چرا نباید به این زودی‌ها منتظر PS5 و Xbox بعدی باشیم؟

قیمت ۵۰۰ دلاری یا ۴۵۰ پوندی ایکس‌باکس وان ایکس (Xbox One X) شاید در اولین نگاه، برای بازی‌کننده‌هایی که قصد خرید این کنسول را داشتند، ناراحت کننده به نظر برسد، اما این قیمت، چالش بزرگی که در مقابل شرکت‌های سازنده‌ی کنسول قرار گرفته را نشان می‌دهد: سرعت پیشرفت تکنولوژی کاهش پیدا کرده و قیمت سخت‌افزارهای فعلی هم برای مدت بیشتری سر جای‌شان می‌ماند و پایین نمی‌آید. به جایی رسیده‌ایم که نشانه‌هایی از تغییر نمی‌بینیم و پیشرفتی هم در مقابل‌مان نیست و این سوال را از خودمان می‌پرسیم: نسل بعدی کنسول‌ها قرار است چه قیمتی داشته باشند و این دستگاه‌ها، چه زمانی عرضه می‌شوند و چقدر قوی هستند؟

بررسی سخت‌افزار و مراحل ساخت ایکس‌باکس وان ایکس، درک قیمت ۴۹۹ دلار را ساده می‌کند.

در این مقاله می‌خواهیم دو مقایسه داشته باشیم. می‌خواهیم کنسول جدید مایکروسافت را در کنار دو مدل پلی‌استیشن۴، یعنی مدل اصلی و مدل پرو، قرار دهیم. از طرفی، خواهید دید که ۱۰۰ دلار گران‌تر بودن ایکس‌باکس وان ایکس در مقایسه با پرو، اصلا بی‌دلیل نیست. از سوی دیگر هم با مقایسه‌ی ایکس‌باکس وان ایکس با مدل اصلی پلی‌استیشن۴، به این نتیجه می‌رسیم که ساخت یک کنسول نسل بعد که قیمتی معقول داشته باشد، در دهه‌ی فعلی ممکن نیست.

قبل از هر چیز، نگاهی به مشخصات ایکس‌باکس وان ایکس بیاندازیم و دلایل این موضوع که چرا این کنسول، ۵۰۰ دلار است را بررسی کنیم. واقعا نمی‌توانیم بگوییم که مایکروسافت با این قیمت، قرار است سودی نصیب خودش کند. در مصاحبه‌ای با وب‌سایت Business Insider، «فیل اسپنسر»، مدیر ایکس‌باکس، تایید کرد که از فروش کنسول ایکس‌باکس وان ایکس هیچ درآمدی نخواهند داشت. با این حال، درآمد ایکس‌باکس، از اکوسیستم و چرخه‌ی کلی ایکس‌باکس تامین خواهد شد.

مایکروسافت از فروش کنسول ایکس‌باکس وان ایکس هیچ درآمدی نخواهند داشت.

فیل اسپنسر گفته است: “نمی‌خواهم خیلی عدد و رقم ارایه دهم. ولی در تجارت کنسول، نباید به سخت‌افزار به عنوان بخش درآمدزا نگاه کنید. بخش درآمدزا، فروش بازی است.”

البته مطمئنا این درآمد، فقط از فروش بازی هم نخواهد بود. می‌توانیم مطمئن باشیم کسانی که ایکس‌باکس وان ایکس را می‌خرند، مشترک سرویس ایکس‌باکس لایو هم می‌شوند و هزینه‌ی اشتراک این سرویس را پرداخت می‌کنند.

مایکروسافت درآمدی از خود ایکس‌باکس وان ایکس ندارد، ولی تصور هم نمی‌کنیم این کنسول را با ضرر بفروشد. ولی با دیدن مشخصات ایکس‌باکس وان ایکس، و مقایسه‌ی آن با پلی‌استیشن۴ پرو، می‌توانیم به سادگی آن ۱۰۰ دلار بیشتر را پیدا کنیم. اگر چیزهایی که ایکس‌باکس وان ایکس از پلی‌استیشن۴ پرو بیشتر دارد را روی هزینه‌های پایه‌ی کنسول قرار دهیم، به راحتی آن ۱۰۰ دلار بیشتر توجیه می‌شود:

