سیزده به در؛ از تاریخچه و فلسفه تا شعرهای روز طبیعت
سیزده‌به‌در یا روز طبیعت یکی از رسوم کهن ایرانی است که هر ساله در آخرین روز تعطیلات نوروز برگزار می‌شود. در این روز ایرانیان به دل طبیعت پناه می‌برند و لحظات خوشی را در کنار دوستان و خانواده‌ی خود سپری کنند. اما چرا این روز اهمیت دارد؟ آیا عدد سیزده واقعا نحس است یا 13 به‌در فلسفه‌ای فراتر از یک باور قدیمی دارد؟
در این مقاله از دیجی‌کالا مگ به بررسی تاریخچه، فلسفه و آداب و رسوم سیزده به در می‌پردازیم و در ادامه مجموعه‌ای از شعرها و پیام‌های تبریک مرتبط با آن را ارائه می‌دهیم. اگر می‌خواهید درباره‌ی این روز اطلاعات بیشتری کسب کنید، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
فهرست محتوا
تاریخچه‌ی سیزده‌به‌در
فلسفه و باورهای مرتبط با سیزده‌به‌در
آداب‌ورسوم روز طبیعت
شعرهای زیبا درباره‌ی روز طبیعت
چند متن زیبا برای تبریک سیزده‌به‌در
غذاها و خوراکی‌ها مناسب سیزده به در
تاریخچه‌ی سیزده‌به‌در
تاریخچه‌ی دقیق سیزده به در به‌طور کامل مشخص نیست، اما شواهدی از ریشه‌های کهن آن در باورهای ایرانی دیده می‌شود. بعضی از پژوهشگران معتقدند که این روز با اعتقاد ایرانیان به عمر 12 هزار ساله‌ی جهان مرتبط است. بر اساس این باور، پس از گذشت این دوره، نبرد میان نیکی و اهریمن به پایان می‌رسد. ازاین‌رو، روز سیزدهم سال نو می‌تواند نماد رهایی انسان از جهان مادی و ورود به مرحلهی نوینی از زندگی باشد.
از سوی دیگر، سایر پژوهشگران معتقدند که 13 به در ارتباط نزدیکی با ایزد باران (تیشتر) دارد. در گذشته، ایرانیان از ابتدای نوروز چند نوع گیاه مختلف را سبز می‌کردند و آن‌ها را در روز سیزدهم فروردین به آب روان می‌سپردند تا باران و فراوانی را به طبیعت برگردانند.
ذکر این نکته ضروری است که جشن سیزده به در در گذر زمان دستخوش تغییرات زیادی شده است. اگرچه این روز در ایران باستان جایگاه ویژه‌ای داشته، اما شیوه‌ی برگزاری آن در دوران معاصر به‌ویژه از زمان قاجار به شکل و شمایل امروزی درآمده است.
فلسفه و باورهای مرتبط با سیزده‌به‌در
در تقویم باستانی ایران، روز سیزدهم هر ماه با نام «روز تیر» یا «روز تیشتر» شناخته می‌شده است. تیشتر که ایزد باران به شمار می‌رود، نقش مهمی در باروری زمین و سیراب شدن کشتزارها داشته است. به همین دلیل، در متون کهن ایرانی همواره از روز سیزدهم به‌عنوان یک روز فرخنده و خجسته یاد شده است.
برخلاف باورهای رایج امروزی، در گذشته هیچ نشانه‌ای از بدیمنی یا نحسی برای این روز وجود نداشته است. بعضی از پژوهشگران معتقدند که اعتقاد به نحس بودن سیزدهم فروردین تحت تاثیر فرهنگ‌های بیگانه در ایران رواج یافته است. در حقیقت، بسیاری از ایرانیان باستان عدد 13 را نه‌تنها نحس نمی‌دانستند، بلکه آن را نماد پویایی و ورود به مرحلهی تازه‌‌ای از زندگی تلقی می‌کردند.
آداب‌ورسوم روز طبیعت
در گذشته، مردم 13 به در را با آداب و رسوم متنوعی جشن می‌گرفتند. یکی از رایج‌ترین این سنت‌ها، جمع‌آوری سبزی‌های صحرایی و پختن آش بود که یک نوع شکرگزاری محسوب می‌شد. فال‌گوش ایستادن، فال‌گیری با کوزه و گره زدن سبزه و چمن و سپس باز کردن آن هم از سایر آیین‌های مرسوم این روز بودند.
مردم در کنار این سنت‌ها با خواندن ترانه‌های دسته‌جمعی، اجرای نمایش‌های شاد، بادبادک‌پرانی، سوارکاری و آب‌بازی لحظات پرنشاطی را در کنار هم سپری می‌کردند. در باور آن‌ها، خنده و شادی در این روز نماد رهایی از اندیشه‌های منفی بود و روبوسی به‌عنوان نماد آشتی میان افراد به شمار می‌رفت.
علیرغم تغییر و تحولات زیاد، امروزه بعضی از این رسوم همچنان در میان مردم رایج هستند. برای مثال، خانواده‌ها برای سپری کردن 13 به در به دامان طبیعت می‌روند و در کنار پارک‌ها، باغ‌ها و حاشیه‌ی رودخانه‌ها لحظات خوشی را در کنار یکدیگر تجربه می‌کنند.
یکی از مهم‌ترین سنت‌های 13 به در گره زدن سبزه است که بیشتر توسط دختران و پسران جوان انجام می‌شود. آن‌ها سبزه‌های نوروزی را به امید خوشبختی در سال جدید گره می‌زنند. در بعضی از مناطق هم مردم داخل آب سنگریزه می‌اندازند و با هر پرتاب یک آرزو می‌کنند.
