چگونه با غم تمام شدن سریالی که دوست داشتید کنار بیایید؟
تماشای فیلم و کتاب خواندن از جذاب ترین، کم‌هزینه‌ترین و ساده‌ترین تفریحاتی است که می‌توانید برای کوتاه کردن روزهای کش‌دار و حوصله سر بر رویشان حساب کنید اما زیر پوسته‌ی این فعالیت‌های دوست‌داشتنی، غول بی شاخ و دمی پنهان است که احتمالا با آن رو به رو شده‌اید؛ احساس افسردگی که پس از تماشای فیلم یا خواندن کتاب به سراغمان می‌آید.
در این مقاله درباره‌ی این درد مشترک صحبت می‌کنیم. پس اگر شما هم فکر کردید دنیا پس از سریال محبوبتان به پایان رسیده یا بعد از تمام شدن کتاب موردعلاقه‌تان دلتنگ شخصیت اصلی شدید و یواشکی برایش اشک ریختید، با ما همراه باشید تا با این پدیده‌ی عجیب و راه‌های رهایی از آن آشنا شوید.
PSDS یا سندروم افسردگی پس از تماشای سریال چیست؟
سندروم افسردگی پس از تماشای سریال یا Post Series Depression Syndrome که به اختصار PSDS هم نامیده می‌شود، حالتی از غم و افسردگی است که معمولا پس از تمام شدن سریال‌های طولانی به سراغمان می‌آید. البته می‌توان این تجربه را به کتاب و فیلم هم تعمیم داد. هنوز دلیل مشخصی برای این پدیده‌ی دردناک تعریف نشده اما احتمالا خو گرفتن با دنیایی که از زندگی واقعی‌مان فاصله دارد، باعث می‌شود بعد از تمام شدن قصه‌ها (حالا چه در قالب فیلم و سریال، چه در قالب کتاب) به دنیای واقعی پرت شویم و این تعارض موجی از غم و ناراحتی را در ما ایجاد کند.
از آنجایی که بسیاری از ما این احساس را شرم‌آور می‌دانیم و فکر می‌کنیم احتمالا فقط بچه‌ها به خاطر تمام شدن قصه‌ها گریه می‌کنند، از صحبت کردن درباره‌ی آن و به اشتراک گذاشتن تجربیات و راه‌حل‌هایمان اجتناب می‌کنیم. پس برای اینکه قبح ماجرا بریزد، اجازه بدهید از خودم مایه بگذارم و یکی از تجربیات کمی خجالت‌آورم را برایتان تعریف کنم.
رمان سو قصد به ذات همایونی رضا جولایی یکی از بی‌نظیرترین داستان‌هایی است که درباره‌ی تاریخ معاصر ایران خواندم. کتاب روایتگر ماجرای کم‌تر شنیده شده‌ی ترور نافرجام محمد علی شاه قاجار است. داستان برایم به حدی جذاب بود و از سیر و سلوک در کوچه پس کوچه‌های تهران قدیم به اندازه‌ای کیفور شده بودم که با پایان کتاب تا چند روز به افسردگی باورنکردنی دچار شدم.
از همه عجیب‌تر اینکه یک زینال نامی در کتاب وجود داشت که آن‌قدر دل‌تنگش بودم که انگار با یکی از دوستانم در دنیای واقعی برای همیشه خداحافظی کردم. کارم تا چند روز شده بود تورق مجدد کتاب و غصه خوردن که اصلا چه وقت تمام شدن بود و مثلا می‌مردی چند هفته‌ی دیگر خواندنش را کش می‌دادی!
در نهایت پس از چند روز جستجوی مصرانه در انواع و اقسام منابع درباره‌ی ریشه‌های تاریخی کتاب و پیدا کردن اسامی رمان‌های مشابه و خواندن صد باره‌ی صفحات موردعلاقه‌ام، به این نتیجه رسیدم به هر حال زندگی ادامه دارد و با نام‌گذاری یکی از گلدان‌های خانه به اسم مبارک زینال، قضیه فیصله پیدا کرد!
