خواص کنگر برای سلامتی؛ ۸ فایده‌ی بی‌نظیر این گیاه که باید بدانید
کنگر از گیاهان بی‌نظیری است که فیبر، آنتی‌اکسیدان و مواد مغذی زیادی دارد و می‌تواند به بهبود سلامت بدن کمک کند. این گیاه در انواع طب‌های سنتی استفاده میشود و کارشناسان هم خواص کنگر را که شامل بهبود سلامت دستگاه گوارش، پاکسازی کلیهها و همچنین مبارزه با سرطان میشود تأیید می‌کنند.
کنگر و انواع گوناگون آن از جمله کنگر فرنگی و کنگر کوهی به دلیل خواص درمانی بالایی که دارند از سده‌ها پیش استفاده شده و به حفظ سلامتی مردم کمک کرده‌اند. شما با اضافه کردن این گیاه به برنامه‌ی غذایی خود میتوانید سلامت قلب و عروق، کبد و دستگاه گوارش خود را بهبود ببخشید و از انواع بیماریها در امان بمانید.
در این نوشته می‌خواهیم نگاه دقیق‌تری به کنگر بیندازیم و ببینیم مصرف آن چه فوایدی برای سلامتی دارد. در ادامه کنگر و گیاهان مشابه آن را بررسی می‌کنیم، سپس به سراغ خواص کنگر و نحوه‌ی مصرف آن می‌رویم. پس با ما همراه باشید.
کنگر چیست و چه فوایدی دارد؟
چگونه میتوانید کنگر را به برنامه‌ی غذایی خود اضافه کنید؟
عوارض جانبی و مضرات کنگر
کنگر چیست و چه فوایدی دارد؟
کنگر نوعی گل خار به شمار می‌رود. گل خار به گروهی از گیاهان گلدار گفته میشود که خارهای تیزی در لبه‌ی برگهای خود دارند. به طور کلی، کنگر ایرانی، کنگر فرنگی و خار مریم از یک خانواده هستند و به همین دلیل خواص مشابه‌ای هم برای سلامتی دارند.
برای نمونه، کنگر فرنگی سرشار از فیبر، پروتئین و انواع ویتامین‌ها است و می‌تواند کارکرد کبد را بهبود ببخشد، جلوی تجمع چربی را بگیرد، اوره و کلسترول را از بدن دفع کند و سطح تریگلیسیرید و کلسترول را کاهش دهد و همچنین بسیاری از بیماری‌های گوارشی و پوستی را درمان کند.
این ماده‌ی غذایی به دلیل فیبر بالایی که دارد می‌تواند جلوی پرخوری را بگیرد و شما را برای مدت زمان بیشتری سیر نگه دارد. شما با مصرف کنگر فرنگی میتوانید اشتهای خود را کنترل کنید و کمتر به سراغ هله هوله و غذاهای ناسالم بروید. بنابراین، با اضافه کردن این خوردنی به برنامه‌ی غذایی خود خواهید توانست رژیم سالم‌تری داشته باشید و کالری مصرفی خود را کاهش دهید تا چربی بسوزانید و وزنتان را مدیریت کنید.
کنگر کوهی هم نوع دیگری از کنگر است که در بهار و تابستان به صورت خودرو در دامنه‌ی کوه‌ها رشد میکند. انواع کنگرها و خار مریم دارای فواید مشابه‌ای هستند و برای حفظ سلامتی بدن استفاده می‌شوند. البته خار مریم بیشتر به دلیل خواصی که برای سلامت پوست دارد شناخته میشود.
ولی به طور کلی، این دسته از گیاهان می‌توانند به بهبود سلامت کبد، درمان کبد چرب، کاهش سطح کلسترول، لاغری و کاهش وزن، بهبود دستگاه گوارش و همچنین مبارزه با سرطان کمک کنند. در ادامه ۸ فایده‌ی مصرف کنگر ایرانی و کنگر فرنگی را آورده‌ایم که شامل خواص کنگر کوهی هم می‌شوند و خار مریم نیز بیشتر این فواید را دارا است.
