بیوگرافی سم آلتمن؛ مدیر عامل OpenAI

سم آلتمن، فردی که دنیای هوش مصنوعی را دگرگون کرده، حالا با رهبری اوپن‌ای‌آی (OpenAI) در آستانه ساخت آینده‌ای جدید برای بشریت ایستاده است. او که از سال ۲۰۱۹ مدیر عامل اوپن‌ای‌آی بود، سال ۲۰۲۳ به طور موقت از آن اخراج شد، اما دوباره به این شرکت بازگشت. آلتمن با مدیریت استارتاپ جوان خود در دل سیلیکون ولی شروع کرد و به بنیان‌گذاری و مدیرعاملی یکی از تأثیرگذارترین سازمان‌های فناوری در جهان رسید.

آلتمن نه‌تنها یک کارآفرین، بلکه پیشگامی در برنامه هوش مصنوعی است که داستانش فقط به دستاوردهای فنی او محدود نمی‌شود؛ او با جسارت و شجاعت، تصمیمات بزرگی گرفته که مسیر پیچیده فناوری و مسئولیت‌پذیری اجتماعی را در هم آمیخته است. در این مقاله، به پشت‌پرده زندگی و بیوگرافی سم آلتمن نگاهی می‌اندازیم، فردی که با ترکیب جاه‌طلبی و البته اخلاق، در مسیر خلق آینده‌ای هوشمند و پایدار برای بشریت قدم برداشته است.

بیوگرافی سم آلتمن

سم آلتمن با نام کامل ساموئل هریس آلتمن، در سال ۱۹۸۵ در شهر شیکاگو به دنیا آمد، اما در دوران کودکی به همراه خانواده‌اش به حومه‌های سنت لوئیس، میزوری نقل مکان کرد. سم از همان سنین پایین علاقه زیادی به اعداد و کار با کامپیوتر از خود نشان داد و استعداد شگفت‌انگیزی هم در این زمینه‌ها داشت. او در سن هشت سالگی شروع به برنامه‌نویسی و جدا کردن قطعات کامپیوتر مکینتاشی که برایش خریده بودند کرد. کم کم مکینتاش به وسیله‌ای ضروری برای او بدل شد و کشف اتاق‌های گفتگوی AOL به او کمک کرد تا این دوره از نوجوانی‌اش را با هیجان پشت سر بگذارد.

سم آلتمن در مدرسه و دانشگاه

سم بزرگ‌ترین فرزند در میان خواهران و برادرانش است. مادر او متخصص پوست است و پدرش در حوزه مشاور املاک فعالیت دارد. آلتمن سه خواهر و برادر دارد: دو برادر به نام‌های جک و مکس و خواهری به نام آنی. او در مدرسه جان بورو که یکی از بهترین مدارس خصوصی آمریکاست، تحصیل کرده؛ مدرسه‌ای که شهریه سالانه آن ۳۱,۲۵۰ دلار است. این مدرسه به خاطر فلسفه آموزشی لیبرال و پیشرفته‌اش شهرت داشت و مقدمه ورود آلتمن به استنفورد را فراهم کرد.

سم بدون شک در مدرسه یک استعداد برتر بود! به همین دلیل هم توانست در رشته علوم کامپیوتر در دانشگاه استنفورد، یکی از ۱۰ دانشگاه برتر دنیا پذیرفته شود؛ اما او تنها دو سال در آنجا تحصیل کرد و سپس از تحصیل در استنفورد انصراف داد و آنجا را بدون دریافت مدرک کارشناسی خود ترک کرد. او درباره این تصمیم خود گفته است که بازی پوکر با همکلاسی‌هایش چیزهای بیشتری به او یاد داده تا کلاس‌های درسی استنفورد. سم آلتمن بازی کردن را به عنوان تمرینی برای تقویت مهارت‌هایی مانند شناسایی الگوها و تصمیم‌گیری در شرایط دشوار و نامطمئن بسیار مفید دانسته است. او در مصاحبه‌ای با نیویورک تایمز در سال ۲۰۲۳ گفت که پوکر به او «آموخت که چگونه الگوها را در مردم بر اساس زمان تشخیص دهد، چگونه با اطلاعات بسیار ناقص تصمیم‌گیری کند…. این یک بازی عالی است.»

