آسمان زمین در انتظار یک بارش شهابی پرشمار تازه است
یک دنباله‌دار متلاشی شده ممکن است در روزهای ۳۰ و ۳۱ می (۹ و ۱۰ خرداد)، بارش شهابی جدیدی به نام «تاو هرکول» (tau Herculid) ایجاد کند و احتمال می‌رود که طی این بارش شهابی انبوهی از شهاب‌ها در آسمان زمین پدیدار شوند، هرچند این امر قطعی نیست.
ستاره‌شناسان بقایای دنباله‌دار خرد شده‌ی «۷۳پی/اشواسمان/واخمان» (73P/Schwassmann-Wachmann 3) یا «اس‌دابلیو ۳» (SW 3) را دنبال می‌کنند و «بیل کوک» (Bill Cooke) ستاره‌شناس ناسا در هفته‌های گذشته این نقطه عطف بالقوه را «رویداد همه یا هیچ» نامید.
او که مدیر دفتر محیط شهاب‌سنگی ناسا در مرکز پروازهای فضایی مارشال است، گفت: «اگر بقایای SW 3 هنگام جدا شدن از این دنباله‌دار با سرعت بیش از ۳۵۴ کیلومتر بر ساعت حرکت کنند، ممکن است شاهد یک بارش شهابی زیبا باشیم. اما اگر سرعت پرتابه‌ی کم‌تری داشته باشند، هیچ چیز به زمین نمی‌رسد و هیچ شهاب‌سنگی از این دنباله‌دار نخواهیم دید.»
اگر برای می‌خواهید از بارش شهابی تاو هرکول عکاسی کنید یا می‌خواهید وسایل خود را برای رویداد آسمانی بعدی آماده کنید و دفعات اولی است که عکاسی نجومی را تجربه می‌کنید، می‌توانید راهنمای کامل عکاسی آسمان شب را مطالعه کنید.
این دنباله‌دار برای نخستین بار دقیقا ۹۲ سال پیش در ۲ می ۱۹۳۰ (۱۲ اردیبهشت ۱۳۰۹) توسط ستاره‌شناسان آلمانی، «فردریش کارل آرنولد شواسمان» (Friedrich Carl Arnold Schwassmann) و «آرنو آرتور واخمن» (Arno Arthur Wachmann) مشاهده شد.
داده‌های مداری نشان می‌دهد که این دنباله‌دار تا فاصله‌ی ۹.۲ میلیون کیلومتری به زمین نزدیک می‌شود و تقریبا هر ۵.۴ سال یک بار به دور خورشید می‌چرخد. این دنباله‌دار تنها برای چندین دهه به صورت پراکنده مشاهده شد، اما در سال ۱۹۹۰ میلادی برای همیشه شناسایی و دنبال شد.
این دنباله‌دار در سال‌هایی مانند سال‌های ۱۹۹۵ و ۲۰۰۰ که شروع به تکه‌تکه شدن کرد، درخشندگی بسیار شگفت‌آوری را به نمایش گذاشت. در ۱۸ آوریل ۲۰۰۶ (۲۹ فروردین ۱۳۸۵) تلسکوپ فضایی هابل ده‌ها قطعه‌ی این دنباله‌دار را رصد کرد. SW 3 همچنان به رخ‌نمایی در رصدهای «دوربین آرایه‌ی فروسرخ تلسکوپ فضایی اسپیتزر» (IRAC) ادامه داد. در نهایت، این دنباله‌دار به بیش از ۶۸ قطعه تقسیم شد و منظومه‌ی شمسی را پس از آخرین ظهور خود در مارس ۲۰۱۷ پر از بقایای خود کرد.
سماک رامح در صورت فلکی گاوران
Credit: Getty Images
بارش‌های شهابی به نام کانون بارش نامگذاری می‌شوند. کانون بارش نقطه‌ای از آسمان است که امتداد خط سیر بیشتر شهاب‌های بارش به آن می‌رسد. کانون این بارش هم صورت فلکی «هرکول» (Hercules) یا زانوزده خواهد بود.
یک محدوده‌ی مناسب برای تماشای شهاب‌های این بارش شهابی بالقوه، صورت فلکی «گاوران» (Boötes) یا «عوّا» است که کمی بالاتر و سمت راست ستاره‌ی درخشان صورت فلکی «هرکول» (Hercules) یعنی «سماک رامح» (Arcturus) یا «ژوبین‌دار» قرار دارد و ساعاتی پس از غروب آفتاب کمی بالاتر از افق شرق و جنوب شرقی می‌درخشد.
آسمان شب خرداد ۱۴۰۱ فرصت مناسبی برای رصد اجرام کم‌سو مانند شهاب‌های کوچک یا اجرام اعماق آسمان است. خوشبختانه در هنگام این بارش شهابی احتمالی هم، ماه در فاز جدید خود قرار دارد و آسمان تاریک خواهد بود. برای دیدن شهاب‌های طولانی‌تر و درخشان‌تر و دور شدن از نور کاذب، اطراف کانون بارش را نگاه کنید.
ناسا در بیانیه‌ی خود گفت: «اگر امسال قطعات دنباله‌دار SW 3 به ما برسند، بسیار آهسته به جو زمین برخورد خواهند کرد و تنها با سرعت ۱۶ کیلومتر بر ثانیه حرکت می‌کنند، که به معنای شهاب‌های بسیار کم نورتر از شهاب های متعلق به بارش شهابی اتا دلوی (eta Aquariids) است. اما منجمان آماتور امسال توجه ویژه‌ای دارند، زیرا نرخ بارش «تاو هرکولید» در زمان اوج پیش‌بینی شده، بالا خواهد بود.
اگر نمی‌توانید این بارش شهابی جدید را تماشا کنید، برای دیگر بارش‌های شهابی امسال برنامه‌ریزی کنید. رویداد بزرگ بعدی، بارش شهابی «برساوشی» (Perseids) 11 تا ۱۲ آگوست (۲۰ تا ۲۱ مرداد) زمانی که هوا گرم‌تر است، روی خواهد داد که یکی از درخشان‌ترین بارش‌های شهابی سال است و ارزش تلاش برای بیرون رفتن و رصد را دارد.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از بارش شهابی
Credit: Olga Beliaeva/Getty Images
منبع: Space
