Steam Deck معرفی شد؛ قوی‌ترین و منعطف‌ترین کامپیوتر بازی قابل‌حمل دنیا

شرکت ولو دستگاه بازی قابل‌حمل خود به نام استیم دک را که شبیه به کنسول نینتندو سوییچ است معرفی کرد. این دستگاه بازی با وجود ظاهری مشابه به یک کنسول دستی در حقیقت یک کامپیوتر کامل و بسیار قوی‌تر از دستگاه‌های مشابه مانند نینتندو سوییچ یا دیگر کامپیوترهای مخصوص بازی قابل‌حمل (مانند GPD win) است. با استفاده از این دستگاه می‌توان تمام بازی‌های پلتفرم کامپیوترهای شخصی را اجرا کرد. استیم دک در ماه دسامبر سال میلادی جاری (حدود آذر ماه) عرضه خواهد شد و مدل‌های مختلف آن ۴۰۰ الی ۶۵۰ دلار قیمت دارند.

«گیب لوگان نیوول» (Gabe Logan Newell) مدیر شرکت شرکت «ولو» (Valve) پیش از این خبر داده بود که قصد دارد به شکلی غیرقابل‌پیش‌بینی وارد دنیای کنسول‌ها شود و حالا می‌توانیم بفهمیم منظور او از این موضوع چه چیزی بوده. استیم دک یک کامپیوتر کوچک و کمی بزرگ‌تر از کنسول نینتندو سوییچ است. روی این دستگاه نسخه‌ی مخصوصی از نرم‌افزار استیم و سیستم‌عامل استیم او اس ۳.۰ (بر پایه‌ی آرچ لینوکس) نصب شده که تجربه‌ای مشابه کنسول‌های بازی را ارایه می‌دهد.

این دستگاه به یک پردازنده‌ی ای‌ام‌دی Zen 2 با چهار هسته‌ی حقیقی و هشت هسته‌ی منطقی به فرکانس ۲.۴ تا ۳.۵ گیگاهرتز مجهز است. پردازنده‌ی گرافیکی این دستگاه هم ساخته‌ی شرکت ای‌ام‌دی از نسل دوم RDNA با هشت واحد پردازشی و قدرت تئوری ۱.۶ ترافلاپس است. با توجه به این ارقام، توانایی پردازش گرافیکی این دستگاه چیزی در حدود پلی‌استیشن ۴ یا کارت گرافیک GTX 1050 است. البته توجه کنید که پردازنده‌های استیم دک از نظر فناوری ساخت دقیقا با کنسول‌های نسل نهم یکسان هستند و به لطف کارایی بالای نسل جدید پردازنده‌های ای‌ام‌دی، قدرت واقعی این پردازنده‌ها بالاتر از پردازنده‌های نسل قبلی با قدرت تئوری مشابه می‌باشد.

حافظه‌ی رم این دستگاه ۱۶ گیگابایت حافظه‌ی LPDDR5 دو کاناله است. پردازنده‌های رایزن و گرافیک‌های مجتمع شرکت ای‌ام‌دی برای فعالیت در بهترین حالت ممکن به حافظه‌ی رم بالا، سریع و دو کاناله نیاز دارند و شرکت ولو در این مورد بهترین انتخاب ممکن را داشته. البته این شرکت رسما اعلام کرده که مدت‌هاست با شرکت ای‌ام‌دی برای سخت‌افزار استیم دک همکاری داشته و سعی شده تا بهترین انتخاب‌ها گزینش شوند.

استیم دک در سه مدل با حافظه‌های مختلف عرضه می‌شود. مدل اول ۶۴ گیگابایت حافظه‌ی eMMC دارد و دو مدل دیگر ۲۵۶ و ۵۱۲ گیگابایت حافظه‌ی NVMe دارند. تنها تفاوت این مدل‌ها در این است که دستگاه ۵۱۲ گیگابایتی یک لایه‌ی مات محافظ صفحه‌ی نمایش برای جلوگیری از بازتاب نور دارد. حافظه‌های داخلی این دستگاه‌ها غیرقابل‌تعویض است. البته شرکت ولو یک جایگاه برای حافظه‌ی میکرو اس‌دی برای افزایش حافظه، در تمامی مدل‌ها قرار داده.

