علت پوسته شدن کف دست چیست؛ راه درمان آن
دستهای ما اغلب مواقع در معرض نور خورشید، مواد شیمیایی، صابونها و عوامل مختلف دیگری قرار میگیرند. پوسته شدن کف دست یکی از مشکلات رایجی است که میتواند به دلایل متفاوتی چون خشکی پوست، حساسیت و بیماریهای پوستی برای هر فردی رخ بدهد. این وضعیت ممکن است با علائم خاصی مانند خارش، قرمزی یا ترکهای سطحی همراه باشد و در صورت عدم درمان موجب بروز ناراحتیهای پوستی جدی شود. شناخت انواع علت پوسته شدن کف دست و انتخاب روشهای درمانی مناسب میتواند به بهبودی سریع این مشکل کمک کند و از بروز مجدد آن جلوگیری نماید. اگر شما هم در حال حاضر با این عارضه دست و پنجه نرم میکنید، تا آخر این مطلب از دیجیکالا مگ با ما همراه باشید.
پوسته شدن پوست به چه معنا است؟
پوسته شدن دست چگونه به نظر میرسد؟
انواع علت پوسته شدن کف دست و درمان هر کدام
کمبود چه ویتامینی باعث پوسته شدن کف دست میشود؟
چگونه از پوسته شدن کف دست پیشگیری کنیم؟
چه زمانی برای علت پوسته شدن کف دست به پزشک مراجعه کنیم؟
پوسته شدن پوست به چه معنا است؟
علت پوسته شدن کف دست زمانی رخ میدهد که بدن مقداری از لایهی بیرونی پوست که اپیدرم نام دارد را از بین ببرد. فرآیند پوسته پوسته شدن در واقع روشی است که بدن شما برای بهبود یا التیام برخی از انواع آسیبها از آن استفاده میکند. این آسیبی که دربارهی آن صحبت میکنیم میتواند ناشی از عوامل محیطی، ابتلا به بیماریهای پوستی، آلرژی، عفونت یا استفاده از درمانهای خاص باشد. بنابراین برای درمان عارضهی پوسته شدن پوست دست باید پیش از هر کاری علت بروز این مشکل را پیدا و شناسایی کنید.
پوسته شدن دست چگونه به نظر میرسد؟
آن قسمتی از پوست که شما میتوانید ببینید همان اپیدرم شما است. این بخش خارجیترین و همچنین نازکترین لایهی پوست به حساب میآید. اپیدرم هر چقدر هم که نازک باشد، باز هم نقش بسیار مهمی را در محافظت از بدن در برابر باکتریها و میکروبها ایفا میکند. ساخت و تولید سلولهای پوستی جدید و جایگزینی آنها با هزاران سلول دیگر هم در همین لایه اتفاق میافتد. علت پوسته شدن پوست کف دست هر چیزی هم باشد با علائم زیر همراه خواهد بود:
- پوسته پوسته شدن پوست
- خشکی و خارش پوست
- تحریک و التهاب پوست
- قرمزی و ترک سطحی پوستی
انواع علت پوسته شدن کف دست و درمان هر کدام
همانطور که گفتیم شناخت علت پوسته شدن کف دست مهمترین قدم برای درمان این عارضهی پوستی به شمار میآید. این ناراحتی میتواند دلایل متعددی داشته باشد که در ادامه به طور مفصل به آنها پرداختهایم.
آفتاب سوختگی
یکی از دلایل شایع بروز مشکل پوسته شدن کف دست آفتاب سوختگی است. اگر دستهای خود را برای چند ساعت بدون ضد آفتاب در معرض نور مستقیم خورشید قرار دهید، پوست دستتان قرمز و داغ به نظر خواهد رسید. شما ممکن است وقتی زیر نور آفتاب هستید متوجه آفتاب سوختگی پوست خود و شدت آن نشوید. در بسیاری از مواقع آفتاب سوختگی کمی دیرتر خودش را نشان میدهد. در صورت بالا بودن شدت این عارضه پوست در عرض چند روز شروع به پوسته پوسته شدن میکند تا بتواند از شر سلولهای آسیبدیده خلاص شود و راه را برای سلولهای جدید باز نماید. آفتاب سوختگیهای شدید حتی ممکن است باعث بروز تاولهای خورشیدی دردناک شوند.
