جوش چرکی؛ علت جوش های چرکی صورت و روش‌های درمان آن
همه‌ی افراد در مقطعی از زندگی خود ممکن است دچار آکنه شوند. تمام آکنه‌ها در اثر مسدود شدن منافذ پوست ایجاد می‌شوند، اما فقط آکنه‌های التهابی می‌توانند چرک تولید کنند. جوش چرکی یکی از مشکلات شایع پوستی است که نه‌تنها ظاهر ناخوشایندی ایجاد می‌کند، بلکه میتواند با درد و قرمزی همراه باشد. این نوع جوش زمانی شکل می‌گیرد که منافذ پوست توسط باکتری‌ها، چربی و سلول‌های مرده مسدود می‌شوند.
برای بسیاری از افراد، جوش چرکی فقط یک مسئله زیبایی نیست، بلکه میتواند اعتمادبه‌نفس و سلامت روان آن‌ها را هم تحت تاثیر قرار دهد. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ تصمیم داریم دلایل و علائم بروز این نوع جوش را بررسی کنیم و راه‌های درمان آن را توضیح دهیم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
جوش چرکی چیست؟
علائم جوش چرکی
علت جوش‌های چرکی صورت
راه‌های تشخیص جوش چرکی
درمان جوش چرکی صورت
پیشگیری از ایجاد جوش چرکی
جوش چرکی چیست؟
جوش چرکی یک نوع جوش التهابی است که در اثر تجمع سبوم (روغن طبیعی پوست)، سلول‌های مرده و باکتری‌ها به وجود می‌آید. زمانی که منافذ پوست با چربی اضافی و سلول‌های مرده مسدود می‌شوند، باکتری‌ها در این محیط رشد می‌کنند و باعث عفونت و التهاب می‌شوند. نتیجه این فرآیند، ایجاد جوش‌های چرکی است که اغلب با قرمزی، درد و حتی ورم همراه هستند.
این نوع جوش میتواند هر قسمتی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد، اما معمولا در نواحی‌ای که پوست چربی بیشتری تولید می‌کند مانند صورت، کمر، شانه‌ها و قفسه‌ی سینه به وجود می‌آید. جوش‌های چرکی در انواع مختلف پوست ممکن است ایجاد شوند، اما در پوست‌های چرب شایع‌تر هستند.
علائم جوش چرکی
جوش‌های چرکی به‌صورت برآمدگی‌های قرمز و ملتهب روی پوست ظاهر می‌شوند و معمولا یک نقطه‌ی سفید، زرد یا کرم رنگ در مرکز خود دارند که نشان‌دهنده‌ی تجمع چرک است. این جوشها در نزدیکی غدد چربی به وجود می‌آیند و اندازه‌ی آن‌ها از بسیار کوچک تا نسبتا بزرگ متغیر است. برخلاف سایر ضایعات غیرملتهب مانند جوش سر سیاه و میلیا، جوش‌های چرکی ممکن است به لمس حساس باشند.
علت جوش‌های چرکی صورت
جوش چرکی از التهاب و واکنش سیستم ایمنی بدن به مواد به‌دام‌افتاده در منافذ پوست ناشی میشود. چرک فقط در آکنهی التهابی به وجود می‌آید. آکنهی غیرالتهابی (مانند جوش سرسیاه و سرسفید) هم با مسدود شدن منافذ مرتبط است، اما کومدون حاصل از آن با روغن و سلول‌های مرده‌ی پوست پر میشود، نه چرک. با این حال، کندن جوش غیرالتهابی ممکن است به تحریک، التهاب و پر شدن آن با چرک منجر شود.
آکنهی التهابی پر از چرک انواع مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به کیست، ندول، پاپول و پوسچول اشاره کرد:
- کیست توده‌ی بزرگ و دردناکی است که در عمق منافذ پوست تشکیل میشود.
- ندول مانند کیست در زیر سطح پوست به وجود می‌آید.
- پاپول جوش کوچک قرمز رنگی است که در سطح پوست شکل می‌گیرد.
- پوسچول شبیه پاپول به نظر می‌رسد، اما بزرگ‌تر از آن است.
پوسچول‌ها زمانی شکل می‌گیرند که دیواره‌ی یک منفذ پوستی ملتهب و تخریب شده و به یک جوش قرمز و متورم به نام پاپول تبدیل میشود. گلبول‌های سفید برای مبارزه با عفونت در ناحیه‌ی مورد نظر جمع شده و داخل جوش چرک ایجاد می‌کنند. در این مرحله، پاپول‌ها به پوسچول تبدیل می‌شوند که حاوی سبوم، باکتری و سلول‌های مرده است. باکتری مرتبط با جوش‌های چرکی Propionibacterium acnes نام دارد.
