۹ مکمل و داروی افزایش و تقویت اسپرم برای بهبود قدرت باروری مردان
اگر شما و همسرتان دچار مشکلات باروری شده‌اید، بدانید که تنها نیستید. ناباروری شایع‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کنید. این مشکل از هر ۶ زوج، یک زوج را تحت تأثیر قرار می‌دهد و محققان تخمین می‌زنند که از هر سه مورد، یک مورد به دلیل مشکلات باروری مرتبط با مردان رخ می‌دهد. خوشبختانه، راهکارهایی وجود دارند که می‌توانید به کمک آن‌ها قدرت باروری خود را تقویت کنید. یکی از این راهکارها استفاده از مکمل و داروی افزایش و تقویت اسپرم و افزایش سرعت اسپرم است.
کیفیت و تعداد اسپرم روی باروری مردان تأثیر دارد. به همین دلیل، این روزها مکمل‌های زیادی به بازار آمده‌اند که تولیدکنندگان آن‌ها مدعی هستند باعث بهبود کیفیت اسپرم می‌شوند. اگر می‌خواهید بدانید منظور از مکمل افزایش اسپرم چیست و این محصولات حاوی چه موادی هستند، این مقاله از دیجی‌کالا مگ را تا انتها دنبال کنید.
دلایل ناباروری مردان
ناباروری مردان زمانی رخ می‌دهد که مرد شانس کمی برای باردار کردن همسرش دارد. گاهی اوقات ناباروری به عملکرد جنسی و در بعضی موارد به کیفیت مایع منی مرتبط است. رایج‌ترین دلایل ناباروری مردان عبارت‌اند از:
- کاهش میل جنسی؛ میل جنسی تمایل فرد به داشتن رابطه‌ی جنسی را نشان می‌دهد. غذاها یا مکمل‌هایی که میل جنسی را افزایش می‌دهند، آفرودیزیاک (Aphrodisiac) نامیده می‌شوند.
- اختلال نعوظ؛ این مشکل که به آن ناتوانی جنسی می‌گویند، زمانی اتفاق می‌افتد که مرد قادر به ایجاد یا حفظ نعوظ نیست.
- تعداد اسپرم؛ یکی از جنبه‌های مهم کیفیت مایع منی، تعداد یا غلظت سلول‌های اسپرم در حجم معینی از منی است.
- تحرک اسپرم؛ یکی از مهم‌ترین عملکردهای اسپرم سالم توانایی آن برای حرکت کردن است. برای بررسی این فاکتور، درصد اسپرم‌هایی که در حجم معینی از مایع منی حرکت می‌کنند، اندازه‌گیری می‌شود.
- سطح تستوسترون؛ کاهش هورمون تستوسترون که هورمون جنسی مردانه نامیده می‌شود، در بعضی موارد علت اصلی ناباروری است.
ناباروری می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد و ممکن است به ژنتیک، سلامت عمومی، تناسب اندام، بیماری‌ها و آلاینده‌ها مرتبط باشد.
منظور از داروهای مکمل اسپرم چیست؟
در مردان سالم، تعداد اسپرم از ۱۵ میلیون تا بیش از ۲۰۰ میلیون اسپرم در هر میلی‌لیتر مایع منی متغیر است. اگر تعداد اسپرم کمتر از ۱۵ میلیون در هر میلی‌لیتر مایع منی باشد یا در هر انزال کمتر از ۳۹ میلیون اسپرم داشته باشید، تعداد اسپرم شما کم است.
همچنین برای بارور شدن یک تخمک باید در هر انزال ۴۰ درصد اسپرم‌ها تحرک داشته باشند. هرچند با کمتر از ۴۰ درصد هم بارداری امکان‌پذیر است، اما ۴۰ درصد حد آستانه در نظر گرفته می‌شود. هر چقدر این عدد بالاتر باشد، بهتر است.
داروی تقویت و افزایش اسپرم محصولی است که توسط مردان به منظور افزایش تعداد اسپرم و بهبود تحرک آن‌ها و درنتیجه تقویت قدرت باروری مصرف می‌شود. معمولا مکمل های تقویت اسپرم برای بارداری حاوی انواع ویتامین، مواد معدنی و آنتی اکسیدان هستند، اما بعضی از آن‌ها از گیاهان دارویی ساخته می‌شوند. این نوع محصولات به شکل قرص، کپسول و مایع در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند.
