۷ مکمل رایج با عوارض پنهان خطرناک که باید بشناسید
وقتی صحبت از مکمل‌ها به میان می‌آید، درباره‌ی مزایای آن‌ها تبلیغات زیادی انجام می‌شود که تشخیص واقعی یا نادرست بودن آن دشوار است. اگرچه دریافت ویتامین‌ها و مواد معدنی برای سلامتی ضروری است، اما نمی‌توان از عوارض مصرف مکمل‌ها غافل شد و با اطمینان گفت که استفاده از آن‌ها به شکل قرص، کپسول یا پودر، به ویژه در مقادیر بالا، در هر شرایطی بی‌خطر است.
گاهی اوقات، مکمل‌های غذایی می‌توانند با یکدیگر و همچنین با داروهای بدون نسخه (OTC) یا داروهای تجویز شده توسط پزشک تداخل داشته باشند. علاوه بر این، برخلاف داروها، سازمان‌های بهداشتی و علمی دنیا ملزم به بررسی ایمنی و اثربخشی مکمل‌های غذایی نیستند. این به تولیدکنندگان بستگی دارد که مطمئن باشند محصول آن‌ها حاوی آلاینده یا ناخالصی نیست، به درستی برچسب‌گذاری شده است و آن چیزی را که ادعا می‌کند دارا است. به عبارت دیگر، مقررات مربوط به مکمل‌های غذایی در مقایسه با داروهای تجویزی یا OTC از سخت‌گیری کمتری برخوردار است.
آمارها نشان می‌دهد که درصد زیادی از مردم هر روز از مکمل‌های گیاهی یا رژیمی استفاده می‌کنند و این محصولات به صنعت پررونق در سراسر جهان تبدیل شده‌اند. اگر درباره‌ی عوارض مصرف مکمل‌های غذایی دچار شک و تردید هستید، این مقاله از دیجی‌کالا مگ را تا انتها دنبال کنید. در این مطلب به فواید و مضرات هفت مکمل پرمصرف و محبوب می‌پردازیم.
مهم‌ترین عوارض مصرف مکمل‌ها
استفاده‌ی صحیح از بعضی مکمل‌ها می‌تواند سلامت شما را بهبود بخشد، اما بعضی از آن‌ها ممکن است بی‌اثر یا حتی مضر باشند. به عنوان مثال، تحقیقات دانشگاه تافتس (Tufts University) نشان می‌دهد که مصرف بیش از ۱۰۰۰ میلی‌گرم کلسیم در روز با افزایش خطر مرگ ناشی از سرطان مرتبط است.
علاوه بر این، یافته‌های محققان نشان می‌دهد که افرادی که به میزان کافی منیزیم، روی، ویتامین A و ویتامین K مصرف می‌کنند، کمتر از سایرین در معرض خطر مرگ قرار دارند. اما این اثر تنها زمانی مشاهده می‌شود که این مواد مغذی را از طریق غذا دریافت کنند، نه مکمل. به گفته‌ی پزشکان، تعداد بسیاری کمی از مکمل‌ها سودمند هستند و بسیاری از آن‌ها درباره‌ی تأثیر خود روی سلامتی ادعاهای اثبات نشده‌ای دارند. رایج‌ترین عوارض مصرف مکمل‌ها که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد عبارتند از:
ویتامین D: مصرف بیش از حد آن می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند
ویتامین D جذب کلسیم را در بدن افزایش می‌دهد. بنابراین، دریافت کافی آن برای سلامتی مهم است و نوید محافظت از استخوان‌ها و پیشگیری از بیماری‌های استخوانی مانند پوکی استخوان را می‌دهد. مکمل ویتامین D جزء مکمل‌های محبوب محسوب می‌شود، چون دریافت کافی آن از طریق مصرف غذا دشوار است.
از سوی دیگر، زمانی که پوست در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد، بدن ما اقدام به ساخت ویتامین D می‌کند. اما امروزه به دلیل افزایش زمان سپری شده در فضاهای داخلی ساختمان‌ها و استفاده‌ی گسترده از کرم‌های ضدآفتاب میزان ساخت این ویتامین در بدن بسیاری از ما به حداقل رسیده است.
