میزبانهای المپیک چگونه انتخاب میشوند؟
رقابت‌های المپیک رویدادی است که هر چهار سال یکبار بر صدر اخبار جهانی می‌نشینید و توجه همه‌ی مردم دنیا از اقشار گوناگون را به خود جلب می‌کند. از هنرمندان تا سیاست‌مداران و ورزشکاران و مردم عادی که به عنوان تماشاگر یا حتی داوطلب به این حرکت جهانی می‌پیوندند نزدیک به یک ماه درگیر این رقابت و همه‌ی حواشی آن خواهند بود.
به دلیل توجه بزرگ جهانی به این رویداد و از سوی دیگر اهمیت و جایگاه این بازی‌ها به عنوان یک رویداد مهم و سمبلیک جهانی، میزبانهای المپیک وظیفه دارند تا این رقابت را به بهترین شکل ممکن برگزار کنند. همین انتظار هم موجب می‌شود تا فرایند انتخاب میزبان المپیک با دقت و سختگیری بالایی صورت بگیرد و از سوی دیگر همیشه رقابت فراوانی میان شهرهای جهان برای کسب میزبانی المپیک برقرار باشد.
میزبانی المپیک به چه معنی است؟
میزبانهای المپیک چگونه انتخاب میشوند؟
فهرست میزبانهای المپیک
تاثیر اقتصادی المپیک روی میزبان‌ها
کمی درباره‌ی پاریس میزبان المپیک ۲۰۲۴
میزبانی المپیک به چه معنی است؟
اغلب رقابت‌های ورزشی که به صورت یک تورنمنت متمرکز، در یک کشور یا شهر و به میزبانی یک مکان مشخص برگزار میشوند. در واقع به جز رقابت‌هایی که به صورت لیگی و در طول سال برگزار میشوند سایر رویدادهای ورزشی اغلب میزبان دارند. مانند میزبان جام جهانی، میزبان جام ملت‌ها و میزبان المپیک.
با این حال در شیوه‌ی میزبانی رویدادهای متمرکز هم تفاوت‌هایی وجود دارد. برای نمونه رقابت‌های جام ملت‌ها یا جام جهانی به میزبانی یک کشور برگزار میشوند. به این ترتیب محل برگزاری رقابتها در شهرهای مختلف این کشور پراکنده است و افراد مختلفی از شهرها و استان‌های گوناگون درگیر این رقابتها هستند. این مسئله از یک سو دست برگزار کنندگان را در تامین زیرساخت‌ها باز می‌گذارد چرا که به این ترتیب دسترسی به ورزشگاههای بهتر بیشتر است. معمولا هر شهر یک یا دو ورزشگاه مناسب دارد و مثلا برگزاری رقابتی چون جام جهانی با ۶۴ بازی فوتبال در یک شهر با دو یا سه ورزشگاه غیر ممکن است.
از سوی دیگر بعد مسافت میان ورزشگاه‌ها و محل رویدادها برگزاری آن را سخت می‌کنند و شرکت‌کنندگان را کمی آزار میدهد. برای نمونه در جام‌جهانی ۲۰۱۴ برزیل طی مسافت بین شهرها برای تیم‌هایی که به مراحل بعدی جام جهانی صعود کرده بودند موجب نارضایتی شده بود.
در مقابل اما رقابت‌های المپیک و بازی‌هایی نظیر آن مانند بازی‌های آسیایی که یک مدل قاره‌ای المپیک است همیشه به میزبانی یک شهر و نه یک کشور برگزار می‌شود. برای برگزاری این رقابتها یک دهکده‌ی المپیک در یک شهر ساخته می‌شود که مساحتی گسترده دارد و متراکم از ورزشگاههای مختلف و اماکن اقامتی گوناگون است. به این ترتیب برگزار کنندگان میتوانند بازی‌ها را به صورت متمرکز در یک مکان مشخص به اجرا درآورند.
