چرا آموزش مهارت‌های اجتماعی- عاطفی به جلوگیری از خشونت در مدرسه کمک می‌کند؟
خشونت در مدرسه همیشه یکی از دغدغه‌های اصلی و مهم والدینی بوده که دانش‌آموزانی را در مدارس دارد. اکثریت قریب به اتفاق خشونت‌هایی که در مدارس اتفاق میفتند از درگیر‌ی‌های ساده مانند نادیده گرفتن نوبت دانش‌آموزان دیگر یا ناتوانی آنها در معذرت‌خواهی به خاطر اتفاقات ساده شروع می‌شوند. در واقع، توهین‌های کوچک و روزانه ممکن است روی هم جمع شوند و باعث شوند که دانش‌آموزان در مدرسه احساس آرامش نداشته باشند. خبر خوب این است که برخی از پزشکان و کارشناسان سلامت روان معتقدند که می‌توانیم با استراتژی‌های مداخله‌ای که به آن آموزش مهارت‌های اجتماعی- عاطفی (SEL) می‌گویند، از خشونت در مدارس پیشگیری کنیم. در این مقاله، با این آموزشها و علت اهمیت آنها آشنا می‌شوید.
منظور از آموزش مهارت‌های اجتماعی- عاطفی چیست؟
ابزارهای و مهارت‌های اجتماعی – عاطفی که به آن آموزشهای SEL هم می‌گویند، روشی است که به دانش آموزان در هر سنی کمک می کند تا احساسات خود را بهتر و کاملا درک کنند و احساس همدلی خود نسبت به دیگران را نشان دهند. این آموزشها به دانش آموزان رفتارهایی را می‌آموزد که به آنها در تصمیم‌گیری‌های مثبت و مسئولانه کمک می‌کند. این آموزشها باعث می‌شوند که دانش‌آموزان چارچوب‌هایی برای دستیابی به اهداف خود ایجاد کنند و روابط مثبتی با دیگران داشته باشند.
آموزشهای SEL شامل چه مواردی است؟
اگر دانش‌آموزان پنج مسئله را آموزش ببینند، کمتر دچار مشکلاتی مانند خشونت در مدرسه خواهند شد. این پنج موضوع را در ادامه می‌خوانید.
۱. خودآگاهی
برای اینکه دانش‌آموزان بتوانند احساسات خود را تشخیص دهند و چگونگی تأثیر آنها بر رفتار خود را درک کنند، اول از همه مهارت خودآگاهی به آنها آموزش داده می‌شود. به این ترتیب، آنها می‌توانند نقاط قوت و ضعف خود را بشناسند تا بهتر از قبل به توانایی‌های خود اعتماد کنند.
۲. خودکنترلی
اگر هر دانش‌آموز بتواند رفتار خود را بهتر کنترل کند، خشونت در مدرسه کاهش می‌یابد. کنترل بهتر رفتارها هم مستلزم مهارت خودکنترلی است. در مدرسه به دانش‌آموزان روش کنترل و مالکیت افکار، عواطف و اعمال خود در موقعیت‌های مختلف و همچنین، تعیین اهداف و تلاش برای رسیدن به آنها آموزش داده می‌شود.
۳. آگاهی اجتماعی
هر دانش‌آموز باید علاوه بر توانایی کنترل افکار و احساسات، بتواند در جامعه زندگی کند. لازمه‌ی زندگی در جامعه هم این است که به آگاهی اجتماعی رسیده باشد. او باید بتواند خود را به جای شخص دیگری که ممکن است از پیشینه ی فرهنگ متفاوتی با آنچه او با آن بزرگ شده بگذارد. به این ترتیب، با همدلی و به شیوه‌ای اخلاقی در خانه، مدرسه و جامعه‌ی اطراف خود زندگی خواهد کرد.
۴. مهارت‌های ارتباطی
توانایی ایجاد و حفظ روابط سالم با افراد از فرهنگ‌های مختلف هم مهارت دیگری است که دانش‌آموز باید بیاموزد. این توانایی باعث می‌شود که دانش‌آموز گوش دادن و برقراری ارتباط با دیگران، حل مسالمت‌آمیز تعارضات و دانستن زمان درخواست کمک را بداند.
۵. تصمیم‌گیری مسئولانه
مهارت دیگری که یادگیری آن در همه‌ی مراحل زندگی دانش‌آموزان به آنها کمک می‌کند، توانایی تصمیم‌گیری درست و مسئولانه است. انتخاب نحوه‌ی عمل یا عکس‌العمل در یک موقعیت بر اساس رفتارهای آموخته شده مانند اخلاق‌مداری، در نظر گرفتن ایمنی خود، سنجش پیامدها و در نظر گرفتن رفتار خود و دیگران صورت می‌گیرد.