۱. انواع کنگر سرشار از مواد مغذی هستند
کنگر ایرانی و کنگر فرنگی حاوی سطح بالایی از مواد مغذی هستند و هر فنجان (۱۷۰ گرم) کنگر پخته دارای ارزش غذایی زیر است:
| ارزش غذایی | مقدار |
| انرژی | ۹۰ کیلوکالری |
| کربوهیدرات | ۲۰ گرم |
| فیبر | ۱۰ گرم |
| پروتئین | ۵ گرم |
| چربی | ۶ گرم |
| فولات | ۳۴ درصد از نیاز روزانه‌ی بدن |
| مس | ۲۱ درصد از نیاز روزانه‌ی بدن |
| منیزیم | ۱۵ درصد از نیاز روزانه‌ی بدن |
| ویتامین ث | ۱۲ درصد از نیاز روزانه‌ی بدن |
| نیاسین | ۱۰ درصد از نیاز روزانه‌ی بدن |
| ریبوفلاوین | ۱۰ درصد از نیاز روزانه‌ی بدن |
| پتاسیم | ۹ درصد از نیاز روزانه‌ی بدن |
| فسفر | ۹ درصد از نیاز روزانه‌ی بدن |
| ویتامین ب۶ | ۷ درصد از نیاز روزانه‌ی بدن |
کنگرهای گوناگون چربی کمی دارند و در عین حال سرشار از پروتئین، فیبر، ویتامین و انواع مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند. به همین دلیل، شما با مصرف این گیاهان میتوانید نیاز بدن را به بیشتر مواد مغذی برطرف کنید و همچنین با کاهش اشتها و کالری مصرفی خود از خواص کنگر برای لاغری و کاهش وزن بهرهمند شوید.
۲. می‌توانند سطح کلسترول بدن را بهبود ببخشند
یک پژوهش نشان داده مصرف روزانه‌ی عصارهی کنگر به مدت ۵ تا ۱۳ هفته توانسته سطح کلسترول کلی بدن و همچنین کلسترول بد (LDL) را کاهش دهد. کلسترول یک جزء ساختاری ضروری از هر سلول در بدن به شمار می‌رود. کلسترول دو نوع خوب (HDL) و بد (LDL) دارد. کلسترول خوب به انتقال کلسترول به کبد و دفع آن کمک میکند. ولی کلسترول بد باعث میشود کلسترول به شریان‌ها و سرخرگ‌ها برود و پس از انباشته شدن منجر به بیماری سختاک سرخرگ‌ها شود.
پژوهش دیگری هم با بررسی ۱۴ مطالعه‌ی گوناگون نتیجه گرفته استفاده از کنگر فرنگی می‌تواند به طور قابل توجه‌ای سطح تریگلیسیرید، کلسترول بد و سطح کلی کلسترول بدن را کاهش دهد. افزون بر این، آزمایش‌هایی که روی جانوران انجام شده‌اند هم نشان داده‌اند مصرف منظم عصارهی کنگر فرنگی با کاهش ۳۰ درصدی کلسترول بد و کاهش ۲۲ درصدی تریگلیسیرید همراه است.
به طور کلی، از آنجا که کنگر حاوی لوتئولین است می‌تواند تأثیر مثبت زیادی روی سطح کلسترول بگذارد. این آنتی‌اکسیدان از تشکیل کلسترول جلوگیری میکند و سایر ترکیبات کنگر هم باعث می‌شوند بدنتان بهتر کلسترول را پردازش کند و سطح آن را کاهش دهد.
۳. به تنظیم فشار خون کمک می‌کنند
کنگر می‌تواند برای کسانی که به فشار خون بالا دچار هستند هم مفید باشد. چندین بررسی نشان داده‌اند استفاده از مکمل و عصارهی کنگر فرنگی می‌تواند فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را در افراد مبتلا به فشار خون بالا به میزان چشمگیری کاهش دهد. فشار خون سیستولیک و دیاستولیک به ترتیب به حداکثر فشاری که خون به دیواره‌ی سرخرگ‌ها هنگام ضربان قلب و استراحت قلب وارد میکند اشاره دارند.
