علائم اضطراب در کودکان و روش‌های مقابله با آن
کودکان مبتلا به اضطراب ممکن است علائم اضطراب را مانند بزرگسالان نشان ندهند. برای مثال کودکان هنگام اضطراب ممکن است علاوه بر ترس و نگرانی، عصبانیت یا تحریک‌پذیری را نیز از خود بروز دهند. قابل درک است که والدین در مورد اضطراب فرزند خود نگران باشند، اما مهم است که بدانید برخی از اضطراب‌های دوران کودکی طبیعی است. با این حال برخی از کودکان دارای اختلالات اضطرابی هستند. خوشبختانه والدین می‌توانند با انجام چند کار با احساس اضطراب کودکان مقابله کنند. در این مقاله علائم اضطراب در کودکان را بررسی می‌کنیم.
نگرانی‌های رایج دوران کودکی
چند دلیل رایج وجود دارد که باعث نگرانی و اضطراب کودکان در سنین مختلف می‌شود. موقعیت‌های جدید، وظایف چالش برانگیز و حتی افراد ناآشنا می‌توانند هر از چند گاهی منجر به ترس و اضطراب در کودکان شوند.
- نوزادان ۷ تا ۹ ماه: اضطراب اجتماعی تجربیات طبیعی هستند و برطرف می‌شوند.
- کودکان پیش دبستانی: ترس از تاریکی، هیولا‌ها، حشرات و حیوانات
- کودکان در سن مدرسه: ترس از ارتفاع یا طوفان
- کودکان و نوجوانان بزرگتر: اضطراب مدرسه و دوستان
مواردی که گفته شد از علائم اضطراب کودکان هستند و در دوران کودکی طبیعی است و معمولا با بزرگتر شدن کودک به خودی خود کاهش می‌یابند.
علائم و نشانه‌های کودکان مبتلا به اضطراب
به همان اندازه که داشتن اضطراب رایج است، برای کودکان نیز اختلالات اضطرابی رایج است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری اعلام کرده است که که ۹. ۴ درصد از کودکان بین سنین ۳ و ۱۷ دارای اضطراب قابل تشخیص هستند.
علائم اضطراب در کودکان می‌تواند یک یا چندتا از موارد زیر باشد.
- خشم یا پرخاشگری
- اجتناب از موقعیت‌های خاص
- شب ادراری
- تغییرات در اشتها
- خستگی
- در مدرسه دچار مشکل شدن
- سردرد
- تحریک‌پذیری
- تنش عضلانی
- عادات عصبی مانند جویدن ناخن
- کابوس‌ها
- امتناع از رفتن به مدرسه
- بی قراری
- کناره‌گیری اجتماعی
- دل درد
- مشکل در تمرکز
- مشکل در خواب (بی خوابی)
نوع علائم با توجه به ماهیت اضطراب کودکان می‌تواند متفاوت باشد. برخی از ترس‌ها (مانند اضطراب اجتماعی یا فوبیا) ممکن است توسط موقعیت‌ها، اشیا یا اتفاق خاص ایجاد شوند. انواع دیگر اضطراب مانند اختلال اضطراب فراگیر یا اختلال هراس می‌تواند علائم بسیار بیشتری داشته باشد. ترس‌های عادی دوران کودکی مانند ترس از تاریکی یا دوری از والدین می‌تواند در سن‌های بالاتر نیز باقی بمانند.
انواع اضطراب دوران کودکی
کودکان نیز مانند بزرگسالان می‌توانند اختلالات اضطرابی دیگری داشته باشند که از اضطراب جدایی و اختلال وسواس فکری-اجباری تا حملات پانیک را شامل می‌شود. تشخیص برخی از علائم اضطراب کودکان آسان‌تر و برخی کمی سخت‌تر است. برخی از انواع مختلف اضطراب دوران کودکی شامل موارد زیر است.