مشابه این ماجرا را بارها و بارها در مورد سریال‌هایی مثل بریکینگ بد و گیم آف ترونز تجربه کردم و از حالا فکر میکنم چطور با غم اندوه ناشی از خداحافظی با پروفسورِ سرقت پول و تامی شلبیِ پیکی بلایندرز کنار بیایم.
علل ایجاد افسردگی پس از تماشای سریال
بسیاری از روانشناسان معتقدند PSDS احساسی شبیه به شکست عشقی را در افراد ایجاد می‌کند. در این بخش به صورت جزئی به بعضی از شایع‌ترین دلایل ایجادِ سندروم مزمنِ فیلم بازها و کتاب‌خوان‌ها خواهیم پرداخت و بعد به سراغ راه‌حل‌هایی برای مواجهه با آن خواهیم رفت.
۱- تماشای جهان از زاویه‌ای متفاوت و غیرمعمول
انسان مدرن به اندازه‌ای درگیر روزمرگی است که تماشای فیلم و خواندن کتاب از ساده‌ترین و ارزان‌ترین راه‌هایی است که او را از دنیای واقعی جدا می‌کند. سیر و سلوک در جهان ناشناخته‌ای که شباهت چندانی به زندگی روزمره‌مان ندارد، به صورت ناخودآگاه قوه‌ی تخیل را فعال می‌کند و معمولا داستان را در ذهنمان آن‌طور که دوست داریم ادامه می‌دهیم.
فیلم‌ها و کتاب‌ها حکم ماشین زمان را دارند و به کمک آن‌ها می‌توانیم در دوره‌های مختلف تاریخی و کشورهایی که بعید است در واقعیت از چند کیلومتری‌شان هم رد شویم، سفر کنیم. با همه‌ی این اوصاف طبیعی ست که تمام شدن این سفرهای هیجان‌انگیز اصلا به مذاقمان خوش نیایید و تحمل دوباره‌ی جهان شلوغ و بی‌نظم سخت‌تر از قبل باشد.
۲- راهی امن برای ابراز احساسات سرکوب شده
در وجود همه‌ی ما احساساتی پنهان شده که از آشکار کردنشان واهمه داریم. فیلم‌ها و کتاب‌ها راه خوبی برای تماشای احساسات سرکوب شده‌مان هستند. برای مثال اصلا عاقلانه نیست که برای بالا بردن آدرنالین در دنیای واقعی دست به سرقت بزنیم اما می‌توانیم در دنیای تخیلی فیلم‌ها هم پای خطرناک‌ترین گانگسترها و سارقان دنیا این احساس را تجربه کنیم.
پس از آنجایی که با تمام شدن فیلم، فکر می‌کنیم دیگر راهی برای ابراز احساساتمان وجود ندارد، غم و اندوه را در آغوش می‌گیریم و به زندگی کسالت‌بارمان ادامه می‌دهیم.
۳- زندگی در رویاها
جهان بسیاری از فیلم‌ها و کتاب‌ها در ایده آل‌ترین حالت ممکن و شبیه به رویاهایمان هستند. زمانی که فیلم به پایان می‌رسد احساس می‌کنیم بخشی از رویاهایمان را هم برای همیشه در آن دنیای دوست‌داشتنی جا گذاشتیم و از آنجایی که شرایط زندگی واقعی هیچ وقت در ایده آل‌ترین حالت ممکن نیست، موجی از ناراحتی به سراغمان می‌آید.
مثلا وقتی نوجوان بودم دوست داشتم به اندازه‌ی والتر وایتِ بریکینگ بد شیمی‌دان خوبی باشم اما در واقعیت از یک کارشناس معمولی شیمی فراتر نرفتم و بعداً هم متوجه شدم اصلا برای این کار ساخته نشدم!