هنوز اطلاعات دقیقی درباره‌ی نحوه‌ی تأثیرگذاری کنگر روی فشار خون در دست نیست، ولی برخی پژوهش‌های قدیمی که روی جانوران آزمایش کرده‌اند به این نتیجه رسیده‌اند که عصارهی کنگر فرنگی حاوی آنزیمی است که می‌تواند رگ‌های خونی را گشاد کرده و از این طریق سطح فشار خون را تنظیم کند. افزون بر این، کنگر حاوی مقادیر بالایی از پتاسیم است و این ماده‌ی مغذی هم به تنظیم فشار خون کمک میکند.
با وجود همه‌ی این‌ها، دقیق نمی‌توان گفت که مصرف کنگر ایرانی یا کنگر فرنگی می‌تواند تأثیر زیادی روی کاهش فشار خون بگذارد یا خیر، زیرا در این پژوهش‌ها از عصارهی کنگر بسیار غلیظ استفاده شده و به احتمال زیاد مصرف گیاه کنگر تأثیر کمتری خواهد داشت.
۴. برای حفظ سلامت کبد فوق‌العاده هستند
یکی از مهم‌ترین خواص کنگر این است که به حفظ سلامت کبد کمک میکند و افزون بر پیشگیری از آسیب‌های کبد منجر به رشد بافت‌های جدید کبدی هم میشود. این در حالی است که تولید صفرا را افزایش می‌دهد و به حذف سموم مضر از کبد شما کمک میکند.
در یک مطالعه که روی موش‌ها انجام شد، عصارهی کنگر فرنگی توانست التهاب و مرگ سلول‌های کبدی را کاهش دهد. پژوهش‌های انسانی هم اثرات مثبتی را نشان داده‌اند و نتیجه گرفته‌اند این گیاه برای مبتلایان به کبد چرب بسیار مفید است.
برای نمونه، یک پژوهش با آزمایش روی ۹۰ نفر که به کبد چرب دچار بودند نشان داد مصرف ۶۰۰ میلی‌گرم عصارهی کنگر فرنگی به طور روزانه برای مدت زمان ۲ ماه توانست منجر به بهبود کارکرد کبد شود. بررسی‌های دیگر هم نتیجه گرفته‌اند استفاده از مکمل‌های کنگر می‌تواند سطح آنزیم‌های کبدی را کاهش دهد و با این کار به کاهش التهاب و آسیب‌های کبد کمک کند.
۵. به بهبود سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کنند
از دیگر خواص کنگر می‌توانیم به بهبود کارکرد دستگاه گوارش اشاره کنیم. این ماده‌ی غذایی منبع بسیار خوبی از فیبر است و می‌تواند باکتری‌های مفید روده را افزایش دهد، جلوی ابتلا به سرطان‌های روده را بگیرد و همچنین با بهبود اسهال و یبوست به حفظ سلامت دستگاه گوارش کمک کند.
۱۷ روش خانگی عالی برای درمان اسهال
کنگر حاوی اینولین است، نوعی فیبر که به‌عنوان یک پریبیوتیک عمل میکند. پریبیتویک‌ها منجر به تحریک و فعال شدن باکتری‌های مفید روده می‌شوند. شما با مصرف کنگر میتوانید جلوی سوءهاضمه، نفخ، حالت تهوع و سوزش سر دل را بگیرید. افزون بر این، استفاده از کنگر به همراه زنجبیل هم برای دستگاه گوارش بسیار مفید است و سوءهاضمه را درمان میکند.
۶. می‌توانند نشانه‌های سندرم رودهی تحریکپذیر را بهبود ببخشند
سندرم رودهی تحریکپذیر روی دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارد و می‌تواند منجر به درد معده و شکم، گرفتگی ماهیچه‌ها، اسهال، نفخ و یبوست شود.
