رتبه‌بندی سری بازی‌های Deus Ex از بدترین تا بهترین

این روزها زمان خوبی برای هوادار دئوس اکس بودن نیست. این سری سایبرپانکی با آن رنگ سوبیایی‌اش، به خواب زمستانی رفته و از ۶ سال پیش که نسخه‌ی آخر یعنی Mankind Divided منتشر شده از آن خبری نداشته‌ایم، و اسکوئر انیکس هم گویا فعلا عزمش را جزم کرده تا Marvel’s Avengers را به بدترین شکل هدایت کند. پس ممکن است طول بکشد تا دوباره آدام جنسن عینک سایبری و کت بارانی‌اش را بپوشد و شروع به هک‌کردن دوربین‌ها و سلاخی دشمنان بکند، ولو اینکه مالکیت آن امروز به کمپانی Embracer رسیده است.

از آنجایی که هفت بازی در سری دئوس اکس برای انتخاب داریم (بسته به اینکه تعریفتان از «بازی» درخور این سری چه باشد)، چندان آسان نیست که فورا سراغ این سری برویم یا بدانیم باید این سری علمی‌تخیلی را از کجا شروع کنیم.

پس چه بهتر که تمام این سری را در فهرستی صریح رتبه‌بندی کنیم؟ بسیار جالب است که مجموعه‌ای نسبتا طراز اول (AAA) ولی نسخه‌های ضعیفش واقعا کم تعدادند و نسخه‌های باکیفیتش هم بین گیمرها نماد غول‌هایی شده‌اند که هر کسی طبعا وظیفه دارد تجربه‌شان کند.

Deus Ex: Breach

سازنده: آیداس مونترال
ناشر: اسکوئر انیکس
پلتفرم‌(ها): پی‌سی

واکنش‌ها نسبت به Deus Ex: Breach با خشم و طغیان و حتی گیجی همراه بوده است. از آنجایی که حالت بریچ، برای خیلی‌ها، یکی از بخش‌های کمتر جذاب Mankind Divided بود، عجیب بود که اسکوئر انیکس / آیداس مونترال تصمیم گرفتند تا یک نسخه از بازی را معطوف به این حالت نه‌چندان خوش‌نام کنند.

بریچ در جهان مجازی Neural SubNet قرار دارد و در آن هکری با سایر هکرها ارتباط برقرار می‌کند که شکافی در پایگاه داده Palisade Bank ایجاد شده است. حالا هکرها باید از این موقعیت سواستفاده کرده و تا وقتی فرصت هست داده‌ها را استخراج کنند. بنیاد بازی همینقدر عجیب و گیج‌کننده است و هیچ‌وقت جور درنمی‌آید، خصوصا وقتی که برای دریافت فشنگ باید پول واقعی خرج کنید [خریدهای درون‌برنامه‌ای].

بریچ در ژانویه‌ی ۲۴ سال ۲۰۱۷ به‌عنوان یک بازی مستقل عرضه شد. با توجه به جداول استیم، این بازی معمولا سه تا چهار بازیکن آنلاین بیشتر ندارد و در بهترین حالت هم بیش از ۸۴ نفر در آن حضور نداشته‌اند. به نظر که شبیه اعداد و ارقام فورتنایت نیست.

Deus Ex: The Fall

سازنده: N-Fusion Interactive
ناشر: اسکوئر انیکس
پلتفرم(ها): پی‌سی، آی‌اواس، اندروید

سری دئوس اکس هیچوقت تسلیم این کنسول و آن پی‌سی نبود. نسخه‌ی فال هم همینقدر منعطف بود تا جهان سایبرپانکی سری را به صفحات کوچک گوشی‌ها بیاورد و دوباره المان‌های مخفی‌کاری، شوتر اول شخص و نقش‌آفرینی در یک بازی تک‌نفره‌ی نسبتا خوب گرد هم بیایند.

فال اساسا همان ویژگی‌هایی را داشت که خوره‌های این سری انتظارش را داشتند. دوباره همان گروه‌های ایلومیناتی را می‌بینیم که پشت پرده شرارت می‌کنند و آینده‌ای سایبرپانکی داریم که در آن اعضای ارگانیک بدن با اعضای مصنوعی جایگزین می‌شود و شکاف بین انسان‌ها در جامعه‌ای که رو به زوال است بیشتر. البته که همه‌چیز خوب به نظر می‌رسد، اما هیچ‌چیز نوآورانه و خاصی هم ندارد.