صفحه‌ی نمایش لمسی استیم دک هفت اینچ است و وضوح تصویر معادل ۱۲۸۰ در ۸۰۰ پیکسل (نسبت تصویر ۱۶:۱۰) دارد که کمی عریض‌تر از وضوح تصویر اچ‌دی است. حداکثر روشنایی صفحه‌ی نمایش استیم دک برابر با ۴۰۰ نیت است که حتی برای استفاده در فضاهای باز نیز بسیار خوب خواهد بود. در کنار این صفحه‌ی نمایش یک سنسور تشخیص روشنایی هم وجود دارد که کمک می‌کند تا نور صفحه‌ی نمایش به شکل خودکار تنظیم شود. پنل این صفحه‌ی نمایش با تکنولوژی IPS ساخته شده و نرخ بروزرسانی آن ۶۰ هرتز است.

این دستگاه از سیم‌کارت برای اینترنت پشتیبانی نمی‌کند و استفاده از WiFi اصلی‌ترین روش برای متصل کردن آن به اینترنت است. استیم دک همچنین به بلوتوث نسخه‌ی ۵ برای متصل کردن هر دستگاهی مانند دسته‌ی بازی و هدفون که قابل‌اتصال به کامپیوترهای شخصی است پشتیبانی می‌کند. مشخصا از آن‌جا که فروشگاه اصلی خرید بازی‌های این دستگاه استیم است برخلاف دیگر کنسول‌ها، برای آنلاین بازی کردن با استیم دک نیازی به پرداخت هیچ هزینه‌ی اضافه‌ای نیست. تمام بازی‌هایی که بازی‌کنان در حساب معمولی استیم خود دارند با استفاده از این دستگاه قابل‌بازی خواهند بود. حتی به لطف قابلیت قدرتمند سیو ابری استیم، سیو میان بازی‌هایی که روی کامپیوتر شخصی بازی‌کن و استیم دک نصب هستند مشترک خواهد بود.

شرکت ولو دو عدد بلندگوی استریو در بخش جلویی استیم دک قرار داده. این دستگاه همچنین دو میکروفن برای ضبط صدا و استفاده در چت بازی‌های آنلاین دارد. یک جک ۳.۵ میلی‌متری هدفون در بالای استیم دک قرار دارد که به بازی‌کنان اجازه می‌دهد تا هر هدفون یا هندزفری دل‌خواه را به استیم دک متصل کنند. البته همان‌طور که قبل‌تر گفتیم، می‌توان هدفون‌های بلوتوثی را نیز به این دستگاه وصل کرد.

استیم دک یک باتری ۴۰ وات بر ساعتی هم دارد که برای چنین دستگاه کوچکی واقعا خوب است. به گفته‌ی ولو بر اساس سنگینی بازی‌هایی که با این دستگاه اجرا می‌شوند، استیم دک می‌تواند بین ۲ الی ۸ ساعت شارژدهی داشته باشد. برای مثال امکان دارد یک بازی متوسط مانند پورتال ۲ را با این دستگاه به مدت ۴ ساعت و اگر نرخ فریم این بازی به ۳۰ فریم بر ثانیه محدود کنیم می‌توان حتی در حدود ۵ یا ۶ ساعت هم بازی کرد.

استیم دک از طریق شارژر با پورت یو‌اس‌بی تایپ سی شارژ می‌شود. البته از پورت یو‌اس‌بی این دستگاه می‌توان برای متصل کردن هاب مخصوص برای اتصال صفحه‌ی نمایش و موس و کیبورد نیز استفاده کرد. در صورتی که به استیم دک مانیتور وصل کنیم این دستگاه به یک کامپیوتر کامل تبدیل می‌شود.

در حالت پیش‌فرض سیستم‌عامل استیم او‌اس نسخه‌ی ۳ روی استیم دک نصب است و اگر این دستگاه را به حالت دسکتاپ در بیاوریم با یک سیستم‌عامل آرچ لینوکس کامل و محیط دسکتاپ KDE Plasma روبه‌رو می‌شویم. به زودی قرار است یک داک رسمی هم برای این نوع استفاده از استیم دک عرضه شود که به انواع پورت‌های یو‌اس‌بی، اچ‌دی‌ام‌آی و شبکه مجهز است. البته اطلاعاتی از عرضه‌ی این داک نداریم. شرکت ولو رسما اعلام کرده که می‌توان هر سیستم‌عامل دل‌خواه یا نرم‌افزار دل‌خواه را روی استیم دک نصب کرد. یعنی می‌توان بدون دردسر آن‌چنانی سیستم‌عامل و نرم‌افزار اپیک گیمز استور ویندوز را روی استیم دک نصب کرد.

