۸ استراتژی مهم برای رفتار با کودکان حساس
نظم و انضباط در فرزندپروی بسیار مهم است؛ اما اگر کودک حساسی داشته باشید، ممکن است در برخورد با او دچار مشکل شوید. کودکان حساس به‌راحتی تحت تأثیر احساسات قرار می‌گیرند و گریه می‌کنند، چون همیشه نگران پیش آمدن یک مشکل هستند و به اطمینان خاطر زیادی نیاز دارند. همچنین درک عمیقی از احساسات مختلف دارند، یعنی به احتمال زیاد بیش از حد هیجان‌زده یا خشمگین می‌شوند یا به‌شدت می‌ترسند.
بعضی از کودکان نه تنها از نظر عاطفی حساس هستند، بلکه نسبت به هر محرک بیرونی که آنها را تحریک کند واکنش نشان می‌دهند. برای مثال، صدای بلند یا نور شدید باعث برانگیخته شدن احساسات آنها می‌شود. به‌علاوه، ممکن است از جمعیت زیاد بترسند و به‌سختی با تغییرات کنار بیایند. درنتیجه، این کودکان برای امتحان کردن چیزهای جدید مردد هستند و وقتی سایر کودکان از آنها با عنوان «بچه‌ای که زیاد گریه می‌کند» یا «بچه‌ای که به‌راحتی عصبانی می‌شود» نام می‌برند، در تعامل با همسالان‌شان دچار مشل می‌شوند.
وجود قوانین سخت ممکن است به بعضی از بچه‌ها کمک کند که رفتار خود را کنترل کنند، اما سختگیری بیش از حد احتمالاً مشکلات زیادی را برای کودکان حساس ایجاد می‌کند. به همین دلیل، مهم است که راهکارهای تربیتی صحیح را برای راهنمایی چنین کودکانی یاد بگیرید.
اولین قدم برای رفتار درست با کودکان حساس این است که بدانید آنها دچار اختلال یا مشکل نیستند. در حقیقت، یک کودک حساس می‌تواند یکی از مهربان‌ترین و دلسوزترین بچه‌هایی باشد که در طول زندگی خود با او ملاقات می‌کنید. اما وقتی پای نظم و انضباط به میان می‌آید، تربیت کودک حساس ممکن است برای والدین چالش‌برانگیز باشد. استراتژی‌های انضباطی زیر به شما کمک می‌کنند که با فرزند حساس خود رفتار درستی داشته باشید.
۱. حساسیت فرزندتان را بپذیرید
اگر کودک شما حساس است، سعی نکنید خلق و خوی او را تغییر دهید؛ بلکه او را همان‌طور که هست بپذیرید و بر استعدادها و نقاط قوتش تاکید کنید. درک کنید که گاهی اوقات چیزی که برای سایر کودکان آسان است، احتمال دارد برای یک کودک حساس بسیار دشوار به نظر برسد.
به جای اینکه کودک را از تجربه‌های جدید محروم کنید، روی آموزش او تمرکز کنید تا نحوه‌ی برخورد با هیجانات خود را یاد بگیرد. وقتی در رابطه با فرزندتان احساس ناامیدی می‌کنید، به خاطر داشته باشید که کودکان حساس با دیگران بسیار مهربان هستند.
۲. زمینه‌ی استراحت و آرامش او را فراهم کنید
غالباً کودکان حساس از شلوغی جمعیت، نور زیاد و محیط پرهرج و مرج هراس دارند. بنابراین، مهم است که از برنامه‌ریزی بیش از حد برای کودک خودداری کرده و فعالیت‌های فوق برنامه را محدود کنید. در عوض، سعی کنید مکان مناسبی برای استراحت او در نظر بگیرید، به طوری که کودک احساس امنیت کرده و آرام شود.
همچنین می‌توانید یک گوشه‌ی امن برای فعالیت‌های آرامش‌بخش نظیر رنگ‌آمیزی، گوش دادن به موسیقی یا خواندن کتاب ایجاد کنید. کودک را تشویق کنید که هر وقت احساس ناراحتی کرد با این روش‌ها خودش را آرام کند. کمی استراحت و انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش می‌تواند کودک حساس شما را دوباره شارژ کرده و انرژی او را برگرداند.
۳. محدودیت‌ها را تعیین کنید
ممکن است گاهی اوقات برای جلوگیری از ناراحتی کودک حساس خود از یک سری قوانین یا محدودیت‌ها چشم‌پوشی کنید، اما به یاد داشته باشید که این کار در درازمدت به نفع او نیست. اگرچه مهم است که انعطاف‌پذیر باشید، اما نظم و انضباط به کودک یاد می‌دهد که چگونه در دوران بزرگسالی مسؤولیت‌پذیر باشد. اگر شیوه‌ی تربیتی شما سهل‌انگارانه باشد و در برخورد با کودک تمام قوانین را کنار بگذارید، او برای مواجهه با دنیای واقعی آماده نخواهد شد.
هنگامی که از نظم و انضباط چشم‌پوشی می‌کنید، فرصت یادگیری و رشد را از کودک حساس خود می‌گیرید؛ چون او باید پیامد اعمالش را تجربه کند. پس فرزندتان را به خاطر زیر پا گذاشتن قوانین مورد بازخواست قرار دهید، فقط سعی کنید این کار را با ملایمت انجام دهید.
۴. تلاش‌های او را تحسین کنید
کودکان حساس به تشویق زیادی نیاز دارند. پس حتی زمانی که فرزندتان موفق نیست، تلاش‌های او را ستایش کنید. فقط به خاطر داشته باشید که تشویق بی‌دلیل باعث کاهش عزت نفس کودک می‌شود و بهتر است به‌طور متناوب و نه همیشگی از تلاش‌های او تقدیر کنید. ممکن است تشویق شما بابت کاری که هر کودک دیگری هم قادر به انجام آن است، تأثیر منفی روی فرزندتان داشته باشد.
