۱۳ راه پیشگیری از دیابت نوع ۲ (و نشانه‌های اولیه‌ی آن)
دیابت نوع ۲ باعث می‌شود سطح قند خون فرد بیش از حد، بالا برود. تشخیص علائم و نشانه‌های دیابت نوع ۲ می‌تواند منجر به این شود که فرد مبتلا، زودتر تحت درمان قرار بگیرد. درمان زودتر، خطر عوارض شدید بیماری را کاهش می‌دهد. دیابت نوع ۲ یک بیماری رایج است و میلیون‌ها نفر به آن مبتلا می‌شوند. برای آشنایی بیشتر با نشانه‌ها و راه‌های پیشگیری از دیابت نوع ۲، ادامه مطلب را دنبال کنید. با دیجی‌کالا مگ همراه باشید.
دیابت نوع ۲ چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
بسیاری از افراد در مرحله‌ی پیش‌دیابتی قرار دارند یعنی در معرض خطر ابتلا هستند. سطح قند خون افراد مبتلا به پیش‌دیابت بالاتر از حد طبیعی است؛ اما پزشکان هنوز آن‌ها را مبتلا به دیابت نمی‌دانند. افراد مبتلا به پیش‌دیابت در صورت درمان نشدن، اغلب طی ۵ سال به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شوند.
شروع دیابت نوع ۲ می‌تواند تدریجی باشد و علائم آن در مراحل اولیه، می‌تواند کاملا خفیف باشد. در نتیجه، بسیاری از افراد ممکن است متوجه نشوند که به این بیماری مبتلا هستند.
در این مطلب، علائم و نشانه‌های دیابت نوع ۲ و اهمیت تشخیص زودهنگام را بررسی می‌کنیم. همچنین پیرامون عوامل خطر ایجاد این بیماری بحث می‌کنیم. با دانستن این علائم و عوامل خطر، می‌توانید احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهید.
علائم و نشانه‌های اولیه‌ی دیابت نوع ۲
علائم و نشانه‌های دیابت نوع ۲ می‌تواند مانند آنچه در ادامه آورده شده است باشد.
۱. تکرر ادرار
هنگامی که سطح قند خون بالا است، کلیه‌ها سعی می‌کنند قند اضافی را با فیلتر کردن آن از خون خارج کنند. این فرایند می‌تواند منجر به نیاز مکرر به ادرار کردن به‌خصوص در شب شود.
۲. افزایش تشنگی
ادرار مکرر که برای از بین بردن قند اضافی از خون ضروری است، می‌تواند منجر به از دست دادن آب بدن شود. با گذشت زمان، این شرایط ممکن است باعث کم‌آبی بدن شود و احساس تشنگی بیشتر از حد معمول در فرد ایجاد کند.
۳. احساس گرسنگی همیشگی
افراد مبتلا به دیابت اغلب از غذای مصرفی خود انرژی کافی دریافت نمی‌کنند.
دستگاه گوارش غذا را به قند ساده‌ای به نام گلوکز تجزیه می‌کند که بدن از آن به‌عنوان سوخت استفاده می‌کند. در افراد مبتلا به دیابت، مقدار کافی از این گلوکز از جریان خون به سلول‌های بدن منتقل نمی‌شود.
در نتیجه، افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ غالبا بدون توجه به اینکه به‌تازگی غذا خورده‌اند، احساس گرسنگی می‌کنند.
۴. احساس خستگی شدید
دیابت نوع ۲ می‌تواند بر سطح انرژی فرد تأثیر بگذارد و باعث شود او احساس ضعف یا خستگی شدیدی کند. این خستگی در نتیجه‌ی حرکت ناکافی قند از جریان خون به سلول‌های بدن ایجاد می‌شود و یکی از نشانه‌های دیابت نوع ۲ است.
۵. تاری دید
قند اضافی در خون می‌تواند به رگ‌های خونی کوچک چشم آسیب برساند که باعث تاری دید می‌شود. این تاری دید می‌تواند در یک یا هر دو چشم رخ دهد و ممکن است دچار نوسان باشد یعنی ایجاد شود و دوباره بهبود پیدا کند.
اگر فرد مبتلا به دیابت برای درمان اقدام نکند، آسیب به این عروق خونی می‌تواند شدیدتر شود و در نهایت ممکن است به از دست دادن دائمی بینایی منتهی شود.
۶. بهبود آهسته‌ی بریدگی‌ها و زخم‌ها
سطح بالای قند در خون می‌تواند به اعصاب و رگ‌های خونی بدن آسیب برساند که این شرایط، گردش خون را مختل می‌کند. در نتیجه، حتی بریدگی‌ها و زخم‌های کوچک ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد تا بهبود یابد. بهبود آهسته‌ی زخم هم خطر عفونت را افزایش می‌دهد.
