پولیپ معده چیست و احتمال سرطانی بودن آن چقدر است؟
به رشد غیرطبیعی بافت در داخل معده، پولیپ معده گفته می‌شود. اگرچه این عارضه معمولا بی‌خطر است، اما احتمال سرطانی شدن بعضی از این پولیپ‌ها وجود دارد. محققان به‌طور دقیق نمی‌دانند که چه عواملی باعث ایجاد پولیپ می‌شوند یا چه عواملی احتمال ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهند. از طرف دیگر، بیشتر اوقات پولیپ معده بدون علامت است. درنتیجه، تشخیص آن می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.
در این مقاله از دیجی‌کالا مگ درباره‌ی پولیپ معده، علائم، علل، نحوه‌ی تشخیص و درمان آن اطلاعات کاملی را در اختیار شما قرار خواهیم داد. همچنین درباره‌ی تفاوت بین انواع پولیپ‌ها و ارتباط آن‌ها با سرطان معده صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
انواع پولیپ معده
معده، یک اندام مهم و پیچیده است که غذای مصرفی را هضم و تجزیه می‌کند. معده برای این کار اسید تولید کرده و با ترشح مخاط از خود در برابر اسید محافظت می‌کند.
پولیپ‌ها می‌توانند در قسمت‌های مختلف معده تشکیل شوند. اما احتمال ایجاد آن‌ها در قسمت فوقانی معده بیشتر است. اکثر پولیپ‌های معده کمتر از ۲ سانتی‌متر و خوش‌خیم هستند. به عبارت دیگر، سرطانی نیستند. ۲ تا ۶ درصد افرادی که تحت آندوسکوپی قرار می‌گیرند، پولیپ معده دارند. با این حال، ممکن است این درصد در افراد عادی متفاوت باشد. آندوسکوپی، روشی است که طی آن یک لوله‌ی انعطاف‌پذیر که دوربینی در انتهای آن قرار دارد از طریق دهان وارد معده می‌شود.
چند نوع پولیپ معده وجود دارد که از راه‌های مختلف روی معده‌ی شما تأثیر می‌گذارند. به‌طور کلی، پولیپ‌های معده به ۲ دسته‌ی غیرنئوپلاستیک (خوش‌خیم یا غیرسرطانی) و نئوپلاستیک (در معرض سرطانی شدن) تقسیم‌بندی می‌شوند. در این دسته‌بندی، پولیپ‌های اپیتلیال شایع‌ترین نوع پولیپ معده محسوب می‌شوند. پولیپ‌های اپیتلیال شامل پولیپ‌های هایپرپلاستیک (GHP)، پولیپ‌های غده‌ی فوندیک (FGP) و پولیپ‌های آدنوماتوز می‌شوند.
شواهد علمی نشان می‌دهد که از میان پولیپ‌هایی که پزشکان در حین آندوسکوپی تشخیص می‌دهند، ۴۲-۱۷ درصد از نوع GHP، ۳۷-۷۷ درصد از نوع FGP و ۱-۰٫۵ درصد از نوع آدنوماتوز هستند. اگرچه بیشتر پولیپ‌های معده بی‌خطر هستند، اما بعضی از آن‌ها به دلیل حضور سلول‌های سرطانی ایجاد می‌شوند. این نوع پولیپ‌ها حدود ۲-۱ درصد پولیپ‌هایی را که پزشکان در حین آندوسکوپی مشاهده می‌کنند، تشکیل می‌دهند.
پولیپ‌های غده‌ی فوندیک
پولیپ‌های غده‌ی فوندیک، شایع‌ترین نوع پولیپ معده هستند که در فوندوس یا قسمت فوقانی معده ایجاد می‌شوند. این نوع پولیپ‌ها به دلیل گشاد شدن سلول‌های تولیدکننده‌ی اسید معده تشکیل می‌شوند. هنگامی که در حین آندوسکوپی پولیپ‌های غده‌ی فوندیک پیدا می‌شوند، معمولا چند عدد از آن‌ها به صورت برجستگی‌های صاف و کوچک دیده می‌شوند.
پولیپ‌های غده‌ی فوندیک به‌ندرت به سرطان تبدیل می‌شوند. غالبا ایجاد این پولیپ‌ها با مصرف داروهای مهارکننده‌ی پمپ پروتون (PPI) در ارتباط است. در این موارد، ممکن است پزشک به بیمار توصیه کند که مصرف دارو را قطع کند. وظیفه‌ی داروهای PPI مثل امپرازول و پنتوپرازول سرکوب تولید اسید توسط معده است. این داروها برای بیمارانی که به رفلاکس اسید (برگشت اسید معده به مری) مبتلا هستند، تجویز می‌شوند.