البته سیستم‌عامل پیش‌فرض استیم دک توانایی اجرای بازی‌های زیادی را دارد. شرکت ولو سه سال پیش لایه‌ی میانی «پروتون» (Proton) را که بر پایه‌ی Wine ساخته شده منتشر کرد. به لطف پروتون می‌توان بازی‌های ویندوزی را بدون دردسر آن‌چنانی روی سیستم‌عامل لینوکس اجرا کرد.

البته پروتون در حال حاضر بی‌نقص نیست و بازی‌های زیادی وجود دارند که با این لایه‌ی میانی مشکل دارند. مخصوصا بازی‌هایی که در آن‌ها از نرم‌افزارهای ضد تقلب استفاده می‌شود. شرکت ولو اعلام کرده که حسابی روی پروتون کار کرده و نسخه‌ی بعدی این نرم‌افزار (که هنوز برای عموم در دسترس نیست و هم‌زمان با عرضه‌ی استیم دک منتشر خواهد شد) بسیار بهینه‌تر و قدرتمندتر خواهد بود. همچنین با شرکت‌های سازنده‌ی نرم‌افزارهای ضد تقلب رایزنی شده تا امکان اجرای از بازی‌هایی که از این نرم‌افزارها استفاده می‌کنند با استفاده از پروتون ممکن شود.

شرکت ولو ادعا می‌کند روی ارگونومی استیم دک تمرکز شده و استفاده از آن حس خوبی خواهد داشت. روی این دستگاه دکمه‌های معمولی دسته‌ی بازی ایکس‌باکس قرار دارد. در دو طرف صفحه‌ی نمایش این دستگاه که به خودی خود لمسی است، دو پد لمسی کوچک وجود دارد که استفاده از آن‌ها به عنوان موس ممکن است و با استفاده از آن‌ها می‌توان بازی‌های استراتژی را روی استیم دک تجربه کرد. همچنین چهار دکمه‌ی اضافه، شبیه به دکمه‌های اضافه‌ی دسته‌ی ایکس‌باکس الایت در پشت این دستگاه وجود دارد که کارکرد آن‌ها توسط کاربر قابل‌تنظیم است. این دستگاه به سنسور ژیروسکوپ هم مجهز است که با استفاده از آن هدف‌گیری در بازی‌های تیراندازی بسیار آسان‌تر می‌شود.

وزن استیم دک حدود ۶۷۰ گرم است که حدود دو برابر کنسول نینتندو سوییچ به حساب می‌آید. البته فراموش نکنیم که این دستگاه بسیار قوی‌تر از نینتندو سوییچ است و قطعات داخلی آن مانند سیستم‌خنک‌کننده و باتری باعث می‌شوند که استیم دک سنگین‌تر باشد.

پیش از این تلاش‌های متعددی برای ساخت کامپیوترهای مخصوص بازی که بیش‌تر به کنسول قابل‌حمل شبیه هستند تا لپ‌تاپ را شاهد بودیم اما حقیقتا اولین بار است که یک دستگاه عالی از این رده‌ی تازه در حال ساخت است. تلاش‌های قبلی از طرف شرکت‌های کوچکی بودند که نه پول آن‌ها با ثروت عظیم ولو قابل‌مقایسه است و نه نفوذ شرکت ولو در دنیای سخت‌افزار را دارند. سخت‌افزارهای اختصاصی بازی (به طور کلی کنسول‌ها) معمولا اگر با ضرر به فروش نرسند، بدون سود قیمت‌گذاری می‌شوند. دلیل این موضوع این است که سازندگان این دستگاه‌ها با فروش سخت‌افزار موفق می‌شوند تا مخاطبان را به محیط خود وارد کنند و سپس از طریق فروش بازی در فروشگاه‌های خود به سود برسند. تنها شرکتی که توان ساخت کامپیوتر بازی قابل‌حمل را دارد همان ولو است که حالا دست‌به‌کار شده.

شرکت ولو تا به حال چندین تلاش در دنیای سخت‌افزار داشته که عمدتا با شکست مواجه شده‌اند اما انگار که این مورد مانند بقیه‌ی دستگاه‌ها نیست. هنوز برای قضاوت کردن استیم دک زود است اما اگر بگوییم به این دستگاه با دلیل و منطق امید زیادی داریم بی‌راه نگفته‌ایم. اگر همه‌چیز خوب پیش برود استیم دک به دستگاهی بی‌نظیر برای کسانی که می‌خواهند دستگاه بازی قابل‌حمل داشته‌باشند است.

