چگونه از ظرف غذای بچه‌ها برای توسعه‌ی فردی و اجتماعی بهره ببریم؟
حضور بچه‌ها در مدرسه با نگرانی‌های زیادی برای والدین همراه است. اغلب والدین نگران این هستند که فرزندان‌شان در سرویس رفت و برگشت به مدرسه، زمین‌های بازی و هر موقعیت دیگری که مدرسه برای زورآزمایی فیزیکی به آن‌ها می‌دهد در وضعیت بغرنجی قرار بگیرند.
اما واقعیت اینجا است که برخی از بزرگترین تروماها در زمان ناهار و تقسیم خوراکی‌ها و میان وعده‌های مدارس برای آن‌ها به وجود می‌آید. همچنین ظرف کوچک غذا و میان وعده‌ای که والدین برای بچه‌ها تهیه می‌کنند پتانسیل این را دارد که آن‌ها را اجتماعی‌تر یا گوشه‌گیرتر کند.
مانند همه چیزهای دیگری که در دوران کودکی می‌تواند تاثیر عمیقی در بزرگسالی بچه‌ها داشته باشد یک ظرف غذای ساده هم می‌تواند زمینه‌های توسعه فردی و اجتماعی کودکان را فراهم کند.
فرهنگ به اشتراک گذاشتن غذاها در مدارس یا سرک کشیدن بچه‌ها در ظرف غذای همدیگر می‌تواند بچه‌ها را در موقعیتی تهاجمی یا گوشه‌گیر قرار دهد. همچنین می‌تواند سویه‌هایی از کمال‌گرایی را در آن‌ها زنده کند. اگر یکبار به دلیل میان وعده جذاب‌شان مورد تشویق قرار بگیرند دیگر علاقه دارند که همیشه ظرف غذایی مرتب و هیجان‌انگیزی داشته باشند.
در مقابل اگر از یک فرهنگ دیگر در فرهنگ غالب مدارس حضور داشته باشند ممکن است به دلیل همراه داشتن غذاهای بومی و محلی‌شان مورد تمسخر واقع شوند و این تمسخر به جدا افتادن از ریشه‌های فرهنگی بینجامد. به هر روی می‌بینید که تدارک دیدن چند میان وعده یا یک ناهار ساده برای بچه‌ها در مدرسه چندان کار ساده و روتینی نیست و به دقت و ظرفت‌های خاصی نیاز دارد. به علاوه اینکه می‌توانید از ظرفیت این موقعیت‌های ایجاد شده بر سر غذا در مدرسه برای توسعه فردی و اجتماعی کودکان هم بهره ببرید.
شما به کمک یک باکس ساده ناهار می‌توانید به فرزندان خود درس بزرگی چون پذیرش، اشتراک‌گذاری، اعتماد به نفس و وفادار ماندن به خود بدهید. آنچه در اینجا می‌خوانید مجموعه تجربه کارشناسانی و والدینی است که به کمک ظرف ناهار کودکان و ساعت‌های غذاخوری جمعی در مدارس توانسه‌اند برخی از چالش‌ها را با فرزندان‌شان برطرف کنند.
بیشتر بخوانید: با کودک همیشه گرسنه باید چه کار کنیم؟
میان وعده تلاشی برای تبادل، محبت‌کردن و اطلاع از حساسیت‌های هم
تنقلاتی که والدین اغلب برای بچه‌ها در ظرف ناهارشان قرار می‌دهند در ظاهر خوردنی‌های سالم و کم ضرری هستن اما به همان اندازه هم می‌توانند برای بچه‌ها استرس‌زا باشند. اگر فرزند شما به همراه خودش کمی چیپس، کوکی خوشمزه یا میوه دارد ممکن است در معرض درخواست به اشتراک‌گذاشتن، معامله و یا حتی قلدری بچه‌های دیگر برای به دست آوردن بخشی از آن قرار بگیرد. در چنین مواردی اغلب کارشناسان توصیه می‌کنند در برابر به اشتراک گذاشتن یا حتی معامله کردن میان وعده‌ها دخالتی نکنید اما در صورتی که گزارش‌هایی از قلدری برای داشتن میان وعده‌ها داشتید حتما وارد عمل شوید.
