پیرترین کارگردانان در قید حیات سینما؛ از کلینت ایستوود تا راجر کورمن
هشت سال از زمانی که برای اولین بار فهرستی از پیرترین کارگردانان تاریخ سینما تهیه شد می‌گذرد. متأسفانه، هیچ یک از آن ترکیب زنده نمانده است، و ابراهیم گلستان، چهره‌‌ی شاخص موج نوی ایرانی، آخرین نفری بود که در سن 100 سالگی در ماه اوت ۲۰۲۳ از میان ما رفت. بنابراین ضروری بود که در فهرست پیرترین کارگردانان تاریخ سینما بازنگری شود.
در ۹۳ سالگی، کلینت ایستوود در حال کار بر روی چهلمین فیلم خود، «هیئت منصفه شماره ۲» است، اما به نظر می‌رسد که هیچ کس نمی‌تواند رکورد مانوئل دی اولیویرا فقید را که تا سن ۱۰۵ سالگی فعال بوده است، بشکند. مانند فهرست قبل، تمام تلاش‌ها برای اطمینان از صحت این لیست انجام شده است. اگر کارگردانان قدیمی‌تری در قید حیات هستند، پوزش ما را پذیرا باشید.
۲۰- کلینت ایستوود (Clint Eastwood)
سال تولد: ۳۱ می ۱۹۳۰
شانزده سال پس از اولین تجربه بازیگری، ایستوود فیلم‌سازی را با «برای من مبهم بازی کن» شروع کرد و خیلی زود به یکی از بهترین کارگردان‌های تاریخ تبدیل شد. از زمان وسترن‌هایی چون «جوزی ولز یاغی» او در ژانرهای مختلفی کار کرده است، حتی «نامه‌هایی از ایوو جیما» را به ژاپنی ساخته است. او از پیرترین کارگردانان تاریخ سینما است که برای فیلم های «نابخشوده» و «عزیز میلیون دلاری» برنده جایزه اسکار شده است.
۱۹- لری پیرس (Larry Peerce)
سال تولد: ۱۹ آوریل ۱۹۳۰
پس از اینکه باربارا بری برای بازی در اولین بار تجربه کارگردانی پیرس، «یک سیب زمینی، دو سیب زمینی» برنده جایزه بهترین بازیگر زن در جشنواره کن شد، انتظار زیادی از او می‌رفت. پس از اقتباسش از اثر فیلیپ راث، «خداحافظ، کلمبوس»، او الیزابت تیلور (برای بازی در «چهارشنبه خاکستر») و همسرش مرلین هاست (برای بازی در «آنسوی کوه») را به نامزدی گلدن گلوب (هاست برنده شد) هدایت کرد. او همچنین در «حادثه» و «اخطار دو دقیقه‌ای» تعلیق زیادی خلق کرد.
۱۸- فردریک وایزمن (Fredrick Wiseman)
سال تولد: ۱ ژانویه ۱۹۳۰
وایزمن٬ از پیرترین کارگردانان٬ که به دلیل مطالعات مستندوارش در مورد نهادها، مسائل اجتماعب و جوامع که به دنبال افشای بی‌عدالتی اجتماعی و اقتصادی هستند، شناخته می‌شود از اصطلاح «سینمای مستقیم» بیزار است. از آنجایی که او هنگام فیلمبرداری و تدوین برای خلق درام و ارائه سوژه‌هایش در یک میزانسن منصفانه، انتخاب‌های آگاهانه‌ای انجام می‌دهد، ترجیح می‌دهد فیلم های متمایز خود را «واقعیت تخیلی» بنامد.
۱۷- کازوئو ایکه‌هیرو (Kazuo Ikehiro)
سال تولد: ۲۵ اکتبر ۱۹۲۹
پس از شروع کارگردانی در سال ۱۹۶۰، ایکه‌هیرو همکاری موثری با رایزو ایچیکاوا، پس از حماسه «هفت مایل تا ناکایاما»، با سه اثر محوری در سریال «چشمان خواب‌آلود مرگ» ایجاد کرد. او با استفاده جسورانه از رنگ، زاویه و نماد، امضای خود را به ثبت رساند.
۱۶- مارک رایدل (Mark Rydell)
سال تولد: ۲۳ مارچ ۱۹۲۹
رایدل که کارش را با اقتباس از اثر دی اچ لارنس «روباه» آغاز کرد، بعدها با استیو مک کوئین و جان وین نیز همکاری کرد. او همچنین سه فیلم با جیمز کان ساخت، از جمله «آزادی سیندرلا» و «برای پسران» که پس از فیلم «رز» رایدل را با بت میدلر دوباره متحد کرد. نامزدی اسکار او برای فیلم «روی گلدن پاند» بود.