از عوامل محرک آکنه می‌توان به تغییرات هورمونی دوران بلوغ، بارداری و یائسگی، رژیم غذایی، تجمع چربی و آلودگی روی پوست و مصرف بعضی از داروها اشاره کرد. آکنه همچنین به ژنتیک وابسته است، به این معنی که سابقه‌ی خانوادگی میتواند در بروز آن نقش داشته باشد.
پوسچول‌ها می‌توانند در هر سنی رخ دهند، اما در میان نوجوانان و جوانانی که تغییرات هورمونی را پشت سر می‌گذارند، شایع‌تر هستند.
راه‌های تشخیص جوش چرکی
اگرچه انواع جوش صورت وجود دارد، اما معمولا پزشک میتواند جوش چرکی را با معاینه‌ی بصری تشخیص دهد و خفیف یا شدید بودن آن را با توجه به اندازه و گستردگی ضایعات مشخص کند.
علاوه بر آکنه، سایر مشکلات پوستی هم می‌توانند باعث ایجاد پوسچول شوند. این مشکلات عبارتند از: پسوریازیس، آبله مرغان و حتی نیش حشرات. همچنین یک پوسچول با اندازه‌ی بسیار بزرگ ممکن است نشان‌دهنده‌ی دمل باشد. متخصص پوست و مو قادر است بین پوسچول‌های ناشی آکنه و آن‌هایی که با سایر مشکلات مرتبط هستند، تمایز قائل شود.
درمان جوش چرکی صورت
بسیاری از جوش‌های چرکی اگر به حال خود رها شوند، بهطور طبیعی بهبود می‌یابند. با این حال، از آنجا که ظاهر ناخوشایندی دارند، به‌ویژه وقتی که روی صورت ظاهر می‌شوند، اکثر افراد نمی‌خواهند برای از بین رفتن آن‌ها منتظر بمانند.
برای درمان جوش چرکی می‌توان از محصولات بدون نسخه استفاده کرد. اما گاهی‌اوقات ممکن است به داروهای تجویزی قوی نیاز باشد. در بعضی موارد لازم است چند گزینه‌ی مختلف را امتحان کنید تا بهترین راهکار را بیابد. توصیه میشود قبل از امتحان کردن محصولات بدون نسخه یا روش‌های خانگی با پزشک مشورت کنید.
در ادامه به بهترین روش‌ها برای از بین رفتن جوش چرکی اشاره می‌کنیم. برای آگاهی از درمان سایر انواع جوش می‌توانید مقاله‌ی «درمان جوش کیستی» و «درمان جوش هورمونی» را مطالعه کنید.
۱. استفاده از سرم‌های پوستی و سایر محصولات موضعی
سرم‌ها، کرم‌ها یا ژل‌های بدون نسخه و تجویزی ممکن است برای درمان موضعی جوش استفاده شوند. سایر گزینه‌ها شامل پاک‌کننده‌ها و شوینده‌ها هستند. مواد فعال موجود در محصولات ضدآکنه عبارتند از:
- سالیسیلیک اسید: این ماده لایه‌بردار است و با حذف سلول‌های مرده‌ی پوست جلوی مسدود شدن منافذ را می‌گیرد. با این حال، ممکن است پوست را تحریک کند.
- بنزوئیل پراکسید: این ماده باکتری‌هایی که باعث ایجاد آکنه می‌شوند را از بین میبرد. بنزوئیل پراکسید به‌صورت ژل موضعی و همچنین به‌شکل شوینده‌ی صورت و بدن در دسترس است.
- رتینوئیدها: رتینوئیدها معمولا اولین محصولاتی هستند که برای تمام اشکال آکنه به‌ویژه آکنهی صورت استفاده می‌شوند. هنگام استفاده از رتینوئیدها ممکن است به نور خورشید حساس شوید یا از خشکی پوست شکایت داشته باشید. در این شرایط، استفاده از مرطوب‌کننده و ضدآفتاب مناسب میتواند کمک‌کننده باشد.
- آنتی‌بیوتیک‌های موضعی: محصولات موضعی از جمله کلیندامایسین و اریترومایسین به درمان پوسچول‌های حاوی چرک کمک می‌کنند.