نحوه‌ی آموزش مهارت‌های اجتماعی- عاطفی
مهارت‌های اجتماعی- عاطفی یک درس مانند ریاضی یا تاریخ با سرفصل‌های مشخص نیست اما می‌توان آن را در لابه‌لای برنامه‌ی درسی مدرسه آموزش داد. وقتی معلمان و مدیران مدرسه دروس آکادمیک را برای دانش‌آموزان شخصی‌تر و مرتبط‌تر می‌کنند، ممکن است آنها به شرکت در کلاس‌های درس بیشتر تمایل نشان دهند و احتمال حواس‌پرتی آنها در کلاس‌های درس کاهش می‌یابد. با تقویت حس همدلی، خودآگاهی و احساس امنیت و فراگیری در کلاس درس، آموزش مهارت‌های اجتماعی- عاطفی بر دانش‌آموزان آنچنان تأثیر می‌گذارد که تا پایان عمر آن را فراموش نمی‌کنند.
معلمان برای آموزش مهارت‌های اجتماعی- عاطفی روش‌های مختلفی دارند. برخی از آنها بخش مهم‌تری از روز را به این آموزشها اختصاص می‌دهند و بعضی دیگر این آموزشها را به موضوعی تکرارشونده در بقیه‌ی روزهای مدرسه تبدیل می‌کنند تا به تقویت مهارت‌های اجتماعی- عاطفی دانش‌آموزان کمک کنند.
ممکن است معلمی از دانش‌آموزان بخواهد تا افکار و احساسات خود را در دفتر خاطرات بنویسند یا در کلاس درسی دوستانه با دانش‌آموزان در سنین مختلف همکلاسی شوند. به این ترتیب، یاد می‌گیرند که احساسات و افکار خود را درک کنند یا با دیگران زمینه‌ی مشترک پیدا کنند و با آنها ارتباط برقرار کنند.
بعضی از معلمان هم مهارت‌های اجتماعی- عاطفی را در قالب درس‌های اصلی مانند ریاضی، تاریخ یا ادبیات آموزش می‌دهند. به عنوان مثال، یک پروژه‌ی گروهی برای درس تاریخ تشکیل می‌دهند و به دانش‌آموزان نقش‌های مختلفی را واگذار می‌کنند. آنها باید در کنار یکدیکر کار کنند، نقش شخصیت‌های تاریخی را بازی کنند تا منطق پشت رفتارهای آنها را درک کنند یا با سایر دانش‌آموزان مصاحبه کنند تا نبض رویدادهای جاری را بررسی کنند.
علاوه‌براین، معلمان می‌توانند به دانش‌آموزان برای تعیین اهداف در زمینه‌هایی که باید در آنها پیشرفت کنند، کمک کنند و به آنها روشی قابل سنجش برای نشان دادن موفقیت‌شان و احساس موفقیت ارائه دهند.
تأثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی-عاطفی بر خشونت مدرسه
کارشناسان معتقدند که اگر مهارت‌های اجتماعی- عاطفی در مدرسه آموزش داده شوند و دانش‌آموزان این مهارت‌ها را در خانه تمرین کنند، میزان پرخاشگری، رفتار خشونت‌آمیز و بی‌انضباطی در مدرسه کاهش می‌یابد. برنامه‌های آموزشی SEL فضای عمومی مدرسه را هم بهبود می‌بخشند.
این استراتژی‌ها واقعا فضای مدرسه را تغییر می‌دهند. تغییر هنجارها در مدرسه به طوری که واکنش نشان دادن و خشونت دانش‌آموز را در معرض توجه و محبوبیت دیگران قرار ندهد بسیار مفید خواهد بود. به این ترتیب، دانش‌آموزان یاد می‌گیرند که به روشی غیرتهاجمی اما قاطعانه از یکدیگر حمایت کنند.
تشویق کردن دانش‌آموزان به یادگیری مهارت‌های حل مسئله و خودکنترلی به آنها کمک می‌کند تا با دیگران کنار بیایند و روابط بسیار بهتری با هم‌سالان و معلمان خود داشته باشند. یکی از مسائلی که همه‌ی دانش‌آموزانی که در مدرسه مرتکب خشونت می‌شوند با آن روبه‌رو می‌شوند، این است که آنها روابط حمایتی قوی حتی با یک بزرگ‌سال در ساختمان مدرسه نداشته‌اند. استراتژی‌های آموزش تمرکز حواس و سایر مهارت‌های اجتماعی- عاطفی فقط هماهنگی در مدرسه را افزایش نمی‌دهند، بلکه با مسائلی مانند نژادپرستی هم مقابله می‌کنند، به ویژه اگر بر همدلی متمرکز باشند.