انواع مکمل و داروی افزایش اسپرم و محتویات آن‌ها
محصولات زیر که تحت عنوان مکمل تقویت اسپرم شناخته می‌شوند، می‌توانند تعداد اسپرم و تحرک آن را بهبود بخشیده و به درمان ناباروری مردان کمک کنند:
۱. مکمل دی آسپارتیک اسید
دی-آسپارتیک اسید (D-AA) شکلی از اسید آسپارتیک است، یعنی نوعی اسید آمینه که به‌عنوان مکمل غذایی فروخته می‌شود. D-AA را نباید با آل-اسپارتیک اسید که ساختار بسیاری از پروتئین‌ها را تشکیل می‌دهد و بسیار رایج‌تر از D-AA است، اشتباه گرفت.
D-AA عمدتاً در غدد خاصی مانند بیضه‌ها و همچنین در منی و سلول‌های اسپرم وجود دارد. محققان بر این باورند که D-AA در باروری مردان نقش دارد. چراکه میزان آن در مردان نابارور به‌طور قابل توجهی کمتر از مردان سالم است.
مطالعات نشان می‌دهد که مکمل تقویت اسپرم D-AA می‌تواند سطح تستوسترون را افزایش دهد. به عنوان مثال، در یک مطالعه روی مردان نابارور، مصرف ۲/۷ گرم D-AA به‌مدت سه ماه سطح تستوسترون را ۳۰ تا ۶۰ درصد و تعداد و تحرک اسپرم را ۶۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش داد. همچنین باعث افزایش تعداد بارداری‌ها در بین همسران این مردان شد. در یک مطالعه‌ی دیگر روی مردان سالم، مصرف روزانه ۳ گرم مکمل D-AA به‌مدت دو هفته با افزایش ۴۲ درصدی سطح تستوسترون همراه بود.
با این حال، نتایج تحقیقات مختلف ضد و نقیض است. مطالعات انجام شده روی ورزشکارانی که میزان تستوسترون آن‌ها نرمال تا بالا بود نشان داد که D-AA تأثیری روی این هورمون ندارد و حتی در دوزهای بالا باعث کاهش آن می‌شود.
شواهد کنونی نشان می‌دهد که مکمل افزایش اسپرم D-AA ممکن است باروری را در مردان با سطح تستوسترون پایین بهبود بخشد، اما برای افرادی که میزان تستوسترون آن‌ها نرمال یا بالا است، مزیتی ندارد. تحقیقات بیشتری برای بررسی خطرات و مزایای طولانی‌مدت این نوع مکمل مورد نیاز است.
۲. ویتامین C
احتمالاً با توانایی ویتامین C در تقویت سیستم ایمنی آشنا هستید. بر اساس بعضی شواهد، مصرف مکمل حاوی آنتی اکسیدان‌هایی مثل ویتامین C باروری را بهبود می‌بخشد و به همین دلیل می‌توان از آن به نام داروی تقویت اسپرم نام برد.
استرس اکسیداتیو زمانی رخ می‌دهد که سطح گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) در بدن بیش از حد بالا می‌رود. این مشکل در افرادی دیده می‌شود که به دلیل بیماری، کهولت سن، سبک زندگی ناسالم یا مواجهه با آلاینده‌های محیطی دفاع آنتی اکسیدانی بدن‌شان تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
ROS به‌طور مداوم در بدن تولید می‌شود، اما سطح آن در افراد سالم کنترل می‌شود. افزایش ROS ممکن است باعث التهاب و آسیب بافت‌ها شود و خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن را افزایش دهد. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد استرس اکسیداتیو و سطوح بالای ROS به ناباروری در مردان منجر می‌شود. دریافت کافی آنتی اکسیدان‌ها، مانند ویتامین C، به مقابله با بعضی از این اثرات مضر کمک می‌کند و می‌تواند کیفیت مایع منی را بهبود بخشد.
یک مطالعه روی مردان نابارور نشان داد که مصرف ۱۰۰۰ میلی‌گرم مکمل ویتامین C، به‌صورت دو بار در روز و به مدت حداکثر دو ماه، حرکت اسپرم را ۹۲ درصد و تعداد اسپرم را بیش از ۱۰۰ درصد افزایش می‌دهد. در یک مطالعه‌ی دیگر که روی کارگران هندی انجام شد، مصرف ۱۰۰۰ میلی‌گرم مکمل ویتامین C، به‌صورت پنج بار در روز و به مدت سه ماه، از آسیب DNA سلول‌های اسپرم توسط ROS جلوگیری کرد.
