دلایل و نحوه‌ی درمان جوش کف سر
شاید عجیب به نظر برسد که جوش‌ها می‌توانند در هر نقطه‌ای از بدن انسان ظاهر شوند. جوش کف سر در محل رویش موها ایجاد می‌شود. این جوش‌ها معمولاً با درد و خارش همراه هستند. جوش پوست سر بسیار رایج است. با اصلاح روتین مراقبت از مو یا تغییر محصولات مراقبتی و بهداشتی مو یا حتی مصرف داروهای خوراکی یا موضعی مناسب می‌توان به حذف جوش کف سر کمک کرد. در این مطلب از دیجی‌کالا مگ علت و درمان جوش کف سر را بررسی می‌کنیم.
جوش کف سر نشانه چیست؟
علت جوش کف سر
انواع جوش پوست سر
علائم جوش روی سر
روش‌های پیشگیری از جوش کف سر
روش‌های از بین‌بردن جوش کف سر
شامپو برای جوش کف سر
تفاوت جوش کف سر با فولیکولیت دکالوان
جوش کف سر نشانه چیست؟
به طور کلی، جوش کف سر نشانه‌ی انسداد فولیکولهای مو و منافذ روی پوست سر است. فولیکول و منافذ پوست سر معمولاً در اثر تجمع باقی‌مانده‌ی محصولات بهداشتی و مراقبتی مو مانند شامپو، ژل مو یا اسپری مو، قارچ یا میکروارگانیسمهایی مانند باکتریها و مخمرها، عرق، چربی یا سلولهای مرده پوست یا تولید بیش از حد یا خیلی کم سبوم پوست سر مسدود و بسته می‌شوند.
علت جوش کف سر
جوش بدن میتواند در هر جایی از بدن انسان ظاهر شود. جوش سر زمانی ایجاد می‌شود که جوش و آکنه روی پوست سر یا خط رویش موی شما ظاهر شوند. آکنه و جوش‌ها می‌توانند یک بیماری پوستی پیچیده باشند اما به‌طورکلی علت جوش کف سر چهار مورد زیر است:
- افزایش تولید سبوم یا چربی
- تجمع سلولهای مرده پوست و کثیفی در فولیکول مو
- التهاب در فولیکول مو مسدود شده
- افزایش باکتری‌های آکنه و جوش
آکنه میتواند پوست سر و همچنین سایر قسمت‌های بدن را تحت‌تأثیر قرار دهد اما روش‌هایی مناسب برای درمان آن وجود دارد. پوست سر شما پر از فولیکولهای مو و غدد چربی است. انسداد و بسته‌شدن فولیکول یا منافذ پوست با کثیفی و چربی میتواند منجر به جوش و آکنه شود. حتی اگر بهداشت فردی را به خوبی رعایت کنید، باز هم نمی‌توانید به طور کامل از بروز جوش سر جلوگیری کنید. البته روش شست‌وشوی درست موی سر بسیار در این مورد اهمیت دارد. زیرا تجمع عرق، چربی و چرک ناشی از شست‌وشوی نادرست یا ناقص میتواند منجر به مسدود شدن منافذ پوست سر شما شود.
بنابراین بهتر است روتین مراقبت از موهای خود را مجدداً بررسی کنید. بسیاری از جوش‌های پوست سر ناشی از شامپو، ژل حالت‌دهنده و اسپری‌های مو هستند که بر روی پوست سر شما باقی می‌مانند. درنتیجه منافذ پوست سر را مسدود می‌کنند. آکنه پوست سر ناشی از محصولات مراقبت از مو به‌قدری رایج است که نام پزشکی خاص خود به نام acne cosmetica را دارد.
هورمون‌ها نیز می‌توانند علت جوش کف سر شوند. هورمون‌های آندروژن به‌ویژه تستوسترون باعث می‌شود بدن چربی بیشتری تولید کند. در دوران بلوغ، افزایش هورمون‌ها عامل ایجاد آکنه هستند اما در بزرگسالان نیز ممکن است آکنه هورمونی در اثر نوسانات هورمونی ایجاد شود.
بهتر است بدانید، ژنتیک روی پوست شما تأثیر زیادی می‌گذارد. اگر یکی از اعضای خانواده یا فامیلتان دچار جوش و آکنه کف سر است، احتمال ابتلا به آن در شما نیز افزایش خواهد یافت.