اضطراب جدایی
اضطراب جدایی شامل ترس زیاد از جدا شدن از والدین است. این نوع اضطراب در کودکان خردسال رایج است اما معمولا در حدود ۳ یا ۴ سالگی کاهش می‌یابد. امتناع از رفتن به مدرسه نیز جزو همین اضطراب است.
اختلال اضطراب فراگیر
در اختلال اضطراب فراگیر کودک باید شواهدی از ترس و نگرانی بیش از حد را (که می‌تواند مانند علائم بالا ظاهر شود) به مدت شش ماه یا بیشتر داشته باشد و باید توسط بیش از یک چیز مانند مضطرب بودن در مورد مدرسه، ورزش، کار و دوستان تحریک شود. همچنین کودک مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر در کنترل احساس نگرانی خود دچار مشکل می‌شود. به عنوان مثال این کودکان ممکن است به دلیل نخوابیدن تحریک‌پذیر باشند و در حفظ دوستان خود با مشکل مواجه شوند یا به دلیل عدم تمرکز نمرات آن‌ها کاهش یابد.
فوبیای خاص
کودکان علاوه بر اختلال اضطراب فراگیر می‌توانند فوبیای خاص‌تری نیز داشته باشند. محرک‌های بسیار خاصی مانند رعد و برق، عنکبوت، تنها ماندن یا رفتن به استخر و غیره می‌تواند باعث فوبیا و اضطراب کودکان شود. این کودکان ممکن است گریه کنند و به والدین خود بچسبند. خوشبختانه بیشتر بچه‌ها دچار این نوع اختلال اضطراب می‌شوند.
اختلال وسواس فکری عملی
کودکان مبتلا به OCD ممکن است افکار مزاحم مکرر (وسواس گونه) در مورد چیز‌های خاصی با رفتار‌های تکراری یا اعمال ذهنی مانند شستن زیاد دست‌ها، بررسی مکرر چیز‌ها، یا تکرار کلمات یا عبارات خاص داشته باشند.
پانیک اتک
حملات پانیک می‌تواند نشانه‌ای از سایر اختلالات اضطرابی باشد یا می‌تواند نشان دهنده‌ی اختلال پانیک باشد. حملات پانیک و اختلال هراس اگرچه در کودکان غیرمعمول است، اما در سنین بالاتر و نوجوانی شایع‌تر می‌شوند. تعریف حمله‌ی پانیک علاوه بر ترس یا ناراحتی شدید باید بیش از چهار تا از علائم زیر را شامل شود.
- احساس غیرواقعی بودن یا جدا شدن از خود (شخصیت زدایی)
- درد قفسه سینه
- لرز یا گرگرفتگی
- سرگیجه
- احساس خفگی
- ترس از دست دادن کنترل
- احساس تنگی نفس
- حالت تهوع یا درد شکم
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن (پارستزی)
- تپش قلب یا ضربان قلب سریع
- تعریق
- تکان دادن
اختلال هراس جزو اضطراب کودکان است و به این معنی است که کودک از داشتن حملات پانیک بیشتر می‌ترسد و شروع به اجتناب از موقعیت‌ها، فعالیت‌ها، افراد و مکان‌هایی می‌کند که احساس می‌کند ممکن است باعث حمله‌ی پانیک شود. با این حال در اختلال هراس حملات پانیک اغلب غیرمنتظره هستند و ممکن است زمانی اتفاق بیفتند که انتظارش را ندارید، مانند زمانی که در حال استراحت، راه رفتن و حتی خواب هستید.
سکوت انتخابی
از بین تمام اختلالات اضطراب در کودکان سکوت انتخابی شاید یکی از مواردی است که معمولا نادیده گرفته می‌شود، زیرا مردم فکر می‌کنند این کودکان بسیار خجالتی هستند. کودکان مبتلا به سکوت انتخابی در واقع از صحبت کردن امتناع می‌کنند و فقط با اعضای نزدیک خانواده در خانه صحبت کنند. اغلب در مدرسه یا در موقعیت‌های دیگر مضطرب می‌شوند و زمانی که از آن‌ها خواسته می‌شود صحبت کنند بسیار ناراحت می‌شوند.