جنی وو (Jenny Woo)، از موسسان Mind Brain Emotion، از جمله کارشناسانی است که در این زمینه توصیه می‌کند که بچه‌ها آزادی عمل و نقش بدهیم. او می‌گوید: اگر بچه‌های شما اصرار دارند که میان وعدههایشان را به اشتراک بگذارند یا معامله کنند برای آن‌ها در این مسیر نقش تعریف کنید. برای نمونه آن‌ها را مسئول بسته بندی میان وعده‌ها کنید و انتخاب نوع میان وعده را هم بر عهده خودشان بگذارید. اگر قصد معامله آن را داشته باشند باید بیاموزند که محصولات با جذابیت بالا و سرگرم کننده انتخاب کنند. همچنین درباره اینکه آن‌ها با میان وعدههایشان چه می‌کنند هم دخالتی نکنید و بگذارید درباره اینکه آن‌ها را به اشتراک می‌گذارند یا معامله می‌کنند خودشان تصمیم بگیرند.
وو می‌گوید این کار موجب می‌شود تا بچه‌ها بفهمند که هرگز نباید وسایل بچه‌های دیگر را بدون اجازه لمس کنند یا بردارند. همچنین باید به آن‌ها بگوییم که قبل از به اشتراک گذاشتن غذا یا معامله آن از حساسیت‌های دوستان خود مطلع شوند تا خوراکی‌ها برای آن‌ها آسیب‌زا نباشد.
جنی وو در بخش پایانی صحبت‌هایش درباره سیاست‌های ظرف ناهار کودکان هم می‌گوید: «به طور کلی خوب است که درباره ساعت غذا خوردن با بچه‌های‌تان صحبت کنید و حساسیت‌های لازم را در آن‌ها برانگیزاند. اما به این صحبت‌ها تنها باید جنبه آگاهی بخشی داشته باشد. برای مثال بدانند که درباره حساسیت‌های آلرژیک دوستان‌شان بپرسند یا اینکه اگر به هر دلیلی کسی برای تصاحب غذای دیگری قلدری کرد چه باید بکنند.»
یکی از مادرانی که بنا بر توصیه جنی وو از فرزندانش برای بسته‌بندی میان وعده و معامله کردن کمک گرفته اما می‌گوید که که فرزندش هفته‌ای دو بار تنها می‌تواند میان وعده‌هایش را برای معامله کردن بسته‌بندی کند و به مدرسه ببرد. او می‌گوید از آنجایی که فرزندش اغلب این میان وعده‌ها را با کالاهایی مبادله می‌کند که در خانه اجازه استفاده از آن را ندارد چنین محدودیتی در نظر گرفته است.
یکی دیگر از فواید اهمیت دادن به مسئله میان وعده‌ها این است که بچه‌ها به ارزش‌های یک وعده غذایی یا میان وعده موجود در ظرف غذای‌شان آگاه می‌شوند. آن‌ها یاد می‌گیرند که به مرزها و متعلقات دیگران احترام بگذارند. برای نمونه از فرزندتان بپرسید که اگر دانش‌آموز دیگری بدون اجازه غذای مورد علاقه‌اش را بخورد، چه احساسی خواهد داشت؟ کم خوری با تقسیم غذا یا پرخوری و خوردن غذای دیگران ممکن است باعث شود که بعداً احساس گرسنگی یا شکم درد کنند.
تمرین نه گفتن با ظرف ناهار
در حالی که بسیاری از بچه‌ها برای داشتن میان‌وعده‌هایی بسته‌بندی شده برای معامله تلاش می‌کنند و والدین باید آن‌ها را راضی کنند که تعداد محدودی از این بسته ها را با خود به مدرسه ببرند برخی از بچه‌ها هم به آن ابراز بی‌میلی می‌کنند یا با شنیدن نام آن استرس می‌گیرند.
دلیل این ماجرا این است که فضای مبادله‌ای که در مدارس شکل می‌گیرد برای خیلی‌ها مطلوب نیست و گاهی آن‌ها نمی‌خواهند میان وعدههایشان را با دیگران تقسیم کنند و در برابر اصرارهای زیادی قرار می‌گیرند که فضای مبادله ساعت ناهار در مدارس می‌سازد.
برخی دیگر هم در این میان تلاش می‌کنند با همان تکنیک قدیمی برتر فیزیکی بتوانند دیگران را به هر طریقی متقاعد کنند تا میان وعدههایشان را از آن خود کنند. به این ترتیب فرایند گوشه‌گیر شدن عده‌ای از بچه‌ها در فضای مدرسه شکل می‌گیرد.