• تخمین می‌زنیم که Scorpio Engine (اسمی که مایکروسافت روی پردازنده‌ی ایکس‌باکس وان ایکس گذاشته)، ۱۵ تا ۲۰ درصد از پردازنده‌ی پلی‌استیشن۴ پرو بزرگ‌تر باشد. پردازنده، گران‌ترین بخش هر کنسولی است و قیمت پردازنده‌ها هم با اندازه‌ی آن‌ها، رابطه‌ای مستقیم دارد.
• چهار گیگابایت حافظه‌ی بیشتر GDDR5 ایکس‌باکس وان ایکس، ارزان نیست. دو سال پیش، AMD به ما گفت که برای افزایش حافظه‌ی R9 390 از چهار گیگابایت به هشت گیگابایت در R9 390X، هر کارت ۳۰ دلار هزینه‌ی بیشتر برای آن‌ها دارد. شاید قیمت‌ها از آن زمان کاهش پیدا کرده باشد، ولی باز هم چهار گیگابایت رم بیشتر برای مایکروسافت هزینه زیادی خواهد داشت.
• سیستم خنک کننده‌ی ایکس‌باکس وان ایکس اصلا چیز کمی نیست. انویدیا در GTX 1080 و GTX 1080 Ti از تکنولوژی خنک کننده‌ی حدودا یکسانی استفاده کرده است. بد نیست به این موضوع اشاره کنیم که کارت GTX 1070 این سیستم خنک کننده را ندارد و این کارت گرافیک به تنهایی ۴۰۰ دلار قیمت دارد.
• پهنای باند هارد از ۴۰ مگابایت در ثانیه روی ایکس‌باکس وان معمولی، به ۶۰ مگابایت در ثانیه روی ایکس‌باکس وان ایکس افزایش پیدا کرده که پیشرفتی ۵۰ درصدی را نشان می‌دهد. مایکروسافت حرفی از چگونگی اعمال این پیشرفت نزده. ممکن است یک هارد درایو با سرعت 7200rpm در کنسول قرار داده باشند، ولی در هر صورت این موضوع هم برای‌شان هزینه داشته است.
• استفاده از یک پخش‌کننده‌ی بلو-ری 4K هزینه‌ی بیشتری در مقایسه با پخش‌کننده‌ی بلو-ری معمولی دارد. با این حال، مایکروسافت روی ایکس‌باکس وان اس هم یک پخش‌کننده‌ی بلو-ری 4K قرار داده، در نتیجه احتمالا مشکل هزینه‌ی این بخش را حل کرده است.
• مایکروسافت از روشی به اسم Hovis Method استفاده می‌کند که طی این روش، مادربرد هر کنسول به صورت جداگانه با Scorpio Engine تنظیم می‌شود. این روش مطمئنا هزینه‌ی تولید را افزایش داده است.

با اینکه خیلی از گیمرها، انتظار قیمتی ۳۹۹ دلاری را داشتند، اما بررسی سخت‌افزار و مراحل ساخت ایکس‌باکس وان ایکس، درک قیمت ۴۹۹ دلار را ساده می‌کند. اگر پلی‌استیشن۴ پرو را به عنوان پایه مقایسه قرار دهیم، می‌توانیم بگوییم که ایکس‌باکس وان ایکس قیمتی بسیار خوب دارد و به همین دلیل هم قیمت ۴۹۹ دلاری این کنسول را پیش‌بینی می‌کردیم. متخصصان وب‌سایت PC World اخیرا تلاش کردند تا با ۵۰۰ دلار، کامپیوتری با مشخصات ایکس‌باکس وان ایکس بسازند و نتیجه نگرفتند. با این قیمت، ایکس‌باکس وان ایکس نه تنها سخت‌افزاری پیشرفته در اختیار شما قرار می‌دهد، بلکه این سخت‌افزار را در یک جعبه‌ی بسیار کوچک دریافت می‌کنید.

