فن PWM در برابر فن DC؛ کدام مدل برای خنک کردن کیس کامپیوتر بهتر است؟
اگر در حال اسمبل کردن کیس کامپیوتر دسکتاپ هستید، احتمالا فنها در اولویت شما قرار ندارند و به موضوعات بسیار مهم‌تری توجه نشان می‌دهید. اما در هر صورت خنک ماندن کیس برای عملکرد بهتر قطعات سخت‌افزاری نقش حیاتی دارد و برای کیس خود باید از بین فنهای DC یا PWM دست به انتخاب بزنید. در این میان سوال اصلی این است که فن DC بهتر است یا PWM؟ در ادامه به این سوال پاسخ می‌دهیم.
فن DC چیست؟
همانطور که از نام آن پیداست، این مدل فن مبتنی بر جریان مستقیم برق دریافتی از پاور یا مادربرد است. فنهای DC دارای کانکتور ۳ پین هستند؛ یک پین به منبع برق وصل میشود، پین دوم برای اتصال به زمین است و در نهایت پین سوم برای دریافت سیگنال مورد استفاده قرار میگیرد.
تکلیف دو پین اول که روشن است ولی پین سوم اطلاعات مربوط به سرعت چرخش پرههای فن را دریافت می‌کند. به همین خاطر در برخی منابع از پین سوم به عنوان پین سرعت‌سنج یاد میشود. کامپیوتر از طریق همین پین می‌تواند بر سرعت حرکت پره‌ها نظارت کند و در صورتی که فن موردنظر از کار بیفتد، پیام هشدار نمایش داده میشود.
فن DC می‌تواند با سرعت ثابت کار کند یا اینکه بر اساس خواسته‌ی مادربرد سرعت خود را تغییر دهد. برای سرعت پایین‌تر، مادربرد باید ولتاژ کمتری را راهی فن DC کند. ۱۲ ولت رایج‌ترین ولتاژ استفاده شده برای فن DC به حساب می‌آید اما این نوع فنها با ولتاژ بین ۵ تا ۴۸ ولت هم راهی بازار می‌شوند.
به طور کلی فنهای DC فنهای سنتی به حساب می‌آیند. اگر به کیس‌های اسمبل شده طی ۱۰ یا حتی ۲۰ سال گذشته نگاهی بیندازید، به احتمال زیاد برای این کیس‌ها فنهای DC مورد استفاده قرار گرفته است.
فن PWM چیست؟
فن PWM اساسا یک فن DC است با این تفاوت که از یک پین اضافی بهره می‌برد؛ همین پین اضافی هم به طور کامل عملکرد فن را تغییر می‌دهد. این پین سیگنال جداگانه‌ای را از کامپیوتر دریافت می‌کند که سیگنال موردنظر می‌تواند فن را به سرعت خاموش و روشن کند.
فنهای DC از جریان برق متغیری برای کنترل سرعت استفاده میکنند. از طرف دیگر فنهای PWM فقط از یک ولتاژ ثابت، معمولا ۱۲ ولت، بهره می‌برند. برای کنترل سرعت، سیگنال PWM فن موردنظر را در هر ثانیه هزاران بار خاموش و روشن می‌کند. اگرچه در نگاه اول چنین کاری اصلا کارآمد به نظر نمی‌رسد، اما روی هم رفته فنهای PWM کنترل بسیار دقیق‌تری روی سرعت چرخش فن ارائه می‌دهند.
فن DC در برابر فن PWM
همانطور که گفتیم یکی از مهمترین تفاوتهای این دو مدل فنها، مربوط به تعداد پینهای استفاده شده در آنها است. فنهای DC از کانکتور مبتنی بر ۳ پین استفاده میکنند ولی فنهای PWM مبتنی بر کانکتورهای ۴ پین هستند. با وجود اینکه هر دو مدل فن می‌توانند سرعت چرخش پره‌ها را تغییر دهند، ولی فنهای PWM در این زمینه کنترل دقیق‌تری در اختیار کاربر قرار می‌دهند.
در مورد فنهای DC باید بگوییم که دارای حداقل سرعت هستند و بنابراین اگر ولتاژ بسیار کمی به آنها برسد، حرکت پرههای فن موردنظر متوقف میشود. اما ولتاژ ارائه شده برای فن PWM همواره ثابت است و سیگنالها موتور فن را کنترل میکنند؛ بنابراین لازم نیست نگران توقف حرکت فن باشید.
از سوی دیگر، همین مکانیسم ممکن است منجر به حرکت کند‌تر فنهای PWM نسبت به رقیب خود شود. البته این یک نقطه ضعف نیست زیرا زمانی که کامپیوتر به خنک‌سازی زیادی نیاز ندارد، فنها با کاهش سرعت حرکت خود، سروصدا را هم پایین می‌آورند. بنابراین به طور کلی فنهای PWM ساکت‌تر از فنهای DC هستند. به دلیل هم متغیر بودن سرعت حرکت فنهای PWM، معمولا دوام بیشتری نسبت به رقیب خود دارند. البته این موضوع طبیعتا به شرکت سازنده و نحوه‌ی استفاده هم بستگی دارد اما به طور کلی این نوع فنها عمر بیشتری ارائه میکنند.
در ضمن باید بگوییم که فنهای DC به دلیل بهره‌گیری از ولتاژ متغیر یک مشکل دیگر هم ایجاد میکنند: نویز. فنهای DC در صورتی که ولتاژ کمتر از ۱۲ ولت دریافت کنند، نویز الکتریکی به وجود می‌آورند. این موضوع به‌خصوص برای افرادی که به دنبال ضبط صدا هستند، اهمیت زیادی دارد و نویز الکتریکی حین ضبط صدا می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
کدام فن بهتر است؟
با وجود اینکه فنهای PWM از جهات مختلف مزایای قابل توجهی دارند، اما همچنان در بسیاری از کیس‌ها از فنهای DC استفاده میشود. حتی کیس‌هایی هم که همراه با فن فروخته می‌شوند، عمدتا دارای فنهای DC هستند. این موضوع تا حد زیادی به بحث هزینه‌ها برمی‌گردد زیرا فنهای DC قیمت پایین‌تری دارند.
با این حال، فنهای DC صرفا ارزان‌تر نیستند بلکه برای بسیاری از کاربران گزینه‌ی منطقی‌تری محسوب می‌شوند. اگر معمولا کارهای مشخص و ثابتی با کامپیوتر انجام می‌دهید، فنهای DC که با سرعت ثابتی فعالیت دارند، می‌تواند خنک‌کنندگی مناسبی را در کنار عمر نسبتا طولانی برای شما به ارمغان بیاورند.
اما اگر کنترل بیشتر روی قطعات مختلف برای شما اهمیت بسیار زیادی دارد، پس فنهای PWM انتخاب بهتری برای شما هستند. با وجود اینکه این نوع فنها معمولا تا حدی قیمت بالاتری دارند، اما در عوض عمر بیشتری نسبت به فنهای DC ارائه میکنند. در ضمن اگر بی‌سروصدا بودن کیس یکی از ویژگی‌های مهم برای شما محسوب میشود، پس در این صورت حتما باید از بین فنهای PWM دست به انتخاب بزنید. در نهایت باید خاطرنشان کنیم قبل از خرید فنهای PWM، باید ببینید آیا مادربرد شما از این نوع فنها پشتیبانی می‌کند یا نه.
منبع: HowToGeek