پژوهش‌گران ادعا می‌کنند که مصرف روزانه‌ی عصارهی کنگر فرنگی می‌تواند نشانه‌های این بیماری را کاهش دهد و بهبودی بیماران را در پی داشته باشد. در یک آزمایش، بیماران با مصرف عصارهی کنگر فرنگی به مدت ۶ هفته با نتایج مثبتی روبه‌رو شدند و این عصاره را به اندازه‌ی سایر داروهای مناسب برای رودهی تحریکپذیر تأثیرگذار دانستند. برخی هم ادعا کردند که عصارهی کنگر تأثیر بیشتری در مقایسه با داروهای ضداسهال و ملین داشته است.
مطالعه‌ی دیگری هم نشان داده مصرف روزانه‌ی ۱ تا ۲ کپسول عصارهی برگ کنگر فرنگی به مدت ۲ ماه با کاهش ۲۶ درصدی نشانه‌های این بیماری و همچنین بهبود ۲۰ درصدی کیفیت زندگی همراه بوده است.
عصارهی کنگر فرنگی می‌تواند به روش‌های مختلفی نشانه‌های سندرم رودهی تحریکپذیر را کاهش دهد. برای نمونه، در یک آزمایش روی جانوران دیده شد که ترکیبات خاص موجود در کنگر دارای خواص ضد گرفتگی ماهیچه‌ها هستند و به همین شیوه اسپاسم عضلانی رایج در این بیماری را متوقف می‌کنند. مطالعه‌ی دیگری هم نشان داده پریبیوتیک‌های موجود در کنگر سلامت روده‌ها را بهبود می‌بخشند و خطرات سندرم رودهی تحریکپذیر را کاهش می‌دهند.
۷. منجر به کاهش قند خون می‌شوند
خواص کنگر جدا از تنظیم فشار خون شامل کاهش قند خون هم میشود. پژوهش‌گران در چندین آزمایش مشاهده کرده‌اند که ترکیبات خاص موجود در کنگر فرنگی و آنتی‌اکسیدان‌های آن می‌توانند قند خون را کاهش دهند و همچنین به لاغری و بهبود سوخت‌وساز بدن کمک کنند.
۸. انواع کنگر دارای خواص ضدسرطانی هستند
آزمایش‌هایی که روی جانوران انجام شده نشان می‌دهند عصارهی کنگر فرنگی جلوی رشد سرطان را می‌گیرد. برخی آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این گیاه از جمله روتین، کوئرستین، سیلیمارین و گالیک اسید دارای خواص ضدسرطانی هستند و به پیشگیری از ابتلا به این بیماری کمک می‌کنند.
با وجود این نتایج مثبت و امیدوارکننده، هنوز هیچ آزمایش انسانی درباره‌ی این موضوع صورت نگرفته و همچنان به پژوهش‌های بیشتری نیاز است. ولی با توجه به سایر فواید کنگر می‌توانیم امیدوار باشیم که این ماده‌ی غذایی برای کاهش خطر سرطان هم مفید است و مصرف آن می‌تواند سلامت کلی بدن را بهبود ببخشد.
چگونه میتوانید کنگر را به برنامه‌ی غذایی خود اضافه کنید؟
شما میتوانید کنگر را به صورت بخارپز، آب‌پز، کبابی، برشته یا سرخ‌شده به‌تنهایی مصرف کرده یا آن را به انواع غذاها و خورش‌ها اضافه کنید. ریز کردن ساقه‌ی کنگر خام و اضافه کردن آن به انواع سالادها هم می‌تواند طعم و تنوع خوبی به غذای شما بدهد.
به طور کلی، این ماده‌ی غذایی را میتوانید به همراه ادویه‌ها و خوراکی‌های دیگر مصرف کنید و در این زمینه کاملا دستتان باز است. البته از آنجا که کنگر طبع گرم دارد بهتر است آن را با ماست مصرف کنید.
