۱۰ دلیل افزایش وزن ناخواسته که ممکن است خبری از آن‌ها نداشته باشید
شاید برای شما پیش آمده باشد که بدون افزایش حجم غذا و بدون تغییر خاصی در سبک زندگی متوجه افزایش وزن خودتان شده باشید. دلایل متعددی ممکن است باعث شوند که وزن شما افزایش پیدا کند و لزوما افزایش غذایی که می‌خورید تنها دلیل افزایش وزن نیست. در ادامه با دیجی‌کالا مگ همراه باشید تا دلایل افزایش وزن را معرفی کنیم.
افزایش وزن و تغییر در سبک زندگی
تغییرات متعددی در زندگی ممکن است باعث افزایش وزن شوند. تغییر در رژیم غذایی یکی از اولین دلایل افزایش وزن است که ممکن است به ذهنتان برسد. اما بسیاری از تغییرات دیگر می‌توانند باعث افزایش وزن شوند مثلا کم شدن تحرک. فرض کنید همیشه مسیر محل کار خود را پیاده طی می‌کردید و حالا محل کارتان تغییر کرده و باید با ماشین سر کار بروید. همین تغییری که شاید کوچک به نظر برسد، در طولانی‌مدت می‌تواند باعث افزایش وزن شود.
به غیر از تغییرات سبک زندگی، عوامل متعددی مثلا انواع بیماری‌های زمینه‌ای می‌توانند در افزایش وزن مؤثر باشند. اگر وزن شما بدون دلیل و بدون تغییر در میزان فعالیت بدنی و حجم غذا تغییر کرده، یکی از دلایل زیر را بررسی کنید.
دلایل افزایش وزن که نمی‌دانستید
اگر دچار افزایش وزن شده‌اید، احتمالا یکی از دلایل زیر یا حتی چند دلیل زیر باعث آن شده است. بررسی بعضی از این مشکلات، نیازمند مشورت با پزشک و انجام آزمایش‌های متعدد است.
۱. کم‌کاری تیروئید
کمبود هورمون تیروئید متابولیسم بدن را کند کرده و در نتیجه باعث افزایش وزن در اثر افزایش چربی و احتباس آب می‌شود. علائم کم‌کاری تیروئید می‌تواند شامل خستگی، بی‌حالی، تورم صورت یا اطراف چشم، خشکی پوست، کاهش تعریق، ضعف حافظه، کندی گفتار و گرفتگی صدا، ضعف، ناتوانی در تحمل سرما و سردرد باشد.
البته این علامت‌ها لزوما نشانه‌ی کم‌کاری تیروئید نیستند و ممکن است دلایل دیگری هم داشته باشند. تشخیص نهایی کم‌کاری تیروئید با آزمایش انجام می‌شود. پزشک با توجه به نتیجه‌ی آزمایش، دوز مناسب دارو را تعیین می‌کند. اگر اضافه‌وزن شما ناشی از کم‌کاری تیروئید باشد، بعد از گذشت مدتی از مصرف دارو، متابولیسم بدن به حالت عادی برمی‌گردد.
۲. سندرم کوشینگ
سندرم کوشینگ یک بیماری است که بر اثر افزایش هورمون کورتیزول ایجاد می‌شود. در این بیماری، چربی در صورت، ناحیه‌ی شکم و بالای کمر انباشته می‌شود و باعث گرد شدن صورت یا ایجاد قوز مشهور به «قوز بوفالویی» می‌شود. بازوها و پاها معمولا قلمی و لاغر باقی می‌مانند.
از دیگر نشانه‌های سندرم کوشینگ می‌توان به تحلیل رفتن و ضعف عضلانی، نازک شدن پوست، ترمیم کند زخم، کبودی آسان، ترک بنفش در شکم، بی‌نظمی قاعدگی، فشار خون بالا، ناتوانی در تحمل گلوکز و ریزش مو در زنان اشاره کرد.
۳. مصرف برخی داروها
درمان‌های جایگزینی هورمون و داروهای ضد بارداری خوراکی حاوی استروژن می‌تواند باعث احتباس مایعات و افزایش اشتها شود. سایر داروهایی که می‌توانند باعث افزایش وزن شوند عبارت‌اند از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) ، داروهای ضد افسردگی و دیابت.