روش درمان این علت پوسته شدن کف دست
آفتاب سوختگی همیشه نیاز به درمان ندارد، اما برای بهبودی سریعتر و جلوگیری از دردناک شدن ناحیهی آفتاب سوخته میتوانید از یک مرطوبکننده استفاده کنید. سعی داشته باشید که آب بیشتری بنوشید تا بدنتان هیدراته باقی بماند. همچنین بهتر است نواحی آفتاب سوخته را در عین بهبودی بپوشانید تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود. اگر پوستتان تاول زده است هرگز نباید آنها را فشار دهید و خالی کنید. انجام این کار میتواند باعث عفونت باکتریایی شود. همچنین باید از کندن پوستههای کف دستتان خودداری کنید؛ زیرا این کار میتواند به بافت پوست آسیب برساند. به خاطر داشته باشید که همواره پیشگیری بهتر از درمان است و استفاده از یک ضد آفتاب دارای SPF بالای ۳۰ میتواند از بروز این مشکل جلوگیری نماید.
تغییرات دما و آبوهوایی
همانطور که حدس میزنید تغیرات دما و شرایط آبوهوایی میتواند منجر به خشکی و پوسته پوسته شدن کف دست شود. بسیاری از افراد متوجه میشوند که پوست آنها به طور ویژه در پاییز و زمستان که هوا خشک و سرد است، زبر و خشن به نظر میرسد. هوای سرد نسبت به هوای گرم رطوبت کمتری دارد؛ بنابراین کاملا منطقی است که سطح رطوبت در فصلهای سرد سال کاهش پیدا کند.
بسیاری از مردم سعی میکنند با روشن کردن سیستمهای گرمایشی خانههای خود این مشکل را حل نمایند اما نمیدانند که این کار تنها هوایی گرم و چندین برابر خشکتر را در خانه به وجود میآورد. بدتر از همه، تحقیقات نشان دادهاند که رطوبت کم و دمای پایین هوا سد دفاعی پوست را ضعیف و آن را نسبت به محرکها و آلرژنها واکنشپذیرتر میکند.
روش درمان این علت پوسته شدن کف دست
برای درمان فوری پوسته پوسته شدن دست ناشی از خشکی و سردی هوا باید به طور منظم، به ویژه پس از شستن دستها از مرطوبکننده استفاده کنید. مصرف وازلین روی دستها پیش از خواب هم ممکن است تا حد زیادی باعث بهبودی این مشکل پوستی شود. از آنجاییکه این ماده یک فرآوردهی نفتی است برای جلوگیری از کثیف شدن لباسها و ملحفههای خود حتما دستکش بپوشید. اگر قصد افزایش دمای خانهی خود را دارید، سعی کنید از یک دستگاه بخور مناسب استفاده نمایید. این دستگاه رطوبت بیشتری را وارد هوا میکند و مشکل خشکی پوست را بهبود میبخشد.
شستوشوی مکرر دستها
درست است که شستوشوی دستها تمرینی عالی برای رعایت بهداشت به شمار میآید، اما اگر فردی دستهای خود را به صورت مکرر و بدون رعایت احتیاط شستوشو دهد ممکن است با پوسته شدن پوست دستهایش روبرو شود. استفاده از صابونهای خشن یا آب بیش از حد داغ و عدم مصرف کرم مرطوبکننده میتواند مشکلات پوستی جدی را برای شما به وجود بیاورد. علاوه بر همهی اینها، استفاده از ژلها و الکلهای ضدعفونیکنندهی دست هم باعث خشکی و پوسته شدن کف دستها میشود.
روش درمان این علت پوسته شدن کف دست
آکادمی پوست آمریکا روشهای زیر را برای پیشگیری و درمان خشکی و پوسته شدن دستها پیشنهاد میکند:
- دستها را حداقل به مدت ۲۰ ثانیه با آب ولرم و شویندهی ملایم بشویید.
