وازلین چیست، چه مزایا و معایبی دارد و چگونه باید از آن استفاده کرد؟
ژله‌ی پترولیوم (Petroleum jelly) که اکثر افراد آن را با نام تجاری «وازلین» می‌شناسند، ماده‌ی غلیظ و مومی شکلی است که اگر به داخل کابینت یا جعبه‌ی داروهای تمام خانواده‌ها نگاهی بیندازید، حتماً یک نمونه از آن را پیدا خواهید کرد.
ژله‌ی پترولیوم یکی از پرکاربردترین محصولاتی است که مردم از آن برای درمان مشکلات پوستی استفاده می‌کنند. با این حال، استفاده از ژله‌ی پترولیوم ممکن است عوارضی هم به همراه داشته باشد که همه باید از آن‌ها آگاه باشند. در مقاله‌ی امروز دیجی‌کالا مگ درباره‌ی فواید و عوارض وازلین و همچنین روش صحیح استفاده از آن صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
ژله‌ی پترولیوم یا وازلین چیست؟
شیمیدان‌ها ژله‌ی پترولیوم را از نفت می‌گیرند. این محصول از زمانی که رابرت آگوستوس چزبرو (Robert Augustus Chesebrough) آن را در سال ۱۸۵۹ میلادی کشف کرد، تغییر چندانی نکرده است. چزبرو متوجه شد که کارگران شرکت نفت از یک ماده‌ی مومی شکل برای التیام زخم‌ها و سوختگی‌های خود استفاده می‌کنند. او در نهایت این ماده را به‌صورت وازلین روانه‌ی بازار کرد.
ژله‌ی پترولیوم تصفیه‌شده یا وازلین خالص، یک روغن وازلین معدنی است که در بسیاری از شرکت‌ها به‌عنوان یک محصول عمومی مراقبت از پوست تولید می‌شود. به‌علاوه، از پرمصرف‌ترین موادی است که در انواع لوسیون‌ها، کرم‌ها و لوازم آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تفاوت وازلین خالص و تصفیه‌شده با وازلین تصفیه‌نشده
تفاوت بین ژله‌ی پترولیوم تصفیه‌شده و تصفیه‌نشده در فرآیند تولید این دو محصول نهفته است. استفاده از ژله‌ی پترولیوم تصفیه‌شده که نتیجه‌ی فرآیندهای تقطیر است، بی‌خطر تلقی می‌شود. اما ژله‌ی پترولیوم تصفیه‌نشده حاوی هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای (PAHs) است که با انواع مختلفی از سرطان‌ها مرتبط هستند. همچنین به نظر می‌رسد که این ترکیبات عملکرد غدد درون‌ریز و هورمون‌ها را مختل می‌کنند که این امر می‌تواند به بیماری‌های مرتبط با باروری و بیماری‌های مرتبط با سیستم ایمنی، کلیه‌ها، خون، طحال، ریه‌ها، کبد، رشد جنین و… منجر شود.
علاوه بر PAHs، روغن‌های معدنی تصفیه‌نشده برای سلامت انسان مضر هستند و در فهرست مواد سرطان‌زا قرار می‌گیرند. بنابراین، هرگز نباید از وازلین به‌شکل تصفیه‌نشده استفاده کنید. در وازلینی که به‌درستی تصفیه شده باشد کوچک‌ترین اثری از PAHs و سایر مواد سرطان‌زا وجود ندارد. با این حال، بهتر است برای کاهش خطرات احتمالی فقط محصولات تولیدشده توسط برندهای معتبر را خریداری کنید.
فواید وازلین
زمانی شرکت‌ها ژله‌ی پترولیوم را به‌عنوان یک درمان معجزه‌آسا برای همه چیز، از چین و چروک گرفته تا سوختگی، به بازار عرضه کردند. اگرچه وازلین نمی‌تواند تمام بیماری‌های پوستی را درمان کند، اما یک محصول همه‌کاره و مقرون به‌صرفه به شمار می‌رود. مهم‌ترین فواید ژله‌ی پترولیوم عبارتند از:
خشکی پوست را برطرف میکند
پوست خشک ممکن است دچار خارش، ترک‌خوردگی و حتی خونریزی شود. از آنجا که پمادها نسبت به لوسیون‌ها مؤثرتر هستند، می‌توانید از ژله‌ی پترولیوم روی پوست خشک لب‌ها، پلک‌ها و سایر نقاط بدن استفاده کنید.
بهتر است قبل از اینکه در فصول سرد و خشک سال از خانه خارج شوید، وازلین را روی پوست تحریک‌شده بمالید. پوست نمی‌تواند به‌راحتی ژله‌ی پترولیوم را جذب کند. این بدان معنی است که وازلین واقعاً یک مرطوب‌کننده نیست، بلکه با ایجاد یک لایه‌ی محافظ روی اپیدرم باعث حفظ رطوبت پوست می‌شود.
