علت لکهای قهوه‌ای روی صورت چیست و آیا این لکه‌ها خطرناکند؟
صرف‌نظر از پیشینه‌ی قومی یا رنگ پوست، در نهایت، بیشتر ما به نوعی با لکه‌های قهوه‌ای یا تیره روی پوست صورتمان دست و پنجه نرم می‌کنیم. وجود این لکه‌ها می‌تواند بر زیبایی ما تأثیر منفی بگذارد و معمولا خوشایند نیست. برای اینکه بخواهیم با این مشکل مقابله کنیم، باید علت لکهای قهوه‌ای روی صورت را بدانیم. در این مقاله، علت ایجاد این ضایعات پوستی و راه‌های درمان آن را می‌خوانید.
منظور از لکه‌های قهوه‌ای روی صورت چیست؟
گاهی اوقات، لکه‌های تیره یا قهوه‌ای رنگی روی پوست صورت یا دست و پا ظاهر می‌شوند. لکه‌های تیره روی پوست ممکن است در هر زمانی ظاهر شوند اما بیشتر در میان‌سالی این لکه‌ها را می‌بینید. این لکه‌ها روی صورت یا سایر مناطقی که اغلب در معرض نور خورشید هستند ایجاد می‌شوند.
لکه‌های قهوه‌ای روی صورت و سایر نواحی بدن را با نام‌های لکه‌های پیری، هایپرپیگمانتاسیون، لکه‌های خورشیدی یا لکه‌های کبدی نیز می‌شناسند. رنگ لکه‌های روی پوست ممکن است از قهوه‌ای روشن تا تیره یا حتی سیاه متغیر باشند. این لکه‌ها سطحی و معمولا بیضی شکل هستند.
لکه‌های تیره کجا ظاهر می‌شوند؟
لکه‌های قهوه‌ای یا تیره به طور کلی بی‌ضرر هستند اما ممکن است در برخی از مواقع نشانه‌های سرطان باشند. به همین علت، در صورت مشاهده علائم دیگری علاوه بر این لکه‌ها باید به پزشک مراجعه کنید. حتی اگر لکه‌ها خطرناک نباشند یا شما را آزار می‌دهند نیز می‌توانید آن‌ها را از بین ببرید.
لکه‌های تیره ممکن است در هر ناحیه از بدن ایجاد شوند اما معمولا این لکه‌ها را در قسمت هایی از بدن که بیشتر از همه در معرض نور خورشید هستند، می‌بینید. لکه‌های تیره پوستی در این نواحی از بدن بیشتر دیده می‌شوند:
- صورت؛
- پشت دست‌ها؛
- شانه‌ها؛
- بازوها؛
- کمر.
لکه‌های تیره معمولا کوچک و به صورت تکی ظاهر می‌شوند اما ممکن است گاهی چندین لکه را به صورت گروهی ببینید. این نوع لکه‌ها نواحی بزرگتری از پوست را تیره می‌کنند.
دلیل لکهای قهوه‌ای روی صورت
لکه‌های قهوه‌ای یا تیره نتیجه‌ی تولید یا جمع شدن بیش از حد ملانین یا همان رنگدانه‌ای که پوست را تیره می‌کند، هستند. در برخی از موارد نیز علت لکهای قهوه‌ای روی صورت آسیب رادیکال‌های آزادی است که به سلول‌های سالم حمله می‌کنند و در نهایت، باعث پیری پوست می‌شوند.
علت لکه های قهوه ای روی صورت ممکن است عوامل مختلفی باشد. از میان این عوامل، ۸ عامل از سایرین مهم‌تر هستند.
۱. آسیب ناشی از نور خورشید
گاهی اوقات علت لکهای قهوه‌ای روی صورت آسیب‌دیدگی ناشی از نور خورشید است. در واقع، پس از قرار گرفتن در معرض نور آفتاب یا حتی نور سولاریم، لکه‌های تیره روی پوست ظاهر می‌شوند.
بخش‌هایی از بدن مانند صورت، دست‌ها یا بازوها که بیشتر در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند، بیشتر در معرض خطر لکه‌های قهوه‌ای ناشی از نور خورشید هستند.
۲. تغییرات هورمونی
ملاسما یک بیماری پوستی است که در آن برخی از نواحی بدن دچار لکه‌های پوستی می‌شوند. این بیماری در زنان و مادران باردار شایع‌تر است و معمولا در طول سال‌های باروری زنان رخ می‌دهد. لکه‌های ملاسما معمولا روی گونه‌ها، پیشانی، پل بینی و چانه ظاهر می‌شوند.
