نقد کتاب «سمفونی مردگان» عباس معروفی؛ جستجویی تراژیک برای هویت
«سمفونی مردگان» تأملی است در باب تحولات درونی انسان‌ها، جدا از هر ایدئولوژی و سلسله‌مراتب اجتماعی. این رمان از آن دست آثاری است که بیش از آن‌که شما را به کشف پایان مشتاق کند، به کاوش در روان و افکار مجموعه‌ای از انسان‌‌های فرا می‌خواند. کتاب «سمفونی مردگان» به نقد و تحلیل سطوح مختلف اجتماعی یا کشمکش‌های فردی در درون یک خانواده بسنده نمی‌کند بلکه خواننده را به جست‌وجوی چیزی در اعماق وجود انسان‌ها می‌برد. چیزی که در ابتدا غیرقابل لمس است و به تدریج از میان لایه‌های گسسته ذهن و تاریخ اجتماعی شخصیت‌ها بیرون می‌آید: یک فروپاشی همه‌جانبه و تراژیک برای جستجوی هویت در بستر پر آشوب یک خانواده.
درباره عباس معروفی
عباس معروفی در سال ۱۳۳۶ در تهران، در بازارچه نایب‌السلطنه، به دنیا آمد. نویسندگی را از سن چهارده سالگی با رونویسی داستان‌های آنتون چخوف آغاز کرد. نخستین معلمش در این زمینه محمد محمدعلی بود. او از طریق این آشنایی، با محمدعلی سپانلو و سپس هوشنگ گلشیری نیز آشنا شد.
عباس معروفی دیپلم ریاضی و فیزیک خود را از دبیرستان مروی دریافت کرد و سپس در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران در رشته ادبیات دراماتیک تحصیل کرد. معروفی به مدت یازده سال معلم ادبیات دبیرستان‌های هدف و خوارزمی تهران بود.
نخستین مجموعه داستان او با عنوان روبروی آفتاب در سال ۱۳۵۹ منتشر شد اما این رمان «سمفونی مردگان» بود که نامش را بر سر زبان‌ها انداخت و البته به یکی از بهترین رمان‌های عاشقانه ایرانی تاریخ تبدیل شد.
خلاصه کتاب «سمفونی مردگان»
سمفونی مردگان داستان یک خانواده ایرانی را روایت می‌کند که در دوران تغییرات اجتماعی و سیاسی ایران زندگی می‌کنند. این رمان به بررسی روابط پیچیده میان اعضای خانواده و تضادهای فرهنگی و اجتماعی می‌پردازد. شخصیت اصلی، آیدین، به دنبال تحقق آرزوهای خود است، اما با مخالفت‌های پدر مستبدش مواجه می‌شود. داستان با نگاهی عمیق به مرگ و زندگی، عشق و تنهایی، تلاش می‌کند تا نشان دهد چگونه رقابت‌ها و کشمکش‌های خانوادگی می‌تواند سرنوشت افراد را به شکلی مرگبار تحت تأثیر قرار دهد.
بررسی و نقد کتاب «سمفونی مردگان»
عباس معروفی در کتاب «سمفونی مردگان» داستانی را روایت می‌کند که در آن با گریز از مرزهای عینی و مادی، به مسئله هویت، سرنوشت و تضادهای درونی انسان‌ها در یک جامعه سنتی می‌پردازد. این رمان با در هم آمیختن شخصیت‌های پیچیده و درگیری‌های فردی در دنیای آشنا اما در عین حال غریبی که در آن قرار دارند، پیکره‌ای نمادین از کشمکش‌های ذهنی انسان می‌سازد.
شخصیت اصلی در «سمفونی مردگان» نه تنها با دیگران، بلکه با خودش نیز در جنگ است. او در تلاش است تا هویت خود را پیدا کنند، ولی هر بار که گامی به جلو می‌گذارد، انگار زمین از زیر پایش کشیده می‌شود. این همان‌جایی است که معروفی به‌طور خلاقانه‌ای از داستانی اجتماعی عبور می‌کند و به یک پیچیدگی روان‌شناختی وارد می‌شود که خود را در عین سادگی در لایه‌های زیرین داستان پنهان کرده است.
آیدین و اورهان رمان «سمفونی مردگان»، در دنیای دوگانه‌ای به سر می‌برند؛ یکی در جست‌وجوی ترقی و دیگری در پی حفظ سنت‌ها. این دو برادر که در رقابتی دایمی با هم زندگی می‌کنند، نماد تضادهای اجتماعی و از آن مهم‌تر نمایانگر چالش‌هایی هستند که بین آرزوهای فردی و الزامات خانوادگی یا فرهنگی وجود دارد.
آیدین، شخصیت مرکزی داستان، فردی است که از دل سنت‌ها بیرون می‌آید و در جست‌وجوی معنا و شناخت، از سیستم‌های اجتماعی موجود گریزان است. برادرش اورهان که هنوز در چنبره‌ی باورهای پدر و جامعه گرفتار است، به‌نوعی نماینده محافظه‌کاری و واپس‌گرایی است. در واقع اورهان نماینده‌ی جامعه‌ای است که در آن پیشرفت و ترقی همیشه در قالب یک مدل اجتماعی مشخص می‌آید و هر کس که از این قالب خارج شود، محکوم به نابودی است.
«سمفونی مردگان» شاید در نگاه اول روایت یک خانواده نابسامان و یک جامعه بحران‌زده به نظر برسد، اما در حقیقت، آنچه که معروفی می‌خواهد به ما بگوید، چیزی عمیق‌تر و پیچیده‌تر از یک قصه خانوادگی و اجتماعی ساده است. این رمان نه یک هشدار است و نه تلاشی برای روشن‌گری درباره مسائل اجتماعی. بلکه فریادی است از سر استیصال برای کمک به روح‌‌های هنرمندی که در لبه جنون قرار دارند.
۲۴۰,۰۰۰ تومان
منبع: دیجی‌کالا مگ
