر کرد و دید که این شرکت چگونه وارد دنیای گیمینگ خواهد شد.
آیا با وجود گوشی‌های هوشمند ما شاهد کنسول‌های دستی خواهیم بود؟
قطعاً بله. گوشی‌های هوشمند هرچند قدرتمند و پرطرفدار باشند بازهم به طور انحصاری برای گیمینگ ساخته نشده‌اند. به همین دلیل رابط‌های کاربری و بدنه‌ی آن‌ها نیز برای گیمینگ ساخته نمی‌شود و تمرکز شرکت‌ها بیشتر روی موارد دیگر است. گوشی‌های هوشمندی که بر پایه‌ی گیمینگ ساخته می‌شوند مثل سری بلک شارک شیائومی (Xiaomi Black Shark) یا روگ فون ایسوس (Asus ROG Phone) از لحاظ فروش چندان خوب عمل نمی‌کنند. از طرفی با ظاهر و طراحی خاصی که دارند به عنوان یک گوشی روزمره چندان خوب شناخته نمی‌شوند. به دلیل اینکه هر چند شرکت‌های سازنده از بهترین سخت افزار ممکن در این گوشی‌ها استفاده کنند، بازهم نمی‌توانند ظرافت گوشی‌های هوشمند معمولی را داشته باشند.
همینطور اینکه وجود نینتندو سوییچ (Nintendo Switch) و استیم دک (Steam Deck) اثبات کرد که گیمرها همچنان از کنسول‌های دستی استقبال می‌کنند. به همین دلیل است که امکان دارد در سال‌های آینده ما شاهد یک کنسول دستی از طرف سونی باشیم. البته کنسول‌های دستی جدید اکثراً یک کامپیوتر کوچک هستند که همگی از ویندوز پشتیبانی می‌کنند. استیم دک نیز سیستم مخصوص خود شرکت ولو (Valve) را داشته ولی با این حال همچنان می‌توان ویندوز را روی آن اجرا کرد.
پس با توجه به مواردی که گفته شد ما قطعاً شاهد کنسول‌های دستی برای گیمینگ خواهیم بود. حتی با وجود اینکه مانند گذشته و کنسول پی‌اس‌پی (PSP) از آن‌ها استقبال نمی‌شود ولی بازهم طرفداران خاص خود را دارد. به همین علت شرکت‌ها همچنان به ساخت کنسول‌های دستی ادامه خواهند داد.
موفقیت استیم دک اثبات این است که کنسول‌های دستی همچنان طرفداران خود را دارند.
جمع‌بندی
هدف از نوشتن این متن نوعی مرور بر اتفاقات چند سال اخیر در دنیای موبایل و گیمینگ روی موبایل بود. همانطور که گفتیم دنیای گیمینگ روی موبایل از بازی‌های پرندگان خشمگین شروع شد و حال به عناوین بزرگی مثل گنشین ایمپکت و ندای وظیفه موبایل رسیده است. با این حال مانند دنیای گیمینگ اصلی سیستم تجاری عناوین بازی تغییر کرده است. به این معنا که بازی‌ها اکثراً رایگان شده ولی خرید درون برنامه‌ای برای پیشرفت دارند. سیستمی که سودآور بودن خود را اثبات کرده است.
بسیاری از گیمرها، افرادی که با موبایل بازی می‌کنند را گیمر واقعی نمی‌دانند. حال چه بخواهیم و چه نخواهیم گیمینگ روی موبایل در حال پیشرفت بسیار زیادی بوده و نمی‌توان آن را نادیده گرفت. درست است، افراد زیادی که با موبایل بازی می‌کنند علاقه خاصی به گیمینگ نداشته و صرفاً برای وقت گذراندن این کار را انجام می‌دهند. دلیل آن هم منطقی است چونکه موبایل در دسترس‌ترین پلتفرم ممکن بوده و افراد زیادی می‌توانند از آن استفاده کنند.
با توجه به قدرتمندتر شدن گوشی‌های هوشمند، بازی‌های بهتری نیز برای آن‌ها عرضه خواهد شد. درست است که اکثر شرکت‌ها تمرکز اصلی خود را روی دوربین و موارد دیگر قرار داده‌اند اما اگر دقت کنید، در چند سال اخیر پردازنده‌های موبایل نیز پیشرفت بسیار خوبی داشته است. به همین دلیل آینده دنیای گیمینگ روی موبایل بسیار روشن بوده و باید صبر کرد و دید که این دستگاه‌های کوچک چه کارهای دیگری می‌توانند انجام دهند.