ترک دانشگاه و تاسیس اولین شرکت استارتاپی

آلتمن پس از ترک استنفورد در سال ۲۰۰۵، در حالی که هنوز ۲۰ سال هم نداشت، وارد دنیای کارآفرینی شد و لوپت (Loopt) را تاسیس کرد؛ اپلیکیشن لوپت یک شبکه اجتماعی بود که بر اساس موقعیت مکانی کاربران کار می‌کرد؛ این اپلیکیشن به کاربران این امکان را می‌داد تا مکان خود را با دوستانشان به اشتراک بگذارند. این اقدام آلتمن باعث شد تا کمپانی وای کامبینیتر (Y Combinator) که یک کمپانی در زمینه شتاب‌دهی به استارتاپ‌ها بود، توجهش به لوپت جلب شود و از آن حمایت مالی کند.

ناگفته نماند که آلتمن در کنار این فعالیت‌ها از همان زمان دانشگاه، به طور موازی در زمینه هوش مصنوعی (AI) فعالیت می‌کرد. فعالیتی که پس از ۱۲ سال باعث شد تا دانشگاه واترلو کانادا به او مدرک دکترای افتخاری مهندسی را اهدا کند.

از موفقیت در لوپت تا ریاست وای کامبینیتر

با وجود اینکه لوپت موفق به جذب همکاری اپراتورهای بی‌سیمی مانند اسپریت شد، نتوانست کاربران زیادی جذب کند و در سال ۲۰۱۲ توسط شرکت بانکداری گرین دات (Green Dot) به مبلغ ۴۳ میلیون دلار خریداری شد. یک سال قبل و در سال ۲۰۱۱، آلتمن به طور پاره‌وقت به عنوان شریک در وای کامبینیتر مشغول به کار شد. چند سال بعد پل گراهام و جسیکا لیوینگستون، بنیان‌گذاران وای کامبینیتر، از آلتمن خواستند تا جانشین گراهام به عنوان رئیس این شرکت شود که او این سمت را در سال ۲۰۱۴ پذیرفت.

در دوران ریاست آلتمن، وای کامبینیتر خود را به عنوان یک کمپانی موفق در زمینه سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها و همین‌طور نهادی که نحوه راه‌اندازی یک شرکت موفق را بلد است، به اثبات رساند. این شرکت با برگزاری رویدادهای سالانه، به افراد کمک می‌کند تا ایده‌های خود را به کسب‌وکارهای مفید تبدیل کنند. وای کامبینیتر با اهدای کمک مالی ۵۰۰ هزار دلاری به استارتاپ‌ها، سهام آینده آن‌ها را از آن خود می‌کند.

خوب است بدانید زمانی که آلتمن در سال ۲۰۱۹ از سمت خود به عنوان رئیس شرکت استعفا داد، وای کامبینیتر به حدود ۱۹۰۰ شرکت کمک کرده بود؛ شرکت‌هایی نظیر سرویس اجاره اتاق ایربی‌ان‌بی (Airbnb)، سرویس تحویل محصول دور دش (DoorDash) و سایت رددیت (Reddit).

ایلان ماسک و سم آلتمن؛ همکاری پر سرو صدایی که به جدایی ختم شد

در سال ۲۰۱۵ بود که شرکتی به نام اوپن ای آی (OpenAI) به عنوان یک سازمان غیرانتفاعی برای توسعه هوش مصنوعی رایگان به نفع بشر تأسیس شد. آلتمن و مدیرعامل تسلا، ایلان ماسک، هم‌بنیان‌گذاران این شرکت بودند. اوپن ای آی با ۱ میلیارد دلار بودجه آغاز به کار کرد؛ بودجه‌ای که از طریق سرمایه‌گذاری آلتمن، ماسک، پیتر تیل، آمازون وب سرویس و دیگران تامین شد.

در هسته مرکزی تاسیس اوپن ای آی یک سوال وجود داشت: «قدرت هوش مصنوعی چه‌قدر است و چگونه باید از آن استفاده شود؟» در سال ۲۰۱۸، ماسک به آلتمن گفت که خودش باید مدیریت OpenAI را به عهده بگیرد تا بتواند قدرت و جایگاه این شرکت هوش مصنوعی را به گوگل برساند. آلتمن درخواست ماسک را رد کرد و ماسک هم در واکنش به این رد شدن، اپن ای آی را ترک کرد. ترک شرکت توسط ایلان ماسک موقعیت دشواری را ایجاد کرد چرا که ماسک یکی از تأمین‌کنندگان مالی اصلی آن بود. با این حال آلتمن به کار خود در اپن ای آی ادامه داد منتها باید راه حلی برای تامین هزینه‌ها پیدا می‌کرد.