علت جوش قرمز روی سینه زنان معمولاً تغییرات هورمونی، خوراکی‌های شیرین، کم‌آبی بدن، ورزش کردن بدون رعایت نکات بهداشتی، قرار گرفتن در معرض نور آفتاب با داشتن پوست خشک، شوینده‌ها و پودرهای لباسشویی، استفاده از مرطوب‌کننده‌های روغنی و نامناسب و آرایش کردن و استفاده از عطرها است.
انواع جوش پوست سر
جوش و آکنه‌ها معمولاً بر اساس شدت و نوع جوش‌ها درجه‌بندی می‌شوند. تشخیص نوع جوش کف سر، درمان شما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
۱- انواع آکنه از نظر شدت
- خفیف
- متوسط
- شدید
۲- انواع آکنه بر اساس نوع جوش
- جوش‌های سرسیاه (کومدون‌های باز)
- جوش‌های سرسفید (کومدون‌های بسته)
- پاپول‌ها (برجستگی‌های ملتهب)
- پوسچول (برجستگی پر از چرک)
- ندول‌ها یا کیست‌ها (جوش‌های دردناک در عمق پوست)
- مختلط (ترکیبی از انواع بالا)
اشکال شدید آکنه به نام آکنه کنگلوباتا و آکنه فولمینانس وجود دارند. احتمال ابتلا به این نوع آکنه‌ها بسیار نادر و غیرمعمول است.
علائم جوش روی سر
آکنه پوست سر میتواند در سراسر موهای شما یا در امتداد خط رویش مو ظاهر شود. علائم رایج آن عبارت‌اند از ظاهر شدن موارد زیر:
- درد و خارش
- برجستگی‌های ریز در امتداد پیشانی یا پشت گردن
- برجستگی‌های کوچکی فابل لمس اما غیرقابل مشاهده
- برجستگی‌های پر از چرک با ظاهر سفید (جوش سرسفید)
- برجستگی‌های ملتهب یا متورم (پاپول‌های آکنه)
- کیست‌های پر از چرک در عمق پوست شما (کیست‌های آکنه)
- برجستگی‌های ریز به‌صورت خوشه‌ای
آکنه و جوش میتواند بر احساسات و عزت‌نفس شما تأثیرات منفی بگذارد. حتی در موارد شدید ممکن است احساس خجالت و حتی افسردگی در فرد مبتلا را تشدید کند.
همان‌طور که گفتیم علائم جوش پوست سر شما میتواند به‌صورت خفیف، متوسط یا شدید ظاهر شود. اگر آکنه شدید پوست سر دارید ممکن است ریزش مو یا پوسته‌پوسته شدن اطراف جوش‌ها را نیز به طور هم‌زمان تجربه کنید.
روش‌های پیشگیری از جوش کف سر
نباید جوش روی سر خود را دست‌کاری کنید. دست‌کاری یا تخلیه جوش‌های روی بدن میتواند بسیار وسوسه‌انگیز باشد اما این کار میتواند علائم شما را با ایجاد زخم، عفونت یا جوش‌های بیشتر تشدید کند. اگر مستعد جوش روی سر هستید، برای پیشگیری از آن توصیه می‌کنیم از شامپو مو مخصوص موهای چرب که فاقد چربی هستند، به‌صورت روزانه استفاده کنید.
با رعایت موارد زیر می‌توانید احتمال بروز جوش پوست سر در خود را تا حد زیادی کاهش دهید:
- شستن روزانه موها مخصوصاً بعد از ورزش، عرق‌کردن زیاد یا زمان‌هایی که موهایتان چرب می‌شوند.
- از محصولات مراقبت از مو فاقد چربی، غیر کومدون زا و غیر آکنه زا استفاده کنید.
- سرپوش‌هایی مانند کلاه یا روبالشی‌های خود را به طور مرتب بشویید.
- استرس خود را مدیریت کنید.
- از یک رژیم غذایی سالم و متعادل پیروی کنید.