با علایم PSDS یا سندروم افسردگی پس از تماشای سریال آشنا شوید
علایم PSDS در همه‌ی افراد یکسان نیست اما شایع‌ترین‌هایشان عبارت‌اند از:
- احساس غم و اندوه شدید
- ناتوانی در تماشای فیلم‌ها، سریال‌ها یا خواندن کتاب‌های دیگر
- عشق ورزیدن افراطی به بخشی از داستان یا یکی از شخصیت‌های فیلم و کتاب
- احتیاج به تماشای چندباره‌ی فیلم و تورق مجدد کتاب برای کشف دوباره‌ی لحظات لذت‌بخش
- جستجوی افراطی برای فیلم‌ها یا کتاب‌هایی با داستان‌های مشابه
- عضویت یا تاسیس صفحه‌های هواداری
راه‌حل‌هایی برای رهایی از علایم PSDS
حالا که متوجه شدید این مشکل اصلا شخصی و خجالت‌آور نیست و همین الان که این مطلب را می‌خوانید افراد زیادی در سراسر دنیا با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، وقت آن رسیده از شر علایم آزاردهنده‌ی این سندروم رها شوید و خودتان را برای ماجراجویی‌های بیشتر آماده کنید.
۱- پیدا کردن دلیل اصلی غم و اندوه
اول یک لیوان آب بخورید و بعد بدون تعصب به این فکر کنید که دقیقا کدام بخش از فیلم یا کتاب باعث این حجم از اندوه می‌شود؟ چه چیزی در زندگی واقعی و دنیای فانتزیِ موردعلاقه‌تان متفاوت است؟ قهرمان محبوبتان چه ویژگی‌هایی دارد که شما ندارید؟ اگر کدام بخش از داستان در دنیای واقعی اتفاق می‌افتاد حاضر بودید، قید فیلم را برای همیشه بزنید؟
مشابه پاسخ تک‌تک این سوالات را در دنیای واقعی ایجاد کنید. البته بدیهی است که عملی کردن بعضی از خواسته‌هایتان امکان‌پذیر نیست؛ مثلا متاسفانه نمی‌توانید اژدهای دنریس تارگرین را در پارکینگ خانه داشته باشید اما می‌توانید شجاعت و اعتماد به نفسش را به زندگی واقعی اضافه کنید.
۲- در دنیای فانتزی فیلم‌ها و کتاب‌ها غرق نشوید
دنیای فانتزی فیلم‌ها و کتاب‌ها به شدت جذاب است و می‌توانید هر کاری که دلتان می‌خواهد را انجام دهید و هیچ اهمیتی هم ندارد که خواسته‌هایتان تا چه اندازه امکان‌پذیرند اما به یاد داشته باشید توقف بیش از حد در این جهان از شما موجود منزوی می‌سازد که امکان تعامل با دنیای واقعی و حل تعارضات پیش‌آمده را ندارد.
۳- باور کنید دنیای واقعی هم می‌تواند جذاب باشد
همین حالا دست به کار شوید و سرگرمی واقعی پیدا کنید که حالتان را بهتر می‌کند. فعالیتی که در آن احساس ارزشمندی به سراغتان می‌آید و گذر زمان را متوجه نمی‌شوید.
برای شروع به دنبال تفریحات لاکچری نباشید؛ پس همین الان زانوی غم بغل کردن را کنار بگذارید، روی پاهایتان بایستید و با گفتن جمله‌ی لوس «دنیا هنوزم خوشگلیاشو داره» فقط کاری که حالتان را بهتر می‌کند را انجام دهید؛ فرقی نمی‌کند، درست کردن یک قابلمه ماکارونی چرب و چیل یا یک سفر چند روز در دل جنگل‌های شمال.
۴- ژانر محبوبتان را تغییر دهید
شاید وقت آن رسیده که ژانر محبوبتان را برای مدت کوتاهی تغییر دهید و فضاهای دیگری را تجربه کنید. با این کار هم از شر عذاب وجدان تماشای آثاری در ژانر فیلم موردعلاقه‌تان خلاص می‌شوید و هم فیلم‌ها و کتاب‌های متنوعی را کشف خواهید کرد که حتما اوقات فرح بخشی را برایتان فراهم می‌کند.
* یک تجربه‌ی کاملا شخصی؛ تماشای انیمیشن‌های پیکسار و دیزنی همیشه علائم PSDS را کاهش می‌دهد و کمک می‌کند راحت‌تر از این حال و هوای غم‌آلود بیرون بیایم.