سایر فواید آموزش مهارت‌های اجتماعی- عاطفی
آموزش مهارت‌های اجتماعی- عاطفی هم برای کودکان و هم برای بزرگ‌سالان مفید است و باعث افزایش خودآگاهی، پیشرفت تحصیلی و رفتارهای مثبت در کلاس درس و خارج از آن می شود. از نقطه نظر آکادمیک، دانش‌آموزانی که در برنامه‌های آموزش مهارت‌های اجتماعی- عاطفی شرکت کرده‌اند، افزایش ۱۱ درصدی نمرات کلی و حضور بهتر در کلاس‌های درس داشته‌اند. در سطح فردی‌تر، مهارت‌های آموخته شده در یک برنامه‌ی SEL به دانش آموزان کمک می‌کند تا بهتر با استرس عاطفی کنار بیایند، مشکلات را حل کنند و از فشار هم‌سالان برای شرکت در فعالیت‌های مضر اجتناب کنند.
دانش‌آموزانی که برای مقابله با مشکلاتی که در سطح شخصی آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهند مهارت‌های اجتماعی- عاطفی می‌دانند، در آینده بهتر می‌توانند فشارهای زندگی بزرگ‌سالی را کنترل کنند.
اگر معلمان و مربیان بتوانند متوجه شوند که کدام دانش‌آموز کدام یک از مهارت‌های اصلی عاطفی- اجتماعی را یاد نگرفته، می‌توانند در سنین پایین با او بهتر کار کنند و به این دانش‌آموزان کمک کنند تا خودکنترلی، همدلی و سایر ویژگی‌های مثبت را در خود پرورش دهند. یادگیری رفتارهای مثبتی که فراتر از سطح پیشرفت تحصیلی محض است، می‌تواند به این دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های نرم مورد نیاز بسیاری از مشاغل مانند کار گروهی و توانایی درک دیگران و حل مسئله را در خود تقویت کنند. این موضوع به نوبه‌ی خود می‌تواند به این دانش‌آموزان کمک کند تا در طول سال‌های تحصیلی خود و بعد از آن برای موفقیت آماده شوند.
آموزش مهارت‌های اجتماعی- عاطفی یک روش مختص همه ندارد
با اینکه انواع مختلف برنامه‌های درسی و فوق برنامه وجود دارد، آموزش مهارت‌های عاطفی- اجتماعی در هر مدرسه یکسان نیست. در مدرسه‌ای کوچک در یک منطقه‌ی روستایی باید به گونه‌ای متفاوت با دانش‌آموزان شهرهای بزرگ یا حومه‌ی شهرها برخورد شود. در نتیجه، آموزشهای آنها نیز متفاوت خواهد بود. تناسب آموزشها با سن دانش‌آموزان نیز اهمیت بسیاری دارد. به‌هرحال، نیازهای یک کودک ۵ ساله و یک نوجوان ۱۸ ساله با یکدیگر کاملا متفاوت است. آموزش مهارت‌های اجتماعی- عاطفی باید از نظر فرهنگی هم مناسب باشد. جوامع مختلف فرهنگ‌ها و هنجارهای متفاوتی دارند که در آموزشها باید در نظر گرفته شوند.
اقداماتی برای کاهش قلدری در مدرسه
یکی از نمونه‌های رایج خشونت در مدرسه قلدری کردن است. دانش‌آموزانی که دیگران را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهند، به احتمال فراوان دچار مشکلات خشونت‌آمیز یا مسائلی مانند آن هستند. قربانیان قلدری در مدرسه ممکن است مشکلاتی مانند افسردگی، تنهایی و اضطراب را تجربه کنند که همه‌ی این مشکلات ممکن است تا بزرگ‌سالی ادامه یابند. تحقیقات نشان داده که چنین دانش‌آموزانی حتی دچار مشکلات روانی و غیبت از مدرسه نیز می‌شوند. علاوه‌براین، قلدری بر عملکرد تحصیلی آنها تأثیر منفی می‌گذارد.
آموزش مهارت‌های اجتماعی- عاطفی می‌تواند از اثرات قلدری پیشگیری کرده و آن را کاهش دهد. این آموزشها می‌توانند رفتار پرخاشگرانه و کنترل‌کننده قلدرها را کاهش دهند و به افزایش توانایی این دانش‌آموزان برای احترام و مهربانی کمک کنند. مهارت‌های اجتماعی- عاطفی به قربانیان قلدری اعتماد به نفس و احساس ارزشمندی به همراه دارند و کناره‌گیری آنها از محیط‌های اجتماعی در مدرسه را کاهش می‌دهند. این آموزشها جو و فرهنگ مدرسه را به شکلی مثبت تغییر می‌دهند و به همه‌ی دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا مهارت‌های لازم برای همکار، همدلی و ایجاد روابط سالم با دیگران را بیاموزند. بر این اساس، برای کاهش قلدری در مدرسه می‌توانید از ۵ روشی که در ادامه می‌خوانید استفاده کنید.