در مجموع، این یافته‌ها نشان می‌دهد که ویتامین C می‌تواند به بهبود باروری در مردان نابارور مبتلا به استرس اکسیداتیو کمک کند. با این حال، قبل از نتیجه‌گیری قطعی باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
۳. ویتامین D
ویتامین D هم برای باروری مردان و هم برای باروری زنان ضروری است. ویتامین D یک ماده‌ی مغذی مهم است که می‌تواند سطح تستوسترون را افزایش دهد. به گفته‌ی محققان، مردان مبتلا به کمبود این ویتامین بیشتر احتمال دارد که سطح تستوسترون پایینی داشته باشند.
یک مطالعه روی ۶۵ مرد با سطح تستوسترون پایین و کمبود ویتامین D این ادعا را تأیید کرده است. در این تحقیق، مصرف روزانه ۳۰۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین D3 به‌مدت ۱ سال سطح تستوسترون را حدود ۲۵ درصد افزایش داد. سطوح بالای ویتامین D با تحرک بیشتر اسپرم مرتبط است، اما شواهد ضد و نقیضی در این مورد وجود دارد.
۴. کوآنزیم Q10
کوآنزیم کیوتن یک نوع آنتی اکسیدان است که به تولید انرژی در سلول‌ها، از جمله سلول‌های اسپرم، کمک می‌کند. این آنتی اکسیدان به‌طور طبیعی در مایع منی یافت می‌شود و غلظت آن با تعداد اسپرم و تحرک آن مرتبط است. مطالعات انجام شده در مورد اثربخشی قرص و داروی افزایش و تقویت اسپرم نشان می‌دهد که استفاده از مکمل کیوتن می‌تواند تعداد اسپرم را تا ۱۷ درصد و تحرک آن را بیش از ۵۰ درصد افزایش دهد.
۵. روی
زینک یا روی، یک ماده‌ی معدنی ضروری است که به مقدار زیاد در غذاهای حیوانی مانند گوشت، ماهی و تخم‌مرغ یافت می‌شود. دریافت این ماده‌ی مغذی برای حفظ باروری مردان حیاتی است. شواهد حاکی از آن است که کمبود روی با سطوح پایین تستوسترون، کیفیت پایین اسپرم و افزایش خطر ناباروری در مردان مرتبط است.
در افرادی که به کمبود روی مبتلا هستند، مصرف مکمل افزایش اسپرم که حاوی زینک باشد، سطح تستوسترون و تعداد اسپرم را افزایش می‌دهد. همچنین مکمل‌‌یاری با این ماده‌ی مغذی ممکن است به درمان سطوح کاهش یافته تستوسترون که به دلیل زیاده‌روی در ورزش شدید رخ داده، کمک کند.
۶. مکمل شنبلیله
شنبلیله هم در آشپزی کاربرد دارد و هم یک گیاهی دارویی محبوب به شمار می‌رود. یک مطالعه روی ۳۰ مرد که چهار بار در هفته تمرینات قدرتی انجام می‌دادند، اثرات مصرف ۵۰۰ میلی‌گرم در روز عصاره‌ی شنبلیله را مورد بررسی قرار داد. در این تحقیق، مصرف عصاره‌ی شنبلیله با افزایش سطح تستوسترون همراه بود و به کاهش چربی بدن کمک کرد.
یک مطالعه‌ی دیگر روی ۶۰ مرد سالم نشان داد که مصرف روزانه‌ی مکمل حاوی عصاره‌ی دانه‌ی شنبلیله و مواد معدنی به‌مدت ۶ هفته میل جنسی و عملکرد جنسی را بهبود می‌بخشد. این یافته توسط یک مطالعه‌ی بزرگ‌تر با ۱۲۰ شرکت‌کننده‌ی سالم تأیید شد. در این تحقیق، مصرف مکمل به‌مدت سه۳ ماه باعث بهبود عملکرد نعوظ و افزایش دفعات فعالیت جنسی شد و توانست به‌طور قابل توجهی سطح تستوسترون را بالا ببرد.
به خاطر داشته باشید که همه‌ی این مطالعات تأثیر عصاره‌ی شنبلیله را بررسی کرده‌اند و بعید است که خود شنبلیله که در آشپزی یا در دمنوش‌های گیاهی استفاده می‌شود، به همان اندازه مؤثر باشد.
۷. گیاهی خارخاسک
خارخاسک از دیگر ترکیباتی است که احتمال دارد در مکمل افزایش اسپرم وجود داشته باشد. خارخاسک یک گیاهی دارویی است که اغلب برای تقویت باروری مردان استفاده می‌شود. یک مطالعه روی مردان با تعداد اسپرم کم نشان داد که مصرف ۶ گرم ریشه‌ی خارخاسک، به‌صورت دو بار در روز و به‌مدت دو ماه، باعث بهبود نعوظ و افزایش میل جنسی می‌شود.