۱۵- الخاندرو خودوروفسکی (Alejandro Jodorowsky)
سال تولد: ۱۷ فوریه ۱۹۲۹
خودوروفسکی بدون ترس از ممنوعیت اولین فیلمش در مکزیک پس از شورش جشنواره، با تحریکات سوررئالیستی در فیلم‌هایی چون «ال توپو» و «کوه مقدس» به جایگاه فرقه‌گونه‌ای دست یافت. علیرغم شکست در ساخت نسخه 14 ساعته «تلماسه» در اواسط دهه ۱۹۷۰، او به کار خود ادامه داد و به عنوان یکی از پیرترین کارگردانان٬ یک پنج‌گانه زندگینامه‌ای با آثاری چون «رقص واقعیت» و «شعر بی پایان» ساخت.
۱۴- چانگ چنگ–وا (Chung Chang-wha)
سال تولد: ۱ نوامبر ۱۹۲۸
چانگ که برای حماسه میهن‌پرستانه و جنگی «افق» شناخته شده بود، قبل از اینکه به هنگ کنگ برود، فیلم‌های متنوعی از کره جنوبی مانند «غروب خورشید در رودخانه ساربین» و «شمشیرزن در گرگ و میش» را ساخت. دوران پربار او با برادران شاو باعث خلق «کینگ باکسر» شد که به عنوان ولین فیلم هنرهای رزمی که در جدول باکس آفیس ایالات متحده صدرنشین شد شناخته می‌شود.
۱۳- سوزومو هانی (Susumu Hani)
سال تولد: ۱۰ اکتبر ۱۹۲۸
هانی یکی از شخصیت‌های کلیدی موج نوی ژاپنی، به‌خاطر مطالعات مستند و انسان‌گرایانه‌اش درباره جوانان مانند «کودکانی که نقاشی می‌کنند»، «پسران بد» و «نانامی: دوزخ عشق اول» مشهور شد. او روی وضعیت زنان در «یک زندگی کامل» و «او و او» تمرکز کرد و در کنیا «آواز بوانا توشی» و در پرو «عروس آندها» را ساخت.
۱۲- سرژ بورگینیون (Serge Bourguignon)
سال تولد: ۳ سپتامبر ۱۹۲۸
بورگینیون که برنده جشنواره کن با فیلم کوتاهش بود٬ با اولین فیلم بلندخود «یکشنبه‌ها» برنده اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان شد. با وجود اینکه بریژیت باردو در «سپتامبر» به مدت دو هفته تیتر شد، او هرگز چنین شاهکاری را تکرار نکرد. ماکس فون سیدو در فیلم‌های «پاداش» و «شیفتگی» نقش آفرینی کرد که در هر دو با ایوت میمیو همبازی بود که او نیز در «تابستان پیکاسو» با آلبرت فینی همبازی شد.
۱۱- جیمز آیوری (James Ivory)
سال تولد: ۷ ژوئن ۱۹۲۸
جیمز آیوری، کارگردان آمریکایی، همراه با روث پراور جابولا، فیلمنامه نویس آلمانی‌الاصل و اسماعیل مرچنت، تهیه کننده هندی، با مجموعه‌ای از اقتباس‌های ادبی که جوهر نوع خاصی از انگلیسی بودن را در بر می‌گرفت، به نجات صنعت فیلم بریتانیا کمک کردند. آیوری ۸۹ ساله که نامزد اسکار برای فیلم‌های «اتاقی با منظره»، «هواردز اند» و «بازمانده روز» شد، پس از همکاری در نوشتن فیلمنامه «مرا به نام خودت صدا کن» همراه با لوکا گوادانینو، بدل به یکی از پیرترین کارگردانان برنده اسکار شد.
۱۰- مارسل افولس (Marcel Ophüls)
سال تولد: ۱ نوامبر ۱۹۲۷
پسر کارگردان شهیر، مکس اوفولس، از پیرترین کارگردانان امیدوار بود که بتواند ویژگی‌های منحصر به فرد خود را در امتداد اولین فیلمش، «پوست موز» بسازد. اما او در مستند آرشیوی چند صدایی، «با مونیخ» و فیلم برنده اسکار «هتل پایانه: زندگی و زمانه کلاوس باربی» که کوارتتی سختگیرانه از جنگ جهانی دوم که شامل غم و حیف نیز می شد بود، راه خود را پیدا کرد.
۹- توشیو ماسودا (Toshio Masuda)
سال تولد: ۵ اکتبر ۱۹۲۷
ماسودا متخصص اکشن ۵۲ فیلم را برای نیککاتسو کارگردانی کرد که تقریبا‌نیمی از آن ها با بازی یوجیرو ایشیهارا، از جمله «چاقوی زنگ زده» و «دستمال قرمز» بودند>. او که از پیرترین کارگردانان بود همچنین چندین فیلم با تتسویا واتاری ساخت، به ویژه «گنگستر ویژه».
۸- جری شاتزبرگ (Jerry Schatzberg)
سال تولد: ۲۶ ژوئن ۱۹۲۷
پس از دو پرتره از زنان آشفته، «پازل یک کودک سقوط» و «وحشت در نیدل پارک» شاتزبرگ با «مترسک» و «انتقام شیرین» دل را به دریا زد. شاتزبرگ با علاقه‌مندی به فیلمنامه‌های ادبی‌ای مانند «اغوای جو تینان» نوشته آلن آلدا و «اتحاد مجدد» هارولد پینتر، مورگان فریمن را برای نامزدی اسکار هدایت کرد.