بااین‌حال واکنش‌ها به فال پرحرارت نبود (گرچه نسخه‌ی آی‌او‌اس خیلی بیشتر از نسخه‌ی پی‌سی تحسین شد). این بازی همان چیزهایی را دارد که دئوس اکس‌ها باید داشته باشند، پس ازاین‌نظر توسط منتقدان تحسین شد. ولی باگ‌ها، کنترل نه‌چندان خوش‌دست و داستان کمتر از متوسط به‌عنوان نقاط ضعف بازی شمرده شد و اینکه در این زمینه‌ها نتوانسته استانداردهای دئوس اکسی را رعایت کند.

Deus Ex Go

سازنده: اسکوئر انیکس مونترال
ناشر: اسکوئر انیکس
پلتفرم‌(ها): پی‌سی، آی‌اواس، اندروید

همانطور که دئوس اکس‌ها لزوما مخصوص کنسول یا انحصاری پی‌سی نیستند، پس لزوما همه‌ی نسخه‌های این سری هم لازم نیست ترکیبی از مخفی‌کاری، شوتر اول شخص، نقش‌آفرینی و دارای شاخه‌ی مهارت‌ها باشند. دئوس اکس گو، نسخه‌ای جداافتاده از سری اصلی، آدام جنسن را این بار به جهان بازی‌های نوبتی پازلی می‌آورد تا دوباره بدرخشد و فریاد بکشد. این نسخه غافلگیرانه موفق ظاهر شد.

مثل سایر پازل‌های نوبتی اسکوئر انیکس، از جمله هیتمن گو و لارا کرافت گو، بازیکن در اینجا موظف است تا با لمس گوشی خود، آدام جنسن جان‌سخت و همیشه عینک‌به‌چشم را، در محیطی که شبیه بازی‌های رومیزی است به حرکت دربیاورد بی‌آنکه به موانع و دشمنان برخورد کند و البته از دستورالعمل‌های مفید محیط هم بهره ببرد. مثل سایر دئوس اکس‌ها، آدام در اینجا می‌تواند اشیا، ترمینال و دیگر چیزهای درون محیط را هک کند تا از مراحل مختلف عبور کند.

گرچه این تغییر سبک ممکن است ناخوشایند به نظر برسد، ولی در عمل این بازی خیلی خوب با این سبک جفت‌وجور و در زمان عرضه هم توسط منتقدان تحسین شد. هیچ‌وقت قرار نیست جزو بهترین نسخه‌ی دئوس اکس قرار گیرد، اما به نوبه‌ی خود کارش را درست انجام داده است.

Deus Ex: Invisible War

سازنده: آیون استورم
ناشر: آیداس اینتراکتیو
پلتفرم(ها): پی‌سی، ایکس‌باکس

در کنار نسخه‌ی آمریکای شمالی مگامن، این بازی یکی از بدترین کاور آرت‌های ممکن را دارد. بااین‌حال، Invisible War واقعا بازی خوبی در عرف (Canon) سری به حساب می‌آید.

از نظر ترتیب زمانی، این نسخه از همه جلوتر است و بازیکن را به سال ۲۰۷۲ می‌برد، جایی که سازمان‌ها و توطئه‌های مخفی صحنه را از پشت پرده مدیریت می‌کنند و تمام آزادی‌های فردی به انقیاد اراده‌ی دولت درآمده است. گرچه روی کاغذ مسخره به نظر می‌رسد، اما ادامه‌ی نسخه‌ی اول دئوس اکس برای روایت رضایت‌بخش و صداپیشگی‌های حرفه‌ای خود تحسین شد (آن هم در سال‌هایی که بازی‌های هم‌دوره‌اش صداپیشگی‌هایشان در حد رزیدنت اویل فاجعه بود).

آن زمان هم این نسخه خیلی از ویژگی‌های دئوس اکس قبلی را، که باعث شیفتگی بازیکنان شده بود، به ارث برده بود؛ مانند دادن انتخاب و آزادی عمل بالا و توانایی ارتقا دادن اعضای بدن با کمک وسایل بیوتکنولوژیستی. بااین‌حال، مشکلاتی مثل هوش‌مصنوعی بد و رفتار درهم و برهم دشمنان و افت فریم و مشکلات تکنیکی در نسخه‌ی ایکس‌باکس باعث شد تا Invisible War همیشه سایه‌ی سنگین دئوس اکس قبلی را روی سر خود حس کند. Invisible War نسخه‌ای نه عالی ولی نهایتا خیلی خوب است.