در پایان فراموش نکنید این اولین و آخرین باری نیست که این احساس را تجربه می‌کنید. پس مثل یک سرباز ورزیده خودتان را برای نبرد تن به تن بعدی آماده کنید.
اگر شما هم PSDS را تجربه کردید، خوشحال می‌شویم نظراتتان درباره‌ی این پدیده‌ی و راهکارهایی که برای رهایی از آن دارید را با ما در میان بگذارید.
منابع: the game of nerds و optimist minds
منی که دارم اینو مینویسم هنوز سریالم تموم نشده ولی مطمعنم بعد اینکه تموم شد افسردگی میگیرم و من دو فصل رو از چهار فصل کامل دیدم اما از همین الان وقتی به اون روزی فکر میکنم که قسمت آخر فصل چهار رو میبینم حس خیلی خیلی بدی بهم دست میده انگاری که الان از عشق زندگیم برای همیشه خداحافظی کردم من همیشه بعد از سریال هام افسردگی میگرفتم اما نه مثل الان، حتی با وجود اینکه هنوز تموم هم نشده… و یکی از دلایلی که من بعد از سریال هام خیلی زیاد ناراحت نمیشم اینه که تا آخر نمیبینمش یعنی اگه سریال شش فصلی باشه من فقط پنج فصل رو میبینم و اون یه فصل رو هیچوقت نمیبینم اما این سریال به حدی منو جذب خودش کرده که این روش نمیتونه جواب بده….
اتفاقا نویسنده عزیز منم با دیدن والتر وایت تو بریکینگ بد خواستم شیمی رو به طور جدی ادامه بدم😂
اسفند، سریال پایان جهان لنتی دیدم و وقتی ب اخرش رسیدم یهو تو حس خیلی حال بهم زنی فرو رفتم ولی برا اینکه خوب تر شه الان فیلم بریکینگ بد(افسارگسیخته) رو دیدم دیشب که کلا انگار با بوشکوب زدن تو سرم🥲(فصل۴ تموم کردم).فقط میدونم توصیف این احساسات مثل دلتنگ کسی بشی ولی اون تو رو نشناسه.:)
منم یکی دو ماه بود که سریال بیگ بنگ تئوری رو می‌دیدم و دیشب تمومش کردم. واقعا الان نمیدونم باید چیکار کنم، وقتایی که زمان خالی دارم رو چجوری پر کنم، یعنی راه های زیادی هستا ولی دیدن بیگ بنگ تئوری کاملا منو از این دنیا جدا میکرد و واقعا حالم وقتی می‌دیدمش خوب بود. الان انگار به پوچی رسیدم. اصلا عجیبه برام. یعنی از صبح حالم خوب بود ولی الان که به زمان فیلم دیدن هر روزم رسیدم، نمیدونم به جاش باید چیکار کنم. قبلا هم از تموم شدن فیلم و سریالا ناراحت میشدم ولی الان یه حس خیلی بدتر دارم .
منم حدود یه سالی میشه که سریال شهرزاد رو دیدم ولی هنوزم وقتی یادش میوفتم دلم واسش غنج میزنه و دلم میخواد ادامه داشته باشه چون هم شخصیت قباد که خیلی دوسش داشتم مرد و هم کلی شخصیت دیگه ولی هیچکدوم انقد منو ناراحت نکرد در حدی که هر بار قسمت آخرشو میبینم گریه میکنم. حسن فتحی هم که تموم فیلماش آخرشون غم انگیزه و هر چی شخصیت داره میکشه. البته چند سالی هست که گفته فصل چهارش رو هم میخواد بسازه یه ۱۵ قسمت هم نوشته شده و شخصیت قباد هم هست ( البته موندم چجوری زنده میشه فیلم تخیلی نیس که) ولی من که چشم آب نمیخوره بسازنش.🤕😢❤️🩹
سلام
من فیلم کره ای دیدم عاشقانه و از شخصیت پسره هم خوشم اومده اصلا نمیدونم باید چیکار کنم ی حوری شدم انگار دلم دیگ از هه حتی خونوادم و خودم ب هم میخوره دیگ هیچ حسی ب هیشکی ندارم هیشمی هم منو درک نمیکنه واقعا خالم بده خیلییییی
منم سریال کره ای دیدم و دختره برام جذاب بود الانم ناراحتم از اینکه نمیتونم یه دختر با اون ویژگی پیدا کنم
سلام من تقریبا ۵ ماهه که سریال دیدنی چوکور(گودال) رو نگاه میکنم و الانم قسمت آخرش بود و الان حس خیلی بدی دارم انگار که نمیتونم نفس بکشم همین حس مزخرف رو چند ماه پیش داشتم برای ی فیلم دیگه😢😢
انیمیشن های دیزنی علائم این سندروم رو کاهش میده؟
اصن من به خاطر همین انمیشن های دیزنی افسردگی شدید گرفتم…🥲
.