میزبانهای المپیک اغلب دست به ساخت یک دهکده‌ی مستقل المپیکی می‌زنند. مانند آنچه در تهران به عنوان منطقه‌ی دهکده‌ی المپیک می‌شناسیم و برای بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴ تهران ساخته شده بود. دهکده‌های المپیک مکان‌هایی برای تمرین، اقامت و مسابقه در اختیار ورزشکاران قرار می‌دهند و اغلب بعد از هر المپیک به مکانی توریستی و تفریحی تبدیل میشوند.
میزبانهای المپیک چگونه انتخاب میشوند؟
شاید برای شما هم سوال پیش آمده باشد که چه کسی میزبانهای المپیک را انتخاب می کند؟ به صورت کوتاه باید پاسخ داد که این اعضای کمیتهی بینالمللی المپیک (IOC) هستند که در جلسات دوره‌ای خود گرد هم می‌آیند و میزبانهای المپیک را انتخاب می‌کنند. انتخاب میزبانی شایسته برای بازی‌های المپیک یکی از مهم‌ترین وظایف این کمیته است چرا که اگرچه نام المپیک با این کمیته پیوند خورده اما آن‌ها برگزاری این رقابتها را به کشوری برون‌سپاری می‌کنند.
شیوه‌ی انتخاب میزبان هم چنین است که در یک جلسه مشخص که اغلب ۸ سال قبل از رویداد مورد نظر، برنامه‌ی رایگیری برگزاری می‌شود. میزبان با اکثریت آراء و با رای مخفی اعضای کمیتهی بینالمللی المپیک انتخاب می‌شود. هر عضو فعال در این کمیته یک رای دارد.
اعضای افتخاری، اعضای تقدیر شده و اعضای معلق این کمیته مجاز به رای دادن نیستند. از سوی دیگر اگر در دور اول رأی‌گیری هیچ کدام از کاندیداها رای اکثریت را کسب نکرده باشند، اعضای کمیته میتوانند نامزدی که کمترین میزان آراء را کسب کرده را حذف کنند و به این ترتیب دایره‌ی انتخاب را کوچک و کوچک‌تر کنند.
کمیتهی بینالمللی المپیک همواره و به صورت دائم در حال مذاکره با شهرها و کشورهایی است که تقاضای میزبانی این رقابتها را دارند. از آنجایی که علاوه بر المپیک تابستانی، پارالمپیک (به میزبانی شهر میزبان المپیک تابستانی)، المپیک زمستانی و برخی المپیادهای جوانان هم از سوی این نهاد برگزار می‌شود شهرها و کشورهای فراوانی برای میزبانی رویدادهای IOC اعلام آمادگی می‌کنند. برای همین کمیته‌هایی در این سازمان در حال بررسی وضعیت کشورهای مختلف برای میزبانی است.
این بررسی از زیرساختهای ورزشی شروع شده و تا شرایط اقتصادی کشورها و همچنین آزادی‌های اجتماعی را در بر میگیرد. برگزاری المپیک در کشورهایی که ناقض حقوق بشر هستند همواره با اعتراضات گسترده‌ای همراه است و کمیتهی بینالمللی المپیک اغلب چنین دردسری را برای میزبانهای المپیک به جان نمی‌خرد.
اغلب رایگیری برای تعیین میزبانهای المپیک ۸ سال پیش از این رقابتها انجام می‌شود تا میزبان فرصت کافی برای آماده‌سازی این رقابتها را داشته باشد. کمیتهی بین‌الملی المپیک هم در ١٣ سپتامبر ٢٠١٧ در اجلاسی که در شهر لیما در پرو برگزار کرده بود پاریس را برای میزبانی المپیک ۲۰۲۴ انتخاب کرد. اجلاس لیمای کمیتهی بینالمللی المپیک یک تصمیم متفاوت و خارق‌العاده‌ی دیگر هم داشت. آن‌ها در این اجلاس برای اولین‌بار دو میزبان بعدی المپیک را معرفی کردند و علاوه بر پاریس که به عنوان میزبان ۲۰۲۴ انتخاب شد لس‌آنجلس هم به عنوان میزبان ۲۰۲۸ انتخاب شد.
