۱۰ فیلم علمی-تخیلی که آینده را پیش‌بینی کرده بودند

فیلم‌های علمی-تخیلی همواره از جایگاهی ویژه بین مخاطبان سینما برخوردار هستند. از رنگ و لعاب مختص این فیلم‌ها و وجود قهرمان و ضد ‌قهرمان‌های ریز و درشت گرفته تا تصاویر بدیعی که در این ژانر به نمایش در می‌آیند، همه به نوعی مخاطب را میخکوب می‌کند؛ ولی آن چیزی که این فیلم‌ها را از سایر آثار سینمایی متمایز می‌کند، پیش‌بینی‌های باورنکردنی آن‌ها از دنیای پیش­ روی ماست که ذهن مخاطب را بیش از پیش درگیر می‌کند. در این نوشته به بررسی ۱۰ فیلمی خواهیم پرداخت که خبر از فناوری‌ها و رخداد‌هایی در دنیای امروز به ما داده‌اند.

۱. علاقه‌مندی بیش از حد جامعه به برنامه‌های تلویزیونی در نمایش ترومن (The Truman Show)

• کارگردان: پیتر ویر
• محصول: ۱۹۹۸

این کمدی-درام روانشناختی در ظاهر یک چیز است، اما زیر پوست خود حرف‌های دیگری برای گفتن دارد. جیم کری در نقش ترومن بروبنک ظاهر می‌شود، مردی که در می‌یابد که سبک زندگی به ظاهر ساده‌ی او در حقیقت موضوع یک برنامه‌ی تلویزیونی است. محیط اطراف او پر از اشیائی است که به دقت ساخته و چیده شده‌اند و هم‌نوعان او در حقیقت بازیگرانی هستند که به کار گرفته شده‌اند تا به ایفای نقش خود بپردازند. وقتی او پی به این واقعیت دردناک می‌برد، نقشه‌ای را برای فرار می‌کشد. این اثر که در سال ۱۹۹۸ عرضه شده‌است، آینده‌ی سرگرمی در برنامه‌های تلویزیونی را پیش‌بینی می‌کند. علاقه‌ی بیش از حد آمریکایی‌ها به برنامه‌های تلویزیونی با محوریت بازی مثل «برادر بزرگ» و «مجرد» خیلی با آن چیزی که در نمایش ترومن به تصویر کشیده شده‌است، تفاوت ندارد.

۲. دزدی آنلاین اطلاعات مربوط به هویت افراد در شبکه (The Net)

• کارگردان: ایروین وینکلر
• محصول: ۱۹۹۵

وقتی به سال ۱۹۹۵ برمی‌گردیم، اینترنت هنوز داشت گره از کار خود باز می‌کرد. سرعت کمی داشت، به‌روز نبود و انگار هیچ انگیزه‌ای در درون خود نداشت. در «شبکه»، ساندرا بولاک که بازی در نقش آنجلا بنت را بر عهده دارد، زنی است که بیشتر روابط اجتماعی‌اش در دنیای آنلاین قرار دارد تا اینکه ناگهان، نفس‌های او به شماره می‌افتد. جنایتکار مرموزی اطلاعات شخصی او را از طریق کامپیوتر به سرقت می‌برد. در دهه‌ی ۹۰ میلادی، این اتفاق به‌شدت عجیب بود، شاید به این دلیل که قبل از آن هیچ وقت چنین اتفاقی نیفتاده بود. با این حال، دزدی اطلاعات شخصی هم‌اکنون به یکی از موضوعات عادی در دنیای امروزی بدل شده‌است. از دزدی اطلاعات کارت بانکی گرفته تا پدیده‌ای که از آن به‌عنوان گربه‌ماهی‌گیری (Catfishing) یاد می‌شود، امروزه مردم به طرز حیرت‌انگیزی اطلاعات زیادی را درباره‌ی دزدی اطلاعات شخصی به صورت آنلاین دارند.

۳. تبلیغات شخصی‌سازی‌شده هدفمند در گزارش اقلیت (Minority Report)

• کارگردان: استیون اسپیلبرگ
• محصول: ۲۰۰۲

حتما با این موضوع مواجه شده‌اید که وقتی با دوست خود درباره‌ی اینکه چگونه می‌خواهید پیاده‌روی را شروع کنید، صحبت می‌کنید و پس از آن پایتان را در اینترنت می‌گذارید، با بمبارانی از تبلیغات اینترنتی مواجه می‌شوید با این مضمون که کدام کفش ورزشی برای شما مناسب است؟ این یک حقیقت است. گوشی‌های همراه ما به ما گوش می‌دهند. به دنبال کلمات کلیدی در مکالمات ما هستند تا آن‌ها را به تبلیغات هدفمند تبدیل کنند. تبلیغات شخصی‌سازی‌شده کمی غیر معمول به نظر می‌رسد، اما اینکه در حال وقوع است، واقعیتی غیر قابل انکار است. در فیلم گزارش اقلیت ساخته استیون اسپیلبرگ در سال ۲۰۰۲، تام کروز در فروشگاهی در حال قدم زدن است که تبلیغات نام او را به زبان می‌آورند. آن‌ها تنها با اسکن چشم‌های او می‌توانند بفهمند که او کارت اعتباری امریکن اکسپرس را دارد. در حالی که هنوز شرکت‌های تبلیغاتی موفق به اسکن چشم‌های ما نشده‌اند، از اطلاعات وابسته به مردم و جامعه بهره می‌برند تا تبلیغات ویژه‌ی هر شخص را در اختیار او قرار دهند.