۷. سوزن سوزن شدن، بی‌حسی یا درد در دست یا پا
سطح بالای قند خون می‌تواند بر گردش خون تأثیر منفی بگذارد و به اعصاب بدن آسیب برساند. در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، این شرایط می‌تواند منجر به درد یا احساس سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در دست و پا شود.
این بیماری به‌عنوان نوروپاتی شناخته می‌شود و در صورت درمان نکردن دیابت، فرد مبتلا ممکن است با گذشت زمان بدتر شود و عوارض جدی‌تری را تجربه کند.
۸. تیره شدن قسمت‌هایی از پوست
تیره شدن قسمت‌هایی از پوست که در چین‌های گردن، زیر بغل یا کشاله‌ی ران ایجاد می‌شود هم می‌تواند نشان‌دهنده‌ی خطر بیشتر ابتلا به دیابت باشد. این تکه‌ها ممکن است بسیار نرم و مخملی به نظر برسند.
این بیماری پوستی با نام آکانتوز نیگرانس شناخته می‌شود.
۹. خارش و عفونت مخمری
قند اضافی در خون و ادرار، غذای مخمرها را تأمین می‌کند که می‌توانند منجر به عفونت شوند. عفونت‌های مخمری در مناطق گرم و مرطوب پوست مانند دهان، نواحی تناسلی و زیر بغل ایجاد می‌شوند. مناطق آسیب‌دیده معمولا خارش دارند؛ اما ممکن است فرد سوزش، قرمزی و درد را هم تجربه کند.
اهمیت تشخیص زودهنگام دیابت نوع ۲
تشخیص اولیه‌ی نشانه‌های دیابت نوع ۲ می‌تواند فرصتی را برای فرد مبتلا فراهم کند که زودتر بیماری او تشخیص داده شود و درمان‌های لازم را دریافت کند. دریافت درمان مناسب و در زمان مناسب، ایجاد تغییر در شیوه‌ی زندگی و کنترل سطح قند خون می‌تواند سلامت و کیفیت زندگی فرد را تا حد زیادی بهبود بخشد و خطر عوارض بیماری را کاهش دهد.
بدون درمان، سطح قند خون که به صورت مداوم بالاتر از حد نرمال باشد می‌تواند منجر به عوارض شدید زیر باشد که گاهی تهدید‌کننده‌ی زندگی می‌شوند.
- بیماری قلبی
- سکته
- آسیب عصبی یا نوروپاتی
- مشکلات پا
- بیماری کلیوی که می‌تواند منجر به نیاز فرد به دیالیز شود
- بیماری‌های چشم یا از دست دادن بینایی
- مشکلات جنسی در مردان و زنان
دیابت درمان‌نشده همچنین می‌تواند منجر به سندرم یپراسمولار هیپرگلایسمی غیرکتونی (HHNS) شود که باعث افزایش شدید و مداوم سطح قند خون می‌شود. یک بیماری یا عفونت معمولا باعث تحریک HHNS می‌شود که ممکن است نیاز به بستری شدن داشته باشد. این عارضه‌ی ناگهانی، بر افراد مسن تأثیر می‌گذارد.
کنترل سطح قند خون برای جلوگیری از برخی از این عوارض بسیار مهم است. هر چه میزان قند خون، کنترل‌نشده باقی بماند، خطر سایر مشکلات مرتبط با سلامتی هم بیشتر می‌شود.
ریسک فاکتورها یا عوامل خطرساز دیابت نوع ۲
هر کسی ممکن است به دیابت نوع ۲ مبتلا شود؛ اما عوامل خاصی می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. این عوامل خطر به شرح زیر هستند؛
- داشتن سن ۴۵ سال یا بیشتر
- داشتن یک شیوه‌ی زندگی بدون تحرک
- اضافه وزن یا چاقی
- داشتن رژیم غذایی ناسالم
- داشتن سابقه‌ی خانوادگی دیابت
- داشتن سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- داشتن سابقه‌ی پزشکی دیابت بارداری، بیماری قلبی یا سکته مغزی
- داشتن پیش‌دیابت
پیشگیری از دیابت نوع ۲
میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا به این بیماری مزمن مبتلا هستند؛ بیماری که می‌تواند عوارض ناخوشایند و خطرناکی مثل نابینایی، نارسایی کلیه و بیماری‌های قلبی داشته باشد. قبل از ابتلا به دیابت، یک دوره‌ی زمانی وجود دارد که سطح قند خون بالا است ولی نه آن‌قدر در که به‌عنوان دیابت در نظر گرفته شود. این مرحله را پیش‌دیابت می‌نامند.