- دستها را با یک حولهی تمیز خشک کنید؛ به صورتی که کمی نمدار باقی بمانند.
- وقتی پوستتان هنوز کمی رطوبت دارد از پماد، ژل، کرم یا لوسیون مرطوبکنندهی خود استفاده کنید.
- مطمئن شوید که محصول مرطوبکننده به نوک انگشتها و ناخنها هم برسد.
- متخصصان پوست استفاده از کرمهایی را توصیه میکنند که عطر و رنگ ندارند و حاوی نفت خام یا روغنها و ترکیبات معدنی هستند.
- اگر از ضدعفونیکننده دست استفاده میکنید باید به محض خشک شدن این محصول از مرطوبکنندهای که دارید به پوست خود بزنید.
ترکیبات شیمیایی
برخی از ترکیبات شیمیایی میتوانند باعث تحریک پوست دستها شوند و علائمی چون خشکی، سوختگی شیمیایی و پوسته پوسته شدن پوست را برای فرد به وجود بیاورند. کسانیکه در مشاغلی چون کشاورزی، خدمات نظافتی، تعمیرات خودرو، آشپزی، ماهیگیری، پرستاری، حمل و نقل و ساخت و ساز کار میکنند بیشتر از افراد دیگر با این عارضه روبرو میشوند.
روش درمان این علت پوسته شدن کف دست
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مختلف به درمانهای متفاوتی هم نیاز دارد. در برخی موارد، به سادگی حذف مادهی شیمیایی محرک میتواند مشکل را رفع کند. با این حال، گاهی اوقات مواد شیمیایی قوی میتوانند باعث بروز مشکلات جدی مانند سوختگی و آسیبدیدگی شوند. در صورت قرار گرفتن در معرض این دسته از ترکیبات شیمیایی با مراقبتهای پزشکی تماس بگیرید و تمام لباسهایی که به مادهی محرک آلوده شدهاند را از تن خود خارج کنید.
ابتلا به سندرم پیلینگ آکرال پوست
سندرم پیلینگ آکرال پوست (Acral Peeling Skin Syndrome) یک اختلال ژنتیکی نادر است که در آن لایهی بالایی پوست فرد پوسته پوسته و کنده میشود. این علائم گاهی اوقات با تاول و قرمزی پوست هم همراه هستند. سندرم پیلینگ معمولا دستها و پاها را درگیر میکند اما بعضی افراد علائم آن را روی بازوها و قسمتهای بالایی پا هم میبینند. این سندرم از همان بدو تولد با فرد همراه خواهد بود؛ اگرچه برخی افراد در اوایل کودکی شروع به دیدن علائم آن میکنند.
روش درمان این علت پوسته شدن کف دست
هیچ درمانی برای سندرم پیلینگ آکرال پوست وجود ندارد. تمام روشهایی که برای درمان این عارضه توصیه میشوند در واقعیت به مدیریت و پیشگیری از علائم آن کمک میکنند. اجتناب از گرما و رطوبت، فشار، اصطکاک و سایر اشکال آسیب به پوست مهمترین مواردی هستند که افراد مبتلا به سندرم پیلینگ آکرال باید رعایت نمایند. برخی از پزشکان استفاده از مرطوبکنندههای درمانی حاوی لانولین و گلیسیرین را به کسانیکه با این بیماری دست و پنجه نرم میکنند پیشنهاد کردهاند.
ابتلا به عارضهی پوستی درماتیت
درماتیت یک بیماری پوستی نسبتا رایج است که در آن پوست دچار التهاب میشود. این عارضه میتواند در اثر عوامل مختلفی رخ بدهد و همچنین انواع مختلفی هم دارد. شاید برایتان جالب باشد بدانید اگزما هم نوعی درماتیت است که با نام درماتیت آتوپیک شناخته میشود. این عارضه معمولا از دوران کودکی آغاز میشود اما ممکن است در سنین بزرگسالی هم به آن ابتلا پیدا کنید. اگزما منجر به بروز بثورات پوستی ملتهب، قرمزی، خشکی و خارش شدید پوست میشود. اگر پوست را بخراشید ممکن است خون بیاید، ترک بخورد، متورم شود یا مایهی شفافی از آن ترشح پیدا کند. یکی دیگر از علائم اصلی بیماری درماتیت آتوپیک پوسته پوسته شدن است. یکی از اصلیترین بخشهای بدن که بیماری اگزما خود را در آن نشان میدهد دستها هستند.
