فرق رتینول و رتینوئید چیست؛ کدام محصول را انتخاب کنم؟
رتینوئید، رتینول و ترتینوئین همگی از ترکیبات موثری هستند که برای مراقبت از پوست استفاده می‌شوند. آن‌ها در بهبود کیفیت پوست، کاهش چینوچروک و درمان آکنه نقش بسزایی دارند. همین موضوع باعث شده است که بعضی از افراد برای انتخاب گزینه‌ی مناسب دچار سردرگمی شوند. در این مقاله به بررسی فرق رتینول و رتینوئید می‌پردازیم. همچنین تفاوت آن‌ها را با ترتینوئین توضیح می‌دهیم و به شما می‌گوییم که چگونه از این محصولات استفاده کنید. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید تا بتوانید انتخاب آگاهانه‌تری داشته باشید.
فرق رتینول و رتینوئید؛ منظور از رتینوئید چیست؟
فرق رتینول و رتینوئید؛ رتینول‌ها چه نوع ترکیباتی هستند؟
ترتینوئین چیست و چه تفاوتی با رتینول دارد؟
کدام محصول را انتخاب کنم؟
عوارض جانبی انواع رتینوئید
نحوه‌ی استفاده از رتینوئیدها
چه زمانی باید از پزشک کمک بگیرم؟
فرق رتینول و رتینوئید؛ منظور از رتینوئید چیست؟
رتینوئید اصطلاحی است که برای توصیف گروهی از ترکیبات مشتق‌شده از ویتامین A استفاده می‌شود. در سال ۱۹۷۱، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از یک نوع رتینوئید به‌نام ترتینوئین را برای درمان آکنه و اسکار آکنه تایید کرد. از آن زمان به بعد، رتینوئیدها برای درمان مشکلات مختلف از جمله آکنه، پیری پوست، پسوریازیس و حتی بعضی از انواع سرطان استفاده می‌شوند.
رتینوئیدها خاصیت ضدپیری دارند و اغلب در محصولاتی که برای جلوگیری از علائم پیری یا کاهش آن‌ها طراحی شده‌اند، یافت می‌شوند. این ترکیبات می‌توانند تولید کلاژن و حتی الاستین را در پوست افزایش دهند. سطح این پروتئین‌ها بهطور طبیعی با گذشت زمان کاهش می‌یابد که این امر به نازک شدن پوست و سایر علائم قابل مشاهده‌ی پیری منجر می‌شود.
رتینوئیدها همچنین باعث تغییر عملکرد سلول‌های پوست می‌شوند، سرعت جایگزینی سلول‌های قدیمی را با سلول‌های جدید افزایش می‌دهند، باکتری‌های مرتبط با آکنه را از بین می‌برند و به رفع انسداد منافذ کمک میکنند. به همین دلیل، برای درمان آکنه گزینه‌ی ایدئالی محسوب می‌شوند.
رتینوئیدها معمولا به‌شکل کرم یا ژل تولید می‌شوند. به‌علاوه، بعضی از آن‌ها را می‌توانید در محصولات مراقبت از پوست بیابید. قوی‌ترین رتینوئیدها فقط از طریق نسخه در دسترس هستند. اما محصولات ضعیفتر در داروخانه‌ها بدون نیاز به نسخه‌ی پزشک به فروش می‌رسند.
فرق رتینول و رتینوئید؛ رتینول‌ها چه نوع ترکیباتی هستند؟
رتینول‌ها زیرگروهی از رتینوئیدها هستند. آن‌ها مانند رتینوئیدهای تجویزی عمل میکنند، اما به‌دلیل داشتن رتینوئیک اسید کمتر، ضعیفتر هستند. با این حال، هنوز هم می‌توانند به کاهش چینوچروکهای ظریف پوست و درمان آکنه‌ی خفیف و هایپرپیگمانتاسیون (تیره شدن پوست) کمک کنند. البته مدت زمان بیشتر طول می‌کشد تا متوجه این اثرات شوید.
رتینول به‌خودی‌خود و بهطور مستقیم روی پوست تاثیر نمی‌گذارد. چون آنزیم‌های داخل پوست باید ابتدا آن را به رتینوئیک اسید تبدیل کنند. فرآیند تبدیل زمان زیادی طول می‌کشد. علاوه بر این، میزان آن به عوامل مختلفی بستگی دارد که عبارتند از:
- مقدار رتینول موجود در محصول
- تاریخ انقضای محصول و مدت زمان باز شدن آن
- شیمی بدن (بعضی از افراد رتینول را سریعتر از دیگران به رتینوئیک اسید تبدیل میکنند.)
