نقدها و نمرات فیلم شکاف؛ جلیقه‌زردها و شکاف اجتماعی فرانسه (جشنواره کن ۲۰۲۱)
فیلم سینمایی «شکاف» (The Divide) جدیدترین اثر کاترین کورسینی کارگردان زن ۶۵ ساله فرانسوی در بخش مسابقه جشنواره بین‌المللی فیلم کن ۲۰۲۱ است.
کورسینی پیش از این با فیلم‌های «بازپخش» (Replay) و «سه جهان» (Three Worlds) به ترتیب در بخش‌های مسابقه و نوعی نگاه جشنواره کن شرکت کرده بود.
فیلم سینمای شکاف روایتگر داستان دو زن است که شب برگزاری یک تظاهرات اعتراضی بزرگ در بیمارستان به سر می‌برند. علاوه بر آنکه اختلاف میان این دو زن آن‌ها را تحت فشار قرار داده وضعیت بیمارستان و حضور گسترده معترضان خشمگین و مجروح هم شرایط را وخیم‌تر ساخته است.
در مجموع به نظر می‌رسد که نگاه منتقدان بین‌المللی به این اثر سینمایی چندان مثبت نبوده است. بررسی ارزیابی منتقدان بین‌المللی مجله اسکرین نشان می‌دهد فیلم به شکل میانگین ۱٫۳ ستاره از ۴ ستاره دریافت کرده و از نگاه این نشریات و منتقدان فیلم تقریبا اثری ضعیف ارزیابی شده است.
در ادامه نگاهی خواهیم داشت به بخش‌هایی از نقدهایی که منتقدان انگلیسی‌زبان درباره فیلم سینمایی شکاف نوشته‌اند.
اسکرین‌دیلی – جاناتان رامنی
کاترین کورسینی کارگردان و نویسنده فرانسوی مدت‌هاست برای ساخت درام‌های زنانه و رابطه‌محور مورد توجه قرار دارد اما حال با ساخت فیلم سینمایی شکاف از محدوده امن خود خارج شده و در قلمرویی با حداکثر ناخشنودی‌های اجتماعی حضور یافته است.
فیلم که در شهر پاریس و اوج تظاهرات جلیقه‌زردهای فرانسه جریان دارد اثری پویا و یک درام گروهی دارای مواضع سیاسی است درباره شخصیت‌های متفاوت و جایگاه اجتماعی‌شان که سر از اتاق اورژانس یک بیمارستان درآورده‌اند.
فیلم عناصر ملودرام، شدت آثار اکشن و عناصر کمدی فارس را مخلوط کرده؛ نتیجه اثر سرحالی از کار درآمده که درست شبیه یکی از شخصیت‌های فیلم که داروهایش را مخلوط می‌کند، اثرات این وجوه چندگانه خود را با هم مخلوط می‌کند.
کورسینی تکه‌های فیلم را به شکلی گیرا و با ریتمی آتشین به هم چسبانده است. ارزش‌های سرگرم‌کننده، وزن سیاسی و مثلث اصلی شخصیت‌های فیلم باید آن را از نظر تجاری موفق و البته در فرانسه به اثری بحث‌برانگیز تبدیل کند. در عین حال خریداران حق پخش و جشنواره‌ها هم می‌توانند با اشتیاق اثر کارگردانی را بپذیرند که با این فیلم و اثر قبلی‌اش «یک عشق غیرممکن» (An Impossible Love) کیفیت کارنامه کاری‌اش را بالا برده است.
عنوان فرانسوی فیلم «شکستگی» (La Fracture) نشان‌دهنده چیزی نگران‌کننده‌تر و خشونت‌بارتر از عنوان انگلیسی فیلم یعنی شکاف است. فیلم صرفا درباره یک شکاف درون جامعه فرانسه نیست (تنش‌های طبقاتی مجددا در دوران مکرون به نقطه جوش رسیده است) بلکه درباره لحظه‌ی بحرانی گسیختگی و شکستگی است. این شکستگی فقط درباره‌ی شکستگی دست یکی از شخصیت‌های فیلم نیست بلکه شکستگی ثبات ملی اجتماعی، سیستم درمانی و روابط زوج فیلم است.
فیلم با نشان دادن بی‌اعتمادی تلخ نسبت به رییس جمهور مکرون و نمایش او همچون فردی با نگاهی از بالا و با فاصله از مردم که به قدر کافی نگران مردم فرانسه یا کارکرد یک سیستم اجتماعی حمایتگر نیست، محتوایی از نظر سیاسی تند و تحریک‌آمیز دارد.
از سوی دیگر منتقدان سیاسی او هم جبهه‌ای گسیخته‌اند که هر دو نیروی چپ و راست افراطی را در بر می‌گیرند. حال در چنین شرایطی و در برابر چنین شکافی، یک سیستم بیمارستانی که تلاش می‌کند حافظ ثبات باشد به شکلی نمادین و بعد به معنای واقعی کلمه تحت محاصره قرار گرفته است.