شواهد نشان می‌دهد که اشتیاق مردم به مصرف مکمل‌های ویتامین D چیزی فراتر از توصیه‌های علمی است. در زنان سالم دریافت دوزهای پایین این ویتامین (حداکثر ۴۰۰ واحد بین‌المللی) لزوماً از شکستگی استخوان جلوگیری نمی‌کند. از سوی دیگر، مصرف دوزهای بالای آن هم توصیه نمی‌شود. چون در افراد سالم اگر ویتامین D خون به بالاتر از ۱۰۰ نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL) برسد، باعث جذب کلسیم اضافی شده و به بروز درد عضلانی، اختلالات خلقی، درد شکم و سنگ کلیه منجر می‌شود. همچنین ممکن است خطر حمله‌ی قلبی و سکته‌ی مغزی را افزایش دهد.
توصیه‌ها درباره‌ی زنانی که بیش از ۷۱ سال سن دارند، به کمبود ویتامین D مبتلا هستند، در خانه‌ی سالمندان زندگی می‌کنند یا پوست تیره رنگ دارند، متفاوت است. چراکه شواهد نشان می‌دهد مصرف مکمل‌های ویتامین D تجویز شده توسط پزشک برای آن‌ها مفید است.
افراد ۱ تا ۷۰ ساله باید روزانه ۶۰۰ واحد بین‌المللی (IU) و افرادی که ۷۱ سال یا بیشتر سن دارند روزانه ۸۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین D دریافت کنند. برای رسیدن به این هدف باید ماهی سالمون، ماهی تن و غذاهای غنی شده با ویتامین D در رژیم غذایی گنجانده شود و فرد به مدت کوتاه (حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در روز) بدون ضدآفتاب در معرض نور خورشید قرار گیرد.
گل راعی: نسبت به تداخلات دارویی آن آگاه باشید
سنت جونز ورت (St. John’s Wort) یا گل راعی، گیاهی است که به شکل چای یا کپسول برای درمان افسردگی خفیف، اضطراب و اختلالات خواب استفاده می‌شود. مطالعات کوچک نشان داده‌اند که این گیاه به درمان افسردگی خفیف کمک می‌کند. به عنوان مثال، بررسی ۲۷ مطالعه با مجموع ۳۸۰۸ بیمار نشان داد که این گل راعی به اندازه‌ی بعضی از داروهای ضدافسردگی در کاهش علائم افسردگی خفیف تا متوسط مؤثر است.
اما پزشکان بزرگ‌ترین مشکل گل راعی را تداخلات دارویی آن می‌دانند. نتایج یک مطالعه نشان داد که بین سال‌های ۱۹۹۳ تا ۲۰۱۰ میلادی (۱۳۷۱ تا ۱۳۸۸شمسی) در ۲۸ درصد موارد گل راعی همراه با داروهای ضدافسردگی یا ضداضطراب، استاتین‌ها (داروهای کاهنده‌ی کلسترول)، وارفارین (داروی رقیق‌کننده‌ی خون ) یا داروهای ضدبارداری خوراکی تجویز شده است که خطرناک است. به عنوان مثال، مصرف همزمان این داروی گیاهی با یک داروی ضدافسردگی باعث بروز عوارض جدی می‌شود و در حد خطرناکی میزان سروتونین مغز را افزایش می‌دهد.
علاوه بر این، مصرف گل راعی می‌تواند اثربخشی سایر داروها از جمله قرص‌های ضدبارداری، داروهای شیمی‌درمانی، داروهای HIV یا ایدز و داروهای تجویز شده برای جلوگیری از رد عضو پس از پیوند را کاهش دهد. به همین دلیل، مهم است که درباره‌ی تداخلات دارویی و عوارض مصرف مکمل‌های گل راعی مطالعه کنید و قبل از مصرف آن با پزشک خود صحبت کنید.
کلسیم: مازاد آن در شریان‌های شما رسوب می‌کند
مصرف کلسیم برای داشتن استخوان‌های قوی و قلب سالم ضروری است، اما دریافت بیش از حد آن مضر است. اگر افراد ۱۹ تا ۵۰ ساله روزانه بیش از ۲۵۰۰ میلی‌گرم و افراد بالای ۵۱ سال روزانه بیش از ۲۰۰۰ میلی‌گرم کلسیم دریافت کنند، دچار مشکل می‌شوند.