روش‌های ازبین‌بردن جوش کف سر
درصورتی‌که روی پوست سرتان انواع جوش و آکنه ایجاد شده است، نگران نباشید. زیرا می‌توانید از روش‌های ازبین‌بردن جوش کف سر استفاده کنید. روش‌های ازبین‌بردن جوش کف سر بسته به عواملی که باعث مسدودشدن فولیکولهای مو می‌شوند، میتواند متفاوت باشد. ما در این بخش به برخی روش‌های درمان خانگی جوش روی سر و درمان‌های دارویی جوش کف سر که باید زیر نظر متخصص پوست و مو پیگیری شوند، اشاره کردیم.
۱- درمان خانگی جوش کف سر
اگر علائم خفیف جوش کف سر دارید، می‌توانید از درمان‌های خانگی برای کاهش یا حذف جوش‌های روی پوست سر خود استفاده کنید.
از انواع سربند یا کلاه‌های تنگ استفاده نکنید زیرا جلوی گردش هوا بین موها را می‌گیرند.
احتمال دارد جوش روی سر شما به دلیل استفاده از شامپو یا سایر لوازم آرایشی و مراقبتی مو باشد. در این صورت با قطع استفاده از آنها، جوش‌های سر به‌خودی‌خود از بین می‌روند. ممکن است این پروسه تا ۶ هفته هم طول بکشد تا بهبودی کامل را مشاهده کنید.
اولین اقدامی که در مواجهه با جوش کف سر باید انجام دهید، این است که روتین مو و محصولات مراقبتی و آرایشی خود را به شامپو، نرم‌کننده، اسپری مو و محصولاتی که فاقد چربی و روغن هستند، تغییر دهید. زیرا باقی‌مانده مواد چرب بین موهای شما باعث انسداد منافذ پوست سرتان خواهند شد. پس محصولاتی با برچسب فاقد چربی، غیر کومدوژنیک، ضد آکنه و عدم انسداد منافذ پوست را انتخاب کنید.
شست‌وشوی بیشتر موها زیرا پاک‌سازی آلودگی و کثیفی، چربی و عرق از روی پوست سر به باز نگه‌داشتن منافذ پوست سرتان کمک میکند. موهای خود را بیشتر بشویید به‌خصوص اگر:
- موهای چربی دارید.
- از محصولات زیادی برای مراقبت و زیبایی موهای خود استفاده می‌کنید.
- در طول روز بیش از حد معمول عرق می‌کنید.
شامپو موی شما می‌توانند به براق و سالم ماندن موهای شما کمک کنند اما در نظر داشته باشید شستن چربی و کثیفی پوست کف سر بسیار مهم‌تر است. پس برای شستن موهایتان، روی کف سر برای حذف پوست‌های مرده تمرکز کنید. شست‌وشوی نادرست باعث تجمع چربی و چرک و درنتیجه ایجاد جوش در کف سر و امتداد خط موی شما می‌شود. آبکشی کامل موها را فراموش نکنید.
حتماً در فاصله‌های زمانی مناسب هر چیزی مانند روبالشی، کلاه، روسری، سربند، ملحفه و پتو که با موهایتان برخورد دارد را بشویید.
۲- درمان دارویی جوش کف سر
درصورتی‌که درمان‌های موضعی علائم جوش پوست سر شما را کاهش ندادند یعنی جوش کف سرتان از نوع دائم، متوسط یا شدید هستند. درنتیجه درمان میتواند شامل مصرف یا استفاده از موارد زیر باشد:
- آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی برای پاک‌سازی باکتریها از فولیکولهای مو
- استروئیدهای موضعی برای درمان فولیکولیت
- ایزوترتینوئین خوراکی برای درمان آکنه‌های طولانی‌مدت پوست سر
- آنتی‌هیستامین‌های خوراکی برای کاهش علائم خارش
- فوتودینامیک تراپی
انواع داروهای موضعی و لوسیون‌ها را به خوبی روی پوست سر خود ماساژ دهید تا مواد کاملاً جذب پوست شوند.
داروهای خوراکی را طبق دستورالعمل پزشک خود مصرف کنید.
برای جلوگیری از تداخل دارویی، مکمل‌ها و داروهایی را که در حال حاضر مصرف می‌کنید را به پزشک خود اطلاع دهید.
