همه‌چیز درباره‌ی گل پتوس؛ انواع، خصوصیات و نکات کشت
وقتی یک گیاه آپارتمانی در اتاق باشد، زندگی زیباتر و امیدوارانه‌تر می‌شود. وجود یک گیاه پر جنب و جوش در کنار شما می‌تواند برای تغییر روزتان کافی باشد. پتوس یا پوتوس یکی از ساده‌ترین گیاهان آپارتمانی برای نگهداری و انتخابی عالی برای کسانی است که به تازگی قصد پرورش گیاهان آپارتمانی را دارند. در این مقاله، با این گیاه و روش نگهداری از آن آشنا می‌شوید.
معرفی کوتاه از گل پتوس یا پوتوس
پتوس یا پوتوس، این گیاه گرمسیری، بومی جزایر سلیمان در اقیانوس آرام جنوبی است که به راحتی برای بالا رفتن از تکیه‌گاه یا مسیری از گلدان یا سبد آویزان، مناسب است. به دلیل دارا بودن ساقه‌های بلند از طریق ریشه‌های هوایی که به سطوح مختلف می‌چسبند، این گیاه برای سبدهای آویزان، نرده‌های محافظ پله‌ها و قفسه‌های کتاب بسیار زیبا و تزئینی به نظر می‌رسد. همچنین پوتوس یکی از بهترین گیاهان آپارتمانی برای بهبود کیفیت هوای داخل خانه، تمیزتر کردن محیط آپارتمان و محل کار است. سازگاری و حداقل نیاز به رسیدگی، آن را به یک گیاه عالی برای نگهداری در محیط آپارتمانی تبدیل کرده است.
خصوصیات گیاه‌شناسی
این گیاه دارای اسامی زیادی از جمله پوتوس طلایی، خزنده سیلان (جزیره سریلانکا در جنوب شرقی هند)، شنل شکارچی، تاک نقره‌ای و پیچک جزایر سلیمان است. به آن تاک شیطان یا پیچک شیطان نیز می‌گویند زیرا بسیار مقاوم است و حتی در تاریکی نیز سبز می‌ماند. پوتوس با نام علمی Epipremnum aureum عضوی از خانواده Araceae است. شکل‌های متنوعی دارد که رایج‌ترین شکل آن دارای برگ‌های سبز متوسط و رگه‌های طلایی در آنها است. تنوع رنگ این گیاه در نور کم، کاهش می‌یابد. رنگ گل، سفید و برگ‌های آن قلبی شکل و یا نامتقارن و به رنگ‌های سبز براق، سبز متمایل به آبی، سبز چمنی، طلایی و رنگ‌های دیگر دیده می‌شود.
شاخه‌ی این گیاه می‌تواند تا بیش از ۳ متر رشد کند که در مناطق بومی و زیستگاه اصلی گیاه، این اندازه به ۹ تا بیش از ۱۵ متر می‌رسد. قطر برگها نیز در آپارتمان تا ۲۰ سانتی‌متر و در طبیعت حتی به ۱ متر نیز می‌رسد. گیاه پتوس در طبیعت گل می‌دهد، اما در محیط آپارتمان گلدهی به‌ندرت اتفاق میفتد.
گیاهان پوتوس به طور متوسط ۵ تا ۱۰ سال عمر می‌کنند اما با حداقل مراقبت و رسیدگی مداوم می‌توانند بسیار طولانی‌تر نیز زندگی کنند.
برخی از رایج‌ترین انواع پتوس
- پتوس طلایی: نور متوسط تا کم را ترجیح می‌دهد و دارای رنگ های زرد و سبز است.
- Marble Queen: واریته ای که الگوی رنگارنگ سفید و سبز فوق العاده جذاب دارد. برای حفظ رنگ منحصر به فرد و ظاهر مرمری خود، به نور بیشتری نسبت به سایر پتوس‌ها نیاز دارد.
- Neon: به نور کمتری نیاز دارد و به دلیل بازتاب نور توسط برگ‌هایش، برای روشن کردن یک منطقه تاریک در خانه شما عالی است.
