فیلمهای ترسناک امروزی چگونه به آسیبهای واقعی زندگی زنان میپردازند؟
ژانر ترسناک از پرمخاطبترین ژانرهای سینمایی است و محبوبیت آن در آینده هم ادامه خواهد داشت. وقوع دو جنگ جهانی، فجایع طبیعی و اخیرا همهگیری مرگبار ویروس کرونا خوراک لازم برای ساخت هر فیلم ترسناکی را فراهم میکند. با این حال در دههی گذشته تغییراتی در انتظار مخاطبان از آثار ترسناک به وجود آمده که از توجه آنها به موضوعات اجتماعی و سیاسی حکایت دارد. اما این اقبال دلایلی مهمی دارد که از جملهی آنها میتوان به ارتباط عمیق مخاطب با شخصیتها و مشاهدهی پرتوهایی از خودش در آنها اشاره کرد که به دلیل کلیشههای رایج در آثار اولیه این ژانر مشاهده نمیشود.
یک مخاطب مدرن به نوعی وحشت نیاز دارد که در حالت حداقلی برایش سرگرمکننده باشد و در نهایت او را بترساند. با این اوصاف حالا بمبهای اتمی و نیروهای شیطانی که سالها بر قلمروی وحشت حکمرانی کردند، انتخاب بسیاری از مخاطبان امروزی نیستند؛ به همین دلیل فیلمسازان در آثارشان شروع به استفاده از آلمانهای روزمرهای کردن که در درجهی اول مخاطب با آنها ارتباط برقرار کند و سپس بترسد. این روند منجر به خلق فیلمهایی شد که در آنها وحشتهای روانشناختی مثل گناه، تنهایی و افسردگی و همچنین مسائل فرهنگی عمیق مثل نژادپرستی و تعصبات تجربه شده توسط شخصیتهای مختلف، عواملی بودند که مخاطب را میترساندند.
جوردن پیل یکی از مشهورترین فیلمسازانی است که از این المانها در آثارش استفاده کرد. او پس از بردن جایزهی اسکار بهترین فیلمنامهی غیر اقتباسی برای «برو بیرون» (Get Out) که از قضا یکی از بهترین فیلمنامههای قرن بیست و یکم هم به حساب میآید، نگرش بسیاری از مردم را نسبت به فیلمهای ترسناک تغییر داد. پیل با استفاده از بازیگران سیاهپوست کلیشههای رایج ژانر وحشت را شکست. فیلم تازهی او با نام «جواب منفی» (Nope) جولای امسال اکران خواهد شد.
«واقعیت زن بود» یکی از موضوعاتی است که در فیلمهای ترسناک اخیر بارها و بارها ظاهر شده است. این آثار به موارد ترسناکی اشاره میکنند که اکثرا زنان در مقاطع خاصی از زندگیشان با آنها روبهرو شدند یا همیشه بیم آن را دارند که بالاخره گریبانشان را بگیرد؛ وحشت تعقیب مداوم توسط یک مزاحم ناشناس و تجاوزهای جنسی تنها گوشهای از موضوعاتی است که فیلمهای ترسناک مدرن به آنها میپردازند.
چشمانداز شخصیتهای زن در ژانر وحشت
ژانر ترسناک تنها ژانری است که شخصیتهای زن بیشتر از شخصیتهای مرد در آن حضور دارند، با این حال نمایندگان زنان لزوما جایگاه غیر کلیشهای و مهمی را به خود اختصاص نمیدهند؛ آنها یا اغلب قربانیان بیچون و چرا هستند یا تنها به خاطر ویژگیهای جنسیشان در فیلم حضور دارند و بسیاری از شخصیتها هم ملغمهای از هر دو موردند. البته ژانر ترسناک در سالهای اخیر به سمت و سویی رفته که میتوانیم ادعا کنیم کمی از کلیشههای رایج جنسیتی فاصله گرفته است. «مرد نامرئی» (The Invisible Man) نمونهی خوبی از این تغییر مثبت است که در آن عامل وحشت، آسیبی است که یک زن میتواند پس از سالها حضور در یک رابطهی سمی و نامتعارف با آن دستبهگریبان باشد. دوستان سلیسیا (الیزابت ماس) اغلب او را نادیده میگیرند و باور ندارند که او قربانی خشونت خانگی است؛ بنابراین با قربانی نکوهی و مطرح کردن سوالاتی مثل «اگر شریک زندگی او واقعا به این اندازه وحشتناک بود، چرا با او این همه مدت زندگی کرد؟» نه تنها شرایط را برای زن آسیبدیده بهتر نمیکنند بلکه زمینه را برای سرزنش فراهم میکنند.