جنی وو بعد از شنیدن تجربه تعدادی از والدین که با چنین مشکلی مواجه بودند چند توصیه به آن‌ها دارد. او در ابتدا می‌گوی که بهتر است والدین یک گفت‌وگوی حمایتی با بچه‌ها درباره این ماجرا داشته باشند. اولین چیزی که در این جلسه گفت‌وگو باید به آن تاکید کنید این است که بچه‌ها نباید از «نه» گفتن به دوستان‌شان واهمه داشته باشند. در این جلسه گفت‌وگو باید ضمن تایید احساسات فرزندان‌تان به آن‌ها بگوید که مشخص کردن حدود و مرزها با سایر دوستان بهترین تکنیک برای پایداری دوستی‌ها است.
یکی دیگر از موضوعاتی که فرزندتان کمک می‌کند تا از برخی تهدیدها و چالش‌های ساعت ناهار خلاص شود آموزش تکنیک‌ها دفاع است. گفتن عبارت ساده «متاسفم، اما من فقط برای خودم تنقلات کافی دارم.» یکی از همین تکنیک‌های ساده دفاعی در چنین موقعیت‌هایی است که هم می‌تواند یک «نه» مؤدبانه و محکم باشد و هم اینکه فضا را برای سایر دوستان و همسالانش که در موقعیت سختی قرار گرفته‌اند قابل تحمل‌تر کند.
چالش‌های فرهنگی ساعت غذای مدارس
یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که ساعات ناهار و غذا خوردن در مدارس مسائل مربوط به مهاجران است. افرادی که از یک فرهنگ بومی و محلی دیگر به هر دلیل به یک زمینه فرهنگی دیگر آمده‌اند. این مسئله تنها به مهاجرت از یک کشور به کشور دیگر یا یک قاره به قاره دیگر نیست و بسیاری از افرادی که در یک کشور زندگی می‌کنند هم ممکن است با چنین چالشی مواجه شوند.
در کشورهایی که تنوع فرهنگی بالا است هم اغلب چنین مسئله‌ای پیش می‌آید. آوردن غذایی که در فرهنگ کشورها یا شهرهای دیگر مشهور است به یک فرهنگ دیگر، بدون دادن آگاهی‌های لازم ممکن است به گوشه‌گیر شدن بچه‌ها در مدارس منجر شود.
اگر کودک شما برای ناهار مدرسه خود مواد غذایی را همراه می‌برد که به دلیل محدودیت های غذایی یا ملاحظات فرهنگی «عادی» تلقی نمی‌شود ممکن است مخاطب سوال‌ها یا نظرهای همکلاسی‌هایش قرار بگیرد و تحمل این ماجرا برایش سخت باشد.
جنی وو در توصیه‌هایش برای حل این مشکل هم می‌گوید که به فرزندتان توضیح دهید که چرا نباید از خوردن چیزی که بچه‌های دیگر دوست ندارند احساس بدی داشته باشد و او را تشویق کنید تا اطلاعاتی در مورد غذا، سنت‌های فرهنگی یا محدودیت‌های غذایی خود را با دیگران به اشتراک بگذارد.
او می‌گوید: «توضیح درباره پیش زمینه فرهنگی‌تان بخشی از ساعت ناهار را پر کند یا حتی به یک پروژه کلاسی تبدیل شود. از سوی دیگر شما هم به عنوان والدین می‌توانید در تعریف این هویت فرهنگی نقش داشته باشید. شما می‌توانید با همکاری معلم‌ها در تعریف هویتی بومی و محلی خود و فرزندتان در مدرسه نقشی داشته باشید و به شکل گیری یک فضای آموزشی چند فرهنگی در مدرسه کمک کنید».