Deus Ex: Mankind Divided

سازنده: اسکوئر انیکس مونترال
ناشر: اسکوئر انیکس
پلتفرم(ها): پی‌سی، پلی‌استیشن ۴، ایکس‌باکس وان

آخرین نسخه‌ای که تاکنون از دئوس اکس عرضه شده، درست مثل نامش یعنی منکایند دیوایدد (Mankind Divided)، بین طرفداران بیشترین دودستگی را ایجاد کرد. هیومن رولوشن، نسخه‌‌ی قبلی، بذری کاشت که تازه در روایت منکایند دیوایدد شکوفا می‌شود و می‌بینیم چگونه تکنولوژی‌های بیومکانیکی، اختلاف بین طرفداران تراانسان‌گرایان و مخالفان آن را به بالاترین تنش می‌رساند.

این اختلاف، پس‌زمینه‌ای جالب برای اکشن بازی می‌سازد که در آن همیشه نقشه و توطئه‌ای پشت پرده جریان داردو نمی‌توان از هیچ‌چیز آسوده خاطر بود. علاوه‌براین، بازی جلوه‌ای آینده‌نگرانه از پراگ نشان می‌دهد که شاید هنوز هم در نوع خودش بهترین باشد. آبادی‌های منسوخ که در کنار پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌ها قرار گرفته‌اند حس تضاد زیبایی دارد و کاملا متفاوت است از سایر بازی‌هایی که معمولا تنها بلدند نیویورک، لندن یا دیگر شهرهای آمریکا را کپی کنند.

منکایند دیوایدد البته مشکلات خودش را داشت و حتی قبل از اینکه بازیکنان دفعه‌ی اول بازی را اجرا کنند هم ناامیدکننده ظاهر شد، چون پاداش‌هایی که برای پیش‌خرید بازی در نظر گرفته بودند ساختار فاجعه‌ای داشت. همچنین پایان ناقص بازی این شایعه را به‌وجود آورد که آیداس مونترال پایان واقعی بازی را حذف کرده تا در نسخه‌های بعدی از آن برای رفع چاله‌های داستانی بازی استفاده کند. حرکتی نبود که طرفداران بپسندند.

بااین‌حال منکایند دیوایدد کیفیت بالایی به رخ کشید. این تجربه‌ی فوق‌العاده اما نتوانست به معنای واقعی بدرخشد چون طمع کمپانی نگذاشت تا به‌عنوان پکیجی کامل و با پایان واقعی‌اش عرضه شود. در زمان عرضه هم با آن سرد برخورد شد و فروش چندان بلایی نداشت. ازاین‌نظر، منکایند دیوایدد شاید بتواند در فهرست بازی‌هایی قرار بگیرد که قدر و ارزش واقعی‌شان شناخته نشد.

Deus Ex

سازنده: آیون استورم
ناشر: آیداس اینتراکتیو
پلتفرم(ها): پی‌سی، پی‌اس ۲

بازی Deus Ex

نسخه‌ی اول دئوس اکس هنوز هم به‌عنوان شاهکاری شناخته می‌شود که با گیم‌پلی شدیدا شسته‌رفته و خلاقانه‌اش پی‌سی گیمینگ را وارد قرن بیست و یکم کرد. بااین‌حال، واقعیت گریزناپذیری داریم: از آنجایی که این صنعت با شتاب زیادی پیشرفت می‌کند، حتی شوتر اول شخص تاریخ‌سازش هم امروز کمی دمده به نظر می‌رسد. البته دئوس اکس هنوز هم شگفتی‌آفرین، عظیم و شدیدا مهم در تاریخ سبک ایمرسیو سیم‌هاست، اما نبش قبر بازی‌ای اینقدر قدیمی به‌هرحال کمی ناامیدکننده به نظر می‌آید.