روش درمان این علت پوسته شدن کف دست
هیچ درمان شناخته شدهای برای درمان درماتیت آتوپیک وجود ندارد، بنابراین روشهای درمان این بیماری بیشتری از هر چیزی بر تسکین علائم آن تمرکز میکنند. همهی افراد مبتلا در اگزما میتوانند با شناسایی محرکها یا همان آلرژنها و دور کردن آنها از اطراف خود، میزان تحریک پوستشان را کاهش دهند. عطرهایی که به طور معمول در محصولات مراقبت از پوستی مورد استفاده قرار میگیرند از رایجترین محرکهایی هستند که افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک باید از آن دوری کنند.
برای درماتیت خفیف تا متوسط، پزشکان پوست ممکن است استفاده از پمادهای موضعی مانند کورتیکواستروئید را به منظور تسکین خارش و التهاب پوستی توصیه کنند. برای موارد شدیدتر که پوست به درمانهای موضعی پاسخ نمیدهد، متخصصان احتمال دارد به سراغ تجویز استروئیدهای خوراکی مانند پردنیزون بروند.
نوردرمانی (فوتوتراپی) هم میتواند برای افرادی که پوستشان دائما در اثر ابتلا به درماتیت آتوپیک ملتهب میشود و تورم پیدا میکند مناسب باشد. در این روش، با تاباندن اشعهی فرابنفش به پوست سرعت تولید سلولهای پوستی و به دنبال آن التهاب را کاهش میدهند.
ابتلا به عارضهی پوستی پسوریازیس
پسوریازیس یک بیماری خودایمنی پوستی مزمن است که باعث بروز لکههای قرمز پوستی با فلسهای ضخیم نقرهای رنگ، پوسته پوسته شدن پوست، التهاب، خشکی و درد میشود. همهی این علائم روی دستها هم به وجود میآیند. پسوریازیس در دورههای زمانی مختلف رخ میدهد و ممکن است چندین هفته یا ماه هم ادامه پیدا کند. علت دقیق بروز این بیماری پوستی مشخص نیست، اما دانشمندان میدانند که پسوریازیس وقتی رخ میدهد که سیستم ایمنی بدن بیش از حد فعالیت کند و باعث شود که سلولهای پوستی خیلی سریع تکثیر شوند.
روش درمان این علت پوسته شدن کف دست
هیچ درمان قطعی و قابل اطمینانی برای عارضهی پوستی پسوریازیس وجود ندارد و پزشکان فقط میتوانند با دادن دستورالعملهای مشخص این بیماری را مدیریت کنند. برای مدیریت علائم پسوریازیس خفیف تا متوسط، متخصصان درمانهای موضعی مانند استفاده از پماد کورتیکواستروئید را توصیه میکنند. اگر علائم فرد مبتلا به این درمان پاسخ ندهند و رفع نشوند، پزشکان پوست احتمالا به سراغ تجویز یک کورتیکواستروئید خوراکی یا داروی خوراکی دیگری مانند متوترکسات که با سرکوب سیستم ایمنی عمل میکند بروند. اگر نواحی گستردهای از پوست تحت تاثیر پسوریازیس گرفته باشند، نوردرمانی هم به یکی از گزینههای درمان تبدیل خواهد شد.
عفونت استرپتوکوک گروه A
مخملک و زرد زخم از عفونتهایی است که توسط باکتری استرپتوکوک گروه A به وجود میآیند. این عارضههای پوستی میتواند باعث پوسته پوسته شدن پوست انگشتها و کف دست و پا شود. تب و گلو درد از علائم اولیهی مخملک هستند که به دنبال آنها راشهایی هم روی گردن و قفسهی سینه به وجود میآید. بثورات پوستی ناشی از این بیماری ممکن است یک هفته یا بیشتری روی پوست باقی بمانند.