در درمان راش پوشک مؤثر است
راش یا بثورات پوشک یک بیماری شایع پوستی است که معمولاً در کودکان زیر دو سال دیده می‌شود. این بیماری باعث می‌شود مناطقی از پوست که در تماس با پوشک هستند، دچار ساییدگی، قرمزی و سوزش شوند.
بهترین راه برای جلوگیری از راش پوشک این است که پوست کودک را تا حد امکان خشک و تمیز نگه دارید. با این حال اگر فرزندتان به این مشکل دچار شد، هر بار که پوشک او را عوض می‌کنید روی پوست مقداری وازلین بمالید. وازلین با ایجاد یک سد رطوبتی روی پوست خطر ابتلا به راش پوشک را کاهش داده و به درمان آن کمک میکند. با مراقبت صحیح، باید بثورات طی سه تا چهار روز از بین بروند. در غیر این صورت، به متخصص پوست مراجعه کنید.
به بهبود پوست آسیب‌دیده کمک میکند
آکادمی پوست آمریکا توصیه میکند که برای بهبود زخم‌های جزئی مانند بریدگی‌ها و خراش‌ها از وازلین استفاده کنید. این کار به جلوگیری از خشک شدن و بزرگ‌تر شدن زخم کمک کرده و مانع خارش آن می‌شود. همچنین خطر ایجاد اسکار (جای زخم) را کاهش می‌دهد.
با این حال، یک مطالعه که در سال ۲۰۱۸ انجام شده است، این ادعا را رد میکند. محققان این مطالعه دریافتند که ژله‌ی پترولیوم می‌تواند روند بهبودی را کندتر کرده و خطر عفونت را افزایش دهد.
از سایش پوست جلوگیری میکند
سایش نوعی تحریک پوستی است که به‌دلیل اصطکاک در بین چین‌های پوستی (برای مثال زیر بغل، کشاله‌ی ران‌ها و…) یا بین پوست و لباس‌های نامناسب ایجاد می‌شود. این مشکل به‌خصوص برای کسانی که پوست‌شان خشک است یا از اگزما رنج می‌برند، آزاردهنده است. استفاده از وازلین در نواحی مستعد سایش می‌تواند از بروز این مشکل پیشگیری کند.
ناخن‌ها را آبرسانی میکند
استفاده‌ی منظم از وازلین روی ناخن‌ها و کوتیکول‌ها شکنندگی ناخن‌ها را به حداقل می‌رساند و از خرد شدن آن‌ها جلوگیری میکند. برای کسب بهترین نتیجه، زمانی که ناخن‌ها کمی مرطوب هستند از وازلین استفاده کنید.
به کنترل اگزما کمک میکند
اگزما یک بیماری مزمن پوستی است که باعث تحریک، خارش و پوسته پوسته شدن پوست می‌شود. یک مطالعه نشان داد که مرطوب کردن پوست نوزادانی که در معرض خطر اگزما قرار دارند، می‌تواند از شیوع این مشکل جلوگیری کند. طبق این مطالعه، وازلین از سایر گزینه‌ها مؤثرتر و مقرون به‌صرفه‌تر بود.
عوارض و مضرات وازلین
ژله‌ی پترولیوم فواید و مزایای بی‌شماری دارد، اما برای همه چیز و همه کس مناسب نیست. از سوی دیگر، این محصول فقط برای استعمال خارجی است و نباید از آن در داخل اندام‌های بدن (برای مثال داخل چشم یا واژن) استفاده کرد. مهم‌ترین عوارض وازلین شامل موارد زیر است:
ممکن است آلرژی‌زا باشد
بعضی از افراد نسبت به فرآورده‌های نفتی حساس‌تر هستند و ممکن است دچار آلرژی شوند. هنگام استفاده از یک محصول جدید، همیشه مراقب تحریکات و واکنش‌های نامطلوب باشید.
در بعضی موارد، احتمال بروز عفونت را افزایش می‌دهد
اگر قبل از مصرف وازلین پوست خود را تمیز نکنید یا اجازه ندهید که به‌درستی خشک شود، ممکن است دچار عفونت‌های باکتریایی یا قارچی شوید. باکتری‌ها می‌توانند از ظروف آلوده‌ی وازلین هم به بدن شما منتقل شوند.
احتمال دارد به مشکلات تنفسی منجر شود
اگرچه بعضی از مردم از ژله‌ی پترولیوم برای کاهش ترک‌خوردگی و خشکی سوراخ‌های بینی استفاده می‌کنند، اما انجام این کار به‌طور بالقوه می‌تواند باعث مشکلات تنفسی شود. وازلین را فقط روی پوست بمالید و از آن برای قسمت‌های داخلی بدن استفاده نکنید.
