بازیهای حسی: کلید شکوفایی حواس پنجگانه و رشد مهارتهای کودک
دنیای کودکان، دنیایی پر از شگفتی و اکتشاف است. هر روز دریچه‌ای جدید از دنیای اطراف به روی آنها گشوده میشود و حواس پنجگانه‌شان، ابزار اصلی این اکتشافات هستند. بازیهای حسی ابزاری قدرتمند برای تحریک و تقویت حواس کودکان و در نتیجه رشد مهارتهای شناختی، حرکتی و اجتماعی آنها هستند. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ، به بررسی اهمیت بازیهای حسی و معرفی نمونه‌هایی از این بازیها می‌پردازیم.
بازیهای حسی چیستند؟
چرا بازیهای حسی مهم هستند؟
نمونه‌هایی از بازیهای حسی برای گروه‌های سنی مختلف
نکات مهم در انتخاب و استفاده از بازیهای حسی
بازیهای حسی چیستند؟
بازیهای حسی، فعالیت‌هایی هستند که یک یا چند حس از حواس پنجگانه (بینایی، شنوایی، بویایی، لامسه و چشایی) کودک را به چالش می‌کشند. این بازیها با استفاده از مواد و بافتهای مختلف، کودکان را با دنیای اطرافشان آشنا کرده و به آنها کمک میکنند تا درک بهتری از محیط پیرامون خود داشته باشند.
چرا بازیهای حسی مهم هستند؟
بازیهای حسی با درگیر کردن حواس پنجگانه (بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی و چشایی) به کودکان کمک میکنند تا:
- دنیای اطراف را بهتر درک کنند: کودکان از طریق لمس بافتهای مختلف، دیدن رنگ‌ها و اشکال گوناگون و شنیدن صداهای جدید اطلاعات زیادی درباره‌ی محیط اطراف خود به دست می‌آورند.
- مهارتهای حرکتی خود را تقویت کنند: بازی با مواد و وسایل مختلف، هماهنگی چشم و دست، مهارتهای حرکتی ظریف و مهارتهای حرکتی درشت را در کودکان تقویت می‌کند.
- مهارتهای شناختی خود را توسعه دهند: بازیهای حسی با ایجاد چالش‌های جدید کودکان را به تفکر، حل مساله و خلاقیت تشویق میکنند.
- مهارتهای زبانی و ارتباطی خود را بهبود دهند: کودکان در حین بازی با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند، کلمات جدید یاد می‌گیرند و مهارتهای اجتماعی خود را تقویت میکنند.
نمونه‌هایی از بازیهای حسی برای گروه‌های سنی مختلف
برای آشنایی بیشتر با این دسته از بازیها، در این بخش با انواعی از آنها آشنا می‌شوید. این بازیها را به صورت دسته‌بندی شده بری کودکان در سنین مختلف در دسترس شما قرار داده‌ایم تا به راحتی بازیهای مناسب برای فرزندتان را پیدا کنید.
نوزادان (۰-۱۲ ماه):
جعبه‌ی حسی
یک جعبه با وسایل مختلف از نظر رنگ، بافت و صدا پر کنید و به کودک اجازه دهید آنها را لمس کرده و با آنها بازی کند.
کتابهای پارچهای با بافتهای مختلف
این کتابها با تصاویر ساده و بافتهای جالب، حس لامسه و بینایی نوزاد را تحریک میکنند.
آویزهای رنگی و صدادار
این آویزها با جذب توجه نوزاد به حرکت و صدا، به تقویت هماهنگی چشم و دست و مهارتهای بینایی و شنوایی او کمک میکنند.
نوپایان (۱-۳ سال):
بازی با خمیر بازی
خمیر بازی با فراهم آوردن امکان تجربه بافتهای مختلف، مهارتهای حرکتی ظریف و خلاقیت را در کودکان تقویت می‌کند.
نقاشی انگشتی
نقاشی با انگشت و رنگ‌های غذاخوری، تجربه‌ای لذت‌بخش و سرشار از خلاقیت برای کودکان فراهم می‌کند و به تقویت ماهیچه‌های کوچک دست آنها کمک می‌کند.
بازی با ماسه و آب
بازی با ماسه و آب در فضای باز، تجربه‌ای منحصر به فرد برای کودکان است که به آنها اجازه می‌دهد بافتهای مختلف را لمس کرده و با قوانین طبیعت مثل گرانش و شناوری آشنا شوند.
پیش‌دبستانی و کودکان بزرگتر (۳-۶ سال)
بازی با لگو و بلوک‌های ساختنی
این بازیها به کودکان کمک میکنند تا مهارتهای فضایی و هندسی خود را تقویت کنند و با مفاهیمی مثل تعادل و ساختار آشنا شوند.