کنگر تازه برای تهیه‌ی خورش بسیار مناسب است. خورش کنگر طعم بسیار خوبی دارد و از غذاهای محبوب به شمار می‌رود. شما همچنین میتوانید کنگر را به خورش‌های دیگری مانند قرمه‌سبزی اضافه کنید و از طعم لذیذ آن لذت ببرید.
جدا از این‌ها، استفاده از گیاه خشک کنگر به‌عنوان دمنوش هم راهکار مناسبی خواهد بود. شما میتوانید این دمنوش را در آب جوش دم کنید و از خواص دمنوش کنگر برای سلامتی بهرهمند شوید.
عوارض جانبی و مضرات کنگر
مصرف انواع کنگر و عصارهی آن‌ها فواید زیادی دارد و به طور کلی بی‌خطر به شمار می‌رود و عوارض جانبی کمی دارد. با وجود این، استفاده از این گیاهان برای کودکان و زنان باردار یا شیرده پیشنهاد نمی‌شود. از آنجایی که پژوهش‌های دقیقی درباره‌ی مصرف کنگر برای این دسته از مردم صورت نگرفته نمی‌توانیم از مفید یا مضر بودن آن به طور قطعی مطمئن باشیم.
افزون بر این، افرادی که دارای بیماریها و مشکلات خاصی از جمله بیماری‌های شدید کلیوی یا کبدی هستند نباید از انواع کنگر استفاده کنند. برای این موضوع باید با یک پزشک متخصص مشورت کنید و از او راهنمایی بگیرید.
برخی افراد هم ممکن است به کنگر ایرانی یا کنگر فرنگی و عصارهی آن‌ها حساسیت داشته باشند و واکنش بدی نشان دهند. خطرات کنگر برای کسانی که به گیاهان هم‌خانواده‌ی کنگر مانند گل مروارید، گل آفتابگردان، گل داوودی و گل جعفری حساسیت دارند بیشتر هم خواهد بود.
جدا از این، از آنجا که کنگر منجر به تحریک کیسه‌ی صفرا و انقباض آن میشود، در صورتی که به سنگ کیسه‌ی صفرا دچار هستید نباید کنگر مصرف کنید. مصرف کنگر برای این افراد خطرناک است و می‌تواند انسداد مجاری و حتی پارگی کیسه‌ی صفرا را به دنبال داشته باشد.
بهترین کار این است که پیش از مصرف انواع کنگر و عصارهی آن‌ها با یک پزشک مشورت کنید و ببینید مشکلی برای استفاده از این گیاهان دارید یا خیر. در صورتی که بدنتان با کنگر سازگار باشد میتوانید آن را مصرف کنید تا از فوایدی که نام بردیم بهرهمند شوید.
سخن پایانی
کنگر یک ماده‌ی غذایی غنی و مغذی است که می‌تواند فواید زیادی برای سلامتی داشته باشد. شما با اضافه کردن این گیاه به غذاهای خود میتوانید سطح کلسترول بد بدن را کاهش دهید، فشار خون و قند خون خود را تنظیم کنید، کبد چرب را درمان کنید، سلامت دستگاه گوارش را بهبود ببخشید، جلوی خطرات سندرم رودهی تحریکپذیر را بگیرید و همچنین خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهید.
راه‌های گوناگونی برای مصرف کنگر وجود دارند و شما به‌آسانی میتوانید این ماده‌ی غذایی را به رژیم خود اضافه کنید. البته حواستان باشد برخی از مردم ممکن است به این گیاه حساسیت داشته باشند. همچنین در برخی شرایط بهتر است کنگر مصرف نکنید. برای این موضوع باید با یک پزشک متخصص مشورت کنید و ببینید آیا کنگر برای شما مناسب است یا خیر. در صورتی که مشکلی نداشته باشید میتوانید این گیاه را به غذاهای خود اضافه کنید و از خواص بی‌نظیر کنگر برای سلامتی بهرهمند شوید.
منابع: Healthline, PlantZAfrica