۳. عوارض دارویی
ممکن است مصرف برخی از داروها رنگدانه‌های پوست را افزایش دهد و منجر به ایجاد لکه‌های قهوه‌ای یا تیره شوند. داروهایی که مصرف آن‌ها علت لکهای قهوه‌ای روی صورت است، عبارت‌اند از:
- داروهای ضد التهاب، مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)؛
- داروهای مخصوص شیمی درمانی؛
- داروهای ضد مالاریا؛
- داروهای ضد تشنج.
۴. التهاب
در برخی از مواقع، التهاب علت خال‌های قهوه‌ای روی صورت می‌شود. در حقیقت، این لکه‌های تیره‌رنگ پس از یک دوره التهاب روی پوست ایجاد شوند. این التهاب نیز ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد که اگزما، پسوریازیس، آسیب رسیدن به پوست و آکنه مهم‌ترین آن‌ها هستند.
۵. جای زخم
لکه‌های قهوه‌ای یا تیره ممکن است پس از بهبود جای نیش حشره، سوختگی یا بریدگی روی سطح بدن ایجاد شوند و باقی بمانند. البته، معمولا این لکه‌ها با گذشت زمان محو می‌شوند.
۶. تحریک پوستی
مصرف لوازم آرایشی نامناسب برای پوست و مو هم ممکن است پوست شما را تحریک کند. در نتیجه، پس از مدتی روی پوست صورت یا دست‌هایتان لکه‌های قهوه‌ای ایجاد می‌شوند.
۷. ابتلا به بیماری دیابت
دیابت هم می‌تواند علت لکهای قهوه‌ای روی صورت یا سایر نواحی بدن باشد. وقتی به دیابت مبتلا می‌شوید، یکی از عوارض جانبی آن مشکلات پوستی است. مشکلات پوستی که همراه با دیابت ایجاد می‌شوند، عبارت‌اند از:
- درموپاتی دیابتی: که به آن لکه‌های ساق پا نیز گفته می‌شود. در چنین وضعیتی، لکه‌ها یا خطوط قهوه‌ای یا قرمزرنگی روی ساق پا ظاهر می‌شوند.
- آکانتوز نیگریکانس: در این حالت، روی پوست لکه‌هایی تیره‌رنگ و مخملی ظاهر می‌شوند.
- نکروبیوز لیپویدیکا: در صورت ابتلا به این ناراحتی پوستی، لکه‌های برآمده‌ی برجسته‌ای را می‌بینید که ممکن است به رنگ‌های زرد، قرمز یا قهوه‌ای باشند. در برخی از موارد، با گذشت زمان، این لکه‌های برآمده سفت و متورم می‌شوند.
- زانتوماتوز فوران‌کننده: در این حالت، لکه‌های برآمده‌ی زردرنگ مایل به قرمزی را می‌بینید که دچار خارش یا حساس می‌شوند. این لکه‌ها معمولا در پشت دست‌ها، باسن، پاها، ساق‌ها و بازوها ایجاد می‌شوند.
۸. سرطان پوست
در برخی موارد، علت لکهای قهوه‌ای روی صورت یا سایر نواحی بدن سرطان است. چنین لکه‌های تیره‌ای با نشانه‌های دیگری هم دارند که عبارت‌اند از:
- عدم تقارن لکه‌ها؛
- تیرگی یا پراکنده بودن لکه‌ها؛
- رنگ‌های نامنظم داشتن؛
- لکه‌هایی با اندازه‌ای بزرگتر از ۶ میلی‌متر؛
- لکه‌هایی که رنگ یا اندازه‌ی آن‌ها تغییر می‌کند.
علت لکه‌های قهوه‌ای روی صورت مردان
علت لکه‌های قهوه‌ای روی صورت و سایر نواحی بدن مردان نیز دلایل مشابهی با زنان دارد. در مردان نیز عوامل مختلفی علت لکهای قهوه‌ای روی صورت هستند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- ابتلا به اختلالات آدرنال مانند بیماری آدیسون که در آن بدن، هورمونی به نام کورتیزول را به اندازه‌ی کافی تولید نمی‌کند.
- علل ژنتیکی مانند تولد در خانواده‌ای که در آن کک و مک یکی از عارضه‌های پوستی رایج است.
- عدم دریافت برخی از ویتامین‌ها مانند ب۱۲ و اسید فولیک به میزان کافی؛
- اختلالات تیروئیدی.