مقایسه‌ی ایکس‌باکس وان ایکس و مدل اصلی پلی‌استیشن۴، نتایج حتی جالب‌تری دارد. پلی‌استیشن۴ در سال ۲۰۱۳، قوی‌ترین کنسول بازی دنیا بود و در سال ۲۰۱۷، ایکس‌باکس وان ایکس این لقب را به خودش اختصاص داده. می‌خواهیم به پیشرفتی که در چهار سال اخیر داشته‌ایم، نگاهی بیاندازیم. اتفاقا فاصله‌ی بین عرضه‌ی ایکس‌باکس اصلی و ایکس‌باکس۳۶۰ هم چهار سال بود. وقتی به پیشرفت بین این دو کنسول، یا پیشرفت بین PS2 و PS3 نگاه می‌کنیم، جهش‌های بسیار بزرگی می‌بینیم؛ جهشی که باعث به وجود آمدن یک نسل جدید می‌شود. جهش بین پلی‌استیشن۴ تا ایکس‌باکس وان ایکس، چنین چیزی را نشان نمی‌دهد؛ حتی با در نظر گرفتن این موضوع که ایکس‌باکس وان ایکس، قوی‌ترین کنسولی است که تا به حال ساخته شده. ایکس‌باکس وان ایکس واقعا قوی است و عملکردی بسیار خوب دارد، ولی هر دو کنسول از یک پردازنده‌ی یکسان AMD استفاده می‌کنند و در پایه مثل هم هستند.

میزان پیشرفت حافظه یا همان رم، ۵۰ درصد بوده؛ در حالی که رم ایکس‌باکس۳۶۰ در مقایسه با رم ایکس‌باکس اصلی، هشت برابر شده بود.

پردازنده‌ی ایکس‌باکس وان ایکس، همان هسته‌ی قدیمی را دارد، ولی دستکاری شده است تا فرکانس آن ۴۴ درصد بالا برود. میزان پیشرفت حافظه یا همان رم، ۵۰ درصد بوده؛ در حالی که رم ایکس‌باکس۳۶۰ در مقایسه با رم ایکس‌باکس اصلی، هشت برابر شده بود. پیشرفت گرافیکی، که با بیشتر شدن توان و عملکرد پردازشی، بالا می‌رود، در ایکس‌باکس وان ایکس ۲۲۶ درصد پیشرفت کرده؛ این رقم در مقایسه با تفاوت دو نسل قبلی ایکس‌باکس، بسیار پایین است. البته این مقایسه چندان هم منصفانه نیست، چون هسته‌ی تکنولوژی تغییر نکرده است. ایکس‌باکس وان ایکس، فقط دستگاهی است که می‌تواند بازی‌های ایکس‌باکس وان را با رزولوشن بالاتر اجرا کند؛ و البته مایکروسافت هم این کنسول را دقیقا با این هدف طراحی کرده است.

با آمدن تلویزیون‌های 4K، وجود ایکس‌باکس وان ایکس و پلی‌استیشن۴ پرو کاملا توجیه می‌شوند؛ آن هم به عنوان وسیله‌ای برای طولانی‌تر کردن نسل فعلی کنسول‌ها. ولی عدد و رقم‌ها واقعا ترسناک هستند. در مدت چهار سال، فقط توانسته‌ایم پیشرفت بسیار کوچکی داشته باشیم؛ البته در مقایسه با جهش نسل‌های قبلی کنسول‌ها. کاملا واضح است که سرعت پیشرفت تکنولوژی پایین آمده. ولی فقط هم این موضوع نیست، هزینه‌ای که مصرف کننده باید بپردازد هم ۲۵ درصد افزایش پیدا کرده است؛ حتی با اینکه شرکت‌های سازنده‌ی کنسول روی فروش خود این دستگاه‌ها، ضرر می‌دهند.

ریشه‌ی این مشکل کجاست؟ اساسا باید به طولانی‌تر شدن مراحل پیشرفت‌های ساخت ریزتراشه‌ها نگاه کنیم. پلی‌استیشن۴ پرو و ایکس‌باکس وان ایکس هر دو از تراشه‌ی ۱۶ نانومتری TSMC استفاده می‌کنند که با تکنولوژی FinFET ساخته شده است. این تکامل، بزرگ‌ترین پیشرفتی است که از زمان چیپ‌ست‌های ۲۸ نانومتری سال ۲۰۱۱ داشته‌ایم. این چیپ‌ست‌های ۲۸ نانومتری در مدل‌های اولیه پلی‌استیشن۴ و ایکس‌باکس وان استفاده شده‌اند. پردازنده‌های جدید، این امکان را فراهم کرده‌اند تا ترانزیستورهای بیشتری را در یک تکه سیلیکون جای دهیم؛ یعنی در نهایت عملکرد بهتری خواهیم داشت. با این حال، بدون دسترسی به تکنولوژی‌های جدید، ساخت کنسول‌هایی که واقعا بهتر هستند، بسیار چالش‌برانگیز است. اخیرا برنامه‌ی AMD برای پردازنده‌های کامپیوترش، پردازنده‌هایی که فرقی با چیپ‌ست‌های کنسول سونی و مایکروسافت ندارند، به بیرون درز کرده است. در این برنامه آمده که زودتر از سال ۲۰۱۹ نباید منتظر تکنولوژی جدید پردازنده‌ها باشیم.

