روان‌پزشک کیست و چه تفاوتی با روانشناس دارد؟

روان‌پزشک می‌تواند طیف گسترده‌ای از مشکلات و اختلالات حوزه‌ی سلامت روان را تشخیص داده و درمان کند. روان‌پزشکان برای درمان علائم اختلالات و بیماری‌های روانی در درجه‌ی اول از دارو استفاده می‌کنند، اما گاهی ممکن است از روش‌های روان‌درمانی هم استفاده کنند. برخی از روان‌پزشکان در زمینه‌ی خاصی از روان‌پزشکی مانند اعتیاد یا مشکلات روانی کودکان تخصص دارند.

در این مقاله از دیجی‌کالا مگ، ما به بررسی تفاوت بین روان‌پزشک، روان‌شناس و روان‌درمانگر می‌پردازیم و نقش هر کدام از این افراد را توضیح می‌دهیم.

روان‌پزشک چه کسی است؟

روان‌پزشک در واقع یک پزشک است که در زمینه‌ی بهداشت روان تخصص دارد. روان‌پزشک با توجه به تخصصش هم شرایط جسمانی بیمار را در نظر می‌گیرد و هم شرایط روانی او را و علاوه بر این دو، پیوند و ارتباط بین آن‌ها را هم در نظر می‌گیرد. روان‌پزشکان قبل از کسب تخصص و آموزش در حوزه‌ی روان‌پزشکی باید دوره‌ی دانشکده‌ی پزشکی را پشت سر بگذارند.

یک روان‌پزشک قادر به تشخیص و درمان انواع بیماری‌های روانی پیچیده است، بیماری‌هایی مانند آنچه در زیر آمده است؛

• اسکیزوفرنی
• افسردگی
• اختلال شخصیت مرزی
• اختلال دو قطبی

فرق روانشناس و روانپزشک و روان‌درمانگر چیست؟

روان‌پزشک‌ها، روان‌شناس‌ها و روان‌درمانگرها همه متخصص مراقبت‌های مربوط به حوزه سلامت روان هستند و به درمان اختلالات و بیماری‌های روانی کمک می‌کنند.

در واقع تفاوت اصلی بین یک روان‌پزشک و یک روان‌شناس در آموزش‌های پزشکی مربوط به روان‌پزشک‌ها است. روان‌پزشک در واقع یک پزشک است که آموزش‌های بیشتری در زمینه روان‌پزشکی و روان‌شناسی دیده است.

در اکثر ایالات‌های آمریکا، فقط روان‌پزشک‌ها می‌تواند برای مشکلات و اختلالات روانی دارو تجویز کند. هر چند در بعضی از ایالت‌ها، روان‌شناس‌ها هم می‌توانند پس از طی کردن دوره‌های آموزشی مربوطه، برخی از داروهای خاص را برای مراجعینشان تجویز کنند.

روان‌شناسان با استفاده از روش‌های مختلف روان‌درمانی می‌توانند به بهبود شرایط روحی و روانی بیماران کمک کنند. به‌عنوان مثال، یک تکنیک درمانی به نام درمان شناختی رفتاری به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتارهای خود را تغییر دهند و به این وسیله احساس خود را مدیریت کنند.

یکی دیگر از شیوه‌های گفتاردرمانی، درمان روان پویشی است. در این روش درمانی درمانگر با بیمار درباره چگونگی تأثیر تجارب گذشته‌اش بر احساساتش در زمان حال به بحث می‌پردازد. این امر منجر به ایجاد بینش و شناخت بیشتری درباره‌ی علائم یا احساسات فعلی افراد می‌شود و از این طریق با آگاهی بیشتری با مشکلات روحی خود روبه‌رو می‌شوند.