ستایش کودک باید صرف‌نظر از نتیجه به خاطر کارهایی باشد که انجام می‌دهد. به‌عنوان مثال وقتی می‌گویید «من تلاش تو را برای یادگیری ریاضیات دوست دارم»، به کودک نشان می‌دهید که برای سخت‌کوشی و تلاشش ارزش قائل هستید، حتی اگر در پایان نمره‌ی مطلوبی نگیرد.
علاوه بر این وقتی فرزندتان حقیقت را می‌گوید، او را تحسین کنید. کودکان حساس معمولاً برای رهایی از دردسر دروغ می‌گویند. بنابراین مهم است که او را به خاطر صادق بودن تحسین کنید تا دوباره این کار را تکرار کند.
همچنین به یاد داشته باشید که کودکان حساس اغلب بسیار دلسوز و مهربان هستند. وقتی فرزندتان احساسات دیگران را تشخیص می‌دهد، او را تحسین کنید. با این کار به او یاد می‌دهید که مهربانی با دیگران و توجه به احساسات آنها مهم است.
۵. به او پاداش بدهید
کودکان حساس گاهی اوقات که به دردسر می‌افتند، احساس بدی پیدا می‌کنند. در این شرایط صرفاً تغییر نحوه‌ی بیان کلمات می‌تواند این احساس ناخوشایند را به احساس خوبی تبدیل کند. برای مثال به جای اینکه بگویید «تا شام نخوری از دسر خبری نیست»، بگویید «اگر شام بخوری، می‌توانی از خوردن درس لذت ببری.»
ایجاد یک سیستم رسمی پاداش به بچه‌ها کمک می‌کند که به نقاط عطف خود توجه کرده و رفتارشان را تغییر دهند. فقط به یاد داشته باشید که گاهی اوقات اگر کودک حساس پاداش دریافت نکند، ممکن است احساس خیلی بدی داشته باشد. یادآوری‌های مفیدی مثل «فردا می‌توانی دوباره امتحان کنی» می‌تواند این احساس بد را برطرف کند. اگر با یک کودک حساس زندگی می‌کنید، زمان بگذارید و به روش‌های مختلف صحبت کردن با او فکر کنید تا اوضاع بدتر نشود.
۶. نحوه‌ی بیان احساسات را آموزش دهید
کودکان حساس باید یاد بگیرند که چگونه احساسات خود را به زبان بیاورند و با آنها کنار بیایند. بنابراین، به فرزندتان نحوه‌ی شناسایی احساسات ناخوشایند و روش‌های قابل قبول برای مواجهه با آنها را بیاموزید.
کودکان حساس اغلب با رفتارهای خود به والدین نشان می‌دهند که چه احساسی دارند. به فرزندتان یاد بدهید که چگونه احساسات خود را با کلمات بیان کند و روی آنها اسم بگذارد. با این کار هم او با شما ارتباط بهتری برقرار می‌کند و هم شما راحت‌تر می‌توانید احساساتش را درک کنید.
۷. مهارت حل مسئله را آموزش دهید
معمولاً کودکان حساس تحت تأثیر موقعیت‌ها قرار می‌گیرند و ممکن است ندانند چگونه واکنش نشان دهند. در این شرایط، مهم است که بتوانند با پیدا کردن راه حل استرس و اضطراب خود را برطرف کنند. بنابراین، والدین باید مهارت‌های حل مسئله را به آنها یاد بدهند.
آموزش مهارت حل مسئله می‌تواند تفاوت بزرگی در زندگی روزمره‌ی یک کودک حساس ایجاد کند. فرزند خود را با دستورالعمل‌های گام به گام برای مقابله با مشکلات آشنا کنید و به او برای رسیدگی به موقعیت‌های سخت و ناراحت‌کننده اعتماد به نفس بدهید.
۸. با روش‌های منطقی کودک را از پیامد کارهایش آگاه کنید
کودکان حساس هم باید مثل سایر بچه‌ها با عواقب منفی کارهایشان روبه‌رو شوند. فقط به این دلیل که کودک گریه می‌کند یا احساس بدی دارد نباید از پیامد کارش فرار کند. بنابراین باید مطمئن باشید که وقتی فرزندتان قوانین را زیر پا می‌گذارد، برخورد مناسبی با او دارید. این کار به کودک کمک می‌کند که درس‌های ارزشمند زندگی را بیاموزد.
رفتاری که با کودک می‌شود باید به جای تنبیه، بر نظم و انضباط متمرکز باشد. علاوه بر این، مراقب باشید که در این کار زیاده‌روی نکرده و آن را با ملایمت انجام دهید. لازم نیست برای اینکه کودک متوجه‌ی منظور شما شود، با صدای بلند با او صحبت کنید یا سرش داد بزنید.
کلام پایانی
نحوه‌ی تربیت کودکان حساس می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. بعضی از والدین ممکن است از یک سری قوانین انضباطی در رابطه با فرزندشان چشم‌پوشی کنند تا احساسات ناخوشایند او و رفتارهای مرتبط با این احساسات را کاهش دهند. با این حال، ما می‌دانیم که نظم و انضباط یک امر حیاتی است که فرد را برای مواجهه با دنیای واقعی در دوران بزرگسالی آماده می‌کند. رعایت راهکارهای فوق هم مشکلات عاطفی کودکان حساس را از بین می‌برد و هم به آنها کمک می‌کند که از مزایای نظم و انضباط بهره‌مند شوند.
منبع: verywellfamily