شامپو برای جوش کف سر
اگر شست‌وشوی کامل موها کمکی به رفع جوش روی سر نمی‌کند، ممکن است بتوانید با تغییر شامپو موی خود به انواع فاقد چربی و ضدباکتری، آکنه پوست سرتان را بهتر مدیریت کنید. پس بهتر است به دنبال شامپوهای زیر باشید:
- شامپو ضدشوره حاوی سولفید سلنیوم، قطران یا روی پیریتیون
- شامپو ضدقارچ حاوی سیکلوپیروکس یا کتوکونازول
- شامپو اسید سالیسیلیک
- شامپو گوگرد
- شامپو آنتی‌باکتریال
- شامپو بنزوئیل پراکسید
تفاوت جوش کف سر با فولیکولیت دکالوان
وضعیتی شبیه به جوش کف سر به نام فولیکولیت دکالوان وجود دارد که یک شکل نادر از آلوپسی یا ریزش مو است. علت قطعی این بیماری مشخص نیست اما ممکن است واکنش غیرطبیعی بدن به باکتری استافیلوکوکوس اورئوس باشد.
فولیکولیت دکالوان معمولاً در بزرگسالی شروع می‌شود. علائم اولیه ریزش موی سکه‌ای (تکه‌تکه) همراه با التهاب و زخم‌های جوش مانند در اطراف ناحیه‌ای است که مو در آن قسمت دچار ریزش می‌شود.
این بیماری معمولاً روی پوست سر مخصوصاً پشت سر تأثیر می‌گذارد.
بیماری فولیکولیت دکالوان به‌صورت لکه‌های تحریک‌شده همراه با زخم یا برجستگی‌های جوش مانند روی آنها ظاهر می‌شود. موهای آسیب‌دیده شروع به ریزش می‌کنند درنتیجه لکه‌های طاسی و بدون مو به‌صورت دایره یا بیضی باقی می‌گذارند.
علائم اصلی فولیکولیت دکالوان عبارت‌اند از:
- ریزش مو سکه‌ای
- جوش‌های خوشه‌ای در اطراف نواحی طاس و بدون مو
- رشد چندین تار مو از یک فولیکول منفرد و ایجاد ظاهری پرزدار مانند موهای مسواک
- قرمزی یا تورم پوست سر
هیچ درمانی برای فولیکولیت دکالوان وجود ندارد اما برخی درمان‌ها می‌توانند علائم را به خوبی تسکین دهند. این درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:
- آنتی‌بیوتیک خوراکی برای ازبین‌بردن هر گونه زخم یا پوسچول روی پوست سر
- آنتی‌بیوتیک موضعی که می‌توانند حضور استافیلوکوک اورئوس را کاهش دهند
- ایزوترتینوئین برای درمان پوسچول
- کورتیکواستروئید خوراکی یا موضعی برای کاهش التهاب، درد و خارش
- فوتودینامیک تراپی برای کاهش شدت علائم
سخن پایانی
جوش پوست سر بسته به علت آن میتواند یک تحریک موقت یا یک بیماری طولانی‌مدت باشد. متخصص پوست و مو به شما کمک میکند تا علت را بیابید و درمان متناسب با آن را انجام دهید. هر چند سخت است اما جوش روی سر خود را به‌هیچ‌عنوان دست‌کاری نکنید. این کار میتواند باعث تشدید علائم، نشت چرک جوش یا خونریزی جوش‌ها شود. درد و زخم میتواند منجر به عفونت بیشتر شود. پس از شروع درمان، حدود شش هفته طول می‌کشد تا جوش کف سرتان از بین برود.
منابع: clevelandclinic، webmd
عدم بهبود پوست سر بعد از شش هفته
تجربه تورم یا درد شدید
تب بالا
انسداد فولیکولهای موی سر
تجمع محصولات بهداشتی و مراقبتی مو مانند شامپو، ژل مو یا اسپری مو
قارچ یا میکروارگانیسمهایی مانند باکتریها، مخمرها یا کنهها
عرق، چربی یا سلولهای مرده پوست
سبوم بیش از حد یا خیلی کم (سبوم مادهای روغنی است که از سطح پوست محافظت میکند)
نوسانات هورمونی
اصطکاک ناشی از پوشیدن کلاه، کلاه ایمنی یا سربند
استرس
واکنش به برخی داروها
کیست پیلار
فولیکولیت پوست سر
درماتیت سبورئیک
سرطان سلول سنگفرشی (SCC)