سم آلتمن و مایکروسافت؛ بازگشتی قدرتمندانه

از آنجا که توسعه هوش مصنوعی به منابع زیادی نیاز دارد، اوپن ای آی در سال ۲۰۱۹ شرکتی سودآور را تأسیس کرد تا بتواند از طریق آن مخارج و هزینه‌های توسعه هوش مصنوعی را بپردازد. این بخش سودآور در ادامه با شرکت نرم‌افزاری مایکروسافت همکاری کرد و توانست از خدمات رایانش ابری ازور (Azure) در مایکروسافت استفاده کند و مایکروسافت هم نرم‌افزار اوپن ای آی را در محصولات خود ادغام کرد. در طی این همکاری مایکروسافت ۴۹ درصد از سهام اوپن ای آی را در اختیار گرفت. در همین سال آلتمن کارهای اوپن ای آی را با پروژه منهتن که ساخت اولین بمب اتم را بر عهده داشت، مقایسه کرد و به نیویورک تایمز گفت که «پروژه منهتن از نظر مقیاس شبیه به OpenAI بود و سطح بلندپروازی داشت که ما هم به آن دست خواهیم یافت.» او به این نکته افتخار می‌کند که او و جی. رابرت اوپنهایمر تاریخ تولدی مشترک دارند.

سم آلتمن و چت جی پی تی

انتشار چت جی پی تی (ChatGPT) توسط اوپن ای آی در اواخر سال ۲۰۲۲ توجه گسترده‌ای را به هوش مصنوعی و استفاده عمومی از آن جلب کرد. چت جی پی تی نرم‌افزاری بود که به سوالات کاربران پاسخ می‌داد. پاسخ‌های سریع این برنامه به هر موضوعی و تسلط چشمگیرش به زبان نوشتاری انگلیسی (و در ادامه به بسیاری از زبان‌ها) بسیاری را شگفت‌زده کرد و تنها در عرض پنج روز بیش از یک میلیون کاربر در آن ثبت‌نام کردند.

اوپن ای آی پیشرفت‌های بزرگی در مدل‌های زبان بزرگ (LLM) داشت؛ مدل‌هایی که از مقادیر زیادی داده نوشتاری برای ارائه پاسخ به درخواست‌های کاربران استفاده می‌کنند و طبق آن آموزش می‌بینند. اوپن ای آی همچنین از توانایی پردازش زبان طبیعی (NLP) که کامپیوترها از آن برای پاسخ دادن به درخواست‌ها به زبان انسان به جای زبان‌های برنامه‌نویسی تخصصی استفاده می‌کنند، هم برخوردار است.

خانواده مدل‌های زبان بزرگ در اوپن ای آی که از معماری GPT ، جی پی تی (Generative Pre-training Transformer) استفاده می‌کنند، پایه‌گذار دو محصول محبوب در سال‌های اخیر بوده‌اند؛ چت جی پی تی و دالی (DALL-E) که در سال ۲۰۲۱ و یک سل قبل از چت جی پی تی معرفی شد. در دالی کاربر با دادن یک دستور یا پرامپت متنی به هوش مصنوعی می‌تواند از او بخواهد تا برایش تصویری مطابق دستور تولید کند.

با این حال، توسعه سریع هوش مصنوعی، که به‌ویژه توسط چت جی پی تی نمایش داده شده بود، نگرانی‌های مقامات سیاسی را برانگیخت. در ماه‌های نخست پس از انتشار چت جی پی تی رئیس‌جمهور ایالات متحده، جو بایدن، دستور اجرایی در مورد نحوه استفاده دولت ایالات متحده از هوش مصنوعی صادر کرد، و نخست‌وزیر بریتانیا، ریچی سوناک هم نشستی برای ایمنی هوش مصنوعی برگزار کرد که در آن ایلان ماسک، سم آلتمن در مقام مدیر عامل چت جی پی تی، کامالا هریس، معاون رئیس‌جمهور ایالات متحده و دیگران حضور داشتند و در مورد نحوه کاهش مشکلات احتمالی ناشی از هوش مصنوعی بحث کردند.

