جف بزوس ناسا را وادار به انتخاب شرکت دوم برای ساخت فرودگر ماه کرد
به دنبال شکایت جف بزوس از ناسا، بزرگ‌ترین کمیته‌ی سنای آمریکا طی گزارشی در جدیدترین لایحه‌ی بودجه، از آژانس خواست که دومین شرکت را هم برای ساخت فرودگر ماه انتخاب کند.
در آوریل امسال ناسا اعلام کرد که «اسپیس‌ایکس» (SpaceX) تنها برنده‌ی قرارداد ساخت فرودگر ماه در برنامه‌ی آرتمیس (Artemis) است که قرار است تا سال ۲۰۲۴ با بازگرداندن انسان به ماه، امکان حضور پایدار در این قمر را فراهم کند. این موضوع غافلگیرکننده بود، زیرا بسیاری انتظار داشتند از میان سه شرکت حاضر در مناقصه‌ی ناسا، دو شرکت برگزیده شوند.
پس از کش و قوس‌های فراوان، اکنون کمیته‌ی تخصیص اعتبارات ناسا را موظف کرده است تا دومین شرکت را هم برای توسعه‌ی فرودگر ماه انتخاب کند. هرچند برای این کار بودجه‌ی ناسا تنها اندکی افزایش یافته است.
تصمیم اولیه‌ی ناسا مبنی بر اعطای قرارداد توسعه‌ی سطح‌نشین ماه یا «سامانه‌ی فرود انسانی» (HLS)، به اسپیس‌ایکس با اعتراض شدید دو شرکت دیگر حاضر در قرارداد یعنی «بلو اوریجین» (Blue Origin) و «داینتیکس» (ِDynetics) مواجه شد و اعتراض رسمی خود را نسبت به این تصمیم ثبت کردند تا آژانس مجبور به بازنگری در تصمیم و انتخاب شرکت دوم شود.
حتی «جف بزوس» (Jeff Bezos) بنیان‌گذار بلو اوریجین، نامه‌ای سرگشاده به «بیل نلسون» (Bill Nelson) مدیر ناسا نوشت و درخواست کرد تا ۲ میلیارد دلار از هزینه‌ها را برای انتخاب دومین شرکت، تأمین کند. این روند اما نتیجه‌بخش نبود و در ادامه شرکت بلو اوریجین از ناسا به دولت فدرال شکایت کرد که باعث شد توسعه‌ی HLS موقتا متوقف شود.
به‌نظر می‌رسد که بلو اوریجین سرانجام ممکن است به خواسته‌ی خود برسد زیرا روز سه‌شنبه ۱۸ اکتبر (۲۶ مهر) کمیته‌ی تخصیص اعتبارات سنا که بزرگ‌ترین کمیته‌ی سنا است و بر همه‌ی قوانین هزینه‌های صلاحدیدی نظارت دارد، پیش‌نویس گزارش ۹ تخصیص بودجه را برای سال مالی ۲۰۲۲ منتشر کرده است که شامل بودجه‌ی ناسا هم می‌شود.
این کمیته اعلام می‌کند که برنامه‌ی HLS ناسا، برخلاف گفته‌های قبلی این آژانس، با کمبود بودجه مواجه نیست. این گزارش همچنین برای سال مالی آینده ۲۴٫۸۳ میلیارد دلار به ناسا اختصاص داده که کمی بیشتر از ۲۴٫۸ میلیارد دلار درخواست ناسا است و شامل ۱۰۰ میلیون دلار بودجه برای پروژه‌ی HLS می‌شود. در این گزارش آمده است: «گفته‌های ناسا درباره‌ی سرزنش کنگره و این کمیته به دلیل کمبود منابع لازم برای پشتیبانی از دو تیم توسعه‌ی HLS بی‌پایه است.»
این کمیته همچنین با اشاره به ایستگاه فضایی «گیت‌وی» ماه تأکید کرد: «داشتن حداقل دو تیم برای خدمات‌رسانی با استفاده از گیت‌وی (Gateway) باید هدف نهایی برنامه‌ی توسعه‌ی فعلی باشد.»
با وجود بحث افزایش اندک بودجه برای HLS این کمیته در گزارش نوشت: «با استفاده از این بودجه انتظار می‌رود که ناسا از وجود برنامه‌ی پشتیبان و رقابتی، از جمله پشتیبانی قوی برای تحقیق، توسعه، آزمایش و ارزیابی حداقل دو تیم در این مسیر اطمینان یابد.»
این گزارش به ناسا دستور می‌دهد تا برنامه‌ای را به کنگره ارائه دهد و نشان دهد که چگونه در کنار تیم نخست، یک تیم دوم را هم برای HLS انتخاب خواهد کرد و در برنامه‌ی آرتمیس از آن‌ها پشتیبانی می‌کند. برنامه‌ی ناسا که باید ظرف مدت ۳۰ رو از زمان تصویب لایحه به کنگره ارائه شود، همچنین دربردارنده‌ی پیش‌بینی بودجه برای چند سال آینده تا سال ۲۰۲۶ خواهد بود.
در حالی که اکنون ناسا باید چگونگی توزیع این افزایش اندک بودجه را برای دو تیم مدیریت کند، پیش از این نلسون مدیر آژانس نسبت به توانایی ناسا در تأمین بودجه‌ی کافی از کنگره برای حمایت از قرارداد دوم فرودگر ماه، ابراز اطمینان کرده بود. او همچنین با وجود چالش‌های بودجه‌ای و مشکلات ایجاد شده در پی همه‌گیری کرونا، به‌طور کلی نسبت به آینده‌ی آژانس خوشبین است.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از فعالیت فضانوردان در ماه طی برنامه‌ی آرتمیس
Credit: NASA
منبع: Space