اضطراب کودکان نیاز به درمان دارد
خوشبختانه اختلالات اضطرابی قابل درمان هستند. اگر علائم اضطراب کودکان در فعالیت‌های عادی روزانه آن‌ها اختلال ایجاد می‌کند، با متخصص اطفال، روانشناس کودک یا روانپزشک کودک صحبت کنید. برای بچه‌های سن مدرسه، یک مشاور راهنمایی مدرسه نیز می‌تواند مشاوره بدهد و در صورت نیاز شما را به پزشک ارجاع دهد. دختران تقریبا دو برابر پسر‌ها اضطراب را تجربه می‌کنند. از آنجایی که اضطراب در صورت درمان نشدن بدتر می‌شود، کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که همه دختران ۱۳ ساله و بالاتر باید از نظر اضطراب غربالگری شوند. اگر کودک شما مبتلا به اختلال اضطرابی است، درمان اولیه برای جلوگیری از بدتر شدن علائم و ادامه آن تا نوجوانی یا بزرگسالی توصیه می‌شود.
روان درمانی با استراتژی‌های خاص برای رفع ترس‌ها، نگرانی‌ها و اضطراب‌ها مانند درمان شناختی رفتاری، می‌تواند سودمند باشد. بیوفیدبک به افراد کمک می‌کند تا افکاری را که باعث ایجاد احساس اضطراب و وحشت می‌شوند، شناسایی کنند و هرگونه واکنش به آن احساسات (مانند رفتار‌های اجتنابی) را کشف کنند. کودکان مبتلا به اضطراب با تمرین می‌توانند یاد بگیرند که چرخه را متوقف کنند. کار‌هایی وجود دارد که والدین می‌توانند در خانه انجام دهند تا به کودکان کمک کنند که یاد بگیرند چگونه احساسات خود را مدیریت کنند. در موارد زیر این کار‌ها را توضیح می‌دهیم.
- از آنچه فرزندتان می‌ترسد اجتناب نکنید. اجنتاب از ترس‌های کودک ممکن است باعث تسکین کوتاه مدت شود، اما استفاده از اجتناب به عنوان یک مکانیسم مقابله، اضطراب کودکان را تقویت می‌کند و در طول زمان آن را بدتر می‌کند.
- تکنیک‌های آرام‌سازی را به کودک یاد بدهید. به نگرانی‌های فرزندتان گوش دهید، اما مراقب باشید که این ترس‌ها را تقویت نکنید. درعوض به کودک خود کمک کنید تا تکنیک‌های آرام‌سازی را تمرین کند.
- به کودک خود کمک کنید تا ترس خود را تحمل کند. اجازه دادن به کودک برای قرار گرفتن تدریجی در معرض منبع ترس خود در حالی که از تکنیک‌های آرام‌سازی برای آرام کردن خود استفاده می‌کند، می‌تواند به او کمک کند یاد بگیرد که چیزی برای ترس وجود ندارد.
کلام آخر
معمولا خردسالان هنگام کشف جهان دچار ترس و اضطراب می‌شوند و این بخشی از رشد طبیعی تلقی می‌شود. بیشتر کودکان با بلوغ مغزی و کسب تجربه‌ی زندگی با ترس‌های خود مقاله می‌کنند. با این وجود کودکانی هستند که دچار اختلالات اضطرابی می‌شوند و درمان زود هنگام توصیه می‌شود. روش‌هایی که والدین با اضطراب کنار می‌آیند می‌تواند بر نحوه‌ی برخورد کودکان با ترس‌هایشان تاثیر بگذارد. والدین نباید وانمود کنند که اضطراب ندارند، اما باید به بچه‌ها نشان دهند که اضطراب را می‌توان به طور موثر مدیریت کرد.
منبع: verywellmind