۴. پهپادهای نظامی در ترمیناتور (The Terminator)

• کارگردان: جیمز کامرون
• محصول: ۱۹۸۴

فیلم ترمیناتور ساخته‌ی جیمز کامرون همواره خود را به‌عنوان یکی از آثار برجسته‌ی علمی-تخیلی مطرح کرده ‌است. آرنولد شوارتزنگر که بازی در نقش کلیدی این اثر را بر عهده دارد، ربات انسان‌نمای آدم‌کشی است که از سال ۲۰۲۹ به سال ۱۹۸۴ در لس‌آنجلس آمده‌است تا تمامی زنانی را که اسمشان سارا کانر است، از پا در‌بیاورد. او با عضو جنبش مقاومت انسانی یعنی کایل ریس (با بازی مایکل بین) همراه می‌شود­ که به سارا کانر (­با بازی لیندا همیلتون)  که از دست ربات انسان‌نما جان به در برده‌است، می‌گوید که پسرش دنیا را از نسل‌کشی هسته‌ای که توسط کامپیوتر‌های هوشمند سازمان‌دهی شده ‌است، نجات خواهد داد. در جنگی که بین انسان و ماشین درمی‌گیرد، پهپاد‌هایی حضور دارند که می‌توانند با سلاح خود به سربازان شلیک کنند. از سال ۲۰۰۰ به بعد، این پهپاد‌های مسلح در جنگ‌های واقعی به کار گرفته شدند.

۵. نمونه‌های اولیه از ربات‌ها در متروپلیس (Metropolis)

• کارگردان: فریتز لنگ
• محصول: ۱۹۲۷

این فیلم صامت سیاه و سفید به طرز حیرت‌آوری جلوتر از زمان خود بود. «متروپلیس» که در قامت یک طلایه‌دار در ژانر علمی-تخیلی بود، یکی از اولین فیلم‌هایی بود که ربات را در پرده سینما به تصویر کشید. ایده ربات انسان‌نما هنوز در دهه ۱۹۲۰ بکر بود اما هم­ اکنون چه در ژانر علمی-تخیلی و چه در زندگی واقعی به مفهومی عادی و قابل پذیرش تبدیل شده ‌است. در حالی که فیلم‌ها و سریال‌های امروزی سینما مثل «اکس ماکینا» و «جهان غرب» درجست‌و‌جوی نقش ربات‌ها در جامعه هستند، متروپلیس اولین فیلمی بود که این ایده را مطرح کرد. امروزه هم ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که ربات‌ها قابلیت این را دارند که ایمیل را به مقصد برسانند، به سالمندان کمک کنند و یا حتی با آن‌ها به گفت‌و‌گو بنشینند.

۶. پیش‌بینی ساخت فیلم بتمن علیه سوپرمن در من افسانه هستم (I am legend)

• کارگردان: فرانسیس لارنس
• محصول: ۲۰۰۷

این اثر در مقایسه با سایر فیلم‌های حاضر در این لیست، دست به اقدام خارق‌العاده‌ای نزده‌ است، اما ارزش بررسی را دارد. فیلم بلاک‌باستر پسا آخر‌الزمانی ویل اسمیت یعنی «من یک افسانه هستم»، شامل صحنه‌ای است که در آن کاراکتر اسمیت از بیلبورد بزرگی که متعلق به فیلم «بتمن در برابر سوپرمن» است، می‌گذرد. اما پرسش اینجا است که چرا این غیر طبیعی است؟ من افسانه هستم در سال ۲۰۰۷ عرضه شد. بتمن علیه سوپرمن: طلوع عدالت ساخته زک اسنایدر، حداقل تا ۱۰ سال دیگر یعنی در سال ۲۰۱۶ قرار نبود عرضه شود. پس من یک افسانه هستم به‌سادگی ساخت این فیلم را پیش‌بینی کرده‌است. اما داستان پشت پرده این راز پنهان چیست؟ کارگردان اثر یعنی فرانسیس لارنس در واقع می‌خواست از نویسنده و تهیه کننده اثر یعنی آکیوا گلدسمن سپاس‌گذاری کند که روی پیش‌نویس اولیه بتمن علیه سوپرمن کار کرده ‌بود. او حتی در مصاحبه‌ای قسم خورد که نمی‌دانست که برادران وارنرز قرار است از همان لوگو به نمایش درآمده در فیلم نهایی استفاده کنند. شاید این تنها یک تصادف بوده است!