هر کسی که به بیماری‌های تنفسی مانند آسم مبتلا است، باید قبل از مالیدن وازلین در نزدیکی بینی یا دهان خود با پزشک صحبت کند. برای استفاده از وازلین در اطراف بینی کودکان هم باید نظر پزشک را جویا شوید.
باعث بسته شدن منافذ پوست می‌شود
مضرات وازلین برای پوست صورت چیست؟ بعضی از افراد، به‌ویژه آن‌هایی که پوست چرب دارند، ممکن است در اثر استفاده‌ی زیاد از وازلین به‌دلیل مسدود شدن منافذ پوست دچار آکنه شوند. برای جلوگیری از جوش زدن، باید قبل از استفاده از وازلین پوست خود را کاملاً تمیز کنید و این محصول را برای مدت طولانی روی پوست قرار ندهید. افرادی که دارای آکنه یا پوست حساس هستند، بهتر است از مالیدن وازلین روی نواحی مستعد آکنه مانند صورت خودداری کنند.
قابل اشتعال است
از مصرف وازلین در نزدیکی آتش یا سایر شعله‌های باز خودداری کنید و هنگام سیگار کشیدن از مالیدن آن روی پوست بپرهیزید. وازلین را در محیط خشک و خنک قرار دهید.
موارد منع مصرف وازلین
متخصصان پوست توصیه می‌کنند در صورت داشتن پوست مستعد آکنه، چرب یا مختلط از استفاده از وازلین خودداری کنید، چرا که منافذ را مسدود و پوست شما را چرب میکند. همچنین نباید به محض مشاهده‌ی علائم آفتاب‌سوختگی از وازلین استفاده کنید، چون ممکن است با محبوس کردن حرارت باعث تشدید آفتاب‌سوختگی شود.
نحوه‌ی استفاده از وازلین
بعد از شستن و خشک کردن دست‌ها با انگشت مقدار کمی وازلین بردارید و آن را به‌آرامی به‌صورت یک لایه‌ی نازک روی پوست تمیز قرار دهید. بهتر است وازلین را روی پوستی که کمی مرطوب است بمالید تا رطوبت آن حفظ شود. از مصرف بیش از حد وازلین خودداری کنید، چون باعث ایجاد یک لایه‌ی ضخیم روی پوست شما می‌شود.
برای درمان خشکی پوست می‌توانید روزی یک بار بعد از حمام از این ماده استفاده کنید. با این حال اگر در محیط مرطوب زندگی می‌کنید، از مالیدن این محصول روی پوست خودداری کنید.
بهترین روش پاک کردن وازلین از روی پوست
ژله‌ی پترولیوم یک پوشش مومی شکل روی پوست شما ایجاد میکند که ممکن است با استفاده از آب و صابون معمولی پاک نشود. علاوه بر آب گرم و صابون، توصیه می‌شود به کمک یک اسفنج کنجاک یا پارچه‌ی مرطوب وازلین را از روی پوست پاک کنید.
قبل از شستن وازلین از روی پوست صورت، از یک روغن پاک‌کننده استفاده کنید تا محصول، آلودگی‌ها و سبوم از بین بروند. علاوه بر این، تفاوت تونر و میسلار واتر را بررسی کنید و پس از شست‌وشو از یک تونر ملایم صورت استفاده کنید. میسلار واتر (محلول پاک‌کننده‌ی آرایش) یکی از بهترین گزینه‌ها برای تمیز کردن آن از روی پوست است.
جایگزین‌های وازلین
بهترین جایگزین‌های طبیعی برای ژله‌ی پترولیوم عبارتند از: موم زنبور عسل، روغن نارگیل، شی‌باتر، روغن آووکادو، روغن جوجوبا، کره‌ی کاکائو، روغن زیتون و…
کلام پایانی
ژله‌ی پترولیوم یا وازلین یک محصول پرکاربرد و مقرون به‌صرفه است که اگر از انواع خالص و تصفیه‌شده‌ی آن استفاده کنید، بعید است که به بروز مشکلات پوستی خاصی منجر شود. با این حال، به یاد داشته باشید که وازلین نمی‌تواند جایگزین سایر محصولات مراقبت از پوست نظیر مرطوب‌کننده‌های باکیفیت شود. از سوی دیگر، ممکن است سرعت بهبود بعضی از بیماری‌های پوستی را کاهش دهد یا علائم آن‌ها را تشدید کند.
اگر نگران مشکلات پوستی خود هستید یا می‌خواهید فواید و خطرات احتمالی وازلین را بسنجید، با متخصص پوست مشورت کنید. در صورتی که بعد از مصرف وازلین علائمی مانند خارش، تورم، بثورات پوستی، مشکلات تنفسی، سرگیجه و… را مشاهده کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
منابع: skinkraft, aad, medicalnewstoday