شکست پلی به سوی پیروزی است و شرکت ولو به‌خوبی نشان داده که از شکست‌های قبلی خود تجربه کسب کرده. سیستم‌عامل استیم او‌اس سال‌ها پیش به هنگام عرضه‌ی کامپیوترهای شبه-کنسولی استیم ساخته شد که حالا این سیستم‌عامل قرار است بعد از بهینه‌سازی و ارتقاهای منظم در استیم دک استفاده شود. به وضوح در تعبیه‌ی قابلیت‌های کنترلر استیم دک مانند سنسور ژیروسکوپ و پدهای لمسی از استیم کنترلر الگو گرفته شده.

شاید مهم‌ترین دلیل شکست تلاش‌های قبلی ولو در این بود که ولو در میان رقبا گزینه‌ی خوبی به شمار نمی‌آمد. چه دلیلی داشت که که پلی‌استیشن ۴ و دسته‌ی ایکس‌باکس را بی‌خیال شویم و سراغ استیم ماشین و استیم کنترلر برویم؟ این‌بار شرایط فرق می‌کند و شرکت ولو سراغ منطقه‌ای کاملا تازه رفته. گیمرهای زیادی حاضر هستند به خاطر قدرت بالاتر و مجموعه‌ی بسیار وسیع‌تر بازی‌های کامپیوتری، نینتندو سوییچ را رها کنند و استیم دک بخرند.

از طریق استیم دک می‌توان هر بازی دل‌خواه را مانند یک کنسول دستی تجربه کرد. از جنگ‌های صلیبی گرفته تا جی‌تی‌ای ۵. قدرت سخت‌افزار این کنسول به اندازه‌ی اجرای بازی‌های بزرگ امروزی بالا است و این موضوع به لطف صفحه‌ی نمایش اچ‌دی این دستگاه راحت‌تر هم خواهد بود. در تصاویر تبلیغاتی استیم دک می‌بینیم که این دستگاه توانایی اجرای بازی‌هایی مانند Control ،Star Wars Jedi Fallen Order و Death Stranding را دارد و در کنار این تصاویر رسما اعلام شده که این تصاویر واقعا از خود استیم دک، حین اجرای این بازی‌ها هستند.

از طرف دیگر فراموش نکنیم که شرکت مایکروسافت مدتی است که تمام بازی‌های خود را روی پلتفرم استیم عرضه می‌کند و این یعنی استیم دک کار یک ایکس‌باکس قابل‌حمل را نیز انجام می‌دهد. شبیه‌سازها را هم فراموش نکنیم که باعث می‌شوند بتوان با استفاده از استیم دک به مجموعه‌ی عظیم‌تری از بازی‌های قدیمی هم دست پیدا کرد.

تنها چیزی که می‌تواند برای استیم دک خطرساز باشد عدم پشتیبانی سیستم‌عامل پیش‌فرض این دستگاه از بازی‌ها خواهد بود. فقط باید صبر کنیم و ببینیم که بهبودهای پروتون در چه حد هستند و آیا واقعا می‌توان انتظاراتی در حد ویندوز از این لایه‌ی میانی داشت. البته حتی اگر پروتون به سطح عالی نرسد هم بازی‌کنان اجازه‌ی نصب ویندوز را دارند. بجز این نگرانی اگر شرکت ولو دستگاه خود را بدون مشکل دیگری عرضه کند، استیم دک به دستگاهی بسیار موفق تبدیل خواهد شد.

استیم دک در ماه دسامبر سال جای (اواخر آذر یا اوایل دی) عرضه خواهد شد. این دستگاه سه مدل ۶۴، ۲۵۶ و ۵۱۲ گیگابایتی به قیمت‌های ۴۰۰، ۵۳۰ و ۶۵۰ دلار دارد که سخت‌افزار آن‌ها بجز ظرفیت حافظه و این که مدل ارزان‌تر حافظه‌ی eMMC دارد و دیگر مدل‌ها NVMe، تفاوتی با یکدیگر ندارند. یک کیف مخصوص حمل‌و‌نقل نیز در بسته‌های استیم دک وجود دارد. قرار است در زمانی نامعلوم یک داک برای تبدیل استیم دک به کامپیوتر رومیزی نیز عرضه شود که هنوز تاریخ عرضه‌ی آن مشخص نیست اما فعلا انجام این کار با استفاده از هر داک یو‌اس‌بی تایپ سی مشابه ممکن است.