تخمین زده می‌شود که ۷۰ درصد از مبتلایان به پیش‌دیابت در نهایت به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شوند. خوشبختانه پیشرفت از مرحله‌ی پیش‌دیابت به دیابت، قابل پیشگیری است.
اگرچه عوامل خاصی وجود دارد که نمی‌توانید تغییر دهید، مانند ژن، سن یا رفتارهای گذشته؛ اقدامات زیادی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به دیابت انجام دهید.
در ادامه ۱۳ راه برای جلوگیری از ابتلا به دیابت آورده شده است. با تغییر سبک زندگی خود می‌توانید از این بیماری پیشگیری کنید.
۱. حذف شکر و کربوهیدرات‌های تصفیه شده از رژیم غذایی
خوردن غذاهای شیرین و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده می‌تواند افراد را در معرض خطر سریع ابتلا به دیابت قرار دهد.
بدن شما به‌سرعت این مواد غذایی را به مولکول‌های کوچک قند تجزیه می‌کند که جذب جریان خون می‌شوند.
در نتیجه‌ی افزایش قند خون، پانکراس تولید انسولین را تحریک می‌کند؛ هورمونی که به قند کمک می‌کند از جریان خون خارج شده و وارد سلول‌های بدن شود.
در افراد مبتلا به پیش‌دیابت، سلول‌های بدن در برابر عملکرد انسولین مقاوم هستند؛ بنابراین سطح قند در خون بالا باقی می‌ماند. برای جبران، پانکراس انسولین بیشتری تولید می‌کند و سعی می‌کند قند خون را به سطح سالم برساند.
با گذشت زمان، این شرایط می‌تواند سطح قند خون و انسولین را به‌تدریج افزایش دهد تا زمانی که این بیماری در نهایت به دیابت نوع ۲ تبدیل شود.
بسیاری از تحقیقات، ارتباط بین مصرف مکرر شکر یا کربوهیدرات‌های تصفیه شده و خطر دیابت را ثابت کرده‌اند. علاوه بر این، جایگزینی آن‌ها با غذاهایی که تأثیر کمتری بر قند خون دارند ممکن است به کاهش خطر ابتلا کمک کند.
۲. ورزش منظم
انجام فعالیت بدنی به طور منظم ممکن است به جلوگیری از دیابت کمک کند. ورزش باعث افزایش حساسیت سلول‌ها به انسولین می‌شود. بنابراین هنگام ورزش، انسولین کمتری برای کنترل سطح قند خون لازم است.
یک تحقیق روی افراد مبتلا به پیش‌دیابت نشان داد که ورزش با شدت متوسط باعث افزایش حساسیت به انسولین تا ۵۱ درصد و ورزش با شدت بالا آن باعث افزایش آن تا ۸۵ درصد می‌شود. با این حال، این تأثیر فقط در روزهای تمرین رخ می‌دهد.
به نظر می‌رسد که ورزش بیشتر باعث بهبود پاسخ و عملکرد انسولین می‌شود. یک مطالعه روی افراد در معرض خطر دیابت نشان داد که سوزاندن بیش از ۲ هزار کالری در هفته از طریق ورزش، برای دستیابی به مزایای آن مورد نیاز است.
بنابراین بهتر است آن دسته از فعالیت‌های بدنی را انتخاب کنید که از آن لذت می‌برید، می‌توانید مرتبا آن را انجام دهید و احساس می‌کنید که می‌توانید به مدت طولانی به آن پایبند باشید.
۳. نوشیدن آب
آب طبیعی‌ترین و بهترین نوشیدنی ممکن است.
علاوه بر این، آب خوردن بیشتر مواقع به شما کمک می‌کند تا از نوشیدنی‌های حاوی قند زیاد، مواد نگهدارنده و سایر نوشیدنی‌های نه‌چندان سالم اجتناب کنید.
نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و دیابت خود ایمنی پنهان بزرگسالان (LADA) مرتبط هستند.
LADA نوعی دیابت نوع ۱ است که در افراد بالای ۱۸ سال ایجاد می‌شود. برخلاف علائم حاد دیابت نوع ۱ در دوران کودکی، LADA به آرامی زیاد می‌شود و با پیشرفت بیماری نیاز به درمان بیشتری دارد.
۴. کاهش وزن
اگرچه همه افرادی که به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شوند اضافه وزن یا چاقی ندارند، اما اکثریت آن‌ها دچار چاقی و اضافه‌وزن هستند.