به گفته‌ی محققان، اگر ویتامین D کافی برای کمک به جذب کلسیم مصرف نشود، کلسیم اضافی به جای استخوان‌ها در شریان‌ها رسوب می‌کند. علاوه بر این، مطالعه روی بیش از ۲۷۰۰ نفر نشان داد که مصرف مکمل‌های کلسیم ممکن است باعث افزایش تشکیل پلاک در آئورت و سایر شریان‌ها شود. در مقابل، رژیم غذایی سرشار از غذاهای غنی از کلسیم (مانند محصولات لبنی و سبزیجات برگ‌دار) مفید است. بنابراین، تا حد امکان باید کلسیم مورد نیاز بدن از طریق رژیم غذایی دریافت شود.
دستورالعمل‌های فعلی دریافت روزانه ۱۰۰۰ میلی‌گرم کلسیم را برای زنان ۱۹ تا ۵۰ ساله و ۱۲۰۰ میلی‌گرم را برای زنان ۵۱ ساله و بالاتر توصیه می‌کنند. توصیه برای مردان ۱۹ تا ۷۰ ساله ۱۰۰۰ میلی‌گرم در روز و برای مردان ۷۱ ساله و بالاتر ۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز است. ۶ اونس (۱۷۰ گرم) ماست کم‌چرب ساده حاوی حدود ۳۱۱ میلی‌گرم کلسیم است و می‌تواند تقریباً یک سوم نیاز روزانه را تأمین کند. سایر منابع خوب کلسیم عبارتند از: توفو، شیر بدون چربی، پنیر و غذاهای غنی شده با کلیسم.
مولتی ویتامین‌ها و مولتی مینرال‌ها: نمی‌توانند جایگزین رژیم غذایی سالم شوند
آیا جزء آن دسته افرادی هستید که فکر می‌کنید سبک زندگی سالم نه تنها مستلزم خوردن غذاهای مفید، ورزش و خواب کافی است، بلکه به مصرف روزانه‌ی یک مکمل مولتی ویتامین-مینرال هم نیاز دارد؟ شاید تعجب کنید اگر بدانید که محققان هنوز مطمئن نیستند که آیا این مکمل‌ها واقعاً مفید هستند یا خیر.
یک مطالعهی جالب که داده‌های نزدیک به ۴۰ هزار زن را در طول ۱۹ سال مورد بررسی قرار داد، نشان داد که خطر مرگ در زنان دریافت‌کننده‌ی مکمل در مقایسه با زنانی که مکمل مصرف نمی‌کنند، بیشتر است. همچنین مولتی ویتامین‌ها برای محافظت در برابر سرطان‌های رایج، بیماری‌های قلبی-عروقی یا مرگ، هیچ کاری انجام نمی‌دهند یا اثربخشی کمی دارند.
با این حال، تحقیقات جدیدتر موفق شده‌اند که فواید مصرف مولتی ویتامین‌ها را بیابند. به عنوان مثال، در یک مطالعه مشاهده شد که استفاده از مکمل‌ها مانع کمبود ریزمغذی‌ها (ویتامین‌ها و مواد معدنی) می‌شود و از بروز عوارض ناشی از کمبود آن‌ها پیشگیری می‌کند.
به زنان باردار توصیه می‌شود که از مکمل‌های دوران بارداری که حاوی اسید فولیک هستند، استفاده کنند تا از بروز نقایص مادرزادی جلوگیری شود. در صورت ابتلا به سندرم سوء جذب هم پزشک مکمل‌ها را تجویز می‌کند. در مبتلایان به این سندرم بدن نمی‌تواند ویتامین‌ها و مواد معدنی را به درستی جذب کند. با این حال، برای افراد سالم هرگز مکمل‌ها نمی‌توانند جایگزین یک رژیم غذایی مناسب شوند.
مکمل روغن ماهی: به جای آن از ماهی یا دانه‌ی بزرک استفاده کنید
روغن ماهی که سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ است، به پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی کمک می‌کند. با این حال، شواهد علمی درباره‌ی اثربخشی مکمل‌های روغن ماهی برای حفظ سلامت قلب ضد و نقیض هستند.