علاوه‌براین، کم نیست تعداد مردانی که به دلیل قرار گرفتن زیر نور خورشید پوست آن‌ها آسیب می‌بیند. در حقیقت، برخی از باورهای غلط رایج باعث می‌شوند که مردان از محصولات مراقبتی پوست کمتر استفاده کنند. در نتیجه، پوست آن‌ها زیر نور خورشید بیشتر آسیب می‌بیند و دچار لکه‌های قهوه‌ای می‌شود.
علت لکه‌های قهوه‌ای روی صورت کودکان
علت لکهای قهوه ای روی صورت در کودکان ممکن است ترکیبی از عوامل ژنتیکی، هورمونی و محیطی باشد. برخی از علل احتمالی این عارضه در کودکان عبارت‌اند از:
- ژنتیک: ژنتیک در تشکیل لکه‌های پوستی نقش بسزایی دارد. بسیاری از انواع خال‌های مادرزادی در ابتدا به صورت لکه‌های قهوه‌ای هستند. در برخی از موارد نیز علت لکهای قهوه‌ای روی صورت و سایر نواحی بدن، ابتلا ببه برخی از سندرم‌های ژنتیکی است. به همین علت، با مشاهده‌ی این لکه‌های پوستی باید به پزشک مراجعه کنید تا مشکل را به صورت ریشه‌ای ارزیابی و حل کند.
- تغییرات هورمونی: گاهی اوقات، لکه‌های قهوه‌ای در اثر تغییرات هورمونی مانند آنچه در دوران بلوغ اتفاق میفتد، ایجاد می‌شوند.
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید: قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید در کودکان هم باعث بدتر شدن وضعیت لکه‌های قهوه‌ای یا تحریک رنگدانه‌های پوستی می‌شود. از آن گذشته، برخی از کودکان نسبت به نور خورشید حساس‌تر هستند. استفاده از کرم‌های ضد آفتاب مناسب برای کودکان و لباس‌هایی که از آن‌ها در برابر نور خورشید محافظت می‌کند، می‌تواند به بهبود وضعیت آن‌ها کمک کند.
- لکه‌های پوستی پس از التهاب: گاهی اوقات، تحریک یا آسیب پوستی به دلیل زخم یا استفاده از هر ماده شیمیایی می‌تواند لکه‌هایی قهوه‌ای روی پوست باقی بگذارد.
درمان‌های خانگی برای رفع لکه‌های قهوه‌ای
علت لکه‌های قهوه‌ای روی صورت و دست هر چه باشد، می‌توانید آن‌ها را برطرف کنید. برای از بین بردن لکه قهوه ای پوست و داشتن پوست صاف و بی‌نقص می‌توانید از ۴ ماده‌ی طبیعی استفاده کنید.
آلوئه‌ورا
آلوئزین نام ماده‌ای است که در آلوئه‌ورا وجود دارد. این ماده می‌تواند با کنترل تولید ملانین در پوست لکه‌های قهوه‌ای را کاهش دهد. شما می‌توانید هر روز ژل آلوئه‌ورا به طور مستقیم روی پوست بمالید.
عصاره‌ی شیرین بیان
عصاره‌ی شیرین بیان هم اثرات ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و سفیدکنندگی برای پوست دارد و می‌تواند برای رفع نقاط تیره بدن و لکه‌های قهوه‌ای روی پوست صورت به کار رود.
چای سبز
عصاره‌ی چای سبز ماده‌ی دیگری است که در رفع لکه‌های تیره‌ی پوستی مؤثر است. عصاره‌ی چای سبز به دلیل خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی که دارد، می‌تواند ملاسما را بهبود بخشد و آفتاب سوختگی را کاهش دهد.
گلاب
خواص گلاب برای پوست سبب شده تا از این ماده‌ی خوشبو برای درمان مشکلات پوستی مختلف استفاده کنند. گلاب دارای خواص ضدعفونی‌کننده و ضدباکتریایی است و می‌تواند به بهبود سریعتر زخم‌ها کمک کند. علاوه‌براین، گلاب را می‌توانید برای بهبود سریعتر جای بریدگی‌ها، سوختگی‌ها و حتی جای زخم نیز به کار ببرید. گاهی اوقات، در روش خانگی درمان جوش سر سفید نیز از گلاب به عنوان یکی از ترکیبات مؤثر استفاده می‌کنند. گلاب را می‌توانید به روش‌های مختلف به کار ببرید از جمله:
- از آن به عنوان پاک‌کننده یا تونر صورت استفاده کنید. کافیست بعد از شستشوی صورت با یک پاک‌کننده‌ی معمولی، آن را با گلاب بشویید.