فهرست میزبانهای المپیک
المپیک پاریس به عنوان سی‌و سومین دوره‌ی این رقابتها شناخته می‌شود اما به راستی تا کنون ۳۳ دوره‌ی رقابت‌های المپیک تابستانی در دنیا برگزار نشده است. از زمان شکل‌گیری رقابت‌های مدرن المپیک در ۱۸۹۶ تا کنون ۲۹ دوره‌ی این رقابتها برگزار شده و سه دوره‌ی آن به دلیل همزمانی با دو جنگ جهانی علیرغم تعیین میزبان برگزار نشده است. پس ما تا کنون ۲۹ دروه‌ی این رقابتها را در تابستان سال‌های زوج میلادی در دنیا برگزار کرده‌ایم.
امسال پاریس میزبان این رقابتها است و المپیک پاریس اولین المپیک بعد از همه‌گیری کرونا است. بعد از آنکه ژاپنی‌ها در تجربه‌ای متفاوت المپیک ۲۰۲۰ را در تابستان ۲۰۲۱ و بدون حضور تماشاگر برگزار کردند بار دیگر درهای ورزشگاه های برگزاری المپیک به سوی تماشاگران باز شده است.
در ادوار مختلف المپیک و در میان میزبانهای المپیک لندن با چهار بار میزبانی بیش از همه فرصت میزبانی المپیک را داشته است. البته یکی از میزبانی‌های آن‌ها در ۱۹۴۴ به دلیل همزمانی با جنگ جهانی دوم برگزار نشد و بلافاصله بعد از آن به آن‌ها فرصت میزبانی المپیک ۱۹۴۸ داد شد.
همچنین ایالات متحده‌ی آمریکا با ۳ شهر ۴ بار میزبان المپیک بوده که اگر میزبانی المپیک ۲۰۲۸ را هم اضافه کنیم با ۵ میزبانی بیشتر از همه‌ی کشورهای دنیا میزبان این رقابتها بوده است.
در ادامه‌ی این مقاله نگاهی داریم به فهرست میزبانهای المپیک که طی ادوار مختلف و بیش از یکصد سال در حال برگزاری است.
| شهر میزبان | کشور |
سال برگزاری |
| آتن | یونان | ۱۸۹۶ |
| پاریس | فرانسه | ۱۹۰۰ |
| سنت‌لوئیس | ایالات متحده آمریکا | ۱۹۰۴ |
| لندن | انگلیس | ۱۹۰۸ |
| استکهلم | سوئد | ۱۹۱۲ |
| برلین | آلمان | ۱۹۱۶ (لغو بازی‌ها به خاطر جنگ جهانی اول) |
| آنتروپ | بلژیک | ۱۹۲۰ |
| پاریس | فرانسه | ۱۹۲۴ |
| آمستردام | هلند | ۱۹۲۸ |
| لس‌آنجلس | ایالات متحده آمریکا | ۱۹۳۲ |
| برلین | آلمان | ۱۹۳۶ |
| توکیو | ژاپن | ۱۹۴۰ (لغو بازی‌ها به خاطر جنگ جهانی دوم) |
| لندن | انگلیس | ۱۹۴۴ (لغو بازی‌ها به خاطر جنگ جهانی دوم) |
| لندن | انگلیس | ۱۹۴۸ |
| هلسینکی | فنلاند | ۱۹۵۲ |
| ملبورن | استرالیا | ۱۹۵۶ |
| رم | ایتالیا | ۱۹۶۰ |
| توکیو | ژاپن | ۱۹۶۴ |
| مکزیکو سیتی | مکزیک | ۱۹۶۸ |
| مونیخ | آلمان غربی | ۱۹۷۲ |
| مونترال | کانادا | ۱۹۷۶ |
| مسکو | جماهیر شوروی | ۱۹۸۰ |
| لس‌آنجلس | ایالات متحده آمریکا | ۱۹۸۴ |
| سئول | کره‌جنوبی | ۱۹۸۸ |
| بارسلون | اسپانیا | ۱۹۹۲ |
| آتالانتا | ایالات متحده آمریکا | ۱۹۹۶ |
| سیدنی | استرالیا | ۲۰۰۰ |
| آتن | یونان | ۲۰۰۴ |
| پکن | چین | ۲۰۰۸ |
| لندن | انگلیس | ۲۰۱۲ |
| ریو دو ژانیرو | برزیل | ۲۰۱۶ |