یک مطالعه نشان داد که مکمل‌های اسید چرب امگا ۳ هیچ تأثیری در کاهش حملات قلبی، سکته‌ی مغزی یا مرگ و میر ناشی از بیماری قلبی در مردان و زنان میانسال و مسن ندارند. در یک مطالعهی دیگر هم که روی افراد در معرض خطر بیماری قلبی-عروقی انجام شد، همین نتایج به دست آمد. بهترین راه برای دریافت امگا ۳ مصرف غذاهای متنوعی است که سرشار از این اسید چرب هستند، از جمله:
- ماهی و سایر غذاهای دریایی، به‌ویژه ماهی‌های چرب آب سرد مانند سالمون، ساردین و ماهی تن
- مغزهای خوراکی و دانه‌ها مانند دانه‌ی بزرک، دانه‌ی چیا و گردو
- روغن‌های گیاهی مانند روغن دانه‌ی بزرک، روغن سویا و روغن کانولا
- غذاهای غنی شده با امگا ۳ مانند تخم‌مرغ
کاوا: استفاده بیش از حد می‌تواند به کبد آسیب برساند
کاوا (Kava)، گیاهی است که برای درمان اختلال اضطراب با موفقیت مورد استفاده قرار گرفته است. یک مطالعه استرالیایی نشان داد که این گیاه در افراد مبتلا به اختلال اضطراب منتشر (GAD) می‌تواند یک گزینه‌ی درمانی مناسب باشد. در مطالعهی دیگری هم مشاهده شد که مصرف کاوا توسط افراد مبتلا به GAD به‌طور قابل‌توجهی اضطراب را کاهش می‌دهد.
با این حال، تحقیقات درباره‌ی عوارض مصرف مکمل‌های کاوا نشان می‌دهد که مصرف بیش از حد یا مصرف طولانی‌مدت آن با آسیب جدی کبد (شامل هپاتیت، سیروز و نارسایی کبد) مرتبط است. درنتیجه، توصیه می‌شود که همه‌ی افراد، به‌خصوص کسانی که بیماری کبدی یا مشکلات کبدی دارند یا داروهایی مصرف می‌کنند که می‌توانند روی کبد تأثیر داشته باشند، قبل از استفاده از کاوا با پزشک خود مشورت کنند. علاوه بر این، گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف زیاد کاوا با بروز مشکلات قلبی و سوزش چشم مرتبط است.
ایزوله‌ی سویا: مراقب استروژن باشید
توفو، تمپه (Tempeh) و شیر سویا همگی منابع خوب پروتئین، فیبر و مواد معدنی محسوب می‌شوند. بعضی از زنان از سویا به صورت مکمل هم استفاده می‌کنند. چون این گیاه به دلیل داشتن ترکیبات استروژن مانند به نام «ایزوفلاون» می‌تواند به تسکین علائم یائسگی کمک کند. با این حال، بعضی تحقیقات درباره‌ی عوارض مصرف مکمل‌ها نشان می‌دهد که ایزوفلاون‌های موجود در مکمل‌های سویا ممکن است در افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه نقش داشته باشند.
به گفته‌ی موسسه‌ی سرطان دانا فاربر در بوستون (Dana Farber Cancer Institute)، خوشبختانه در مطالعات بزرگ بین مصرف غذاهای حاوی سویا مانند توفو و افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه رابطه‌ای مشاهده نشده است. در یک مطالعه روی ۶۲۳۵ فردی که سابقه‌ی ابتلا به سرطان سینه را داشتند، خوردن یک وعده سویا در هفته خطر مرگ را ۲۱ درصد کاهش داد.
ایزوله‌ی پروتئین سویا (SPI)، پودری است که با جدا کردن پروتئین از بقیه‌ی گیاه ایجاد می‌شود. تحقیقات کافی درباره‌ی SPI انجام نشده است تا تأثیر آن در بروز سرطان سینه مشخص شود. SPI علاوه بر مکمل‌ها در برگرهای گیاهی و بعضی سوپ‌ها، سس‌ها، اسموتی‌ها و غلات صبحانه هم یافت می‌شود. اگر نگران سرطان سینه هستید، از مصرف مکمل‌های سویا و پروتئین‌های مبتنی بر سویا خودداری کرده و به جای آن از غذاهای حاوی سویا استفاده کنید. دریافت سویا از طریق غذا خطرناک و نگران‌کننده نیست.
کلام پایانی
عوارض مصرف مکمل‌ها یکی از مهم‌ترین نکاتی است که باید در هنگام استفاده از این محصولات مورد توجه قرار گیرد. مصرف بی‌رویه‌ی مکمل‌ها می‌تواند با مشکلات زیادی همراه باشد. بنابراین، بهتر است قبل از مصرف هر نوع مکمل غذایی یا دارویی با پزشک مشورت کنید. این موضوع به‌خصوص زمانی که به بیماری خاصی مبتلا هستید یا از دارو استفاده می‌کنید، اهمیت بیشتری دارد.
منبع: everydayhealth