«تازه» (Fresh) جدیدترین فیلم ترسناک هولو هم به دلایل مشابه، مورد توجه قرار گرفت. تازه برای روایت داستانش به پیچشهای زیادی نیاز دارد و با محوریت ماجرای یک آدمخواری بر وحشت احشایی وابسته است. با این حال جنبههای روانشناختی آن، به نسبت قطع شدن اعضای بدن لحظات به مراتب ترسناکتری را ایجاد میکنند. این فیلم هم در راستای سریال «تو» (You) نتفلیکس بر پایهی آسیبهای ناشی از قرارهای عاشقانه بدون شناخت قبلی از طرف مقابل، بنا شده است. نوآ (دیزی ادگار جونز) پس از ناامیدی از پیدا کردن شریک عاطفی، تصمیم میگیرد از طریق یک برنامهی آنلاین دوستیابی با آدمهای تازه ملاقات کند و این گونه میشود که با استیو (سباستین استن) آشنا میشود. نوآ کمکم متوجه میشود این مرد جوان خوشقیافه اصلا آنطور که وانمود میکند نیست و در حقیقت با یک آدمخوار طرف است.
او از جایی به بد مجبور میشود برای زنده ماندن به خواستههای دیوانهوار استیو تن دهد تا با خشمگین نکردنش، زمان بیشتری برای زنده ماندن داشته باشد. در یکی از سکانسهای کلیدی تازه، نوآ با از بین رفتن اثر دارو از خواب بیدار و متوجه میشود در یک اتاق بدون پنجره زندانی شده و به عنوان اولین دیالوگ میگوید «باورم نمیشه این اتفاق برای من افتاده». مخاطب تقریبا از نیمههای فیلم میفهمد استیو یک شرور تمامعیار است اما در این سکانس خاص متوجه میشود واقعا سرنوشت شومی در انتظار شخصیت اصلی است و نوآ برای زنده ماندن باید لحظات سختی را بگذراند و تن به خواستههای این قاتل دیوانه دهد.
تازه در مواجهه با ترس های زنانه یک فیلم تماشایی، پرپیچوخم و در بسیاری از لحظات آزاردهنده است. میتوان نمونههای زیادی از ترس های مشترک زنان را در این فیلم مشاهده کرد که قطعا مخاطبان خانم با پوست و استخوانشان احساسش میکنند. مثلا در سکانسی نوآ در تاریکی شب به سمت ماشینش حرکت میکند و احساس میکند غریبهای پشت سرش در حال حرکت است و او را تعقیب میکند. البته در نهایت مشخص میشود هیچ تهدیدی در کار نبوده اما همهی زنانی که وحشت ناشی از تنهایی و ناامنی در تاریکی شب را تجربه کردند، میتوانند با نوآ همذات پنداری و تنش فیلم را احساس کنند. در نهایت پیام تازهاین است که وحشت در واقعیت، وضعیت فعلی زنان است که با انواع اقسام دیو و هیولا و تسخیرهای شیطانی برابری میکند.
وحشت و قهرمانهای زن
به جز نمونههای بالا، فیلمهای دیگری هم بودند که از دیدگاههای زنانه برای ترساندن مخاطبان استفاده کردند. «سکوت» (Hush) اثر تحسینبرانگیز مایکل فلنگن نمونهی خوبی از وحشتهای اینچنینی است. بسیاری از مخاطبان فیلم را دوست داشتند زیرا وحشت ناشی از گیر افتادن انسانی بیپناه در چنگال یک مهاجم نقابدار و تلاش برای بقا را به تصویر میکشید.
نمونهای دیگر، آخرین فیلم ادگار رایت «دیشب در سوهو» (Last Night in Soho) است که در حال حاضر نمونهی کلاسیکی از آثار فمینیستی هم به حساب میآید. مخاطب این فیلم به سفری از زمان حال به دههی ۶۰ میلادی دعوت میشود. داستان دو شخصیت زن آن چنان درهمتنیده شده که تشخیص زمان گذشته از حال تقریبا غیر ممکن است. دیشب در سوهو با نمایش مبارزاتی که زنان در دورههای مختلف تاریخ با آنها دستبهگریبان بودند، نمونهی عالی از چگونگی اضافه شدن دیدگاههای زنانه به آثار ترسناک است.
فیلمهای ترسناک میتوانند آینهی تمام نمای وحشتهای جامعه باشند. در همهی آثار ذکر شده قهرمانهای زنی وجود دارند که کنش دارند، موضع میگیرند و به بهترین شکل ممکن از خودشان دفاع میکنند؛ در نتیجه از نقش کلیشهای قربانی که سالها است که به آنها نسبت داده شده، بیرون میآیند و موج تازهای از ترسناک مدرن را ایجاد میکنند.
منبع: movieweb
بیشتر توی فیلم های ترسناک زنان اتفاقا نقش خیلی مهمی دارن میتونیم اشاره کنیم به فیلم احضار و جیغ و…
احتمالا نویسنده مرد هستن، انقدر در همه جا زن ها یا دختر هارو کوچک و بی ارزش نشون ندین!!!