روان‌شناس بالینی هم در واقع یک روان‌درمانگر است که مدرک خود را در رشته‌ی روان‌شناسی بالینی دریافت کرده است. هر چند درباره‌ی برخی از آن‌ها از عنوان «دکتر» استفاده می‌شود، ولی این به این معنی نیست که آن‌ها تحصیلات و صلاحیت پزشکی دارند. در واقع روان‌شناسان بالینی تنها می‌توانند ارزیابی‌های تشخیصی و همچنین روان‌درمانی را انجام دهند.

روان‌شناس‌ها معمولا در شرایطی همانند زیر به پذیرش مراجعین و درمان آن‌ها می‌پردازند؛

• مسائل رفتاری
• ارزیابی مشکلات یادگیری
• افسردگی
• اضطراب

روان‌پزشکان و روان‌شناسان معمولا در کنار یکدیگر برای درمان مشکلات روحی و روانی کار می‌کنند. هر دوی این متخصصان بهداشت روان معمولا در قالب یک تیم سلامت روان در بیمارستان یا کلینیک‌های بهداشت روان کار کنند.

همچنین تشخیص اولیه‌ی اختلالات و مشکلات روانی معمولا با روان‌پزشک است و بعد از این مرحله معمولا روان‌پزشک فرد را برای ادامه درمان به یک روان‌شناس یا درمانگر ارجاع می‌دهد.

دسته‌ی دیگری از روان‌درمانگران که غالبا «درمانگر» نامیده می‌شوند هم معمولا از روش‌های روان‌درمانی برای درمان مشکلات روحی و روانی استفاده می‌کنند.

این درمانگران عموما شامل مددکاران اجتماعی، مشاوران ازدواج یا خانواده و مشاوران حرفه‌ای می‌شوند. این گروه از درمانگران عموما تحصیلاتی در سطح کارشناسی ارشد دارند و برای فعالیت خود نیاز به دریافت مجوز مشاوره یا درمانگری دارند.

یک روان‌درمانگر ممکن است از روش‌های مختلفی برای معالجه‌ی افراد استفاده کند یا ممکن است فقط در یک زمینه‌ی خاص تخصص داشته باشند. حوزه‌های مختلف روان‌درمانی عموما شامل موارد زیر است؛

• زوج‌درمانی و خانواده‌درمانی
• درمان با کمک حیوانات که در آن حیواناتی مانند سگ و اسب به فرایند درمان کمک می‌کنند.
• هنر درمانی که معمولا از هنرهای تجسمی، رقص، نمایش یا موسیقی برای کمک به درمان استفاده می‌کند.
• بازی‌درمانی که کودکان را به گفتگو و ابراز درونیاتشان از طریق بازی تشویق می‌کند.

روان‌پزشکان چه مشکلاتی را درمان می‌کنند؟

روان‌پزشکان اختلالات و مشکلات روحی و روانی مختلفی را درمان می‌کنند که می‌تواند شامل موارد زیر باشد؛

• اسکیزوفرنی
• افسردگی
• اختلال دو قطبی
• اختلالات اشتها، مانند بی‌اشتهایی و پرخوری
• توهم
• اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
• بی‌خوابی و مشکلات خواب
• اعتیاد (شامل اعتیاد به قمار، مواد مخدر، الکل، و برخی رفتارها)
• افکار خودکشی‌گرایانه
• خودزنی
• افکار وسواسی
• رفتارهای خشونت‌بار ناگهانی
• افکار مرتبط با صدمه زدن به دیگران
• احساس دایمی پریشانی، آشفتگی یا ناتوانی در کسب آرامش
• افکار منفی
• مشکل در تمرکز
• بیش فعالی
• مشکلات مربوط به تصور فرد از بدنش
• افکار هذیانی
• استرس، نگرانی یا اضطراب شدید
• مشکلات حافظه
• اختلالات تکاملی عصبی، مانند اختلال طیف اوتیسم یا اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD)

انواع روان‌پزشک‌ها

هر روان‌پزشک ممکن است دارای تخصص خاصی باشد. مجموعه‌های روان‌پزشکی عبارت‌اند از؛

• روان‌پزشکی کودک و نوجوان
• روان‌پزشکی بزرگ‌سالان و جوانان
• روان‌پزشکی قبل از تولد که بر روی موضوعاتی که در دوران بارداری و پیش از تولد بروز پیدا می‌کنند، تمرکز دارد.
• روان‌پزشکی سالمندان که فقط روی بزرگ‌سالان مسن تمرکز دارد.
• روان‌پزشکی اعتیاد
• روان‌پزشکی قانونی که سلامت روان را از منظر سیستم حقوقی بررسی می‌کند و با افراد محاکمه شده و کسانی که سابقه کیفری دارند سر و کار دارد.