- Silver Satin: این رقم دارای برگ های ضخیم خاکستری مایل به سبز با لکه‌های نقره‌ای است. به خشکی و شرایط نور کم مقاوم است.
- Jade: نوعی پتوس سبز تیره یک‌دست است که در مناطق کم نور به خوبی رشد می‌کند.
- Manjula: دارای برگ‌های سبز و سفید که ظاهری مجعد دارند. این رقم، کمیاب و مورد توجه است.
اهمیت فرهنگی گل پتوس
پتوس در جنوب شرق آسیا نماد ثروت و سلامت است. گیاه پتوس به دلیل برگ‌های گرد، دایره‌ای و صافی که ممکن است با کمی تخیل شبیه سکه به نظر برسند، گیاه سکه‌ای یا پولی (money plant) نیز نامیده می‌شود.
البته، داستان مشهوری در مورد منشاء نام‌گذاری این گیاه به نام گیاه سکه‌ای نیز وجود دارد که مربوط به مردی فقیر از تایوان است. او از نظر مالی بسیار فقیر بود و از خدا می‌خواست از این مشکل خلاص شود. روزی در باغش جوانه‌ای از پتوس یافت که از نظر او راه‌حلی برای همه مشکلاتش بود. در نتیجه‌ی دعا، مراقبت و رسیدگی او آن گیاه، تکثیر شد و گیاهان بیشتری به بار آورد. او گل‌های پتوس را فروخت و فرد ثروتمندی شد. به همین دلیل است که این گل به گل سکه‌ای معروف شد. به همین دلیل در فرهنگ تایوان، این گل را به دوستان، خانواده و اقوام هدیه می‌دهند، به امید این‌که خوشبختی و سعادت به ارمغان بیاورد.
در فلسفه‌ی فنگ‌شویی چینی، گیاه پتوس هرگز نباید در قسمت شمال شرقی خانه نگهداری شود زیرا موجب از دست دادن ثروت می‌شود و فقر را به خانه می‌آورد و همچنین سلامت اعضای خانواده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در حالت ایده‌آل، پتوس باید در قسمت جنوب شرقی خانه نگهداری شود. از آنجایی که این جهتی است که لرد گانِشا (از خدایان باستان) در آن قرار دارد، سلامتی، صلح و رفاه را به ارمغان می‌آورد.
همچنین در منطقه‌ی جنوب شررقی آسیا اعتقاد بر این است که پتوس زمانی بیشترین سود را دارد که در داخل خانه رشد کند، نه بیرون. برای زوج‌های متأهلی که با هم زندگی می‌کنند، باید از نگهداری این گیاه در جهت شرق و غرب خانه خودداری کنند؛ چرا که می‌تواند منجر به دعوا و مشاجره بین آنها شود.
زیستگاه و پراکندگی گل پتوس
این گیاه، بومی مناطق گرمسیری جنوب شرقی آسیا و جزایر غربی اقیانوس آرام است. زیستگاه طبیعی گیاه پتوس جنگل‌های استوایی و نیمه گرمسیری است. در مناطق گرمسیری، این گیاه به عنوان پوشش روی زمین پهن می‌شود و یا دور درختان می‌پیچد و بالا می‌رود.
آب و هوای مورد علاقه
این گیاهان باید در دمای بالاتر از ۱۰ درجه‌ی سانتی‌گراد، با محدوده دمایی ایده‌آل بین ۱۵ تا ۲۷ درجه‌ی فارنهایت نگهداری شوند. پوتوس رطوبت بالا را مشابه زیستگاه بومی خود ترجیح می‌دهد اما نسبت به هوای معتدل یا خشک نیز مقاوم است. در طول زمستان که هوای داخل خانه خشک تر است، برای تأمین رطوبت گیاه، می‌توان از اسپری آب یا دستگاه رطوبت‌ساز استفاده کرد. برای افزایش رطوبت، همچنین می‌توانید با قرار دادن چند گیاه گرمسیری در کنار هم، یک زیستگاه مرطوب مصنوعی و کوچک بسازید.
نیازهای خاک
پوتوس خاکی که pH آن کمی اسیدی بین ۶.۱ تا ۶.۵ را ترجیح می‌دهد اما مقادیر کمی بالاتر یا پایین‌تر را نیز تحمل می‌کند. در حالت ایده‌آل، خاک باید به طور یکنواخت مرطوب باشد و بین دو آبیاری کمی خشک شود.