تنش بر سر مالکیت اوپن ای آی

ساختار مالکیت اپن ای آی، که در آن یک هیئت‌مدیره غیرانتفاعی بر یک شرکت سودآور نظارت داشت، تنش‌های موجود در دنیای هوش مصنوعی حتی در سیلیکون ولی را نمایان کرد. آیا چشم‌اندازی که آلتمن ارائه می‌دهد، منجر به ساخت دنیایی می‌شود که در آن هوش مصنوعی قادر به انجام کارهایی است که در اوایل دهه ۲۰۲۰ حتی در تصور بسیاری هم نمی‌گنجید و در راستای خدمت رسانی به بشر است، یا اینکه این ظرفیت می‌تواند به زیان بشر استفاده شود؟ آلتمن معتقد بود که نگرانی‌های جدی پیرامون آینده هوش مصنوعی بیش از حد بزرگ‌نمایی شده‌اند و می‌توانند در طول زمان حل شوند. در نهایت، این بحث به یک نبرد بر سر حاکمیت شرکتی تبدیل شد و آلتمن را تا سرحد اخراج پیش برد.

اخراج سم آلتمن

در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۳، هیئت‌مدیره اوپن ای آی اعلام کرد که آلتمن را به دلیل «عدم صداقت مداوم در ارتباطات با هیئت‌مدیره» از سمت مدیرعاملی برکنار کرده است و همچنین رئیس هیئت‌مدیره، گرگ بروکمن، نیز از سمت خود کناره‌گیری خواهد کرد. روزها این تنش ادامه داشت. بیشتر کارکنان اوپن ای آی نامه‌ای به اعضای هیئت‌مدیره ارسال کردند و خواستار استعفای آن‌ها شدند و تهدید کردند که اگر آلتمن و بروکمن به پست خود بازنگردند، سازمان را ترک خواهند کرد. یکی از اعضای هیئت‌مدیره، فردی به نام ایلیا سوتسکِوِر، که نامه اخراج سم آلتمن را امضا کرده بود و در حساب ایکس (توییتر) خود نوشت که از نقش خود در اخراج آلتمن بسیار پشیمان است.

در ۲۰ نوامبر، مدیرعامل مایکروسافت، ساتیا نادلا، اعلام کرد که آلتمن و بروکمن هدایت تیم تحقیقاتی هوش مصنوعی در این شرکت را دوباره بر عهده خواهند گرفت؛ با این حال، مذاکرات بین آلتمن و هیئت‌مدیره اوپن ای آی ادامه داشت. سرانجام در ۲۱ نوامبر، همه اعضای هیئت‌مدیره به جز یک نفر موافقت کردند که استعفا دهند، هیئت‌مدیره جدیدی منصوب شد و آلتمن و بروکمن به OpenAI بازگشتند.

ثروت سم آلتمن

طبق آخرین گزارش فوربز، ثروت سم آلتمن معادل ۱.۲ میلیارد دلار است. جالب است بدانید که بیشتر این دارایی از کمپانی اوپن ای آی و محصول محبوب آن چت جی پی تی حاصل نشده‌است. آلتمن مستقیماً سهامی در اوپن ای آی ندارد و بیشتر ثروتش از سرمایه‌گذاری‌های دیگر به دست آمده است. در عوض، او از طریق سرمایه‌گذاری کوچک در صندوق در شتاب‌دهنده استارتاپ وای کامبینیتر که قبل از پیوستن کامل او به اوپن ای آی انجام شده، به صورت غیرمستقیم در اوپن ای آی سهیم است. آلتمن پیش از پیوستن به اوپن ای آی به صورت تمام وقت، شریک وای کامبینیتر بود و از ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ رئیس این شرکت هم بود.

باید بدانید که آلتمن یکی از بزرگترین سهامداران ردیت است و تا سال ۲۰۲۲ در هیئت مدیره این شرکت هم حضور داشته است. آلتمن طبق اسناد منتشر شده، ۸.۷٪ سهام ردیت را در اختیار دارد و ردیت طبق برآوردها تا اواخر ژانویه ۲۰۲۴ ارزشی برابر با ۳۵.۹ میلیارد دلار داشته است. سم آلتمن در راشان هیل سانفرانسیسکو زندگی می‌کند و یک خانه‌ تفریحی در شهر ناپا در ایالت کالیفرنیا هم دارد.