تحصیلات لازم برای روان‌پزشکان

برای تبدیل شدن به یک روان‌پزشک در ایران فرد ابتدا باید ۷ سال در دانشکده‌ پزشکی آموزش ببینید. مراحل تحصیل در دانشکده پزشکی شامل ۴ دوره علوم پایه، فیزیوپاتولوژی، کارآموزی بالینی و کارورزی بالینی است. پس از موفقیت در امتحانات مربوط به این دوره‌ها، فرد مجوز پزشکی را دریافت می‌کند.

پس از آموزش پزشکی، فرد باید ۴ سال به‌عنوان رزیدنت روان‌پزشکی آموزش ببیند.

برای دو سال اول، روان‌پزشکان کارآموز معمولا در یک بیمارستان تخصصی روان‌پزشکی کار می‌کنند و در کنار اساتید خود به درمان انواع بیماری‌های روانی می‌پردازند. این مرحله آموزشی شامل موارد بستری، سرپایی و اورژانسی است مشکلات و اختلالات روانی را تشخیص داده و درمان کند. آن‌ها همچنین با طیف گسترده‌تری از روش‌های درمانی، از جمله روان‌درمانی و دارودرمانی آشنا می‌شوند و در سال آخر هم یک روتیشن سه ماهه نرولوژی و یک ماه هم طرح در شهرستان‌های اطراف برای دانشجویان این رشته در نظر گرفته می‌شود.

برخی از روان‌پزشکان ممکن است برای دریافت فوق تخصص در یک زمینه‌ی خاص روان‌پزشکی، مراحل آموزشی بیشتر را طی کنند.

• اختلال دو قطبی چیست؛ علل بروز، علائم و روش‌های درمان

جمع‌بندی

روان‌پزشک در واقع یک پزشک است که قادر به تشخیص و درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها و اختلالات روانی است. این‌ها می‌تواند شامل افسردگی، اختلالات اشتها، بی‌خوابی و یا اختلال دو قطبی باشد. روان‌پزشکان همچنین علائم روحی روانی خاصی مانند اضطراب یا افکار خودکشی‌گرایانه را هم درمان می‌کنند.

روان‌پزشکان غالبا برای رفع علائم اختلالات و مشکلات روانی از روش دارودرمانی استفاده می‌کنند. آن‌ها همچنین ممکن است گاهی بیمار را به روان‌درمانگران ارجاع دهند تا یک برنامه‌ی درمانی کامل ایجاد کنند. روان‌شناسان و روان‌درمانگران پزشک نیستند. آن‌ها ارزیابی‌های تشخیصی را درباره‌ی بیماران انجام داده و با استفاده از روش‌های روان‌درمانی به درمان مراجعین می‌پردازند.

روان‌درمانگران برای معالجه‌ی بیماران از طیف وسیعی از روش‌های درمانی از جمله گفتاردرمانی، هنر درمانی و بازی‌درمانی استفاده می‌کنند. برخی از درمان‌ها می‌تواند صورت گروهی داشته باشند و برخی دیگر حالت فردی دارند. نوع درمان لازم هر فرد به شرایط او بستگی دارد. درباره‌ی افرادی که مطمئن نیستند باید به روان‌پزشک مراجعه کنند یا یک روان‌درمانگر، توصیه می‌شود از یک پزشک عمومی یا روان‌شناس در این خصوص راهنمایی بگیرند.

منبع: Medical News Today