| توکیو | ژاپن | ۲۰۲۰ (برگزاری با یک سال تاخیر به خاطر کرونا) |
| پاریس | فرانسه | ۲۰۲۴ |
تاثیر اقتصادی المپیک روی میزبان‌ها
بازی‌های المپیک از زمان برگزاری اولین دوره‌ی مدرن آن در سال ۱۸۹۶ تا کنون به طرز چشمگیری تکامل یافته است. بخشی از این تکامل یافتن به دلیل حرفه‌ای شدن مسابقات ورزشی و در نتیجه گردش مالی در آن است. در نیمه‌ی دوم قرن بیستم، هم هزینههای میزبانی و هم درآمد حاصل از این رقابتها به سرعت افزایش یافت و باعث ایجاد بحث و جدل در مورد باری که کشورهای میزبان بر دوش می‌کشیدند شد. تعداد قابل توجهی از اقتصاددانان استدلال می‌کنند که مزایای میزبانی بازی‌ها در بهترین حالت اغراق آمیز است و در بدترین حالت وجود ندارد و بسیاری از کشورهای میزبان را با بدهی‌های بزرگ و تعهدات تعمیر و نگهداری مواجه می‌کند. این تحلیلگران پیشنهاد می‌کنند که کمیته‌های المپیک فرآیند مناقصه و انتخاب میزبان المپیک را اصلاح کنند. همچنین برنامه‌ریزی بودجه واقع‌بینانه برای برگزاری این رقابتها را تشویق کنند. از سوی دیگر با ارتقای شفافیت سرمایه‌گذاری‌های پایدار در این رقابتها را تحریک کند تا بتواند رویداد خدمت منافع عمومی را با گردش مالی قابل توجهی محقق سازد.
با این حال، کمیته بینالمللی المپیک (IOC) و حامیان آن معتقدند که میزبانی می‌تواند از رهگذار این رقابتها شهرت جهانی شهر را بالا ببرد و از طریق گردشگری و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، منافع اقتصادی ایجاد کند.
برگزاری این رقابتها در توکیوی سال ۲۰۲۰ که یک شکست تمام عیار بود. ژاپنی‌ها نتوانستند به دلیل پروتکل‌های سختگیرانه کرونایی تماشاگری در ورزشگاه داشته باشند و برای همین درآمدی هم از این محل نداشتند. گردشگری برای المپیک ۲۰۲۰ به توکیو نیامد و در نهایت این بازی‌ها در یک شکست جهانی اقتصادی به پایان رسید. اگر اقتصاد فزاینده و قدرتمند ژاپن نبود شاید این رقابتها می‌توانست این کشور را به مرز ورشکستگی هم بکشاند.
در مجموع یک تصور عمومی وجود دارد که میزبانی المپیک می‌تواند کشور میزبان را به منافع مالی و اقتصادی زیادی برساند اما واقعیت این است که این مسئله حرکت بر لبه‌ی تیغ است. برای نمونه لندن به عنوان میزبان المپیک ۲۰۱۲ چیزی حدود ۲.۵ میلیارد دلار هزینه کرد و تقریبا چنین عددی را هم به عنوان درآمد کسب کرد.
کمی درباره‌ی پاریس میزبان المپیک ۲۰۲۴
پاریس برای سومین بار است که میزبان المپیک شده است. آن‌ها آخرین بار یکصد سال پیش و در ۱۹۲۴ میزبان این رقابتها بودند. همچنین پاریس دومین میزبان این رقابتها در سال ۱۹۰۰ هم بود. در رقابت‌های المپیک ۲۰۲۴ چیزی حدود ۱۰۵۰۰ از ۲۰۰ کشور جهان حضور خواهند داشت. این بازی‌ها از ۵ الی ۲۱ مرداد ۱۴۰۳ در پاریس برگزار می‌شود.