این مسئله نه تنها در مدارس که در جوامع مهاجر پذیر هم یک چالش است و برای همین در کشورهایی که برنامه‌های وسیع پذیرش مهاجر دارند به یک چالش تبدیل شده است. برای همین هم اغلب کشورهای مهاجرپذیر برنامه‌های زیادی برای ایجاد یک بالانس فرهنگی میان فرهنگ مهاجران و فرهنگ جامعه میزبان دارند. از این رو اجرای توصیه‌هایی که در بالا اشاره شد در چنین جوامعی راحت‌تر است. توجه به چنین کاری در جوامعی که آمادگی پذیرش مهاجر را ندارد ضروری‌تر و البته انجام آن سخت‌تر است. اما به هر روی به دلیل اینکه انجام این کار بخشی از فرایند حفظ رابطه فرهنگی شما با شهر و کشور مبداءتان است اهمیت دارد.
یاد بگیرید به انتخاب‌های غذایی دیگران احترام بگذارید
یکی دیگر از فرصت‌هایی که تدارک باکس ناهار در اختیار والدین و فرزندان قرار می‌دهد احترام گذاشتن به انتخاب‌های غذایی دیگران است. این مسئله پیوندی با چالش مطرح شده در بند قبلی دارد. غذا می‌تواند به بچه‌ها بیاموزد که به یکدیگر و انتخاب‌های هم احترام بگذارند و تفاوت‌ها لزوما چیزی بد یا در جهت تحقیر هم ندانند.
هر کشور و فرهنگی غذاها و ادویه‌های مخصوص به خود را دارد. هر ساله تعداد زیادی برای تجربه این فرهنگ ها باید به یک کشور دیگر سفر کنند تا از آن مطلع شوند و این در حالی است که مدرسه برای شما فرصت این تجربه را فراهم می‌کند.
با این حال اگر فرزند‌مان در مدرسه در معرض یک نظر این چنینی قرار گرفت چه باید بکنیم؟ جنی وو در این زمینه توصیه می‌کند که به فرزندان‌مان بگوییم که نظر کودکان دیگر در این زمینه تنها یک عقیده است، نه یک واقعیت و توضیح دهید که غذایی که آن‌ها فکر می‌کنند غیرعادی یا نامناسب است لزوما در فرهنگ‌های دیگر چنین معنایی ندارد.
کنترل اضطراب اجتماعی در وقت ناهار
حساسیت‌های غذایی یکی دیگر از موضوعاتی است که می‌تواند موجب اضطراب و استرس کودکان شما بشود. در بسیاری از مدارس با اطلاع از حساسیت‌های بچه‌ها سعی می‌کنند آن‌ها را روی میزهای متفاوتی بنشاند تا در توزیع غذا بین بچه‌ها اشتباه نکنند. اما همین جدا کردن می‌تواند به برخی از بچه‌ها اضطراب وارد کند.
جنی وو در این زمینه هم توصیه‌هایی برای والدین دارد. او می‌گوید: برای کمک به کاهش نگرانی‌های فرزندتان در مورد احساس «انزوا»، باید به فرزندتان کمک کنید تا بفهمد که تقصیر او نیست که آلرژی دارد و نباید از نشستن پشت میز متفاوت احساس بدی داشته باشد. وو توضیح می‌دهد: «فرزندان‌تان را تشویق کنید تا میز رزرو شده خود را به عنوان یک انتخاب پیشگیرانه برای محافظت از سلامت و ایمنی خود ببینند».
این مسئله البته یک تمرین برای سایر بچه‌ها هم هست. اگر فرزند شما آلرژی ندارد اما در مدرسه یا کلاس او کسی هست که آلرژی دارد خوب است او را برای برقراری ارتباط سالم و صمیمانه با دوستش آماده کنید. به او بیاموزید که ممکن است افرادی در جامعه دوستی‌اش با برخی بیماری‌ها یا نقص‌های مادرزادی همراه باشند و این مسئله نباید موجب بهم خوردن رابطه آن‌ها شود. یا اینکه آن‌ها را در موقعیتی قرار دهد که نتواند با دوستان‌شان رابطه برقرار کنند.
کلام آخر
دوران کودکی دورانی مهم و موثر در زندگی بچه‌ها است. اغلب کارهایی که به نظر ساده می‌رسند می‌توانند هم محفلی برای آموزش بچه‌ها باشند و هم پتانسیل آسیب رساندن به او را دارند. آماده کردن یک ظرف میان وعده و ناهار ساده هم می‌تواند کاری روزمره باشد و هم اینکه فرصتی برای توسعه فردی و اجتماعی کودکان. بد نیست شما هم اگر تجربه‌ای در این زمینه دارید با خوانندگان ما در میان بگذارید.
منبع: Parents