اگرچه خارخاسک سطح تستوسترون را افزایش نمی‌دهد، اما تحقیقات نشان می‌دهد که می‌تواند تأثیر این هورمون روی میل جنسی را تقویت کند. با این حال، برای تأیید تأثیر خارخاسک روی میل جنسی و ارزیابی مزایا و خطرات مصرف طولانی‌مدت مکمل آن به تحقیقات بیشتری نیاز است.
۸. گیاهی آشواگاندا
آشواگاندا یا جنسینگ هندی، یک گیاهی دارویی است که از زمان‌های قدیم در هند مورد استفاده قرار می‌گرفته است و به نظر می‌رسد که با افزایش سطح تستوسترون بتواند قدرت باروری مردان را بهبود بخشد.
یک مطالعه روی مردان با تعداد اسپرم کم نشان داد که مصرف روزانه ۶۷۵ میلی‌گرم عصاره‌ی ریشه‌ی آشواگاندا به‌مدت سه ماه با بهبود باروری مرتبط است و می‌تواند تعداد اسپرم را ۱۶۷ درصد، حجم مایع منی را ۵۳ درصد و تحرک اسپرم را ۵۷ درصد افزایش دهد. به باور محققان، افزایش سطح تستوسترون ممکن است تا حدی مسئول این مزایا باشد.
یک مطالعه روی ۵۷ مرد جوان هم نشان داد که مصرف روزانه ۶۰۰ میلی‌گرم عصاره‌ی ریشه‌ی آشواگاندا در مقایسه با دارونما به‌طور قابل توجهی باعث افزایش توده‌ی عضلانی و بالا رفتن سطح تستوسترون می‌شود.
این یافته‌ها نشان می‌دهند که مکمل آشواگاندا می‌تواند تعداد اسپرم، تحرک اسپرم و سطح تستوسترون را بهبود بخشد و به همین دلیل می‌توان آن را یک نوع مکمل افزایش اسپرم در نظر گرفت.
۹. ریشه‌ی ماکا
مصرف مکمل ریشه‌ی ماکا یا جنسینگ پرویی میل جنسی و همچنین باروری و عملکرد جنسی را بهبود می‌بخشد. ریشه‌ی ماکا یک غذای گیاهی محبوب است که خاستگاه‌ی آن به کشور پرو برمی‌گردد.
چند مطالعه روی مردان نشان داده‌اند که مصرف ۱/۵ تا ۳ گرم ریشه‌ی خشک ماکا برای دوره‌های حداکثر سه ماهه میل جنسی را بهبود می‌بخشد. همچنین در بعضی از تحقیقات مشاهده شده که این گیاه باعث تقویت عملکرد جنسی می‌شود. در مردان مبتلا به اختلال نعوظ خفیف، مصرف ۲/۴ گرم ریشه‌ی خشک ماکا به‌مدت ۱۲ هفته با بهبود نعوظ و سلامت جنسی مرتبط بود. همچنین مصرف ۱/۷۵ گرم پودر ریشه‌ی ماکا به‌مدت سه ماه توانست تعداد اسپرم‌ها و تحرک آن‌ها را در مردان سالم افزایش دهد.
به اعتقاد محققان، شواهد در مورد اثربخشی ریشه‌ی ماکا ضعیف است و قبل از اینکه بتوان نتیجه‌ی قطعی را اعلام کرد، باید تحقیقات بیشتری انجام شود. علاوه بر این، به نظر نمی‌رسد که ریشه‌ی ماکا بر سطح هورمون تأثیر بگذارد. مصرف روزانه ۱/۵ تا ۳ گرم ریشه‌ی ماکا به مدت سه ماه هیچ تأثیری روی تستوسترون یا سایر هورمون‌های تولید مثلی در مردان سالم نداشت.
سایر راهکارها برای تقویت قدرت باروری مردان
علاوه بر مصرف مکمل، راهکارهای دیگری هم وجود دارند که می‌توانند به افزایش باروری کمک کنند، اما انتخاب از بین آن‌ها به علت ناباروری شما بستگی دارد.
به خاطر داشته باشید که باروری و میل جنسی معمولاً با سلامت عمومی مرتبط است و به همین دلیل، هر چیزی که سلامت کلی شما را بهبود می‌بخشد، احتمالاً قدرت باروری‌تان را هم افزایش می‌دهد. علاوه بر داروی تقویت اسپرم می‌توانید از راهکارهای زیر برای بهبود کیفیت اسپرم و افزایش قدرت باروری خود کمک بگیرید:
- سعی کنید سبک زندگی سالمی داشته باشید؛ سبک زندگی ناسالم به سلامت کلی شما و قدرت باروری‌تان آسیب می‌رساند.