شاهد دو استراتژی متفاوت از سوی مایکروسافت و سونی برای آینده‌ی کنسول‌ها خواهیم بود.

قبلا هم به این موضوع اشاره کرده‌ایم، هر کنسول جدیدی که بدون تکنولوژی جدید پردازنده‌ها و کوچکتر شدن آن‌ها ساخته شود، قرار نیست قدرت بیشتری از پلی‌استیشن۴ پرو و ایکس‌باکس وان ایکس داشته باشد. حتی اگر به این پیشرفت هم برسیم، هزینه‌های ساخت بخش‌های مختلف سخت‌افزار کنسول، عرضه‌ی کنسولی که جهش نسلی بزرگی را ایجاد کند و قابل خرید باشد، سخت خواهد کرد. پیشرفت حافظه در نسل قبلی کنسول‌ها هشت برابر، یا حتی از PS3 به PS4 شانزده برابر، شده بود. تصور می‌کنیم نسل بعدی کنسول‌ها همین هشت گیگابایت فعلی را هم دو برابر نکنند. در بهترین حالت هم‌چنین نیاز به حافظه‌های HBM خواهیم داشت تا بتوانیم پهنای باند لازم پیشرفت GPU را فراهم کنیم. از طرف دیگر، برای پر کردن سریع این حافظه، باید به جای هارد درایو از SSD استفاده کنیم. قیمت تمام این سخت‌افزارها خیلی بالا می‌شوند.

تمام این‌ها باعث شده‌اند تا شاهد دو استراتژی متفاوت برای آینده‌ی کنسول‌ها باشیم. مایکروسافت گفته است که می‌خواهد پیشرفت کنسول‌ها را شبیه گوشی‌های هوشمند کند؛ یعنی ارتقاهای کوچکتر و بیشتر ، در عین اینکه که تمام بازی‌های ایکس‌باکس روی تمام مدل‌های آن کار می‌کنند. از طرفی، سونی هنوز هم معتقد است که نسل‌های کنسولی باید وجود داشته باشند. عرضه‌ی تلویزیون‌های 4K به هر دو شرکت این شانس را داده است تا استراتژی ارتقا کنسول‌ها را امتحان کنند. با اینکه وضعیت فعلی پیشرفت تکنولوژی، با برنامه‌ی مایکروسافت بیشتر جور در می‌آید، ولی نسل‌های کنسولی می‌توانند فایده‌های زیادی داشته باشند. ظهور یک نسل جدید کنسولی، بازی‌ساز را به چالش می‌کند تا بزرگ‌تر فکر کند و ایده‌ها و تکنولوژی‌های جدیدی را به کار گیرد.

با تمام این اوصاف، شاید صبر کردن هم چیز بدی نباشد. بازی‌های بزرگی که امسال عرضه شده یا در نمایشگاه E3 نشان داده شدند، از عمر باقی مانده‌ی نسل فعلی می‌گویند. اینکه Horizon: Zero Dawn با گرافیک شگفت‌انگیزش روی یک پردازشگر گرافیکی که کم و بیش معادل کارت قدیمی Radeon HD 7850 است، اجرا می‌شود، موضوعی بسیار مهم است. بازی‌های استودیوهای سونی به پیشرفت‌های گرافیکی خود ادامه می‌دهند و از طرفی فورتزا ۷ هم گرافیکی عالی دارد. حتی بازی‌های شرکت‌های دیگر هم مثل Anthem یا Metro Exodus در E3 نشان دادند که می‌توان روی نسل فعلی کنسول‌ها، سطح جدیدی از گرافیک را به نمایش گذاشت. تمام این بازی‌ها، از نظر گرافیکی زیبا هستند، آن هم نه فقط روی ایکس‌باکس وان ایکس و پلی‌استیشن۴ پرو، بلکه روی مدل‌های قدیمی این کنسول‌ها که در ۲۰۱۳ عرضه شده‌اند.

منبع: Digital Foundry

نویسنده: ریچارد لدبتر – سردبیر نشریه‌ی تخصصی Digital Foundry