علاوه بر این، در افراد مبتلا به پیش‌دیابت، وزن اضافی در قسمت میانی بدن و در اطراف اندام‌های شکمی مانند کبد جمع می‌شود. این چربی به‌عنوان چربی احشایی شناخته می‌شود.
چربی احشایی اضافی باعث التهاب و مقاومت به انسولین می‌شود که به طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد. اگرچه از دست دادن مقدار کمی از وزن می‌تواند به کاهش این خطر کمک کند؛ اما مطالعات نشان می‌دهد که هرچه بیشتر اضافه‌وزن خود را از دست بدهید، مزایای بیشتری را هم تجربه خواهید کرد.
۵. ترک سیگار
در تحقیقات فراوانی ثابت شده است که سیگار کشیدن باعث بسیاری از بیماری‌های جدی از جمله بیماری‌های قلبی، سرطان‌های ریه، پستان، پروستات و دستگاه گوارش می‌شود.
همچنین تحقیقی انجام شده که ثابت کرده است سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض دود دست دوم سیگار با دیابت نوع ۲ مرتبط است.
در تجزیه و تحلیل چندین مطالعه روی بیش از یک میلیون نفر، مشخص شد که سیگار کشیدن خطر ابتلا به دیابت را در افراد سیگاری ۴۴ درصد و در افرادی که روزانه بیش از ۲۰ نخ سیگار می‌کشیدند ۶۱ درصد افزایش می‌دهد.
در یک تحقیق دیگر، خطر ابتلا به دیابت در مردان میانسال سیگاری پس از ترک سیگار بررسی شد. پس از پنج سال خطر ابتلا در آن‌ها ۱۳ درصد کاهش یافته بود و بعد از ۲۰ سال، احتمال ابتلا در آن‌ها مشابه افرادی بود که هرگز سیگار نکشیده بودند.
۶. رژیم غذایی بسیار کم‌کربوهیدرات
رعایت رژیم کتوژنیک یا حاوی کربوهیدرات بسیار کم می‌تواند به شما در جلوگیری از دیابت کمک کند.
اگرچه روش‌های زیادی برای کاهش وزن وجود دارد؛ اما رژیم‌های کم کربوهیدرات تأثیرات زیادی در کاهش وزن دارند.
ثابت شده است که این رژیم غذایی قند خون را کاهش می‌دهد، حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهد و سایر عوامل خطر دیابت را کمتر می‌کند.
۷. توجه به اندازه‌ی غذا
فرقی نمی‌کند که رژیم کم‌کربوهیدرات را دنبال کنید یا خیر؛ در هر صورت مهم است که از خوردن غذای زیاد اجتناب کنید تا خطر ابتلا به دیابت کاهش یابد. به‌ویژه اگر اضافه‌وزن دارید.
ثابت شده است که خوردن بیش از حد غذا در یک وعده، باعث افزایش قند خون و انسولین در افراد در معرض دیابت می‌شود. اندازه و مقدار وعده‌های غذایی را کمتر و تعداد وعده‌ها را بیشتر کنید.
۸. اجتناب از کم‌تحرکی
اگر می‌خواهید از دیابت جلوگیری کنید، باید تحرک و فعالیت بدنی بیشتری در طول روز داشته باشید.
اگر فعالیت بدنی ندارید یا فعالیت بدنی شما بسیار اندک است و بیشتر روز خود را می‌نشینید، سبک زندگی بی‌تحرک را در پیش گرفته‌اید. مطالعات متعددی ارتباط بین سبک زندگی بی‌تحرک و خطر ابتلا به دیابت را ثابت کرده است.
۹. رژیم غذایی با فیبر بیشتر
دریافت فیبر فراوان برای سلامت روده و کنترل وزن مفید است. مطالعات انجام شده روی افراد چاق، مسن و پیش‌دیابتی نشان داده است که این ماده به پایین نگه داشتن سطح قند خون و انسولین کمک می‌کند. فیبرها را می‌توان به دو دسته‌ی کلی محلول و نامحلول تقسیم کرد. فیبر محلول، آب را جذب می‌کند در حالی که فیبر نامحلول، آب را جذب نمی‌کند.
در دستگاه گوارش، فیبر محلول و آب، نوعی ژل را تشکیل می‌دهند که سرعت جذب غذا را کند می‌کند. این منجر به افزایش تدریجی سطح قند خون می‌شود. با این حال، فیبر نامحلول با کاهش سطح قند خون و کاهش خطر ابتلا به دیابت مرتبط است؛ اگرچه نحوه‌ی عملکرد آن دقیقا مشخص نیست.