باغبانی گل پتوس
برخلاف سایر گیاهان که وقتی در گلدان قرار می گیرند، با اندازه‌ی آن سازگار می‌شوند، زمانی که پتوس را در گلدان قرار می‌دهید، ریشه‌ها گلدان را پر می کنند یا از سوراخ های زهکشی گلدان بیرون می‌آیند. زمانی که برگها به طور مستمر می‌ریزند، مهم نیست که چقدر یا چند بار گیاه را آبیاری می‌کنید زیرا این اتفاق نشان‌دهنده‌ی این است که ریشه‌ها گلدان را پر کرده‌اند. به دنبال ریشه‌هایی باشید که از سوراخ‌های زهکشی بیرون زده‌اند یا با دقت گیاه را بیرون بیاورید تا ریشه‌ها را بررسی کنید. بنابراین گلدان پوتوس‌ها نسبت به سایر گیاهان باید زودتر تعویض شوند. بسته به سرعت رشد گیاه شما، این ممکن است هر دو سال یا زودتر اتفاق بیفتد. گلدان گیاه را در طول فصلی که رشد فعال دارد، تعویض کنید. از یک گلدان یک یا دو سایز بالاتر استفاده کنید و اضافی آن را با مخلوط خاک تازه مناسب گلدان پر کنید.
آبیاری گیاه
پتوس را هر یک تا دو هفته یکبار آبیاری کنید. این کار را در طول فصل رشد بیشتر و در زمستان کمتر انجام دهید. بین دو آبیاری اجازه دهید خاک کاملا خشک شود. اگر ریشه‌ها در خاک دائما مرطوب بمانند، پوسیده می‌شوند. از طرفی، اگر پوتوس به آب نیاز داشته باشد، شاخ و برگ آن حالت افتادگی پیدا می‌کند. منتظر نمانید تا برگها شروع به پژمرده شدن کنند و گیاه را آبیاری کنید؛ وگرنه برگ‌های آن می‌ریزد.
نور
پتوس در مورد نور بسیار مقاوم است و می‌تواند شرایط نوری متنوع را تحمل کند. اگر آن را در نور روشن‌تر قرار دهید، سریع‌تر رشد می‌کند. اگر نور کم باشد، ممکن است رشد کندی داشته باشد. بهترین وضعیت نور برای گلدن پتوس شما، نور روشن و غیر‌مستقیم است. این گیاه نمی‌تواند نور مستقیم خورشید را تحمل کند زیرا به احتمال زیاد می‌سوزد. پتوس در زیستگاه بومی خود در قسمت پایینی جنگل و زیر درختان قرار دارد. بنابراین نور مستقیم زیادی نمی‌بیند زیرا درختان جنگل، مانع رسیدن نور بیش از حد و مستقیم به آن می‌شوند.
روش‌های تکثیر
تکثیر گیاه از قلمه بسیار آسان است. به سادگی یک شاخه گیاه را با حداقل دو گره برگ برش دهید و اگر برگی در پایین آن باقی مانده، آن را جدا کنید. قلمه را در ظرف یا لیوان آب قرار دهید تا گره‌ها غوطه‌ور شوند اما برگ‌های باقیمانده به آب برخورد نکنند. پس از سه یا چهار هفته، می‌بینید که یک ریشه شروع به رشد می‌کند. هنگامی که طول ریشه نزدیک به ۱۰ سانتی‌متر رسید، آن را در گلدانی حاوی مخلوطی از خاک مناسب بکارید.
دستورالعمل‌های مراقبت
نگهداری پتوس برای افراد مبتدی بسیار آسان است. همان‌طور که قبلا اشاره کردیم، به غیر از بهینه‌سازی شرایط روشنایی و آبیاری، چیز زیادی لازم ندارد. اگر با آفات گیاهان آپارتمانی مواجه شدید، آنها را با اسپری آفت‌کش یا یک آفت‌کش طبیعی مانند روغن چریش و یا پاک کردن منظم گیاه از بین ببرید. علاوه‌براین، می‌توانید برای خاک گلدان، مخلوط خاک مناسب تهیه کنید و زهکشی خاک را کنترل کنید. افزودن موادی مانند پرلیت یا سنگ‌های گدازه (lava rocks)، برای افزایش هوادهی خاک مفید است.
