۱۰ فیلم برتر شبیه «مرد شمالی» که نباید از دست بدهید

فیلم سینمایی «مرد شمالی» (The Northman) طی هفته‌های گذشته اکران خود را آغاز کرد. استقبال منتقدان از آن قابل توجه بود و قدم رو به جلوی دیگری در کارنامه سینمایی‌ رابرت اگرز به حساب می‌آید. حال اگر مخاطبان این فیلم سینمایی علاقه‌مند باشند تا آثاری مشابه با مرد شمالی ببینند باید سراغ چه فهرستی از فیلم‌ها بروند؟

نگاهی به کارنامه‌ی رابرت اگرز

رابرت اگرز که فعالیت حرفه‌ای خود را در تیاتر نیویورک آغاز کرد، بابت اثر شاخص ترسناکش «جادوگر» (The witch) و فیلم تحسین‌شده «فانوس دریایی» (The Lighthouse) شناخته می‌شود. طرفداران آثار این سینماگر اکنون از اکران فیلم سینمایی مرد شمالی، اثر جدیدش سر شوق آمده‌اند و منتقدان هم نگاه مثبتی به فیلم داشته‌اند.

فیلم اول اگرز یعنی جادوگر در انگلستان قرن هفدهم روایت می‌شود. فیلم با سبک فوق‌العاده‌ای که دارد می‌تواند با آثار برگمان مقایسه شود. این اثر سینمایی رابرت اگرز را به واسطه‌ی تلاش‌های فنی و بلوغ سینمایی در مرکز توجه قرار داد. جادوگر فقط یک اثر سینمایی تکان‌دهنده و ترسناک نیست بلکه تجسمی است از ترس‌ها،‌ بدبینی‌ها و به طور کلی توهمات انسانی. اگرز با نشان دادن تباهی یک خانواده احساسی از ناامنی و ناراحتی در بیننده به وجود می‌آورد. مخاطب با تماشای سیر وقایع که یکی پس از دیگری و به شکلی غیرمنتظره رخ می‌دهند دچار حالتی از اضطراب و عجز می‌شود یا دست کم چنین حالتی را تا حدودی احساس می‌کند.

داستان فیلم سینمایی جادوگر در دهه ۱۶۳۰ میلادی در انگلستان اتفاق می‌افتد. خانواده‌ای به دلیل باورهای مذهبی خود از روستایی که در آن زندگی آرامی داشتند به بیرون تبعید می‌شوند. زیاد طول نمی‌کشد که خانواده توسط نیروهای جادوگری، جادوی سیاه و تسلط آن‌ها بر زندگی‌شان دچار بحران‌هایی سخت و دشوار می‌شود.

• آیا فیلم «مرد شمالی» بر اساس یک داستان واقعی ساخته شده است؟

فیلم دوم اگرز که چهار سال بعد ساخته شد فانوس دریایی بود. فانوس دریایی که در میان آثار زیرگونه «وحشت روان‌شناختی» طبقه‌بندی می‌شود داستان دو نگهبان فانوس دریایی (با بازی رابرت پتینسون و ویلم دفو) را دنبال می‌کند که در دهه ۱۸۹۰ میلادی سعی می‌کنند در یک دوره تنهایی و انزوای طولانی عقلانیت خود را حفظ کنند در حالی که در جزیره‌ای دوردست و متروک گرفتارند.

این اثر سینمایی ویژگی‌های بصری و تصاویر مؤثر و هیپنوتیزم‌کننده‌ای دارد که آن را به فیلمی فراموش‌نشدنی تبدیل می‌کند. فانوس دریایی بیشتر به خاطر شخصیت‌هایی که می‌آفریند و سبک فیلم‌برداری خاصش فضایی کابوس‌گونه دارد. در عین حال صحنه‌های درگیری و دیالوگ‌های طعنه‌آمیز میان دفو و پتینسون بسیار خوب از آب در آمده است.

به گفته‌ی کارگردان، فیلم فانوس دریایی از نوشته‌های ادگار آلن پو الهام گرفته شده است گرچه تلاش شده این الهام به نوعی معاصر بودن خود را حفظ کند و به همین دلیل بسیاری از عناصر درون اثر آلن پو در این فیلم غایب‌اند.

