رفلاکس معده؛ چگونه سوزش سر دل را درمان کنیم؟

بسیاری از افراد هر از گاهی رفلاکس اسید را تجربه می‌کنند، یعنی به‌دلیل برگشت اسید معده به سمت مری دچار سوزش سر دل می‌شوند. با این حال، وقتی این مشکل به‌طور مکرر اتفاق می‌افتد، به آن «بیماری رفلاکس معده به مری» (GERD) می‌گویند. اکثر مردم می‌توانند مشکل GERD را با تغییر سبک زندگی و مصرف دارو کنترل کنند، اما گاهی اوقات بعضی از آن‌‌ها برای کاهش علائم به جراحی نیاز پیدا می‌کنند. اگر شما هم با این مشکل شایع و آزاردهنده دست و پنجه نرم می‌کنید و به‌دنبال راهی برای درمان آن می‌گردید، مقاله‌ی امروز دیجی‌کالا مگ را تا انتها بخوانید.

علائم رفلاکس معده

شایع‌ترین علامت GERD سوزش سر دل است که معمولا از پشت استخوان سینه شروع می‌شود و به سمت گردن و گلو حرکت می‌کند. بسیاری از مردم احساس می‌کنند غذا به دهان برمی‌گردد و طعم اسیدی یا تلخ از خود به جا می‌گذارد.

سوزش، فشار یا درد ناشی از رفلاکس غالبا بعد از غذا خوردن بدتر می‌شود و می‌تواند تا ۲ ساعت طول بکشد. دراز کشیدن یا خم شدن هم می‌تواند به سوزش سر دل منجر شود. بسیاری از افراد در صورت ایستادن یا مصرف داروی آنتی‌اسید، احساس بهتری پیدا می‌کنند.

گاهی اوقات، بیماران درد ناشی از سوزش سر دل را با درد بیماری قلبی یا حمله‌ی قلبی اشتباه می‌گیرند، اما تفاوت‌هایی بین آن‌ها وجود دارد. غالبا ورزش درد بیماری قلبی را بدتر می‌کند و استراحت کردن باعث تسکین آن می‌شود، در حالی که درد ناشی از سوزش سر دل معمولا به فعالیت بدنی مربوط نیست. شما نمی‌توانید تفاوت این دو را تشخیص دهید، بنابراین در صورت داشتن هر گونه درد در قفسه سینه فورا به‌دنبال کمک پزشکی باشید.

از سایر علائم رفلاکس معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حالت تهوع یا استفراغ
• بوی بد دهان
• مشکل در تنفس
• مشکل در بلع (دیسفاژی)
• ساییدگی مینای دندان
• احساس وجود توده در گلو

اگر شب‌ها دچار رفلاکس شوید، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:

• سرفه‌ی مداوم
• التهاب تارهای صوتی (لارنژیت)
• ابتلا به آسم یا بدتر شدن علائم آسم
• مشکلات خواب

علائم خطرناک رفلاکس معده

اگر به‌طور مکرر و بیش از ۲ بار در هفته دچار رفلاکس اسید می‌شوید یا دائما دارو مصرف می‌کنید و علائم شما دوباره عود می‌کند، با پزشک تماس بگیرید.

اگر درد قفسه‌ی سینه دارید، به‌خصوص وقتی با تنگی نفس یا درد فک و بازو همراه است، فورا به‌دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. این‌ها ممکن است علائم و نشانه‌های حمله‌ی قلبی باشند.

• حمله‌ی قلبی یا سوزش سر دل؛ چگونه به تفاوت این دو پی ببریم؟

دلایل ابتلا به رفلاکس معده

بین مری و معده یک دریچه‌ی عضلانی حلقوی شکل به نام «اسفنکتر تحتانی مری» (LES) وجود دارد. وقتی غذا می‌خورید، LES باز می‌شود تا غذا وارد معده شود. سپس دوباره بسته می‌شود تا از برگشت اسید و سایر محتویات معده به مری جلوگیری کند. اگر اسفنکتر ضعیف باشد یا عملکرد آن مختل شود، اسید معده به سمت مری برمی‌گردد که به این وضعیت رفلاکس معده به مری می‌گویند. رفلاکس بافت پوششی مری را تحریک می‌کند و اغلب باعث التهاب آن می‌شود.

عواملی که می‌توانند خطر رفلاکس معده را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• چاقی
• فتق هیاتال (زمانی رخ می‌دهد که قسمتی از معده به سمت بالا می‌آید و وارد قفسه‌ی سینه می‌شود.)
• بارداری
• اختلالات بافت همبند، مانند روماتیسم، لوپوس و اسکلرودرمی
• تاخیر در تخلیه معده

عوامل زیر رفلاکس اسید را تشدید می‌کنند:

• سیگار کشیدن یا مواجهه با دود دست دوم
• خوردن وعده‌های غذایی حجیم یا غذا خوردن بلافاصله قبل از خواب
• خوردن غذاهای محرک، مانند غذاهای چرب یا سرخ شده
• مصرف بعضی از نوشیدنی‌ها، مثل الکل یا قهوه
• مصرف بعضی از داروها، مانند آسپرین، آنتی‌هیستامین‌ها و داروهای ضدافسردگی

تحقیقات جدید نشان داده‌اند که GERD در شیرخواران و کودکان شایع‌تر از آن چیزی است که پزشکان تصور می‌کردند. GERD در کودکان می‌تواند به استفراغ مکرر، سرفه و سایر مشکلات تنفسی منجر شود.