سرمایه‌گذاری‌های دیگر آلتمن شامل ایر بی ان بی، اوبر، اینستاکارت، آسانا و دور دش است. او همچنین در شرکت فین‌تک استرایپ و شرکت همجوشی هسته‌ای هلیون سرمایه‌گذاری کرده است. سرمایه‌گذاری او در هلیون انرژی بیش از ۳۷۵ میلیون دلار بوده است. طبق گزارش فوربز، ارزش استرایپ در نوامبر ۲۰۲۴، ۷۰ میلیارد دلار برآورد شده است. او همچنین ۱۸۰ میلیون دلار در رترو بیوساینس (Retro Biosciences) استارتاپی که با هدف افزایش طول عمر انسان تا ۱۰ سال بیشتر، تاسیس شده، سرمایه‌گذاری کرده است. سرمایه خالص و رسمی آلتمن ۱.۲ میلیارد دلار است، اما برخی ارزش غیررسمی سرمایه‌های او را تا ۲ میلیارد دلار هم برآورد کرده‌اند.

حاشیه‌ها و افتخارات سم آلتمن

در سال ۲۰۰۸، بلومبرگ بیزنس‌ویک او را به‌عنوان یکی از بهترین کارآفرینان جوان در دنیای فناوری معرفی کرد. همچنین، در سال ۲۰۱۵ مجله فوربز او را به عنوان بهترین سرمایه‌گذار زیر ۳۰ سال برگزید. سرانجام در سال ۲۰۲۳، مجله تایم آلتمن را در فهرست ۱۰۰ نفر از تأثیرگذارترین افراد جهان قرار داد. در سال ۲۰۱۷ آلتمن دکترای افتخاری مهندسی را از دانشگاه واترلو در کانادا دریافت کرد؛ این افتخار به‌خاطر حمایت‌های او از شرکت‌ها از طریق برنامه کارآفرینی ولوسیتی بود. همچنین در همان سال، نانسی پلوسی جایزه ریک ویلند را به آلتمن اهدا کرد. در سپتامبر ۲۰۲۳، دولت اندونزی نخستین ویزای طلایی خود و گذرنامه مرزی ۱۰ ساله را به آلتمن اعطا کرد.

پس از موفقیت چت جی پی تی، آلتمن در ماه مه ۲۰۲۳ به یک سفر جهانی رفت که در آن از ۲۲ کشور بازدید کرد و با شماری از رهبران و دیپلمات‌ها دیدار داشت. از جمله افراد برجسته‌ای که با او ملاقات کردند، می‌توان به نخست‌وزیر بریتانیا ریشی سوناک، رئیس‌جمهور فرانسه امانوئل مکرون، نخست‌وزیر اسپانیا پدرو سانچز، صدراعظم آلمان اولاف شولتز، نخست‌وزیر هند نارندرا مودی و رئیس‌جمهور کره جنوبی یون سوک-یول اشاره کرد.

آینده هوش مصنوعی و سم آلتمن

در ابتدای کار آلتمن در حوزه هوش مصنوعی در اوپن ای آی و با پیش‌بینی‌های ترسناکی که در مورد هوش مصنوعی فوق‌هوشمند وجود داشت، هوش مصنوعی‌‌ای که ممکن است در جهان ما هرج و مرج ایجاد کند، آلتمن و ماسک نگران بخش تکنولوژی‌های DeepMind شرکت گوگل بودند. آن‌ها نگران بودند که تلاش این بخش برای خلق یک هوش مصنوعی سطح بالا ممکن است منجر به ظهور یک موجود جاودانه و قادر مطلقی شود که قدرت تهدید بشریت را دارد.

اما با گذشت زمان و نگاهی به زندگینامه سم آلتمن، اهداف اوپن ای آی روشن‌تر شده است. این سازمان اکنون بر اطمینان از توسعه هوش مصنوعی عمومی به‌گونه‌ای که برای بشریت هم امن و هم مفید باشد، تمرکز دارد. هدف اوپن ای آی خلق یک هوش مصنوعی عمومی است که انسان‌ها را توانمندتر می‌کند و همچنین منافع و دسترسی به آن را به‌طور عادلانه‌ای توزیع می‌کند و خطرات جدی مرتبط با توسعه آن را هم مدیریت می‌کند. سفر سم آلتمن از فردی که دانشگاه را ترک کرده و به مدیرعاملی یکی از تاثیرگذارترین شرکت‌های هوش مصنوعی در جهان رسیده، گواهی بر پیگیری بی‌وقفه او در جهت نوآوری و تعهدش به پیشرفت تکنولوژیکی است.

منابع: Britannica, Cnet, Founderoo, Investopedia