بازیهای نقش آفرینی
بازیهای نقش آفرینی مثل دکتر بازی یا فروشنده بازی، به کودکان کمک میکنند تا مهارتهای اجتماعی، زبانی و ارتباطی خود را تقویت کنند.
ساخت کاردستی با مواد بازیافتی
این فعالیت نه‌تنها به خلاقیت و مهارتهای حرکتی کودکان کمک می‌کند، بلکه آنها را با اهمیت بازیافت و محافظت از محیط زیست آشنا می‌سازد.
نکات مهم در انتخاب و استفاده از بازیهای حسی
- ایمنی را فراموش نکنید: مطمئن شوید که وسایل و موادی که برای بازی انتخاب می‌کنید برای سن کودک مناسب و ایمن باشند و خطر خفگی یا آسیب دیدگی نداشته باشند.
- به علاقه و سطح توانایی کودک توجه کنید: بازی باید برای کودک جذاب و چالش برانگیز باشد، اما نه آنقدر سخت که او را دلسرد کند.
- فضای مناسبی را برای بازی فراهم کنید: محیط بازی باید امن، مرتب و عاری از هرگونه خطر باشد.
- کودک را به اکتشاف و تجربه تشویق کنید: به کودک فضای کافی برای آزمایش و کشف بدهید و از او به خاطر تلاشش قدردانی کنید.
سخن آخر
بازیهای حسی نقش بسیار مهمی در رشد و توسعه همه جانبه ی کودکان دارند. با فراهم کردن فرصت تجربه ی این بازیها، به کودکان کمک کنید تا دنیای اطراف را با تمام حواسشان لمس کنند، خلاقیت خود را شکوفا سازند و از دوران کودکی خود لذت ببرند.
نوزادان (۰ تا ۱۲ ماه): بازی با اسباببازیهای دارای بافتهای مختلف، آویزهای رنگی و متحرک، و کتابهای پارچهای برای تحریک حواس نوزادان مناسب هستند.
کودکان نوپا (۱ تا ۳ سال): بازی با خمیر بازی، آب و شن، جعبه حسی و نقاشی با انگشت برای این گروه سنی جذاب و مفید هستند.
کودکان پیش دبستانی (۳ تا ۵ سال): بازی با لگو، پازل، ساخت کاردستی با مواد بازیافتی، و شرکت در فعالیتهای گروهی حسی برای این گروه سنی توصیه میشود.
وبسایتها و پیجهای اینستاگرامی متخصصان کودک: این منابع معمولا آموزشهای تصویری و گام به گام برای ساخت و اجرای بازیهای حسی ارائه میدهند.
خلاقیت خودتان: با کمی دقت در محیط اطراف و استفاده از وسایل دور ریختنی، میتوانید بازیهای حسی منحصر به فرد و کم هزینهای برای کودکتان بسازید.
استفاده از زیرانداز یا پارچه: زیر محل بازی کودک را با یک زیرانداز یا پارچه ضخیم بپوشانید تا از کثیف شدن فرش یا زمین جلوگیری شود.
انتخاب بازیهای کم ریخت و پاش: در ابتدا بازیهایی را انتخاب کنید که کثیف کاری کمتری دارند و به مرور زمان به سمت بازیهای چالش برانگیزتر بروید.
درگیر کردن کودک در مرتب کردن: بعد از اتمام بازی، از کودک بخواهید که در جمع آوری وسایل و تمیز کردن محیط به شما کمک کند.
از مواد غیر سمی و بیخطر برای کودک استفاده کنید.
مطمئن شوید که وسایل بازی به اندازه کافی بزرگ هستند که کودک نتواند آنها را ببلعد.
اگر کودک شما به ماده غذایی خاصی آلرژی دارد، از استفاده از آن ماده در بازی خودداری کنید.
تقویت حواس پنجگانه
رشد مهارتهای شناختی مانند حافظه، تمرکز و حل مسئله
تقویت مهارتهای حرکتی ظریف و هماهنگی چشم و دست
رشد مهارتهای اجتماعی و زبانی
تسکین استرس و اضطراب
افزایش خلاقیت و تخیل
در نهایت، به یاد داشته باشید که بازیهای حسی یک راه ساده، اما بسیار موثر برای کمک به رشد و شکوفایی کودکان هستند. با کمی تلاش و خلاقیت، میتوانید بازیهای حسی جذاب و آموزندهای برای کودکتان فراهم کنید و از دیدن لذت و هیجان آنها در حین بازی لذت ببرید.