اگر به‌تازگی این داروها را مصرف می‌کنید، افزایش وزن شما می‌تواند ناشی از مصرف دارو باشد. اگر مشکل افزیش وزن شما حاد است، می‌توانید با مراجعه به پزشک، داروهای خود را تغییر دهید یا از روش‌های جایگزین استفاده کنید.
۴. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا به اختصار PCOS یکی از مشکلات رایج زنان است. این بیماری می‌تواند علائم متعددی از جمله افزایش وزن داشته باشد. سخت شدن بارداری، بی‌نظمی یا متوقف شدن قاعدگی، آکنه، نازک شدن موها، کیست در تخمدان و رشد بیش‌از حد مو در صورت و بدن از دیگر علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است. چون این مشکل هم علائمی مشابه بسیاری از بیماری‌های دیگر دارد، فقط توسط پزشک قابل تشخیص است. درمان آن علاوه بر درمان‌های دارویی شامل تغییراتی در سبک زندگی است از جمله افزایش فعالیت بدنی.
۵. تغییرات هورمونی ناشی از یائسگی
در زمان یائسگی بدن با حجم زیادی از تغییرات هورمونی مواجه می‌شود که علائم متعددی را در افراد ایجاد می‌کند. کاهش یافتن استروژن در میان‌سالی می‌تواند باعث شود که زنان در ناحیه‌ی شکم و پهلو دچار افزایش وزن و توده‌ی چربی شوند. اگر در سنین یائسگی هستید، افزایش وزن شما می‌تواند ناشی از همین تغییر بزرگ بدن باشد.
۶. افزایش وزن مرتبط با قاعدگی
برخی از زنان در زمان قاعدگی یا قبل از آن، احتباس مایعات در بدن و نفخ را تجربه می‌کنند که باعث افزایش وزن می‌شود. به همین دلیل این ایام زمان خوبی برای وزن کردن خودتان نیست.
۷. احتباس مایعات
بیماری‌هایی مانند مشکلات قلبی، نارسایی‌های کبد یا بیماری‌های کلیوی می‌توانند باعث احتباس مایعات شوند که به آن اِدِم هم گفته می‌شود. این مشکل می‌تواند به صورت تورم در اطراف چشم، دست‌ها، پاها، صورت، شکم یا بازوها ظاهر شود.
۸. دیابت
افراد مبتلا به دیابت کنترل‌نشده ممکن است دچار افزایش وزن شوند زیرا بدن آن‌ها قادر به تبدیل صحیح غذا به انرژی نیست.
۹. آلرژی و حساسیت‌های غذایی
خوردن غذاهایی که به آن‌ها حساسیت دارید می‌تواند منجر به التهاب شود و نتیجه‌ی آن افزایش وزن است. بیشتر وزنی که به دلیل آلرژی اضافه می‌کنید، احتباس مایعات ناشی از التهاب و ترشح برخی هورمون‌ها است.
۱۰. استرس
استرس تأثیر بسیار زیادی روی حفظ وزن سالم برای بدن دارد. استرس نه تنها باعث افزایش وزن می‌شود بلکه تلاش‌های شما برای کاهش وزن را هم از بین می‌برد. استرس به دلایل متعددی می‌تواند باعث افزایش وزن شود؛ افزایش هورمون کورتیزول، رفتارهای ناسالم ناشی از استرس مثلا رژیم غذایی ناسالم از جمله دلایلی است که باعث می‌شود استرس بر وزن شما اضافه کند.
رفتارها و عادت‌های ناسالم ناشی از استرس
علاوه بر تغییرات هورمونی، استرس ممکن است عادت‌ها و رفتارهای ناسالمی را در افراد به وجود آورد که بعضی از آن‌ها بی‌اختیار و بعضی از آن‌ها آگاهانه است. گرچه در بیشتر اوقات علت اصلی ایجاد استرس را نمی‌توان از بین برد اما با تغییر سبک زندگی می‌توانید این رفتارهای ناسالم را کنار بگذارید.