- با اضافه کردن آن به یک بطری اسپری یک اسپری گلاب درست کنید. این اسپری به کاهش استرس نیز کمک می‌کند. می‌توانید گلاب را روی مچ دست، صورت یا حتی روی بالش خود اسپری کنید.
محصولات مراقبتی برای رفع لکه‌های قهوه‌ای
می‌توانید با در نظر گرفتن علت لکهای قهوه‌ای روی صورت و با استفاده از محصولات مراقبتی مناسب، این لکه‌ها را رفع کنید. محصولات مراقبتی که به رفع لکه‌های تیره و قهوه‌ای پوست کمک می‌کنند، تنوع فراوانی دارند اما از میان آن‌ها ۳ محصول مراقبتی بیشتر به کار می‌روند.
۱. کرم مرطوب‌کننده
یک کرم مرطوب‌کننده‌ی خوب دارای ترکیبات مرطوب‌کننده‌ای مانند گلیسیرین یا اسید هیالورونیک و حتی رتینول است. این ترکیبات به افزایش گردش سلولی در پوست کمک می‌کنند. یک مرطوب‌کننده‌ی مناسب می‌تواند چربی محافظ پوست را به آن بازگرداند. ترکیبات چنین کرمی هنگامی که سلول‌های قدیمی پوست به سطح آن می‌رسند، به سلامت سلول‌های جدید کمک می‌کنند.
۲. کرم ضد آفتاب
مؤثرترین راه برای پیشگیری از ایجاد لکه‌های تیره‌ی ناشی از نور خورشید، مصرف همیشگی کرم ضد آفتاب است که میزان SPF آن ۳۰ یا بیشتر باشد. چنین کرمی را باید هر روز حتی در روزهای ابری یا زمستانی نیز به کار ببرید.
کارشناسان توصیه می‌کنند کرم ضد آفتابی را انتخاب کنید که حاوی ترکیباتی مانند مکسوریل، دی اکسید تیتانیوم، اکسید روی یا آووبنزون باشد. به نظر کارشناسان سلامت پوست، بهتر است که روزها بین ساعت ۱۰ صبح تا ۲ بعدازظهر یعنی زمانی که نور خورشید شدت تابش بیشتری دارد، از منزل خارج نشوید. علاوه‌براین، می‌توانید برای محافظت از سر، صورت، گوش‌ها و گردن از کلاه لبه پهن و آفتابی استفاده کنید.
۳. محصولات لایه‌بردار پوستی
کرم‌های روشن‌کننده یا محصولات لایه‌بردار پوست که بدون نسخه تهیه می‌شوند، به اندازه‌ی داروهای تجویزی پزشک متخصص قوی نیستند اما می‌توانند مؤثر باشند. کرم‌ها و سرم‌هایی که حاوی ترکیبات مختلفی از جمله آزلائیک اسید، رتینول یا آلفا هیدروکسی اسید هستند، می‌توانند لایه‌برداری پوست را تسریع کنند و باعث رشد سلول‌های پوستی جدید شوند. در نتیجه، دیگر از لکه‌های قهوه‌ای پوست خبری نخواهد بود.
البته، باید این نکته را هم در نظر بگیرید که علت لکهای قهوه‌ای روی صورت بر فرایند درمان و کنترل آن‌ها تأثیر بسزایی دارد. در نتیجه، بهتر است که حتی برای مصرف محصولات لایه‌بردار بدون نسخه نیز از یک پزشک متخصص پوست نظر بخواهید.
کلام آخر
فرقی نمی‌کند که علت لکهای قهوه‌ای روی صورت چه چیزی باشد. به‌هرحال، برای رفع این لکه‌های مزاحم می‌توانید از روش‌های خانگی یا محصولات مراقبتی پوست استفاده کنید. لکه‌های تیره یا قهوه‌ای روی پوست صورت یا سایر نواحی بدن معمولا خطری ندارند اما اگر وجود آن‌ها شما را آزار می‌دهد، می‌توانید به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید. اگر هم لکه‌های تیره‌ی پوستی ناگهان ظاهر شده‌اند یا نشانه‌هایی مانند خارش، گزگز، خونریزی یا تغییر رنگ و اندازه دارند، باید به پزشک مراجعه کنید چون ممکن است این نشانه‌ها علائم مشکلات و بیماری‌های جدی‌تری باشند.
منبع: healthline