مرد شمالی؛ یک ادیسه تاریخی-حماسی

نهایتا می‌رسیم به مرد شمالی. مرد شمالی یک اثر حماسی و تاریخی است که در افسانه‌های اسکاندیناوی ریشه دارد. اگرز فیلم‌نامه را همراه با شون (Sjón) شاعر و رمان‌نویس مشهور ایسلندی بر اساس افسانه آملث (Amleth) که منبع الهام اصلی هملت شکسپیر هم بوده، به رشته تحریر درآورده است. در این فیلم الکساندر اسکاشگورد بازیگر سوئدی در نقش شاهزاده وایکینگ آملث، پسر ملکه گودرون (نیکول کیدمن) و شاه اوروندیل (ایثن هاک) به ایفای نقش می‌پردازد. آملث پس از قتل پدرش به دست عمویش، فیولنیر (با بازی کلیس بنگ بازیگر دانمارکی) در تلاشی مادام العمر برای انتقام است. آنیا تیلور-جوی، برنده جایزه گلدن گلوب که پیش از این در فیلم جادوگر با اگرز همکاری کرده بود، در نقش اولگا یکی از نقش‌های مکمل را بر عهده دارد؛ زنی که در سفری دشوار آملث را ملاقات می‌کند. از جمله بازیگران شناخته‌شده دیگر فیلم می‌توان به ویلم دفو در نقش هاییمر احمق، بیورک خواننده ایسلندی در نقش جادوگر اسلاو و کیت دیکی در نقش هالدورا اشاره کرد.

فیلم که مملو از خون‌ریزی است سکانس‌های مبارزه‌ای پرخشونت دارد که واقعیت تند و سخت زندگی عصر وایکینگ‌ها را بازتاب می‌دهد و در کنار این فضا ذوق هنری اگرز برای ساخت یک اثر ترسناک سرگرم‌کننده به شدت مشهود است؛ ذوقی که از مرد شمالی یک تریلر جذاب می‌سازد و باعث می‌شود مخاطب همگام با آملث هنگامی که همه چیز را در راه انتقام‌گیری‌هایش قمار می‌کند، هر لحظه با اثر درگیر باقی بماند.

همان‌طور که انتظار داریم مرد شمالی تنها فیلم یا اولین فیلمی که مخاطبانش را برای بررسی چنین مضامینی به چنین دوره‌های تاریخی خاصی می‌برد نیست. با توجه به استقبال از این فیلم سینمایی فهرستی تهیه‌ کرده‌ایم که از نظر ژانر، دوره زمانی، طرح داستانی و یا حال و هوا با فیلم مرد شمالی مشابهت دارند و اگر از فیلم خوشتان آمده احتمالا دیدن این آثار هم می‌تواند برای‌ شما خوشایند باشد.

۱۰– شاه آرتور: افسانه شمشیر (King Arthur: Legend of the Sword)

• کارگردان: Guy Ritchie
• بازیگران: Charlie Hunnam, Àstrid Bergès-Frisbey, Djimon Hounsou
• تاریخ اکران: ۲۰۱۷

گای ریچی با فیلم «شاه آرتور: افسانه شمشیر» چرخش متفاوتی در داستان اصلی آرتور پادشاه افسانه‌ای ارائه می‌دهد. در این اثر سینمایی، آرتور یتیم از میراث شکوهمند خود به‌عنوان وارث تاج و تخت آگاه نیست اما مسیر سرنوشت او ممکن است با جست‌وجوی اکس‌کالیبور تغییر کند. در عین حال او باید با عمویش روبه‌رو شود؛ مردی که تاج و تخت را به دست گرفته و به دنبال کشتن وارث زنده پادشاهی است.

مرد شمالی و شاه آرتور هر دو داستان‌هایی حماسی‌اند که براساس روایت‌های افسانه‌ای از چهره‌های محبوب ساخته شده‌اند. با توجه به تاریخچه و پس‌زمینه تغییریافته این افسانه‌ها، آرتور و آملث هر دو باید با عموهای حاکم خود درگیری را تجربه کنند و به نوعی مردانگی خود را در قالب این رویارویی‌ها به اثبات برسانند.

گرچه این فیلم حماسی به نوعی از داستان کلاسیک و آشنای همیشگی منحرف می‌شود و می‌تواند تا حدودی غافلگیرکننده باشد اما ریچی داستان اصلی خود را با سکانس‌های اکشن خشونت‌آمیز و تماشایی پرانرژی تقویت می‌کند. دیدگاه ریچی نسبت به شاه آرتور یکی از تصاویر به یادماندنی از این افسانه باقی مانده است.

۹- شجاع‌دل (Braveheart)

• کارگردان: Mel Gibson
• بازیگران: Mel Gibson, Sophie Marceau, Patrick McGoohan
• تاریخ اکران: ۱۹۹۵

شاید یکی از بزرگ‌ترین فیلم‌های حماسی تاریخی تا به امروز «شجاع‌دل» محصول سال ۱۹۹۵ باشد. در این اثر مل گیبسون نقش جنگجوی اسکاتلندی سر ویلیام والاس را به تصویر می‌کشد. او که به دلیل از دست دادن معشوقش از نظر روحی آسیب‌ دیده است یک سپاه اسکاتلندی را گردهم می‌آورد تا برای دست یافتن به آزادی تا آخرین قطره خون در برابر استبداد انگلیس بجنگند.