اگر علاقه‌مند هستید در مورد درمان موضعی انواع جوش اطلاعات بیشتری کسب کنید، توصیه می‌کنیم مقاله‌ی «سالیسیلیک اسید چیست»، «بنزوئیل پراکسید چیست» و «رتینوئید چیست» را بخوانید.
۲. داروهای خوراکی
آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی مانند تتراسایکلین، اریترومایسین، مینوسیکلین و داکسی‌سایکلین معمولا برای درمان آکنه به‌کار می‌روند. گاهی‌اوقات برای آکنهی بسیار شدید ممکن است یک رتینوئید خوراکی قوی به‌نام ایزوترتینوئین (آکوتان) تجویز شود. از این دارو باید بااحتیاط استفاده کنید. چون در صورت باردار بودن شما میتواند در فرزندتان نقایص مادرزادی شدید ایجاد کند.
بعضی از زنان به‌خصوص اگر آکنهی آن‌ها در زمان قاعدگی ایجاد شود، از مصرف قرص‌های ضدبارداری خوراکی سود می‌برند. تعدادی از تحقیقات نشان داده‌اند که قرص‌های ضدبارداری می‌توانند به‌اندازه‌ی آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان آکنه موثر باشند.
اسپیرونولاکتون داروی دیگری است که احتمال دارد پزشک برای درمان جوش چرکی تجویز کند. این دارو معمولا برای درمان پرفشاری خون و نارسایی قلبی استفاده میشود، اما میتواند در زنان به از بین رفتن جوش هم کمک کند.
۳. درمان فتودینامیک
برای از بردن پوسچول‌های شدید ممکن است از درمان فتودینامیک (PDT) استفاده شود. این روش برای کوچک کردن غدد چربی پوست به‌کار می‌رود. PDT میتواند مقدار چربی موجود در منافذ پوست را بهطور قابل‌توجهی کاهش دهد و جوشها را کوچک کند.
۴. درمانهای خانگی
تحقیقات نشان می‌دهد که بعضی از راهکارهای خانگی می‌توانند به بهبود آکنه کمک کنند. اما برای اثبات اثربخشی آن‌ها به مطالعات بیشتری نیاز است. روغن درخت چای از رایج‌ترین گزینه‌هایی است که برای درمان آکنه پیشنهاد میشود. این روغن میتواند جلوی رشد باکتری‌ها را بگیرد یا رشد آن‌ها را متوقف کند. از سایر روش‌های خانگی یا طبیعی می‌توان به روغن ماهی، روغن اسطوخودوس، آلوئه‌ورا، پروبیوتیک‌ها و مکمل زینک (روی) اشاره کرد.
پیشگیری از ایجاد جوش چرکی
اکنون که با نحوه‌ی درمان جوش آشنا شدید، باید در مورد راه‌های پیشگیری از آن هم اطلاعات کسب کنید. اگر مستعد آکنه هستید، با رعایت نکات زیر می‌توانید احتمال بروز این عارضه را به حداقل برسانید یا از تشدید آن جلوگیری کنید:
- پوست خود را تمیز و عاری از چربی نگه دارید.
- موهایتان را بهطور منظم بشویید تا از ایجاد آکنه در خط رویش مو جلوگیری کنید.
- هنگام شست‌وشوی پوست، آن را مالش ندهید.
- از ضدآفتاب، مرطوب‌کننده و سایر محصولات فاقد چربی و غیرکومدوژنیک استفاده کنید.
- پس از فعالیت بدنی شدید دوش بگیرید تا چربی و عرقی که میتواند باعث بروز آکنه شود، از بین برود.
- دست‌ها را از صورت خود دور نگاه دارید و پوست‌تان را لمس نکنید.
اگر جوش‌های شما بهبود یافته‌اند، با پزشک در مورد درمان جای جوش مشورت کنید. امروزه محصولات موضعی و درمانهای تخصصی متنوعی برای بهبود ظاهر پوست در دسترس است.
کلام پایانی
جوش‌های پر از چرک ممکن است یک مشکل جزئی یا جدی باشند و بر کیفیت زندگی شما تاثیر بگذارند. تمیز نگه داشتن پوست و استفاده از محصولات فاقد چربی و غیرکومدوژنیک به پیشگیری از جوش کمک می‌کند. اما اگر این عارضه مبتلا شدید، راه‌های متنوعی برای درمان آن وجود دارد که می‌توانید در مورد آن‌ها با متخصص پوست و مو مشورت کنید.
منابع: verywellhealth, healthline