پولیپ‌های هایپرپلاستیک معده
پولیپ‌های هایپرپلاستیک به صورت خوشه‌ای ظاهر شده و به شکل پراکنده در سراسر معده یافت می‌شوند. این پولیپ‌ها در نزدیکی زخم معده هم دیده می‌شوند. پولیپ‌های هایپرپلاستیک هنگامی ایجاد می‌شوند که معده تعداد زیادی سلول‌های ترشح‌کننده‌ی مخاط تولید می‌کند.
پولیپ‌های هایپرپلاستیک معده به شدت با اختلالاتی که باعث التهاب یا تحریک معده می‌شوند، مرتبط هستند. از این اختلالات می‌توان به گاستریت مزمن (التهاب مزمن معده)، گاستریت هلیکوباکتر پیلوری (التهاب معده که از باکتری H. pylori ناشی می‌شود) و کم‌خونی پرنیشیوز (Pernicious Anemia) اشاره کرد. کم‌خونی پرنیشیوز زمانی ایجاد می‌شود که بدن قادر به جذب ویتامین B12 نبوده و به همین دلیل تعداد گلبول‌های قرمز خون کاهش پیدا می‌کند.
اگر باکتری H. pylori در معده وجود داشته و با موفقیت درمان شود، پولیپ‌های هایپرپلاستیک در بیشتر بیماران بهبود پیدا می‌کنند. احتمال سرطانی شدن پولیپ هایپرپلاستیک ناچیز است، اما می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را در دیواره‌ی معده به خصوص در بیمارانی که از گاستریت مزمن رنج می‌برند، افزایش دهد. به همین دلیل، ممکن است پزشک از نواحی اطراف پولیپ نمونه‌برداری انجام دهد.
پولیپ‌های آدنوماتوز
پولیپ‌های آدنوماتوز، شایع‌ترین نوع پولیپ‌های نئوپلاستیک محسوب شده و در قسمت آنتروم معده (پایین معده) یافت می‌شوند. معمولا این نوع پولیپ‌ها شروع سرطان معده هستند. پولیپ‌های آدنوماتوز احتمال ابتلا به سرطان را در روده یا سایر نقاط بدن افزایش می‌دهند.
پزشک برای تشخیص صحیح و درمان این بیماری باید آزمایش‌های مختلفی را انجام دهد. به دلیل افزایش احتمال ابتلا به سرطان، همه‌ی پولیپ‌های آدنوماتوز باید برداشته شوند که این کار معمولا با آندوسکوپی انجام می‌شود. اگر تعداد زیادی از این پولیپ‌ها وجود داشته باشد یا سرطان شروع به گسترش کرده باشد، پزشک جراحی را توصیه می‌کند.
علائم پولیپ معده
اغلب پولیپ‌های معده بدون علامت هستند. آن‌ها ممکن است هنگام معاینه‌ی بیمار به دلیل ابتلا به سایر مشکلات معده یافت شوند. با این حال، هنگامی که پولیپ علامت ایجاد می‌کند، ممکن است علائم زیر را مشاهده کنید؛
- سوء هاضمه
- رفلاکس اسید معده
- سوزش سر دل
- معده درد
- احساس سیری سریع
- خونریزی دستگاه گوارش
- کم‌خونی
- کمبود آهن
- خستگی
در صورت مشاهده‌ی هر یک از علائم فوق حتما با پزشک مشورت کنید. پولیپ‌های بزرگ ممکن است باعث خونریزی داخلی یا درد شکم شوند. در صورت ادامه خونریزی داخلی، بیمار دچار کم‌خونی (کمبود آهن) می‌شود. گاهی اوقات، پولیپ‌ها باعث انسداد محل اتصال معده به روده می‌شوند.
دلایل ایجاد پولیپ معده
محققان علت دقیق ایجاد پولیپ‌ها را نمی‌دانند. ممکن است انواع مختلف پولیپ معده به دلایل متفاوتی ایجاد شوند. به‌عنوان مثال، شواهد نشان می‌دهد که پولیپ‌های هایپرپلاستیک ممکن است به دلیل التهاب مزمن معده رخ دهند. با این حال، مکانیسم دقیق این ارتباط مشخص نیست.
به اعتقاد محققان، پولیپ‌های غده‌ی فوندیک زمانی ایجاد می‌شوند که چیزی معده را به تولید کمتر اسید مجبور کند. این تئوری از اینجا منشاء می‌گیرد که FGP در افرادی که به طور منظم از داروهای مهارکننده‌ی پمپ پروتون استفاده می‌کنند، شایع‌تر است.