از طرف دیگری زرد زخم میتواند منجر به بروز زخمهای قرمز و خارشدار روی پوست شود. این زخمها ممکن است سر باز کنند و مایع شفافی را هم از خودشان به بیرون ترشح نمایند. هم مخملک و هم زرد زخم از بیماریهای دوران کودکی به شمار آورده میشوند.
روش درمان این علت پوسته شدن کف دست
مخملک و زرد زخم هر دو نوعی عفونت باکتریایی هستند و دقیقا به همین دلیل نیاز به درمان با داروهای آنتی بیوتیک دارند. هر چه قدر شدت علائم این دو بیماری بیشتر باشد، دورهی استفاده از آنتی بیوتیکها هم طولانیتر خواهد شد. هیچ درمان خانگی برای بیماریهای ناشی از باکتری استرپتوکوک گروه A وجود ندارد و در صورت ابتلا به آنها باید خیلی سریع به پزشک متخصص مراجعه کنید.
سندرم شوک سمی (TSS)
سندرم شوک سمی یک بیماری نادر اما تهدیدکنندهی زندگی است که توسط باکتریهای آزادکنندهی سموم در بدن ایجاد میشود. این عارضه با علائمی چون تب، بثورات پوستی، پوسته شدن پوست و فشار خون پایین همراه است. سندرم شوک سمی بر سیستمهای متعددی از بدن تاثیر میگذارد؛ به همین دلیل میتواند علائم دیگری هم داشته باشد.
روش درمان این علت پوسته شدن کف دست
معمولا برای درمان سندرم شوک سمی از آنتی بیوتیکها استفاده میشود. این داروها ممکن است به صورت وریدی وارد بدن شوند تا به سرعت از آسیب دیدن بدن جلوگیری کنند. در موارد جدیتر افراد ممکن است بتوانند آنتی بادیهای تصفیه شده افرادی که خون خود را اهدا کردهاند را به منظور درمان سریعتر دریافت نمایند.
بیماری کاوازاکی (KD)
کاوازاکی یک بیماری التهابی حاد است که میتواند باعث ایجاد بثورات پوستی همراه با تورم و پوسته پوسته شدن دستها و پاها شود. علت دقیق پشت این بیماری ناشناخته است؛ با این حال تصور میشود که بروز آن با عفونت مرتبط باشد زیرا افرادی که آن را تجربه میکنند با تب و تورم غدد لنفاوی هم مواجهه میشوند. بیماری کاوازاکی در اکثر مواقع کودکان زیر ۲ سال را درگیر میکند.
روش درمان این علت پوسته شدن کف دست
علائم بیماری کاوازاکی خود به خود از بین میروند. با این حال، در صورت ابتلا پیدا کردن کودکتان به این بیماری باید خیلی سریع به پزشک مراجعه کنید تا او از خطر بروز مشکلات قلبی جدی در امان بماند.
مصرف برخی داروها
خشکی و پوسته پوسته شدن پوست میتواند از عوارض جانبی مصرف برخی داروها مانند درمانهای مخصوص سرطان (پرتودرمانی و شیمیدرمانی) باشد. استفاده از برخی داروها ممکن است حتی بیماری پوستی وخیم نکرولیز اپیدرمال سمی را به وجود بیاورد که در آن پوست دستها و سایر قسمتهای بدن کنده میشود. این بیماری تهدیدکننده زندگی است و نیاز به بستری فوری دارد. نکرولیز اپیدرمال سمی معمولا با تب و قرمزی دردناک پوست همراه است و خیلی سریع پیشرفت میکند؛ بنابراین باید خیلی سریع به پزشک متخصص و بیمارستان مراجعه نمایید.
روش درمان این علت پوسته شدن کف دست
اگر دستهای شما به دلیل انجام شیمی درمانی پوسته پوسته میشوند، برای کنترل خشکی آنها به کرم دست درمانی نیاز دارید. ممکن است بتوانید مرطوبکنندههایی را پیدا کنید که به طور خاص برای افرادی که تحت شیمی درمانی هستند فرمولبندی شدهاند. به یاد داشته باشید که شما باید به طور کلی از مصرف محصولات مراقبت از پوستی حاوی الکل خودداری کنید.