- اختلال در خوردن
افزایش سطح کورتیزل در بدن نه تنها باعث می‌شود به غذاهای ناسالم تمایل پیدا کنید بلکه باعث می‌شود بیشتر از حد نرمال غذا بخورید. شاید در این شرایط فکر می‌کنید غذا خوردن می‌تواند بخشی از استرس و نگرانی‌های شما را کم کند و خوردن غذایی که دوست دارید شاید باعث کاهش استرس شما شود. اما این رفتار به‌خصوص اگر به عادت تبدیل شود می‌تواند نتایج بدی برای سلامت کلی جسم شما داشته باشد و وزنتان را بیش از حد افزایش دهد.
- خوردن فست‌فود و غذای در دسترس
وقتی استرس دارید و در برنامه‌ریزی کردن دچار مشکل می‌شوید، معمولا برای غذا خوردن هر آنچه که در دسترس باشد انتخاب می‌کنید. در این شرایط اولین انتخاب شما فست‌فود و غذاهای آماده و نیمه‌آماده است که عمدتا هم غذاهای سالمی نیستند. در شرایط استرس به جای اینکه غذای سالم بپزید و بخورید، به غذاهای فست فودی و مضر روی می‌آورید و اگر این شرایط برای مدت‌های طولانی ادامه داشته باشد، تأثیر بسیار مخربی روی وزن و سلامت کلی بدنتان دارد.
- کم شدن فعالیت بدنی
با وجود استرس و دغدغه‌های زیادی که در زندگی پیش می‌آید پیدا کردن وقت برای ورزش کردن سخت می‌شود. در واقع ورزش کردن در این شرایط به آخرین اولویت شما در برنامه‌ریزی روزانه تبدیل می‌شود. مسیرهای طولانی برای رفتن به محل کار و بازگشت و همین‌طور ساعت‌های طولانی نشستن پشت میز، وقت کمی برای فعالیت فیزیکی به شما می‌دهند.
- صرف نظر کردن از وعده‌های غذایی
وقتی در آن واحد مجبور شوید با مسائل مختلفی روبه‌رو شوید و برای برنامه‌های مختلفی وقت بگذارید، معمولا برای بعضی کارها وقت کم می‌آورید. در این شرایط، بسیاری از افراد اولین کاری که می‌کنند، صرف نظر کردن از وعده‌های غذایی است. ممکن است برای اینکه دیرتان نشود، صبحانه نخورید یا به خاطر اینکه کار دارید، ناهار را حذف کنید. اما این عادت‌های ناسالم به مرور زمان می‌توانند باعث افزایش وزن و مشکلات جسمی متعدد شوند.
- کم‌خوابی
بسیاری از افراد وقتی دچار استرس می‌شوند با کمبود خواب هم مواجه می‌شوند. چون استرس مانع از این می‌شود که شب‌ها سر ساعت و به اندازه‌ی کافی بخوابند. خواب ناکافی و نامناسب می‌تواند متابولیسم بدن را کاهش دهد. خستگی بیش از اندازه هم می‌توانید عادت‌های نادرست در غذا خوردن را در افراد ایجاد کند. این عوامل دست به دست هم می‌دهند تا افزایش وزن را تجربه کنید.
۱۱. مشکلات گوارشی
دستگاه گوارش یکی از کلیدی‌ترین دستگاه‌های بدن است و عملکرد صحیح ان نقش مهمی در سلامت کل بدن دارد. برخی از مشکلات گوارشی مثل سندرم روده تحریک پذیر (IBS) ، بیماری ریفلاکس معده (GERD) ، زخم معده، یبوست مزمن، نشانگان رشد بیش از اندازه‌ی باکتری روده‌ی باریک (SIBO) و… می‌توانند باعث افزایش وزن شوند.
۱۲. سرطان
در طول درمان سرطان، ممکن است حفظ وزن برای افراد دشوار باشد. برخی افراد لاغر می‌شوند. برخی دیگر وزن اضافه می‌کنند. افزایش ناچیز وزن در طول درمان سرطان معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما اگر بیش از حد وزن اضافه کنید، می‌تواند بر سلامتی شما تأثیر بگذارد.