از آنجا که رتینول ضعیف است، هر چقدر برای مدت زمان طولانی‌تری از آن استفاده کنید، به احتمال زیاد تاثیر بیشتری روی علائم پیری دارد. با این حال، نمی‌تواند تغییر و تحول شدیدی ایجاد کند. ضعیف بودن رتینول باعث می‌شود محصولات حاوی آن عوارض جانبی کمتری داشته باشند و بدون نیاز به نسخه‌ی پزشک به فروش برسند.
ترتینوئین چیست و چه تفاوتی با رتینول دارد؟
ترتینوئین یا رتین-آ (Retin-A) هم مثل رتینول یکی از زیرگروهای رتینوئیدها است. اما برخلاف آن فقط با نسخه‌ی پزشک فروخته می‌شود. این محصول معمولا برای درمان آکنه‌ی التهابی و آکنه‌ی کومدونال استفاده می‌شود. همچنین برای رفع چینوچروک، روشن کردن پوست و از بین بردن لکه‌های تیره‌ی به‌جامانده از آکنه یا نور خورشید کاربرد دارد.
برای اثربخشی ترتینوئین لازم است پوست این ماده را به فرم فعال رتینوئیک اسید تبدیل کند. درنتیجه، ترتینوئین از رتینول قویتر است و سریعتر عمل میکند. ممکن است طی ۶ تا هشت هفته علائم بهبودی را مشاهده کنید.
جدول زیر تفاوت رتینول و ترتینوئین را نشان می‌دهد:
| رتینول | ترتینوئین | |
| کاربرد | علائم پیری و آکنه‌ی خفیف | علائم پیری و آکنه‌ی شدید |
| نحوه‌ی فروش | بدون نسخه‌ی پزشک | با نسخه |
| قدرت | خفیف | ۲۰ برابر قویتر از رتینول |
| زمان اثربخشی | حدود ۶ ماه | ۲ تا سه ماه |
| عوارض جانبی | خفیف: حساسیت به نور خورشید و قرمزی، خشکی و سوزش پوست | قابل‌توجه: حساسیت به نور خورشید و قرمزی، خشکی و پوسته‌پوسته شدن پوست |
کدام محصول را انتخاب کنم؟
اکنون که با فرق رتینول و رتینوئید و تفاوت آن‌ها با ترتینوئین آشنا شدید، باید در مورد نحوه‌ی انتخاب محصول مناسب اطلاعات کسب کنید. در ادامه به مهم‌ترین نکات در این زمینه اشاره می‌کنیم:
- قبل از تصمیم‌گیری، نوع پوست و شدت مشکل خود را در نظر بگیرید. رتینول برای افرادی که پوست خشک دارند گزینه‌ی مناسب‌تری است. چون اغلب همراه با ترکیبات آبرسان فرموله می‌شود. افراد با پوست حساس هم بهتر است ابتدا به‌سراغ رتینول بروند.
- قوام محصول هم مورد دیگری است که باید به آن توجه کنید. در صورتی که پوست خشکی دارید، از کرم‌ها استفاده کنید که می‌توانند به آبرسانی پوست کمک کنند. اما اگر پوست‌تان معمولی، چرب یا مختلط است، به احتمال زیاد از محصولات ژل‌مانند بهره‌ی بیشتری می‌برید.
- اگر بعد از چند ماه متوجه شدید که رتینول به رفع مشکلات شما کمک نمی‌کند، نزد پزشک بروید تا محصول قوی‌تری را برایتان تجویز کند.
۱. مراقبت عمومی از پوست
اگر هیچ مشکل مهمی ندارید و فقط می‌خواهید بعضی از نشانه‌های پیری را از بین ببرید، بهتر است از رتینول استفاده کنید. به‌دنبال این ماده در محصولات مراقبت از پوست مانند کرم‌ها، سرم‌ها و… باشید.
در حال حاضر، انواع مختلفی از رتینول وجود دارد. بنابراین ممکن است نام این ماده را در فهرست مواد تشکیل‌دهنده‌ی محصولات ضدپیری مشاهده نکنید. در عوض، نام شکل خاصی از رتینول که در آن محصول استفاده شده است را خواهید دید، از جمله: رتینال، رتینیل پالمیتات، رتینیل استات یا رتینیل لینولئات.
هر چقدر نام این ترکیبات در قسمت بالاتر لیست قرار داشته باشد، آن محصول حاوی رتینول بیشتری است. اگر نام آن‌ها در انتهای لیست آورده شده باشد، محصول رتینول زیادی ندارد و احتمالا خیلی موثر نخواهد بود.
۲. آکنه، چینوچروک و اسکار
برای درمان مشکلات جدی‌تر مثل آکنه‌ی شدید و چینوچروکهای عمیق بهتر است تحت نظر متخصص پوست از رتینوئیدهای قویتر از جمله ترتینوئین استفاده کنید. چون در درازمدت به نتایج چشمگیرتری منجر می‌شوند.