شجاع‌دل هم مانند مرد شمالی یکی دیگر از حماسه‌های تاریخی است که توسط داستان انتقام یک قهرمان پیش می‌رود، اما در عین حال مسأله میهن‌پرستی و آزادی ملت هم در کنار انتقام شخصی مطرح است. البته شجاع‌دل مل گیبسون به دلیل سکانس‌های اکشن خشن و محتوای عاشقانه‌اش (شبیه به جنبه‌های داستانی مرد شمالی) یکی از مشهورترین حماسه‌ها باقی مانده است. این اثر سینمایی ۱۰ نامزدی اسکار به دست آورد و در نهایت برنده ۵ جایزه از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی شد.

۸- بئوولف (Beowulf)

• کارگردان: Robert Zemeckis
• بازیگران: Ray Winstone, Anthony Hopkins, John Malkovich
• تاریخ اکران: ۲۰۰۷

روایت‌های الهام‌گرفته شده از داستان‌های افسانه‌ای یکی از مسائل اساسی فیلم مرد شمالی است، اما یکی دیگر از نمونه‌های سینمایی که به همین ترتیب افسانه‌ها را در قالب داستانی درگیرکننده به کار بسته بئوولف رابرت زمکیس است. در این فیلم پادشاه یک جنگجوی گیتیش را احضار می‌کند تا شیطانی به نام گرندل را بکشد. اما بئوولف به‌سرعت با آتش‌افروزی و خشم مادر کینه‌توز گرندل مواجه می‌شود.

بئوولف هم مانند مرد شمالی روایت خود را از یک داستان افسانه‌ای و حواشی تاریخی اطراف آن الهام‌ گرفته است. با این وجود سبک و جنبه‌های زیبایی‌شناختی اثر با توجه به ادغام جلوه‌های ویژه کامپیوتری بسیار متفاوت است. ابعاد فانتزی این اقتباس از یک شعر حماسی قدیمی، در کنار جلوه‌های نمایشی زیبا و اجرای بی‌عیب و نقص بازیگران یک مجموعه درخور تحسین را برای مخاطبان پدید آورده است.

۷- گلادیاتور (Gladiator)

• کارگردان: Ridley Scott
• بازیگران: Russell Crowe, Joaquin Phoenix, Connie Nielsen
• تاریخ اکران: ۲۰۰۰

در فیلم «گلادیاتور» که کمتر سینمادوستی پیدا می‌شود اسمش را نشنیده باشد،‌ ماکسیموس که یک ژنرال است با امپراتور رابطه‌ی نزدیک پدر و پسری دارد اما با وجود این ارتباط، پسر امپراتور به او حسادت می‌کند و پدرش و خانواده ژنرال را به قتل می‌رساند؛ ماکسیموس هم در بازار برده‌ها به فروش می‌رسد. ژنرال قدیم یا برده جدید به‌تدریج در میدان‌های مبارزه برای جانش می‌جنگد و به‌عنوان گلایاتور قلب رومیان را به دست می‌آورد؛ او به‌زودی به تهدیدی برای تاج و تخت تبدیل می‌شود.

تعدادی از بزرگ‌ترین فیلم‌های حماسی موفق شده‌اند جایزه اسکار هم به دست آورند؛ گلادیاتور ساخته ریدلی اسکات هم از جمله همین آثار است. این حماسه تاریخی از مضامین و کنش‌هایی بهره می‌برد که عموما در فیلم‌های مرتبط با انتقام‌گیری و سفر قهرمان شاهد آن بوده‌ایم؛ نکته‌ای که گلادیاتور را هم به فیلمی از این نظر شبیه به مرد شمالی تبدیل می‌کند. البته باید توجه داشت که بسیاری از منتقدان و مخاطبان گلادیاتور را به دلیل داستان‌پردازی ظریف، جلوه‌های بصری چشمگیر و بازی قدرتمند راسل کرو در نقش ماکسیموس هم مورد تمجید قرار داده‌اند.