• ۱۲ روش مؤثر برای درمان رفلاکس نوزادان
• ۷ ماده‌ی غذایی ممنوعه هنگام شیردهی به نوزاد مبتلا به رفلاکس معده

عوارض برگشت اسید معده به مری

اگر رفلاکس معده درمان نشود، به‌تدریج گرفتار عوارض زیر می‌شوید:

• ازوفاژیت (Esophagitis)؛ این عارضه که به معنی التهاب مری است، ممکن است به ایجاد زخم و خونریزی گوارشی منجر شود.
• تنگی مری؛ آسیبی که اسید معده به قسمت تحتانی مری وارد می‌کند باعث ایجاد بافت اسکار می‌شود. بافت اسکار مسیر عبور غذا را باریک و بلع غذا را سخت‌تر می‌کند.
• مری بارت (Barrett’s esophagus)؛ سلول‌های پوششی مری به سلول‌هایی تبدیل می‌شوند که شبیه‌ی بافت پوششی روده هستند. این تغییر می‌تواند خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش ‌دهد.
• مشکلات ریوی؛ اگر رفلاکس به پشت گلو برسد، باعث تحریک و درد می‌شود. حتی از آنجا می‌تواند وارد ریه‌ها شود. اگر این اتفاق بیفتد، علائمی مثل گرفتگی صدا و سرفه‌ی طولانی‌مدت را تجربه می‌کنید. چنانچه ریه‌های شما ملتهب شوند، ممکن است به آسم، برونشیت و پنومونی (ذات‌الریه) مبتلا شوید.

تشخیص رفلاکس معده

هر کسی که علائم رفلاکس اسید را به‌طور مکرر را تجربه می‌کند باید با پزشک صحبت کند. پزشک ممکن است بتواند مشکل شما را با معاینه‌ی ‌بدنی و گرفتن شرح حال تشخیص دهد. اما برای تأیید تشخیص یا بررسی عوارض، به تست‌های زیر نیاز است:

• آندوسکوپی برای دیدن داخل مری و معده و نمونه‌برداری از آن‌ها
• تصویربرداری با اشعه‌ی ایکس از بخش فوقانی دستگاه‌ی گوارش
• مانومتری مری (اندازه‌گیری انقباضات ریتمیک عضلات مری در هنگام بلع و اندازه‌گیری نیروی اعمال شده توسط عضلات مری)
• ازفاگوسکوپی ترانس بینی (یک لوله‌ی باریک مجهز به دوربین از طریق بینی وارد گلو و مری می‌شود)
• اندازه‌گیری pH مری

درمان رفلاکس معده

رفلاکس معده به مری، یک بیماری مزمن است که به درمان طولانی‌مدت نیاز دارد. هدف از درمان GERD کاهش رفلاکس یا جلوگیری از آسیب‌دیدگی بیشتر مری است.

احتمالا پزشک به شما توصیه می‎کند که ابتدا تغییر سبک زندگی و داروهای بدون نسخه را برای درمان اسید معده امتحان کنید. اگر در عرض چند هفته بهبودی اتفاق نیفتد، پزشک داروهای قوی‌تری را برای درمان رفلاکس شدید معده تجویز می‌کند. اگر به‌دقت به دستور پزشک عمل کنید، احتمال درمان صد در صد رفلاکس معده بیشتر می‌شود.

۱. تغییر سبک زندگی و درمان‌های خانگی

اصلاح سبک زندگی سنگ بنای درمان GERD است، چون به بهبود علائم کمک می‌کند. این تغییرات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• کاهش وزن برای افرادی که اضافه وزن دارند
• اصلاح رژیم غذایی و اجتناب از مصرف غذاهای محرک، از جمله شکلات، نعناع، کافئین، الکل، مرکبات، گوجه‌فرنگی، غذاهای چرب و غذاهای تند (غذاهای محرک می‌توانند برای افراد مختلف متفاوت باشند)
• پرهیز از خوردن وعده‌های غذایی حجیم و سنگین
• آهسته غذا خوردن و خوب جویدن غذا
• اجتناب از غذا خوردن حداقل سه ساعت قبل از رفتن به رختخواب
• بالا آوردن سر نسبت به بدن و دراز کشیدن روی پهلوی چپ در هنگام خواب
• ترک سیگار (سیگار باعث ضعیف شدن اسفنکتر تحتانی مری می‌شود)
• پوشیدن لباس‌های گشاد برای اینکه به شکم و مری فشار کمتری وارد شود

بعضی از درمان های مکمل و جایگزین (مانند زنجبیل و بابونه) برای درمان خانگی رفلاکس معده پیشنهاد شده‌اند. اما اثربخشی هیچ‌کدام از آن‌ها برای درمان GERD یا رفع آسیب‌دیدگی‌های مری ثابت نشده است. اگر می‌خواهید از این راهکارها استفاده کنید، حتما نظر پزشک را جویا شوید.