رابطه‌ی معلم و دانش‌آموزی را قوی‌تر کنید
جای تعجبی نیست که وقتی معلمان روابط مراقبتی و حمایتی با دانش‌آموزان دارند، ایمنی مدرسه افزایش و حوادث مربوط به قلدری کاهش می‌یابند. روابط ضعیف یا ناسالم عامل خطرآفرین اصلی برای عملکرد ضعیف تحصیلی هستند و احتمال اینکه دانش‌آموز درگیر رفتارهای منفی مانند قلدری شود را افزایش می‌دهند. تحقیقات نشان داده که روابط قوی دانش‌آموز و معلم تأثیر مثبتی بر رفتار و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارد. این پیشرفت‌ها طولانی‌مدت هستند و می‌توانند به دانش‌آموزان کمک کنند تا اعضای سالم و سازنده‌ی جامعه شوند.
روابط دوستانه میان دانش‌آموزان برقرار کنید
هم دانش‌آموزانی که قلدری می‌کنند و هم قربانیان قلدری معمولا دوستان کمتری نسبت به هم‌سالان خود دارند. بنابراین، یادگیری نحوه‌ی ایجاد روابط سالم برای هر دو گروه مفید خواهد بود. آموزش مهارت‌های اجتماعی- عاطفی به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا یاد بگیرند چگونه به دیگران احترام بگذارند، همدلی کنند و با آنها همکاری کنند. همچنین می‌تواند اعتماد به نفس، مشارکت اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی دانش‌آموزان را افزایش دهد. آموزش این مهارت‌ها به همه‌ی دانش‌آموزان می‌تواند روابط اجتماعی آنها را بهبود بخشد و سلسله مراتب منفی اجتماعی در مدرسه را که موجب طرد، ترس و رنجش می‌شود، کاهش دهد.
فضاهای امنی برای دانش‌آموزان خود ایجاد کنید
برخی از دانش‌آموزان احتمالا از مناطق یا خانواده‌هایی با زندگی دشوار به مدرسه می‌آیند. فقر، روابط ضعیف در خانه و خشونت خانگی می‌تواند به افزایش رفتار زورگویانه کمک کند. با مشارکت دادن دانش‌آموزان در ایجاد محیطی امن و دلسوز در کلاس درس یا برنامه‌ی بعد از مدرسه، می‌توانید به آنها بیاموزید که قدرت گسترش مهربانی را دارندحتی اگر در سایر بخش‌های زندگی‌شان این مهر و محبت وجود نداشته باشد.
همدلی را آموزش دهید
اگر دانش‌آموزان نسبت به دیگران همدلی نشان بدهند، حوادث خشن و قلدری کاهش می‌یابند. دانش‌آموزان باید یاد بگیرند که چگونه احساسات دیگران را شناسایی و درک کنند. تقویت مهارت‌های اجتماعی- عاطفی در آنها ممکن است منجر به افزایش توانایی نشان دادن مهربانی و دلسوزی آنها شود. افزایش همدلی همچنین ممکن است منجر به کاهش رفتار پرخاشگرانه، هم کلامی و هم فیزیکی شود.
به دانش‌آموزان آموزش دهید که چگونه می‌توانند به یکدیگر کمک کنند
دانش‌آموزان هر روز شاهد رفتارهای مربوط به قلدری هستند. بسیاری در برابر آن احساس ناتوانی می‌کنند. آنها ممکن است ندانند چگونه جلوی قلدری را بگیرند یا از این بیم دارند که اگر علیه آن عمل کنند، قلدر آنها را هدف قرار دهد یا موقعیت اجتماعی خود را از دست بدهند. برای متوقف کردن مؤثر قلدری، مدارس باید فرهنگ و فضای مدرسه‌ای ایجاد کنند که در آن دانش‌آموزان فعالانه در برابر قلدری بایستند. بخش مهمی از این اتفاقی زمانی رخ می‌دهد که به دانش‌آموزان مهارت‌هایی آموزش داده شود که برای مقابله با قلدری به آنها نیاز دارند.
کلام آخر
خشونت در مدرسه به ویژه قلدری یکی از مهم‌ترین مسائلی است که دانش‌آموزان اغلب با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. آموزش مهارت‌های اجتماعی- عاطفی به دانش‌آموزان در درک بهتر شرایط و مقابله با چنین مسائلی کمک می‌کند.
منبع: parents