توصیه میکنم مثل من کل یه سریال مثل سریال سه فصلی (شش قهرمان بزرگ) رو دو روزه نبینید!
چون توی دنیای سریال غرق میشین و حتی توی خواب هم دست از سرتون برنمیداره.😅
.
الان هم انگار شش نفر از دوستانم فوت کردن، فعلا عزادارم😔
چندروز پیش یه سریال پیدا کردم اسمش freaks and Geeks نمیدونم کسی میشناسه یا نه ولی وقتی این تموم شد احساس افسرگی خیلی شدیدی بهم دست داد و هعی با خودم میگفتم چرا مدرسه ها تو ایران اینطوری باحال نیس یا کلا مثل مدرسه های امریکاِیی نیست . الان وایب مدرسه امریکا روم نشسته و احساس خیلی بدی دارم که ایران مدرسه هاش مثل این سریاله نیست و هیچوقت قرار نیست همچین چیزایی رو تجربه کنم
اینا همش توی دنیای فیلم و سریاله.
.
وگرنه توی مدارس آمریکا اوضاع انقدر خرابه که معامله مواد مخدر کوچک ترین خلافه شونه.
.
اینو من نمیگم، یکی از دوستان ساکن کالیفرنیا می گفت.
امروز قسمت اخر سریال آرکین رو تموم کردم تمام قسمت هاش گریه کردم ولی قسمت اخرش خیلی بد بود مخصوصا اون جمله ای که گفت واقعا دارم نابود میشم بعد از این سریال منتظرم فصل دومش بیاد خدا کنه که اون شخصیت که مرد زنده باشه احساس میکنم از زندگی واقعیم دور شدم توی یه رویای دیگم گریم میگیره همش
خدا لعنت کنه کارگردان فیلم هایی که آخرشون همش دردناک و غم انگیز تموم میکنه
نباید شخصیتی که دوست داشتم میمرد
من ۱۹ سالمه و خواستم به یاد بچگی هام بن تن رو ببینم و شروع کردم به دیدن همه فصل ها یه جورایی معتادش شده بودم و نمی‌تونستم ازش دل بکنم که بعد یه مدت همه قسمتا تموم شد و من احساس افسردگی و دلتنگی شدید بهم دست داد فکرشم نمی کردم انقدر وابسته یه سریال پچگونه بشم در حال حاضرم دیگه اون آدم سابق نیستم و یجورایی انگار یه دوست عزیزی رو از دست دادم و براش دلتنگم😞
منم دقیقا سر قسمت آخر سریال آرکین افسرده شدم درکت میکنم منم سر قسمت ۳و ۸ و۹ که آخریش گریه کردم ولی سریال که تموم شد حالم واقعا بد شد
سلام
من این حس رو بیشتر از همه برای فیلم آقای ملکه که کلاً ۲۰ قسمته بهم دست داد با اینکه دو بار دیدمش یک بار سال قبل یک بار امسال که هر دو خیلی بعد از تمام شدنش بهم فشار آورد با اینکه آخرش هم خوب بود
ولی پیشنهاد میکنم ببینیدش واقعا عالیه