کمبود چه ویتامینی باعث پوسته شدن کف دست میشود؟
پوسته پوسته شدن پوست کف دشت میتواند ناشی از کمبود چندین مادهی مغذی در بدن باشد:
- کمبود ویتامین C: کمبود ویتامین C فرآیند تولید کلاژن را مختل میکند و منجر به خشکی، زبری و پوسته پوسته شدن پوست می شود.
- کمبود ویتامین E: این مورد کمی نادر است اما به دلیل نقشی که ویتامین E در حفظ رطوبت پوست و محافظت در برابر آسیب اکسیداتیو دارد، کمبود آن ممکن است منجر به خشکی و پوسته پوسته شدن پوست شود.
- کمبود روی: متعادل بودن سطح روی بدن برای بهبود پوست و عملکرد سیستم ایمنی حیاتی است. کمبود این ماده میتواند باعث خشکی و پوسته پوسته شدن پوست شود.
- کمبود اسیدهای چرب ضروری: کمبود اسیدهای چرب امگا ۳ و امگا ۶ میتواند منجر به خشکی و پوسته پوسته شدن پوست شود.
با این حال، ذکر این نکته ضروری است که پوسته پوسته شدن پوست دست میتواند دلایل مختلفی داشته باشد و برای تشخیص و درمان مناسب باید با متخصص پوست مشورت کنید.
چگونه از پوسته شدن کف دست پیشگیری کنیم؟
اگر علت پوسته پوسته شدن دستهای شما ابتلا به یک بیماری زمینهای باشد، ممکن است نتوانید از آن پیشگیری کنید. اما اگر دلیل دیگری پشت بروز این عارضه است روشهای زیر برای پیشگیری از بروز آن مفید واقع خواهند شد.
- هنگام دوش گرفتن و شستن دستها از آب داغ استفاده نکنید.
- هنگام شستن ظروف یا دست زدن به محصولات پاککننده و سایر مواد شیمیایی حتما از دستکش استفاده کنید.
- وقتی هوا رو به سردی میرود دستهای خود را در بیرون از خانه با دستکش گرم نگه دارید.
- به طور منظم دستهای خود را با استفاده از کرم مرطوبکننده رطوبترسانی کنید.
- قبل از خواب از وازلین روی دستهای خود استفاده کنید.
- از محصولات مراقبت از پوستی یا آرایشی دارای ترکیبات تحریککنندهی پوست مانند الکل، سولفات و عطر استفاده نکنید.
- برای جلوگیری از خشک شدن بیش از حد هوای خانه در زمستان از دستگاه بخور استفاده کنید.
- هر بار که بیرون میروید از کرم ضد آفتاب استفاده کنید و فراموش نکنید که آن را به دستهای خود هم بمالید.
چه زمانی برای علت پوسته شدن کف دست به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر مشکل پوسته پوسته شدن دستهایتان با گذشت زمان بدتر شد و هیچ یک از راه حلهای پیشگیری و درمانی که به شما معرفی کردیم روی آن تاثیر نگذاشتند بهتر است در اسرع وقت به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. علاوه بر این، در صورتیکه این عارضه با علائم زیر همراه بود باید خیلی سریع به بیمارستان مراجعه کنید:
- تب
- حالت تهوع یا استفراغ
- غدد لنفاوی متورم
- دردی که بهتر نمیشود یا آزاردهنده است
- هر گونه علائم عفونت مانند چرک
- کهیر و التهاب پوست
سخن پایانی
علت پوسته شدن کف دست میتواند به عوامل مختلفی چون تغییرات آبوهوایی، شستن مکرر دستها و استفاده از مواد شیمیایی مرتبط باشد. همچنین این عارضه ممکن است نشانهی ابتلای فرد به یک بیماری جدیتر باشد که نیاز به درمان منظم دارد. در این مطلب سعی کردیم شما را به طور کامل با مشکل پوسته شدن کف دست آشنا کنیم اما به یاد داشته باشید که در صورت عدم بهبودی این عارضه باید حتما به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید.
منابع: Verywell Health ,Medical News Today