یک نکته مفید در نگهداری از پتوس چرخاندن گلدان است. چرخاندن گلدان هر چند هفته یکبار، به خصوص در شرایط نور کم، به رشد یکنواخت گیاه کمک می‌کند.
از آنجا که پوتوس‌ها به سرعت رشد می‌کنند، می‌توانند ظاهری پراکنده یا دارای ساقهی بلند و برگ‌های دور از هم پیدا کنند. هرس برای سلامت گیاه ضروری نیست، اما گاه به گاه می‌تواند شکل آن را بهبود بخشد. برای برش‌های خود از یک ابزار برش استریل تیز استفاده کنید. با قیچی باغبانی، زیر یک گره نزدیک به تاج گیاه را برش دهید. همیشه حداقل دو گره برگی روی شاخه‌ای که در حال هرس آن هستید، باقی بگذارید. اگر شاخه‌ها کم‌برگ است، با بریدن شاخه‌هایی که برگ کمتری دارند، به رشد شاخه‌های دیگر کمک کنید. شما می توانید عملیات هرس را در هر زمانی در طول فصل رشد انجام دهید اما در زمانی که گیاه خواب است باید از هرس اجتناب کنید. این گیاهان معمولا هر چند وقت یکبار چند برگ زرد ایجاد می‌کنند که می‌توان آنها را با کندن از پایه جدا کرد.
نکات برای کشت موفق
قلمه‌های تازه کاشته شده را به طور یکنواخت مرطوب نگه دارید تا شاخه‌های جدید منشعب شوند. از آنجایی که پتوس، گیاهی است که مراقبت از آن آسان است، لازم نیست زیاد نگران کوددهی آن باشید. حداقل دو بار در سال (هر شش ماه یا بیشتر) آن را با کود همه منظوره‌ی گیاهان آپارتمانی (که در گلخانه‌ها و فروشگاه‌های آنلاین موجود است) تغذیه کنید.
آفات و بیماری‌های گیاه
حتی گیاهی مانند پتوس مقاوم نیز ممکن است مشکلات رایج گیاهان آپارتمانی از جمله آفات و بیماری‌ها را تجربه کند. پتوس معمولا عاری از آفت است اما می‌تواند کنه‌های عنکبوتی، مگس سفید، فلس و شپشک‌های آردآلود را جذب کند. برای از بین بردن آفات از یک پارچه‌ی تمیز نرم استفاده کنید یا در صورت آلودگی از روغن چریش یا صابون حشره‌کش استفاده کنید. این گیاهان همچنین ممکن است در برابر لکه‌های باکتریایی برگ یا پوسیدگی ریشه حساسیت نشان دهند. این دو حالت اغلب ناشی از آبیاری بیش از حد، خاک همیشه خیس و نور ناکافی است. دفعات آبیاری را کاهش دهید و در موارد پوسیدگی ریشه، سعی کنید ریشه‌های آسیب‌دیده را کوتاه کنید و گیاه را در خاک تازه و خشک بکارید.
پولکی شدن برگ و ساقه یکی از بیماری‌های رایج پتوس است. در این حالت، برجستگی‌های صدفی‌مانند روی ساقه و برگ‌های گیاه ظاهر می‌شود.
تعدادی از آفات پتوس
- کنه‌های عنکبوتی
- حشرات ریز عنکبوت مانند که روی برگها و ساقه‌ها تار می‌تنند.
- مگس سفید
- مگس‌های ریز قلبی شکل که گیاه را میزبان خود برای زندگی قرار می‌دهند.
- شپشک آرد آلود
- حشرات کوچک، سفید و بیضی شکل به اندازه ۷ میلی‌متر که باعث ایجاد موم پودری روی ساقه گیاهان می‌شوند.