- در صورت لزوم وزن کم کنید؛ چاقی احتمال ناباروری را افزایش می‌دهد. اگر پزشک وجود چربی اضافی را با ناباروری شما مرتبط بداند، باید وزنتان را کاهش دهید.
- مراقب رژیم غذایی خود باشید؛ زیاده‌روی در مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده مثل هات‌داگ، چربی ترانس، لبنیات پرچرب یا غذاهایی که بقایای آفت‌کش‌ها روی آن‌ها باقی‌مانده، تأثیر منفی روی اسپرم دارد. در عوض، مصرف ماهی و میوه و سبزی تازه باعث بهبود تعداد اسپرم می‌شود.
- گردو بخورید؛ به نظر می‌رسد که خوردن غذاهای غنی از آنتی اکسیدان، مانند گردو، برای باروری مفید باشد.
- فولات کافی دریافت کنید؛ چند تحقیق نشان داده‌اند که دریافت ناکافی فولات (ویتامین B9) ممکن است کیفیت مایع منی را کاهش دهد.
- از خوردن بیش از حد سویا خودداری کنید؛ سویا سرشار از ایزوفلاون است و مصرف زیاد آن باعث کاهش کیفیت مایع منفی می‌شود.
- از مصرف نوشیدنی‌های الکلی بپرهیزید؛ الکل سطح تستوسترون را کاهش می‌دهد و تأثیر منفی روی کیفیت مایع منی دارد.
- سیگار نکشید؛ دخانیات هم باعث کاهش تعداد اسپرم می‌شود و هم به DNA اسپرم آسیب می‌زند.
- به‌طور منظم ورزش کنید؛ فعالیت بدنی میزان تستوسترون و کیفیت مایع معنی را افزایش می‌دهد. فقط مراقب باشید که در انجام آن زیاده‌روی نکنید که اثر عکس دارد و باعث کاهش تستوسترون می‌شود.
- به اندازه‌ی کافی بخوابید؛ خواب برای حفظ سلامتی حیاتی است. خواب کم یا بیش از حد زیاد با کیفیت پایین مایع منی مرتبط است.
- استرس خود را کنترل کنید؛ استرس طولانی‌مدت باعث افزایش کورتیزول و کاهش تستوسترون می‌شود و باروری را مختل می‌کند. پیاده‌روی در طبیعت، مدیتیشن، ورزش و معاشرت با دوستان در مدیریت استرس مؤثر است.
زمان مراجعه به پزشک
اگر به‌مدت یک سال است که برای بچه‌دار شدن اقدام کرده‌اید و هنوز همسر شما باردار نشده است، باید با پزشک تماس بگیرید. چنانچه یکی از موارد زیر را دارید، بهتر است زودتر به پزشک مراجعه کنید:
- مشکلات مربوط به عملکرد جنسی
- درد یا تورم در کشاله‌ی ران
- وجود توده در کشاله‌ی ران یا بیضه‌ها
- جراحی اندام تناسلی
بسته به علت کاهش تعداد اسپرم، پزشک ممکن است یکی از روش‌های درمانی زیر را توصیه کند:
- جراحی برای رفع انسداد مجرای انزالی
- دارو‌درمانی برای رفع اختلال نعوظ
- مشاوره برای کمک به درمان اختلالات جنسی
- درمان هورمونی
- بارداری بعد از ۳۵ سالگی؛ چالش‌ها، راهکارها و زمان مراجعه به پزشک
کلام پایانی
ناباروری نسبتاً شایع است و بسیاری از مردان را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای حل این مشکل، یکی از کارهایی که می‌توانید انجام دهید این است که روی بهبود سلامت عمومی خود تمرکز کنید، سبک زندگی سالمی داشته باشید و در صورت لزوم از مکمل و دارو برای تقویت و افزایش اسپرم و بهبود تحرک آن استفاده کنید.
اثربخشی مکمل ها و داروی تقویت اسپرم بسته به فرد متفاوت است. شواهد نشان می‌دهد که استفاده از این نوع مکمل‌ها تعداد اسپرم و تحرک آن را افزایش می‌دهد و در بعضی موارد به بهبود باروری مردان کمک می‌کند. بهترین راه برای اینکه متوجه شوید یک مکمل افزایش اسپرم خاص برای شما مناسب است یا خیر این است که با پزشک مشورت کنید. پزشک می‌تواند با توجه به نیاز و شرایط شما بهترین مکمل را پیشنهاد داده و میزان مصرف آن را مشخص کند.
منابع: Healthline, Webmd