۷- آلن بارون (Allen Baron)
سال تولد: ۱۴ آوریل ۱۹۲۷
بارون پس از کارگردانی خود در نوآر مستقل «انفجار سکوت» قرارداد استودیویی را بست. او بیش از ۲۵۰ قسمت تلویزیونی را برای نمایش‌هایی مانند «فرشتگان چارلی» و «قایق عشق» ساخت، اما گاه به گاه کارگردانی فیلم‌هایی را نیز تجربه کرد، از جمله حماسه بزهکاری «پای در آسمان» و «فاکس فایر لایت».
۶- پره پرتابلا (Pere Portabella)
سال تولد: ۱۱ فوریه ۱۹۲۷
پورتابلای کاتالان که به خاطر تشویق لوئیس بونوئل برای ساخت «ویریدیانا» در اسپانیا شناخته می‌شود، سینمای مستقلی را ساخت که از منطق تداعی برای ترکیب نقد سیاسی و هنر مفهومی استفاده می‌کرد. کریستوفر لی یا حضورش دو فیلم غیرخطی مستند پورتابلا را تزئین کرد، در حالی که خطی بودن متعارف در فیلم‌هایی مانند «پل ورشو» و «سکوت پیش از باخ» وجود داشت.
۵- مارگوت بناسراف (Margot Benacerraf)
سال تولد: ۱۴ آگوست ۱۹۲۶
در سال ۱۹۵۱، بناسراف مدرسه فیلم فرانسوی IDHEC را رها کرد تا فیلم اولش را کارگردانی کند که زندگی شاعرانه نقاشی به نام رورون بود. با این حال، تقریبا یک دهه گذشت تا او تنها فیلم خود، آرایا را بسازد. این مستند برجسته با تمرکز بر معدنچیان نمک در شمال غربی سرزمین خشک ونزوئلا، جایزه فیپرشی را در جشنواره کن دریافت کرد. پس از آن، او به عنوان یکی از پیرترین کارگردانان٬ انرژی خود را وقف فعالیت‌های سازمانی و سینمایی کرد.
۴- مل بروکس (Mel Brooks)
سال تولد: ۲۸ ژوئن ۱۹۲۶
بروکس با سید سزار در دهه ۱۹۵۰ وارد تلویزیون شد. پس از ساخت شوی جاسوسی «هوشمند»، او با فیلم «تهیه‌کنندگان» که برنده اسکار بهترین فیلمنامه اصلی شد، وارد عرصه فیلم گردید. مجموعه‌ای از پارودی‌های الهام‌گرفته‌شده به دنبال آن آمدند؛ شامل «زین‌های شعله‌ور»، «فرانکنشتاین جوان»، «فیلم صامت» و «اضطراب شدید» که هجویه‌ای بر حماسه‌های تاریخی، علمی تخیلی، داستان‌های رابین هود و دراکولایی بودند.
۳- راجر کورمن (Roger Corman)
سال تولد: ۵ آپریل ۱۹۲۶
کورمن، تهیه کننده، توزیع</span>کننده و یکی از پیرترین کارگردانان فهرست، یکی از مهم‌ترین چهره‌های تاریخ هالیوود نو است. او در کنار بیش از ۳۰۰ تیتراژ تولید (بسیاری برای New World Pictures)، بیش از ۵۰ فیلم را کارگردانی کرده است. کلاسیک‌های فرقه‌ای او، فارغ از چرخه مشهور هشت‌گانه ادگار آلن پویی، که در استثمار عالی بود شامل «یک سطل خون»، «فروشگاه کوچک وحشت»، «فرشتگان وحشی» و «سفر» است.
۲- لی گرانت (Lee Grant)
سال تولد: ۳۱ اکتبر ۱۹۲۵
اگرچه در مورد تاریخ تولد او بحث زیاد است، اما شکی در استعداد لی گرانت وجود ندارد. او که از سال ۱۹۳۱ روی صحنه می‌درخشید، برنده بهترین بازیگر زن در جشنواره کن برای «داستان کارآگاه» شد و بر لیست سیاه HUAC هم غلبه کرد و جایزه اسکار را برای «شامپو» دریافت کرد. او کارگردانی را با «برای من یک معما بگو» شروع کرد، و برنده اسکار بهترین مستند برای «آس و پاس در آمریکا» شد.
۱- رابرت ام. یانگ (Robert M. Young)
سال تولد: ۲۲ نوامبر ۱۹۲۴
یانگ٬ از پیرترین کارگردانان٬ پس از برنده شدن جایزه Peabody برای مستند تلویزیونی‌اش، با مستندهای کوتاه دیگری از جمله «آنگولا: سفری به جنگ» و «اسکیمو: مبارزه برای زندگی» شهرت خود را به دست آورد. او٬ از پیرترین کارگردانان٬ برای درام مکزیکی «آلامبریستا» برنده دوربین طلای کن شد.
منبع: bfi