علائم ناهنجاری‌ها در گیاه
زرد شدن برگها
تا زمانی که گیاه در حال رشد است، گاه به گاه زرد شدن برگ جای نگرانی نیست اما زردی ناگهانی یا گسترده علامت وجود ناهنجاری است. پوسیدگی ریشه در اثر آبیاری بیش از حد یا یک بیماری باکتریایی یا قارچی ممکن است علت آن باشد.
قهوه‌ای شدن برگها
قهوه‌ای شدن برگها می‌تواند ناشی از مسائل بسیاری از جمله نور کم یا آبیاری بیش از حد باشد. برگ‌های قهوه‌ای خشک و ترد نشان‌دهنده‌ی کم آبی یا کمبود رطوبت است.
برگ های افتاده
افتادگی یا پژمرده شدن برگ‌های پتوس نشانه‌ای از استرس است که اغلب به دلیل کمبود آب اتفاق میفتد. گیاه خود را به طور عمیق آبیاری کنید و رطوبت خاک را به تدریج کنترل کنید. پس از چند ساعت آبیاری، برگها به آرامی بلند می‌شوند و به حالت عادی برمی‌گردند. دیدن این تفاوت شگفت‌انگیز است افتادگی برگها همچنین می‌تواند نشانه‌ای از بسته شدن گیاه در گلدان باشد (به دلیل رشد زیاد گیاه، سایز گلدان برای گیاه کم می‌شود) یا تحت تاثیر بیماری باشد.
برای شاداب ماندن گیاه، برگها را هر چند هفته یکبار با یک پارچه‌ی مرطوب پاک کنید تا ظاهر شاخ و برگها تازه شود.
استفاده‌های دارویی گل
در طب سنتی، برگ و ساقهی له شده‌ی پتوس، برای درمان مارگزیدگی مؤثر است. همچنین از برگ‌های له شده‌ی آن به عنوان پانسمان زخم‌ها استفاده می‌شود. همچنین این گیاه، مسهل صفرا و ادرار‌آور است و باعث تعرق زیاد می‌شود.
البته مطالعات جدید نشان داده که این گیاه خواص فراوانی دیگری نیز دارد چند مورد از این خواص عبارت‌اند از:
- آنتی اکسیدان
- ضد باکتری
- ضد قارچ
- ضد دیابت
- التیام‌دهنده‌ی زخم
- محافظ معده
- ضد زخم
- دارای خواص ضد سرطانی
هشدار درباره سمیت
تعداد زیادی از گیاه پتوس در کنار هم می‌تواند برای انسان سمی باشد زیرا باعث تجمع اگزالات کلسیم می‌شود. این ماده باعث سوزش در دهان می‌شود و عصاره‌ی این گیاه نیز ممکن است برای پوست تحریک‌کننده باشد. بنابراین پتوس را از دسترس خردسالان دور نگه‌دارید.
همچنین توجه داشته باشید که این گیاه برای حیوانات خانگی مانند سگ و گربه نیز سمی است.
نتیجه‌گیری
پرورش یک گیاه آپارتمانی می‌تواند از بسیاری جهات تجربه‌ی رضایت‌بخشی باشد. ارزش آن را دارد که گیاهی را انتخاب کنید که نه تنها زیبا باشد، بلکه به شما انرژی مثبت تزریق کند. از نظر روان‌شناسی، پوتوس سبز معمولی به عنوان یک تسکین‌دهنده‌ی استرس شناخته می‌شود و کیفیت خواب را بالا می‌برد. پتوس‌ها با پیچک‌هایی که می‌توانند به هر نقطه از خانه یا آپارتمان نفوذ کنند، فضای آرام‌بخش جنگل را به منزل می‌آورند. پتوس با برگ‌های براق و ساقه‌های بلند، حس سرزندگی و پویایی را تداعی می‌کند و روحیه‌ی انسان را بهبود می‌بخشد. این گیاه می‌تواند حال و هوای خانه را تغییر دهد. همه‌ی این‌ها باعث می‌شود که پتوس، گزینه‌ای مناسب برای انتخاب یک گیاه آپارتمانی ایده‌آل باشد. وقتی بدانید چیزی را پرورش داده‌اید که واقعا با شما ارتباط برقرار می‌کند، احساس خوبی خواهید داشت.