۷. بازی‌های واقعیت مجازی در هکر‌ها (Hackers)

• کارگردان: لین سافتلی
• محصول: ۱۹۹۵

این تریلر جنایی که جانی لی میلر و آنجلینا جولی در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند، گروهی از هکرهای دبیرستانی را به تصویر می‌کشد که در توطئه اخاذی از یک شرکت بزرگ دخیل هستند، موضوعی که برای کاربران اینترنت در ۱۹۹۵ گیج‌کننده ولی در عین حال جذاب بود. «هکر­ها» لزوما کامپیوتر‌ها را به صورت یک فناوری که نوآوری ویژه‌ای دارد به نمایش در نمی‌­آورند، اما خبر از عرضه‌ی بازی‌های واقعیت مجازی در آینده‌ای نه چندان دور می‌دهد. ضد قهرمان اصلی فیلم یعنی یوجین که ملقب به طاعون است (با بازی فیشر استیونز) دستگاهی را در اختیار دارد که بسیار شبیه به هدست واقعیت مجازی ریفت ساخت شرکت اکیولوس است. در حالی که اختراع یوجین شاید زیادی عجیب و غریب به نظر برسد، به کنسول‌های امروزی خیلی شبیه است.

۸. طراحی گوشی‌های همراه در فیلم پیشتازان فضا (Star Trek: The Motion Picture)

• کارگردان: رابرت وایز
• محصول: ۱۹۷۹

فیلم «پیشتازان فضا» در سال ۲۲۷۰ اتفاق می‌افتد،  زمانی که در آن سفر بین کهکشانی برای حفظ امنیت کره‌ی زمین از موجودات فضایی، موضوعی حیاتی است که باید به آن عمل کرد. در حالی که قرن ۲۱ نمی‌تواند به صورت کامل ارتباطی با این فیلم داشته باشد، ما شاهد حضور یک فناوری بسیار مهم در این اثر علمی-تخیلی بودیم؛ گوشی‌های همراه. درست است که نام این تجهیزات در فیلم پیشتازان فضا گوشی همراه نبود، اما این تجهیزات ارتباطی قابل حمل، منبع الهام برای مهندسی به نام مارتین کوپر شد تا گوشی همراه را برای شرکت موتورولا توسعه دهد. نه تنها فیلم پیشتازان فضا آینده را به درستی پیش‌بینی کرده‌است، بلکه شاید بیش از آن که ما به آن پی برده‌ایم، آن را تحت تأثیر قرار داده‌ است.

۹. بیلبورد­های دیجیتالی و تماس تصویری در بلید رانر (Blade Runner)

• کارگردان: ریدلی اسکات
• محصول: ۱۹۸۲

«بلید رانر» همان‌گونه که در نمای ابتدایی به نمایش درمی‌آید، در سال ۲۰۱۹ و در شهر لس‌آنجلس اتفاق می‌افتد. در حالی که هنوز خبری از انسان‌نماهای بیومهندسی‌شده در عصری که ما در آن زندگی می‌کنیم نیست، برخی از پیشرفت‌های مرتبط با فناوری را می‌توان در این فیلم مشاهده کرد. در نسخه‌ی به نمایش درآمده از شهر لس‌آنجلس در این فیلم، ما به بیلبورد‌های دیجیتالی برمی‌خوریم که در دیواره‌های آسمان‌خراش‌ها قرار دارند. ما الان می‌توانیم به یقین بگوییم که بیلبورد‌های دیجیتالی یکی از اصلی‌ترین فناوری‌های به کار گرفته­ شده در شهر‌های بزرگ و مهم هستند. همچنین بلید رانر فناوری تماس ویدیویی را هم به تصویر می‌کشد که می‌توان آن را با فیس‌تایم یا اسکایپ در دنیای امروزی معادل دانست.

۱۰. خودرو‌های خودران در یادآوری کامل (Total Recall)

• کارگردان: پاول ورهوون
• محصول: ۱۹۹۰

«یادآوری کامل» یکی از بهترین فیلم‌ها درباره واقعیت مجازی است که با بازی آرنولد شوارتزنگر در سال ۱۹۹۰ به روی پرده‌ی سینما‌ها رفته ‌است، کارگری ساختمانی را به تصویر می‌کشد که خود را در حال جاسوسی در مریخ می‌یابد یا او این‌گونه فکر می‌کند. این تجربه در حال وقوع می‌تواند نتیجه‌ی کار گذاشتن یک ایمپلنت حافظه باشد، اما او مطمئن نیست. در میان مشکلات پیچیده‌ی روانشناختی، یادآوری کامل همچنین خودرو‌های خودران را به تصویر می‌کشد. در دنیای نوین ما، همچنان که ما در حال صحبت هستیم، نمونه‌های اولیه از خودرو­های خودران در حال توسعه است. تنها تفاوت موجود با فیلم در این است که خودرو­های حاضر در یادآوری کامل، راننده‌های حواس‌پرتی دارند که به شکل رانندگان تاکسی لباس پوشیده‌اند.  چرا این بخش از فیلم نمی‌تواند رنگی از حقیقت به خود بگیرد؟

• بهترین فیلم‌های علمی تخیلی سال ۲۰۲۰

منبع: ScreenCrush