هالیوود ریپورتر – جردن مینتزر
فرانسه طی چندین سال گذشته درگیر تنش‌های سیاسی-اجتماعی بوده است. در فیلم سینمایی شکاف آخرین اثر سینمایی کاترین کورسینی، این تنش‌ها طی یک شب طولانی و بسیار تند و خشن درون گرفتارترین مرکز اورژانس پاریس به هم آمیخته‌اند.
فیلم از یک سو ویران‌شهر سیستم خدمات عمومی را نمایش می‌دهد و از طرف دیگر همچون یک کمدی فارس مدرن درباره جنبش جلیقه‌زردها است که اعتراض‌شان اواخر سال ۲۰۱۸ کشور را فرا گرفت. با این اوصاف اثر هم‌زمان جنبه‌هایی سرگرم‌کننده و به شکل غافلگیرکننده‌ای بامزه دارد بویژه اگر با سیاست فرانسه و مشکلات اقتصادی اخیر این کشور آشنا باشید.
این نکته هم حائز اهمیت است که فیلم درباره آنچه می‌خواهد بگوید بیش از حد ساده رفتار می‌کند یا شاید بشود گفت حرفش را درباره مشکلات اجتماعی روی هم انبارشده کشور بدون پیچیدگی به بلندترین شکل ممکن فریاد می‌زند. این فریاد آنچنان بلند است که فیلم دیگر قادر نیست صدای ایده اصلی خود را به گوش مخاطبانش برساند. با این حال وجود بازیگران قدرتمند و موضوع مناسب سلیقه روز باعث می‌شود که فیلم حرف‌هایی برای گفتن داشته باشد بویژه در خود کشور فرانسه.
ورایتی – پیتر دبروج
اگر این فیلم سینمایی یک قسمت از مجموعه‌هایی چون «آناتومی گری» یا «بخش فوریت‌های پزشکی» بود، دکترها را می‌شناختیم، سرنوشت مریض‌ها برایمان مهم بود و تقریبا با اطمینان احساس می‌کردیم که در پایان شیفت کاری همه چیز تا حدودی سروسامان پیدا می‌کند.
کروسینی می‌خواهد هرج و مرج محض یک لحظه خاص را نمایش دهد، درست دوره‌ای پیش از آنکه کرونا وضعیت دیوانه‌وار فعلی را به بیمارستان‌ها تحمیل کند (البته هنگام فیلم‌برداری این اثر سینمایی دنیاگیری بیماری آغاز شده بود) و دانستن اینکه در آینده چه بلایی سر بیمارستان‌ها می‌آید (به دلیل کرونا) باعث می‌شود هنگام دیدن فیلم وضعیت بحرانی اتاق اورژانس تا حدودی برای‌تان قابل تحمل به نظر برسد. در غیر این صورت باید گفت تحمل ۹۰ دقیقه عجیب سرشار از جیغ و داد و درد حتی برای مخاطبان فیلم‌های هنری هم نیاز به تزریق آرام‌بخش بسیار قوی دارد.
خبر خوب اینکه در این بیمارستان بخصوص با هزینه همان دولتی که جلیقه‌زردها به آن اعتراض دارند درمان مجانی است. خبر بد اینکه تظاهرات جلیقه‌زردها که از نوامبر سال ۲۰۱۸ آغاز شد و تقریبا تا زمانی که دنیاگیری کرونا پاریس را به قرنطینه کشاند ادامه داشت، درست همان روزی که شخصیت‌های اصلی داستان روانه بیمارستان می‌شوند، جریان دارد و وقتی بین معترضین و پلیس درگیری ایجاد می‌شود بیمارستان پر از معترضین آسیب‌دیده می‌شود.
نتیجه وضعیتی است مملو از فریادزدن سر یکدیگر و بحث درباره اینکه جراحت چه کسی بدتر است، در حق کدام یک بی‌عدالتی بیشتری روا شده و چرا در این دوران فعلی هیچ کس پشت دیگری نیست و اتحاد مردم از بین رفته است.
گاردین – پیتر بردشاو
شکاف فیلمی است که با نیت خیر ساخته شده و بازی‌های صریح و بی‌پرده‌ای دارد اما گاهی فریادهای نمایشی بازیگران و حالت توهمی و ناهشیاری همراه با لبخند ولری برونی تدسکی (بازیگر نقش رافائل) تا حدی مصنوعی به نظر می‌رسد.
در نهایت می‌توان گفت شکاف شبیه به یک قسمت ویژه از سریال «شهر هالبی» (یک درام پزشکی بریتانیایی) شده که اصلا قادر نیست دربرابر نمادگرایی مقاومت کند. مثلا بیماران در صحنه‌ای با سقوط یک تکه از سقف و برخاستن گرد و غبار ناگهان از جا می‌پرند و یک نفر می‌گوید: «سیستم درمانی در حال سقوط است.»
