اختراع لنزهای چشمی هوشمندی که به راحتی سرطان را تشخیص می‌دهند
پژوهشگران در جدیدترین مطالعات خود توانسته‌اند لنزهای چشمی هوشمندی را اختراع کنند که توانایی تشخیص سرطان را در درجه‌های اولیه‌ی بیماری دارد. شناسایی سرطان از طریق یافتن مواد شیمیایی خاصی در اشک انجام می‌شود. این اختراع توانسته سر و صدای زیادی در حوزه‌ی درمان سرطان به پا کند.
اولین و مهم‌ترین ویژگی لنزهای هوشمندی که ساخته شده است، در ارزان بودن دستگاه خلاصه می‌شود. بیمار می‌تواند با یک هزینه‌ی معقول، آزمایش مربوط به لنزها را انجام دهد. همچنین دانشمندان می‌توانند با بهینه‌سازی لنزها کاری کنند تا این شی قادر باشد نه یک بیماری، بلکه چند مدل بیماری را شناسایی کند. با این حال، شاید سوال پیش بیاید که ساز و کار لنزها دقیقا به چه صورت است و چگونه اشک انسان‌ها می‌تواند بیماری و امراض مختلف را نشان دهد؟
برای توضیح ساز و کار لنزهای هوشمند باید به اگزوزوم‌ها (Exosomes) اشاره کرد. اگزوزوم‌ها می‌توانند بر تنظیم، رشد و گسترش تومور تاثیر داشته باشند. به همین سبب چند سالی است که دانشمندان برای بهره‌برداری از اگزوزوم‌ها، به صورت مجزا و همچنین در ترکیب با مواد دیگر مثل نانو ذرات، از خود علاقه نشان داده‌اند. به طور خیلی خلاصه می‌توان اگزوزوم‌ها را یک مدل پیام‌رسان‌های شبهِ حبابی دانست که حاوی سلول‌هایی است که در خون، بزاق، اوره و اشک‌ها ترشح می‌شوند. به زبانی دیگر، اگزوزوم‌ها، وزیکول‌هایی حامل اسید نوکلئیک، پروتئین‌ها، لیپیدها و مواد متابولیتی هستند که از آنها به عنوان یک رابط بین سلول‌های سالم و بیمار استفاده می‌شود.
قطع به یقین شناسایی سرطان در همان ابتدای پیشرفت بیماری می‌تواند نرخ بقا و به تبع کیفیت زندگی بیماران را هم افزایش دهد. به طور معمول هر ماه که سرطان در بدن بیمار پیشرفت کند، خطر مرگ بیمار به‌واسطه‌ی سرطان ۱۰ درصد افزایش می‌یابد. پروفسور علی خادم الحسینی به عنوان سرپرست این پروژه در موسسه‌ی تراساکی کشور ایالات متحده‌ی آمریکا در رابطه با این لنزهای هوشمند این‌گونه بیان می‌کند:
این لنزها قادر هستند تا اگزوزوم‌ها را در محلول‌های مختلف از رده‌های سلولی متنوع و اشک انسان‌ها شناسایی کنند. لنزها می‌توانند بیان پروتئین‌های سطح سلولی که به اسم بیو مارکرهای سرطان معروف هستند را به خوبی متوجه شوند. شیشه‌ی لنز دارای محفظه‌های بسیار ریزی است که به آنتی‌بادی‌ها متصل می‌شوند؛ آنتی‌بادی‌هایی که خود به اگزوزوم‌ها اتصال دارند.
در پروژه‌ی آزمایشی دکتر خادم الحسینی، لنزها روی اگزوزوم‌های مترشحه از ۱۰ نوع مختلف بافت و رده‌های سلولی سرطانی مورد آزمایش قرار گرفته‌اند. همچنین از لحاظ بررسی و صحت عمل لنز در انسان‌ها، از ۱۰ داوطلب به این منظور استفاده شد. خادم الحسینی در این رابطه توضیح می‌دهد:
لنزها را می‌توان با آنتی‌بادی‌های خاصی که به نانوذرات اتصال دارند رنگ‌آمیزی کرد تا لنزها این قدرت را پیدا کنند تا یک نشانه‌گر زیستی خاص را بیابند. بر این اساس می‌توان به منظور غربال‌گری سرطان از لنزها بهره‌برداری کرد؛ چراکه یک ابزار بسیار آسان، سریع، به شدت حساس، غیر تهاجمی و صد البته مقرون به صرفه است. اگزوزوم‌ها، منبع بسیار غنی از مارکرهایی است که می‌توان برای مصارف متعدد علوم پزشکی از آنها بهره برد. متد و روش تیم ما توانسته دستاوردهای مهمی به این منظور کسب کند.
در گذشته نیز تلاش‌های بسیاری در حیطه‌ی اگزوزوم‌ها انجام شده تا دستگاه‌های خاصی به عنوان یک عامل شناساگر خوب در بالین به کار آیند. با این حال چالش‌های متعددی پیش روی محققین قرار دارد. در متدی که شرکت تراساکی به کار گرفته، لنزهایی ساخته شده که هم مقرون به صرفه است و از طرفی دیگر، پروسه‌ی سخت، پیچیده و زمان‌بری هم برای شناسایی سرطان در کار نیست. نکته‌ی حائز اهمیت دیگر در این مسئله نهفته که اشک‌ها، منبع بسیار بهتری برای اگزوزوم‌ها به حساب می‌آیند؛ چراکه اشک‌ها هم تمیزتر بوده و هم این‌که نسبت به سایر مایعات بدن، منبع قابل اعتمادتری به حساب می‌آید.
برای تولید و مهندسی محفظه‌ها و لنزها از تکنیک برش‌برداری مستقیم لیزر به جای شیوه‌ی معمولِ Cast Molding استفاده شد. همچنین از لحاظ شیمیایی روی سطح لنز کار شده تا سطح لنز برای اتصال آنتی‌بادی آمادگی لازم را داشته باشد. در حقیقت این آنتی‌بادی‌های سطح لنز هستند که به اگزوزوم‌ها متصل شده و علائم سرطان را بررسی می‌کنند.
دکتر خادم الحسینی ضمن «دل‌گرم کننده» تلقی کردنِ این اختراع، به گفته‌های خود در انتها اضافه می‌کند که لنزهای تماسی هوشمند یک بستر بسیار مناسب و نویدبخش برای شناسایی سرطان است که از سه ویژگی مطلوب بهره می‌برد: آسانی در استفاده، سرعت عمل در شناسایی و غیر تهاجمی بودن رویکرد جهت شناسایی سرطان.
منبع: Yahoo