عوامل خطر پولیپ معده
نه تنها علت ایجاد پولیپ در معده نامشخص است، بلکه عوامل خطر آن هم ناشناخته هستند. به گفته‌ی محققان، سالمندان بیش از افراد جوان به پولیپ معده مبتلا می‌شوند. آمارها نشان می‌دهد که شیوع پولیپ‌های غده‌ی فوندیک در میان زنان و شیوع پولیپ‌های آدنوماتوز در بین مردان بیشتر است. ممکن است عوامل خطر دیگری هم برای پولیپ‌های معده وجود داشته باشد. به‌عنوان مثال، در سال ۲۰۱۸ میلادی (۱۳۹۷ شمسی) محققان با انجام مطالعه‌ای موارد زیر را به‌عنوان عوامل خطر پولیپ معده معرفی کردند؛
- سن ۴۵ تا ۶۰ سال
- استفاده از سیگار
- نداشتن فعالیت بدنی منظم
با این حال، گفته می‌شود که این مطالعه محدودیت‌های مختلفی داشته است و باید درباره‌ی این موضوع تحقیقات بیشتری انجام شود.
تشخیص پولیپ معده
ممکن است تشخیص پولیپ‌های موجود در معده مشکل باشد. با توجه به اینکه بسیاری از این پولیپ‌ها بدون علامت هستند، پزشکان بیش از ۹۰ درصد آن‌ها را به دلایل دیگر در حین آندوسکوپی تشخیص می‌دهند. علاوه بر این، اغلب پولیپ‌های معده اندازه‌ی کوچکی دارند. به همین دلیل، بیشتر آن‌ها با سی تی اسکن (CT) یا اسکن ام آر آی (MRI) مشخص نمی‌شوند.
پزشکان نمی‌توانند با استفاده از آندوسکوپی نوع پولیپ موجود در معده را تشخیص دهند. برای اینکه نوع پولیپ مشخص شود، باید قسمتی از آن با نمونه‌برداری برداشته شده و برای ارزیابی بیشتر به آزمایشگاه فرستاه شود.
درمان پولیپ معده
اگر پولیپ بدون علامت و غیرسرطانی باشد، ممکن است به هیچ درمان خاصی نیاز نداشته باشد. گاهی اوقات، پزشکان برداشتن پولیپ‌های بزرگ معده را که احتمال دارد سرطانی شوند، توصیه می‌کنند. با این حال، آن‌ها از برداشتن پولیپ‌های کوچکتر معده خودداری می‌کنند. چون این کار می‌تواند عوارض جانبی ناخواسته‌ای مثل خونریزی را به دنبال داشته باشد.
برای درمان پولیپ معده می‌توان از روش‌های دیگری هم استفاده کرد. به‌عنوان مثال، عفونت هلیکوباکتر پیلوری باعث التهاب مزمن معده می‌شود که این موضوع می‌تواند در ایجاد پولیپ‌های هایپرپلاستیک نقش داشته باشد. در حدود ۷۰ درصد موارد، افراد مبتلا به GHP متوجه می‌شوند که پولیپ معده‌ی آن‌ها بعد از درمان عفونت برطرف می‌شود.
با توجه به اینکه ممانعت از ترشح اسید معده باعث ایجاد پولیپ‌های غده‌ی فوندیک می‌شود، تغییر رژیم غذایی می‌تواند روی این نوع پولیپ‌ها تأثیر داشته باشد. بعضی شواهد نشان می‌دهند که الگوهای غذایی خاصی می‌توانند ترشح اسید معده را کاهش دهند. با این حال، هیچ تحقیقی وجود ندارد که نشان دهد مداخلات تغذیه‌ای در درمان پولیپ معده بی‌خطر و مؤثر هستند.
پیگیری‌های مورد نیاز برای افراد مبتلا به پولیپ معده
بسته به نوع پولیپ معده، ممکن است پزشک طی ۱ سال انجام آندوسکوپی دیگری را به منظور یافتن هر نوع پولیپ جدید توصیه کند. در بیمارانی که پولیپ سرطانی داشته‌اند، آندوسکوپی پیگیری باید در ۳ سال اول هر ۶ ماه یکبار انجام شود.
اگر در خانواده‌ی بیمار سابقه‌ی ابتلا به سرطان معده وجود دارد، بهتر است به طور منظم (هر ۱ یا ۲ سال یکبار) آندوسکوپی انجام شود. برای بیماران زیر ۴۰ سال که چندین پولیپ دارند، ممکن است پزشک علاوه بر معده بررسی کولون (روده‌ی بزرگ) را هم توصیه کند.
کلام پایانی
معده می‌تواند درگیر عارضه‌های گوناگون شود، از ورم معده گرفته تا ایجاد پولیپ معده. در بیشتر مواقع، پولیپ‌های معده بدون علامت هستند. بنابراین، بسیاری از افراد مبتلا از وجود آن‌ها در معده‌ی خود مطلع نیستند. اگر پزشکان در حین آندوسکوپی پولیپ‌های کوچک را مشاهده کنند، ممکن است برداشتن آن‌ها را توصیه نکنند. با این حال، گاهی اوقات برای تأئید خوش‌خیم بودن پولیپ باید آزمایش‌های بیشتری انجام شود.
منابع: medicalnewstoday, my.clevelandclinic