از آنجایی که شهر برگزاری این رقابتها پاریس است که بسیاری آن را قلب دنیا می‌دانند و پیوندی عمیق با هنر و فرهنگ دارد انتظارها از این دوره از رقابتها بالا است. به ویژه که اغلب بازی‌های المپیک و مراسم افتتاحیه‌ی آن محلی برای نمایش توانایی‌های فرهنگی، هنری، تاریخی و اجتماعی کشورها است.
فرانسوی‌ها اعلام کرده‌اند که برای این دوره از رقابتها یک سورپرایز ویژه دارند. آن‌ها برای اولین‌بار در تاریخ رقابت‌های المپیک مدرن تصمیم گرفتند که افتتاحیه را در ورزشگاه خاصی برگزار نکنند. اغلب بهترین یا بزرگترین ورزشگاه دهکده‌ی المپیک محلی است برای انجام افتتاحیه و تا کنون همیشه این رقابتها در ورزشگاه اصلی شهر میزبان برگزار شده است. اما فرانسوی‌ها اعلام کرده اند که قصد دارند افتتاحیه‌ی المپیک ۲۰۲۴ را در حاشیه‌ی رود سن که اصلی‌ترین و مهم‌ترین آبراه این شهر و یکی از نمادهای آن است برگزار کنند.
مهم‌ترین بخش مراسم افتتاحیه رژه‌ی کاروان‌های مختلف کشورهای حاضر در این رقابتها است که به رژه‌ی ملل مشهور است. طبق اعلام کمیتهی فرانسوی برگزاری بازی‌ها برای انجام رژه این المپیک نمایندگان هر کشور با قایق در طول رودخانه‌ی سن حرکت خواهند کرد. مراسم رژه از پل Austerlitz آغاز می‌شود. فرانسوی‌های برای این مسیر طولانی در امتداد سن را برای رژه‌ی کشورها در نظر گرفته‌اند که هم نمادهای فراوانی از این شهر در این مسیر وجود دارد و هم اینکه به تماشاگران بیشتری اجازه میدهد تا این مراسم را از نزدیک ببینند. پیش‌بینی می‌شود که مراسم افتتاحیه‌ی المپیک پاریس تا ۶ برابر افتتاحیه‌های سایر میزبانهای المپیک، یعنی تا ۶۰۰ هزار نفر تماشاگر داشته باشد.
فرانسه برای برگزاری این رقابتها برخی ورزشگاههای قدیمی خود را بازسازی کرده و همچنین برخی اماکن موقتی را هم در دهکده‌ی بازی‌ها تدارک دیده است. برای نمونه «کنکورد» با ظرفیت نزدیک به ۳۰ هزار نفر به صورت موقت برای انجام بازی‌های بسکتبال سه نفره، بریک دنس، دوچرخه‌سواری BMX اسکیت‌بورد طراحی شده است. از سوی دیگر ورزشگاه معروف و قدیمی «استاد دو فرانس» با پیستی بنفش رنگ میزبان مسابقات دوی المپیک خواهد بود که یکی از مهیج‌ترین این رقابت ها است.
کلام آخر
رقابت‌های المپیک در هر دوره نسبت به دوره‌ی قبلی پیشرفت فاحشی داشته است. این را می‌توان از مقایسه سطح مسابقات در ادوار مختلف دید. در دوره‌های اولیه این رقابتها چندان جایی برای ورزش و ورزشکاران حرفه‌ای نبود اما اکنون می‌دانیم که بهترین و سطح بالاترین ورزشکاران در این رقابتها حاضر میشوند. از سوی دیگر در هر دوره از این رقابتها میزبانی نسبت به دوره‌های قبلی پیشرفتی ویژه کرده است. گویی رقابتی میان میزبانهای المپیک برقرار است تا هر کس بهترین نمایش از فرهنگ، هنر، تاریخ و توانایی‌های کشورش را به نمایش بگذارد.
منبع: olympics