۱۰. بررسی سطح ویتامین D
ویتامین D برای کنترل قند خون مهم است. مطالعات نشان داده است افرادی که ویتامین D کافی دریافت نمی‌کنند یا سطح این ویتامین در خون آن‌ها بسیار پایین است، بیشتر در معرض انواع دیابت هستند.
اکثر سازمان‌های بهداشتی در سراسر دنیا توصیه می‌کنند که سطح ویتامین D خون حداقل ۳۰ نانوگرم در میلی‌لیتر (۷۵ نانومول در لیتر) باشد.
یک مطالعه نشان داده است افرادی که بیشترین میزان ویتامین D در خون را دارند ۴۳٪ کمتر از افرادی که کمترین میزان ویتامین را دارند، به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شوند.
منابع غذایی خوب برای ویتامین D شامل ماهی‌های چرب و روغن کبد ماهی است. علاوه بر این، قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند سطح ویتامین D را در خون افزایش دهد.
با این حال، برای برخی از افراد، با نظر پزشک، مصرف مکمل ویتامین D به صورت روزانه برای دستیابی و حفظ سطح مطلوب این ویتامین، ضروری است.
۱۱. کاهش مصرف غذاهای فرآوری شده
یکی از بهترین قدم‌هایی که می‌توانید برای بهبود سلامت خود بردارید این است که مصرف غذاهای فرآوری شده را به حداقل برسانید. این غذاها باعث انواع مشکلات سلامتی از جمله بیماری‌های قلبی، چاقی و دیابت می‌شوند.
مطالعات نشان می‌دهد که حذف غذاهای بسته‌بندی شده که حاوی روغن‌های گیاهی، غلات تصفیه‌شده و افزودنی‌ها هستند به کاهش خطر ابتلا به دیابت کمک می‌کند.
۱۲. نوشیدن قهوه یا چای
اگرچه آب باید نوشیدنی اصلی شما باشد، تحقیقات نشان می‌دهد که قهوه یا چای در رژیم غذایی می‌تواند به جلوگیری از دیابت کمک کند.
مطالعات نشان داده است که نوشیدن روزانه‌ی قهوه خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را بین ۸ تا ۵۴ درصد کاهش می‌دهد که بیشترین تأثیر را عموما در افرادی که بیشترین مصرف را دارند نشان می‌دهد.
بررسی دیگری از چندین مطالعه که شامل چای و قهوه کافئین‌دار بود، نتایج مشابهی را با بیشترین کاهش خطر در زنان و مردان دارای اضافه‌وزن نشان داد.
۱۳. مصرف داروهای گیاهی
چند گیاه وجود دارد که ممکن است به افزایش حساسیت به انسولین و کاهش احتمال پیشرفت دیابت کمک کند.
کورکومین
کورکومین یکی از اجزای تشکیل‌دهنده‌ی زردچوبه است که در ادویه کاری، فراوان است.
این ماده دارای خواص ضدالتهابی قوی است و قرن‌ها است که در هند به‌عنوان بخشی از طب آیورودا مورد استفاده قرار گرفته است. علاوه بر این، کورکومین باعث افزایش حساسیت به انسولین و بهبود عملکرد سلول‌های تولیدکننده‌ی انسولین در پانکراس می‌شود.
بربرین
بربرین در چندین گیاه یافت می‌شود و هزاران سال است که در طب سنتی چینی استفاده می‌شود.
مطالعات نشان داده است که بربرین با التهاب مبارزه می‌کند و کلسترول و دیگر نشانه‌های بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، چندین مطالعه روی افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نشان داده است که بربرین دارای خواص قوی در کاهش قند خون است.
از آنجا که اثرات آن بر کاهش قند خون بسیار قوی است، نباید آن را همراه با سایر داروهای دیابت استفاده کرد مگر اینکه توسط پزشک توصیه شده باشد.
جمع‌بندی
دیابت نوع ۲ یک بیماری شایع است که باعث افزایش سطح قند خون می‌شود. علائم و نشانه‌های اولیه‌ی آن می‌تواند شامل تکرر ادرار، افزایش تشنگی، احساس ضعف و گرسنگی، مشکلات بینایی، بهبودی کند زخم و عفونت‌های قارچی باشد.
هر کسی که علائم و نشانه‌های دیابت نوع ۲ را تجربه می‌کند، باید برای ارزیابی دقیق‌تر به پزشک مراجعه کند؛ به ویژه اگر عوامل خطر دیگری برای ایجاد این بیماری داشته باشد. تشخیص و درمان زودهنگام دیابت نوع ۲ می‌تواند کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد و خطر عوارض شدید را کاهش دهد.
منابع: Medicalnewstoday, Healthline