دئوس اکس، واقع در سال ۲۰۵۲، از نظر خط زمانی (که مدام در طول سری عقب و جلو می‌شده) در وسط کار قرار می‌گیرد و نسبتا فیوچرستیک است. خیلی از موضوعات بزرگ این سری مثل مداخله‌های دولت‌های بزرگ با دستگاه طویل و عظیم کنترل و بازرسی، و جایگزینی اعضای بدن با تکنولوژی، در این نسخه به‌عنوان نرم پذیرفته شده‌اند. با اینکه در این نسخه شاهد آدام جنسن و آن تیپ خفن و سیگار کشیدن در اتاق‌های نارنجی‌ نیستیم، اما اولین نسخه‌ی دئوس اکس ثابت کرد بازی‌ها، در کنار فیلم‌ها، سریال‌ها و ادبیات، می‌توانند به موضوعات حساس و بزرگ بپردازند. علاوه‌براین، دئوس اکس ۱ از نقش اصلی جی‌سی دنتون سود می‌برد، چون او خیلی قبل‌تر از آدام جنسن توانست عینک آفتابی در شب زدن را مد کند. البته از نظر فنی، بعد از او [چون وقایع داستان دئوس اکس ۱ بعد از هیومن رولوشن است]. پیش‌درآمدها همیشه آدم را گیج می‌کنند.

کوتاه بگوییم، دئوس اکس مسیری را بنا گذاشت تا بازی‌ها بالغ‌تر، سه‌بعدی‌تر و نهایتا رضایت‌بخش‌تر از گذشته شوند و هنوز هم برای مخاطبین مدرن در طراحی یک شاهکار به حساب می‌آید. دئوس اکس نه‌‌تنها مسیر را برای نسخه‌های عالی بعدی از خودش هموار کرد بلکه منبع الهام کلی شوتر دیگر شد. ازاین‌نظر، صنعت به این بازی برجسته‌ی سال ۲۰۰۰ به‌شدت مدیون است.

Deus Ex: Human Revolution

سازنده: آیداس مونترال
ناشر: اسکوئر انیکس
پلتفرم(ها): پی‌سی، پی‌اس ۳، ایکس‌باکس ۳۶۰، وی‌ یو

هیومن رولوشن لیاقتش را دارد تا در صدر همه‌ی دئوس اکس‌ها قرار بگیرد.

منتشر شده در سال ۲۰۱۱ و واقع در سال ۲۰۲۷، هیومن رولوشن هنوز هم از نظر بصری و مکانیکی با استانداردهای مدرن همخوانی دارد. هم پیدایش خیلی از مضامین کلیدی این سری را اولین بار نشان می‌دهد و هم نمادین‌ترین شخصیت سری را معرفی می‌کند: آدام «من اصلا همچین درخواستی نداشتم» جنسن [I never asked for this: جمله‌ی مشهور آدام جنسن که به میم اینترنتی تبدیل شد]. در خط زمانی سری، هیومن رولوشن قبل از همه‌ی نسخه‌ها قرار می‌گیرد، بنابراین ریشه‌ی خیلی از موضوعات سری در این نسخه نشان داده می‌شود و درعین‌حال امضای خودش را پای آن‌ها می‌زند تا معرفی‌نامه‌ای برای نسل جدید کنسول گیمرها باشد [این اولین نسخه‌ای بود که برای همه‌ی کنسول‌ها همزمان منتشر شد].

هیومن رولوشن پیروزمندانه روبنا و زیربنا را با هم می‌آمیزد و به یکی از اولین بازی‌های سری تبدیل می‌شود که ماهرانه سبک بصری سایبرپانک را به بهترین شکل ممکن نشان می‌دهد. محیط‌های تاریک و سیاه، در کنار محیط‌هایی که همه طلایی‌رنگ‌ و نارنجی هستند به بازی ظاهر کاملا خاصی داده است و توانسته بازیکنان را در جهانی غرق کند که همانقدر زیبا و درعین‌حال بی‌رحم و تاریک است. نسخه‌ی دایرکتورز کات آن در سال ۲۰۱۳ برخی از گیرهای آزاردهنده‌ی قبلی را هم رفع کرد تا هیومن رولوشن به سطح بالاتری برود؛ برای مثال، هوش مصنوعی بهبود یافت و نورپردازی بهتر شد.

مکانیسم‌هایی که اساسا نقش‌آفرینی بودند با مخفی‌کاری و شوتر اول شخص ترکیب شدند. گرچه سومین دئوس اکس با این همه ترکیب چیزهای مختلف ممکن بود ناپخته و خام به نظر بیاید، اما نهایتا به یکی از بزرگ‌ترین بازی‌های کنسول‌های نسل هفتم و افتخار بهترین دئوس اکس تمام دوران‌ها نصیبش شد.

منبع: Cultured Vultures