۶- بازگشته (The Revenant)

• کارگردان: Alejandro G. Iñárritu
• بازیگران: Leonardo DiCaprio, Tom Hardy, Domhnall Gleeson
• تاریخ اکران: ۲۰۱۵

هیو گلیس باید پس از حمله‌ی وحشیانه‌ی یک خرس برای زنده‌ماندن تلاش و مبارزه کند. با این حال بدترین بخش ماجرا در روایت فیلم «بازگشته» این نیست؛ یک تیم از شکارچیان پس از آن که پسر خردسالش را می‌کشند او را رها می‌کنند تا بمیرد.

درام الخاندرو گونزالس ایناریتو داستانی با مضمون انتقام ارائه می‌کند و محیطی تلخ و سرد را مانند فیلم مرد شمالی رابرت اگرز به تصویر می‌کشد. البته بازگشته همچنین درامی قدرتمند است درباره انسانیت و تلاش برای بقا که با بازی بی‌نقص دی‌کاپریو همراه شده است.

بازگشته موفق شد در ۱۲ رشته نامزد دریافت جایزه اسکار شود و در نهایت سه جایزه از مجموعه این عناوین را از جمله اسکار بهترین کارگردانی و اسکار بهترین بازیگر نقش اصلی مرد برای دی‌کاپریو به ارمغان آورد. اسکار بهترین بازیگر نقش اصلی مرد برای دی‌کاپریو از این زاویه هم اهمیت داشت که این بازیگر مشهور هالیوود را برای اولین‌بار به چنین افتخاری می‌رساند.

۵- رابین هود (Robin hood)

• کارگردان: Ridley Scott
• بازیگران: Russell Crowe, Cate Blanchett, William Hurt
• تاریخ اکران: ۲۰۱۰

«رابین هود» در میان داستان‌های قهرمانان افسانه‌ای یکی از محبوب‌ترین قصه‌هایی است که مورد اقتباس قرار گرفته و روی پرده نقره‌ای سالن‌های سینما به تصویر کشیده شده است. ریدلی اسکات یکی از چندین و چند کارگردانی بود که به فکر اقتباس از این داستان افتاد و سال ۲۰۱۰ با الهام از این داستان یک فیلم اکشن با بازی راسل کرو ساخت. رابین هود یک راهزن جوانمرد مسلط به استفاده از تیروکمان است که قصد دارد دهکده‌ای را از شر مستبدان انگلیسی نجات دهد.

اگر اقتباس اسکات را با دیگر نسخه‌ها و اقتباس‌های سینمایی از داستان افسانه‌ای رابین هود مقایسه کنیم درخواهیم یافت اقتباس اسکات تا حدود بیشتری از نظر فضای تیره‌ترش به فیلم مرد شمالی شباهت دارد. علاوه بر این، سکانس‌های اکشن بسیار تماشایی و پیچیدگی نسبی اثر باعث می‌شود این اقتباس ارزش تماشا داشته باشد. رابین هود یکی از پرهزینه‌ترین فیلم‌های ریدلی اسکات تا به امروز به حساب می‌آید.

۴- خیزش والهالا (Valhalla Rising)

• کارگردان: Nicolas Winding Refn
• بازیگران: Mads Mikkelsen, Maarten Stevenson, Ewan Stewart
• تاریخ اکران: ۲۰۰۹

«خیزش والهالا» با فیلم‌برداری فوق‌العاده و لحنی فراطبیعی، فیلم محبوب نیکلاس ویندینگ رفن در مجموعه آثاری است که تا به حال جلوی دوربین برده است. فیلم داستان یک مبارز با قدرت‌های عجیب به نام یک‌چشم را روایت می‌کند که مدتی به‌عنوان برده‌ی جنگجو اسیر بوده و سپس فرار کرده و با یک پسر بچه به مبارزان جنگ‌های صلیبی می‌پیوندد. او به نوعی نماد اودین خدای خدایان در اساطیر شمال است.

میکلسن در این نقش بازی شگفت‌انگیزی ارائه کرده و شخصیتی کامل و بسیار باورپذیر را به نمایش گذاشته است. مبارزی که از هر نوع عمل احساسی به دور است و بدون استفاده از کلمات به شکلی مرموز پیش می‌رود. میکلسن دانمارکی در این فیلم به‌خوبی از پس صحنه‌های خشونت‌آمیز فیلم برآمده در عین حال که وجوه دراماتیک بازی خود را هم بدون دیالوگ خوب از کار درآورده است.

در فیلم مرد شمالی بخش بزرگی از اثر شامل اشاراتی به وایکینگ‌های قرون وسطایی است؛ اشاراتی که در بخش‌های تولید، طراحی لباس و سایر ارجاعات خاص به اسطوره‌های نوردیک مشهود است. خیزش والهالا اثری است که از این نظر به مرد شمالی شباهت دارد و به همین دلیل هم گزینه‌ای عالی و بسیار مناسب برای تماشاگرانی است که می‌خواهند حال و هوای تاریک و زیبایی‌شناسی خاص و وایکینگی مرد شمالی را در یک فیلم دیگر پیگیری کنند.