پخت آش، کباب و خوراک‌های محلی از سایر رسوم زیبای سیزده به در است. مردم در فضای باز غذا تهیه کرده و در کنار خانواده و دوستان خود میل می‌کنند. بازی و سرگرمی هم در این روز جایگاه ویژه‌ای دارد. کودک و بزرگسال در کنار هم به انجام بازی‌های مختلف می‌پردازند تا سیزدهمین روز بهار را با شادی و نشاط به پایان برسانند.
شعرهای زیبا درباره‌ی روز طبیعت
سیزده به در از دیرباز در شعر و ادب فارسی جایگاه ویژه‌ای داشته است. شاعران بسیاری در اشعار خود به زیبایی‌های این روز و پیوند انسان و طبیعت اشاره کرده‌اند. در ادامه به چند نمونه شعر سیزده به در اشاره می‌کنیم:
آرزوهای دلم را به چمن‌ها گفتم
گـره‌ای را که زدم آمدنت باز کند
سیزده آمد و مــن باز بهاری نـشدم
تـو بیا تا دل من سال خود آغاز کند
♣♣♣
آمیخته شد نگاه من با نوروز
با هر گل این بهار آتش افروز
تا سال دگر دست به دستت باشم
صد سبزه گره زدم به یادت امروز
♣♣♣
سبزهی سیزده را
هر که به فالی گره زد
من گره می‌زنم اقبال تو را
بر دل خویش
♣♣♣
آرزوهایت را
به دلم گره بزن
نکند دیر بیایی و
سیزده به در شود
♣♣♣
منم زخمی دلتنگی در این سیزده به در
همچو مجنون بی لیلا، هر کو در به در
♣♣♣
باز سیزده شد و
روی ماه چهاردهت
پیدا نیست!
چند متن زیبا برای تبریک سیزده‌به‌در
در روزهای پایانی تعطیلات نوروز بسیاری از افراد به‌دنبال پیام سیزده به در و جملات زیبایی هستند که بتوانند این مناسبت را به عزیزان‌شان شادباش بگویند. متن سیزده به در معمولا به زیبایی‌های طبیعت اشاره دارد و پر از آرزوهای خوب است. در ادامه چند نمونه از این متن‌ها را با شما به اشتراک می‌گذاریم:
عزیزم سیزده‌ات به در، به امید باز شدن همه‌ی گره‌های زندگیت…
♣♣♣
امید، شادی و خوشبختی همراه همیشگی زندگیت باشه. سیزده به در مبارک.
♣♣♣
گل هویت بهار است و بهار آیینه‌ی قیامت. در این آیینه خود را تماشا کنیم. سیزده به در مبارک.
♣♣♣
امروز خورشید مهربان‌تر می‌تابد، آسمان آبی‌تر است و زمین پر از شور زندگی است. آرزو می‌کنم که این شادی تا همیشه در دلت جاری باشد. سیزده به در مبارک.
♣♣♣
سبزهی آرزوهایت را به دست نسیم بهاری بسپار و امید را در دلت شکوفا کن. سیزده به در، جشن طبیعت و زندگی بر تو مبارک باد.
♣♣♣
سیزده به در یعنی جشن زندگی، یعنی خنده‌های از ته دل، یعنی یک دل سیر شادی کردن. امیدوارم دلت شاد، لبت خندان و زندگیت پر از لحظات خوش باشد.
♣♣♣
سیزده به در، روز طبیعت و عشق به زندگی است. آرزو می‌کنم غم‌هایت را به آب بسپاری و خوشبختی را در دل گره بزنی. این روز بر تو مبارک.
♣♣♣
در این روز زیبای بهاری بگذارید نسیم طبیعت نوید بخش آغازی دوباره باشد. سیزده به درتان آکنده از لحظات بهاری و دل‌انگیز.
♣♣♣
سیزده به در، روزی برای بودن در کنار خانواده و طبیعت است. امروز را در کنار عزیزانت جشن بگیر و با دل خوش، غصه‌ها را به باد بسپار.
♣♣♣
سیزده به در، روز رها کردن غم‌ها و پیوند با زیبایی‌های طبیعت است. امیدوارم این روز، آغاز فصل جدیدی از زندگیت باشد؛ فصلی پر از شادی، سلامتی و موفقیت.
♣♣♣
سیزده به در، روزی برای گره زدن دل‌ها به شادی و رهایی از غم‌ها است. سیزده به درتون سرسبز و دلتون شاد.
♣♣♣
آرزو می‌کنم لحظه‌هاتون پر از عشق، لبخند و آرامش باشه. سیزده به درتون مبارک.
غذاها و خوراکی‌ها مناسب سیزده به در
حالا که حسابی درباره‌ی روش‌های مختلف در کردن سیزده صحبت کردیم بد نیست کمی هم به خوراکی‌هایی که در این روز خورده می‌شود بپردازیم. در گردش و طبیعت‌نشینی سیزده به در غذاها و تنقلات مختلفی خورده می‌شود که در این بخش لیستی از آن‌ها را برایتان آماده کرده‌ایم.
لیست تنقلات سیزده به در
- ذرت بو داده
- بستنی
- میوه نوبرانه
- آجیل
- چیپس (ترجیحا خانگی)
- کاهو سکنجبین
- آبمیوه
لیست غذاهای سیزده به در
- سبزی پلو با ماهی
- کلم پلو شیرازی
- لوبیا پلو
- کباب کوبیده
- جوجه کباب
- کباب تابه‌ای
- کوفته
- آش رشته
- کتلت