عوارض جانبی انواع رتینوئید
عوارض رایج رتینوئیدها عبارتند از:
- تحریک پوست
- قرمزی
- حساسیت به نور خورشید
- خشکی
- پوسته‌پوسته شدن
- سوزش
این علائم اغلب نشان‌دهنده‌ی زیاده‌روی در مصرف محصول یا پیروی از یک روتین بیش از حد تهاجمی هستند. به‌علاوه، هر چقدر دوز یا غلظت محصول بالاتر باشد، احتمال بروز عوارض جانبی بیشتر است.
در صورتی که باردار یا شیرده هستید یا می‌خواهید باردار شوید، نباید از هیچ نوع رتینوئیدی استفاده کنید. همچنین اگر به یکی از مواد تشکیل‌دهنده‌ی محصول حساسیت دارید، توصیه می‌شود از امتحان کردن آن صرف‌نظر کنید.
نحوه‌ی استفاده از رتینوئیدها
بهطور کلی، بهتر است شب‌ها از انواع رتینوئید استفاده کنید. ابتدا صورت‌تان را با یک شوینده‌ی ملایم بشویید و خشک کنید تا احتمال تحریک پوست کاهش یابد. سپس مقدار کمی از محصول را به اندازه‌ی یک نخود روی پوست بمالید. استفاده از مرطوب‌کننده هم بعد از آن می‌تواند از تحریک پوست جلوگیری کند.
میزان استفاده از رتینوئیدها را به‌تدریج افزایش دهید. به‌عنوان مثال، ۲ تا سه بار در هفته از آن‌ها استفاده کنید و فقط زمانی دفعات استفاده را افزایش دهید که مطمئن هستید می‌توانید محصول را تحمل کنید.
علاوه بر این، استفاده از ضدآفتاب با SPF حداقل ۳۰ را فراموش نکنید. رتینوئیدها می‌توانند پوست شما را به نور خورشید حساس کنند و احتمال آفتاب‌سوختگی را افزایش دهند. حتی اگر پوست‌تان نسوزد، آسیب‌دیدگی ناشی از خورشید همچنان ممکن است رخ دهد.
آیا می‌توانم از چند محصول حاوی رتینوئید استفاده کنم؟
کارشناسان می‌گویند بهتر است از این کار خودداری کنید. چون احتمال تحریک و خشکی پوست افزایش می‌یابد. بنابراین لازم است فهرست مواد تشکیل‌دهنده‌ی تمام محصولات مراقبت از پوست خود را بررسی کنید.
همچنین به یاد داشته باشید که بعضی از مواد از جمله بنزوئیل پراکسید و آلفا هیدروکسی اسیدها ممکن است رتینوئیدها را غیرفعال کرده و آن‌ها را بی‌اثر کنند. از سوی دیگر، ترکیب کردن رتینوئیدها با مواد قابض مانند اتیل الکل یا فندق افسونگر می‌تواند پوست شما را خشک کند و به تحریک و قرمزی آن منجر شود.
چه زمانی باید از پزشک کمک بگیرم؟
اگر به بیماری‌های پوستی مثل پسوریازیس مبتلا هستید، می‌خواهید راهی برای درمان آکنه‌ی شدید پیدا کنید یا برای انتخاب محصول مناسب دچار سردرگمی شده‌اید، قبل از امتحان کردن هر نوع رتینوئیدی ابتدا با متخصص پوست مشورت کنید. پزشک می‌تواند بهترین محصول را برای رفع نیازهای شما معرفی کند و دستورالعمل استفاده از آن را در اختیارتان قرار دهد.
به یاد داشته باشید که ممکن است از چند هفته تا چند ماه طول بکشد تا تغییرات قابل‌توجهی را در پوست خود مشاهده کنید. اگر بعد از سه ماه از نتیجه راضی نیستید، برای دریافت راهنمایی بیشتر نزد پزشک بروید. همچنین اگر در حین مصرف رتینول، ترتینوئین یا سایر رتینوئیدها با عوارض جانبی شدید مواجه شدید، استفاده از محصول را متوقف کنید و با پزشک تماس بگیرید.
کلام پایانی
در این مقاله فرق رتینول و رتینوئید را توضیح دادیم. همچنین در مورد تفاوت آن‌ها با ترتینوئین صحبت کردیم. اکنون می‌دانید که رتینول و ترتینوئین هر ۲ از زیرگروهای رتینوئیدها هستند و به رفع علائم پیری و درمان آکنه کمک میکنند، اما از نظر قدرت و میزان اثرگذاری با هم تفاوت دارند.
شما می‌توانید از محصولات حاوی رتینول بدون نیاز به نسخه‌ی پزشک استفاده کنید. اما اگر به‌دنبال محصولات قویتر مثل ترتینوئین هستید، حتما باید نزد پزشک بروید. چون این محصولات عوارض جانبی بیشتری ایجاد میکنند.
منابع: healthline, verywellhealth