۳- سیزدهمین سلحشور (The 13th Warrior)

• کارگردان: John McTiernan
• بازیگران: Antonio Banderas, Diane Venora, Omar Sharif
• تاریخ اکران: ۱۹۹۹

«سیزدهمین سلحشور» در رابطه با ماجرای یک سفیر مسلمان است که پس از روشن‌شدن شیفتگی‌اش نسبت به همسر یک نجیب‌زاده تبعید می‌شود. او به‌سرعت به شمال پناه می‌برد و در آن منطقه با گروهی از وایکینگ‌ها روبه‌رو می‌شود. هنگامی که احترام و تحسین بین آن‌ها بیشتر از گذشته می‌شود، سفیر سابق به یک جنگجو بدل می‌شود تا در راه متوقف کردن یک موجود شیطانی به وایکینگ‌ها یاری رساند.

همچون فیلم سینمایی مرد شمالی، داستان این اثر سینمایی هم از دل افسانه‌های نوردیک بیرون کشیده شده؛ افسانه‎هایی که سال‌ها است داستان‌های مرتبط با وایکینگ‌ها را به محبوبیت فزاینده رسانده‌اند. این درام تاریخی با وجود طرح داستانی نه‌چندان درخشانش، دارای طراحی صحنه‌ای برجسته و صحنه‌های اکشن مهیج است.

۲- پادشاه یاغی (Outlaw King)

• کارگردان: David Mackenzie
• بازیگران: Chris Pine, Aaron Taylor-Johnson, Florence Pugh
• تاریخ اکران: ۲۰۱۸

در روایت فیلم سینمایی «پادشاه یاغی» رابرت بروس یک پادشاه اسکاتلندی است که علیه ارتش انگلیس اعلان جنگ کرده است. این اقدام باعث تبعید او می‌شود و این تبعید باعث دشواری‌های او در مسیر صعب بازپس‌گیری عنوان پادشاهی است.

گرچه این درام محصول نتفلیکس جنبه‌های داستانی مرتبط با انتقام ندارد اما فضای غم‌انگیز، تیره، قرون وسطایی و روایت سلحشوری قهرمان برای به سرانجام رساندن سفر در این فیلم و فیلم مرد شمالی از جنبه‌های برجسته مشترک دو اثر است. علاوه بر این‌ها پادشاه یاغی صحنه‌های اکشن پرخشونت و خونینی دارد که باعث می‌شود این برداشت از یک دوره تاریخی به محصولی سرگرم‌کننده برای گروهی از مخاطبان تبدیل شود.

۱- هملت (Hamlet)

• کارگردان: Kenneth Branagh
• بازیگران: Kenneth Branagh, Julie Christie, Billy Crystal
• تاریخ اکران: ۱۹۹۶

از آنجا که فیلم سینمایی مرد شمالی جوهری شکسپیری دارد، فیلم سینمایی «هملت» ساخته‌ی کنت برانا یکی از بهترین گزینه‌های تماشا برای دوست‌داران این فیلم است. هملت که تقریبا بسیاری از مخاطبان با روایت انتقام‌جویانه خاص آن آشنایی کامل دارند براساس نمایشنامه تراژیک ویلیام شکسپیر ساخته شده؛ فیلم داستان شخصیتی به همین نام را دنبال می‌کند که از مرگ نابهنگام پدرش آگاه می‌شود. هنگامی که هملت درمی‌یابد پدرش به قتل رسیده، به شکلی وسواس‌گون به دنبال انتقام‌جویی از عموی تازه‌ تاج‌گذاری کرده‌اش است.

بسیاری از سینمادوستان ممکن است متوجه شباهت مرد شمالی و هملت شده باشند؛ شباهت‌های واضحی در نوع بیان، داستان‌گویی و مضامین خاص مربوط به انتقام‌جویی، انتقام و خیانت. حتی نقش شخصیت‌های فیلم مرد شمالی با نقش‌های هملت تطابق و مشابهت روشنی دارد. البته با توجه به تعداد اقتباس‌های پرشمار هملت می‌شود گفت اقتباس برانا یکی از بهترین نمونه‌های موجود است. گرچه هملت برانا نسبت به سایر اقتباس‌ها فضایی مدرن‌تر دارد اما این نسخه از اقتباس‌های هملت توانسته به مواد اولیه نمایشنامه جان ببخشد و از زبان بصری و سینمایی قدرتمندی بهره بگیرد.