در یک مطالعه، طب سوزنی از داروهای مهارکننده‌ی پمپ پروتون برای درمان GERD مؤثرتر بود. اما برای تأیید این موضوع به مطالعات بیشتری نیاز است.

• ۶ ماده غذایی ممنوعه برای رفلاکس معده
• ۱۱ راهکار ساده و مؤثر برای درمان سوء هاضمه در خانه

ترازو دیجیتال کمری فیت مدل B wave

۵۵۰,۰۰۰

۴۵۰,۰۰۰

تومان

ترازو دیجیتال بادی کر مدل MBSMBL01+

۶۱۲,۰۰۰

۴۴۸,۰۰۰

تومان

انواع ترازو

مشاهده همه

۲. داروها

داروهای مورد استفاده برای درمان GERD تولید اسید را سرکوب می‌کنند. از میان گزینه‌های موجود، مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs)، مثل دکس‌لانسوپرازول، لانسوپرازول و امپرازول، بهترین دارو برای رفلاکس معده هستند. آن‌ها می‌توانند به بهبود بافت پوششی مری کمک کنند. اگرچه این داروها غالبا به‌خوبی تحمل می‌شوند، اما ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند، مثل: اسهال، سردرد، حالت تهوع یا در موارد نادر کمبود ویتامین B12 و کمبود منیزیم. داروهای PPI در ۲ نوع بدون نسخه و نیازمند نسخه‌ی پزشک در داروخانه‌ها در دسترس هستند.

سایر داروها عبارتند از:

• آنتی‌اسیدها؛ این داروها اسید معده را خنثی می‌کنند، چون قلیایی (باز) هستند. استفاده‌ی طولانی‌مدت از آنتی‌اسیدها می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد، از جمله: اسهال، تغییر متابولیسم کلسیم، تجمع منیزیم در بدن و مشکلات کلیوی. شما می‌توانید آنتی‌اسیدها را بدون نسخه‌ی پزشک برای کاهش علائم خفیف بخرید. اما اگر بیش از ۲ هفته به آنتی‌اسید نیاز دارید، با پزشک صحبت کنید.
• مسدودکننده‌های H2؛ داروهایی مثل فاموتیدین و نیزاتیدین میزان اسید معده را کاهش می‌دهند، اما باعث بهبود بافت پوششی مری نمی‌شوند. عوارض جانبی این داروها عموما خفیف بوده و به‌خوبی قابل تحمل است. نوع ضعیف این داروها را می‌توانید بدون نیاز به نسخه‌ی پزشک تهیه کنید.
• پروکینتیک‌ها؛ گاهی اوقات، متوکلوپرامید و دومپریدون رفلاکس معده را برطرف می‌کنند. این داروها به تخلیه‌ی سریع معده کمک می‌کنند تا اسید زیادی باقی نماند. اسهال، حالت تهوع و اضطراب از رایج‌ترین عوارض پروکینتیک‌ها هستند. از این داروها باید برای مدت محدود استفاده کنید.

۳. جراحی

معمولا GERD با دارو قابل کنترل است. اما اگر داروها مؤثر نباشند یا بخواهید از مصرف طولانی‌مدت آن‌ها اجتناب کنید، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. با این حال، قبل از جراحی باید سایر درمان‎‌ها را امتحان کرده باشید.

جراحی رفلاکس معده انواع مختلفی دارد که فوندوپلیکاسیون یکی از آن‌ها است. در این روش، پزشک بخش فوقانی معده را در اطراف اسفنکتر تحتانی مری می‌پیچد تا عضله را سفت کرده و از رفلاکس جلوگیری کند.

از آنجا که چاقی عامل خطر GERD است، پزشک ممکن است جراحی کاهش وزن را به‌عنوان یک گزینه‌ی درمانی به شما پیشنهاد کند. با پزشک صحبت کنید تا ببینید آیا کاندیدای مناسبی برای این نوع جراحی هستید یا خیر.

• سوزش سر دل در بارداری؛ علائم، دلایل، درمان‌های خانگی و داروها

کلام پایانی

اگرچه رفلاکس معده می‌تواند فعالیت‌های روزمره‌ی شما را محدود کند، اما غالبا خطرناک نیست. اگر به‌طور مکرر علائم رفلاکس را تجربه می‌کنید یا رفلاکس به درمان‌های خانگی پاسخ نمی‌دهد، به پزشک مراجعه کنید. خوشبختانه، رفلاکس معده به مری یک بیماری قابل درمان است که در بیشتر موارد با دارودرمانی و اصلاح سبک زندگی بهبود می‌یابد. با این حال، تأخیر در شروع درمان ممکن است عوارض شدید ایجاد کند و حتی شما را به سمت جراحی سوق دهد.

منابع: mayoclinic, webmd, medicalnewstoday