افزایش وزن در بعضی از سرطان‌ها و برخی از درمان‌ها بیشتر است. به‌عنوان مثال بیش از نیمی از افراد مبتلا به سرطان پستان در طول درمان دچار افزایش وزن می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد که افزایش بیش از حد وزن در طول درمان احتمال بهبودی را ضعیف‌تر می‌کند. اضافه وزن قبل از شروع درمان هم می‌تواند مشکلات بعد از درمان و طی درمان را افزایش دهد. این مشکلات شامل فشار خون بالا، دیابت و مشکلات قلبی است.
کدام درمان‌های سرطان باعث افزایش وزن می‌شود؟
برخی درمان‌های سرطان مثل شیمی‌درمانی، درمان با استروئید و هورمون درمانی می‌توانند به شکل‌های مختلف باعث افزایش وزن شوند؛
شیمی‌درمانی
در شیمی‌درمانی از داروهایی استفاده می‌شود که سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند. شیمی‌درمانی به دلایل زیر می‌تواند باعث افزایش وزن شود؛
- باعث احتباس مایعات اضافی در بدن می‌شود که این وضعیت ادم نام دارد
- ایجاد خستگی، دشوار شدن تمرینات ورزشی
- افزایش حالت تهوع که با خوردن غذای بیشتر بهبود می‌یابد
- ایجاد هوس‌های شدید غذایی
- کاهش متابولیسم بدن. متابولیسم نرخ مصرف انرژی توسط بدن است. هنگامی که متابولیسم بدن شما پایین است، کالری کمتری می‌سوزانید که می‌تواند باعث افزایش وزن شود
- ایجاد یائسگی که متابولیسم را نیز کند می‌کند
داروهای استروئیدی
استروئیدها به دلایل مختلفی در طول درمان سرطان تجویز می‌شوند. این نوع دارو می‌تواند علائم التهاب مانند تورم و درد را کاهش دهد. این داروها می‌توانند حالت تهوع را درمان کنند.
یک عارضه جانبی رایج استروئیدها افزایش وزن است. استروئیدها می‌توانند از روش‌های زیر باعث افزایش وزن شوند:
- افزایش اشتها که باعث اقزایش حجم غذا می‌شود
- کاهش توده عضلانی
- افزایش بافت چربی در شکم، گردن، صورت یا مناطق دیگر با استفاده طولانی مدت
هورمون درمانی
درمان هورمونی ممکن است برای درمان برخی سرطان‌ها از جمله سرطان‌های پستان، پروستات، بیضه و رحم استفاده شود. این نوع دارو می‌تواند مقدار برخی از هورمون ها مانند استروژن، پروژسترون یا تستوسترون را کاهش دهد. این هورمون‌ها عملکردهای مختلفی در بدن دارند. کاهش سطح هورمون‌ها می‌تواند باعث افزایش چربی، کاهش عضلات و سوزاندن کالری شود.
جمع‌بندی
تغییرات ناخواسته در وزن بدن مثل افزایش یا کاهش وزن یکی از نشانه‌هایی است که باید توسط پزشک بررسی شود. علاوه بر تغییر وزن، اگر نشانه‌های دیگری هم مشاهده می‌کنید با پزشک خود در میان بگذارید تا صحیح‌ترین تشخیص ممکن را دریافت کنید. برای تعیین دلایل اضافه وزن، انواع تست‌ها مثلا آزمایش تیروئید هم لازم است.
اگر در نفس کشیدن دچار مشکل شده‌اید، تنگی نفس و تپش قلب دارید، بینایی شما تغییر کرده، پاهایتان ورم کرده، تب دارید یا هر علامت غیرطبیعی دیگری را همراه با اضافه وزن تجربه می‌کنید یا اگر اضافه وزن شما بسیار سریع و غیرطبیعی است حتما به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی آن را کشف کنید و در نظر داشته باشید که افزایش وزن، همیشه نتیجه‌ی پرخوری نیست و گاهی نشانه‌ای از یک مشکل اساسی در بدن است که باید هر چه سریع‌تر درمان شود.
منابع: Verywellfit، Verywellmind،Cancer
نبابا.
من اکثر این علایمو دارم و لاغرم مثل اسکلت