دمای طبیعی بدن؛ چه دمایی طبیعی و چه درجه‌ای نشان تب است؟
دمای طبیعی بدن بسته به عوامل مختلفی از جمله سن، میزان فعالیت و جنس فرد متفاوت است. به طور معمول دمای طبیعی یک بزرگسال در حدود ۳۷ درجه‌ی سانتی‌گراد است. با این حال درجه حرارت بدن هر فرد ممکن است کمی بالاتر یا پایین‌تر از این مقدار باشد.
تب یکی از عوامل شایع بیماری کرونا (کویید ۱۹) است که در فاصله‌ی ۱۲ تا ۱۴ روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شود. از آنجایی که تب مانند یک چراغ هشدار عمل می‌کند، این روزها باید بیش از پیش درباره‌ی دمای طبیعی بدن بدانیم.
در این مطلب به دمای طبیعی بزرگسالان، کودکان و نوزدان پرداخته شده است. همچنین عوامل مؤثر بر دمای بدن و زمان مراجعه به پزشک بررسی شده است. در ادامه با دیجی‌کالا مگ همراه باشید.
جدول دمای طبیعی بدن
کنترل و بررسی درجه حرارت یک شخص، بخش اصلی معاینه‌ی بالینی به حساب می‌آید. قرائت دمای بدن انسان بسته به محل اندازه‌گیری دما متفاوت است. روده، دهان، زیر بغل و گوش از محل‌های بسیار رایجی هستند که برای اندازه‌گیری دما از آن‌ها استفاده می‌شود. برای مثال قرائت دهانی اغلب از قرائت گوش یا مقعد (رکتال) کمتر است.
در جدول زیر محدوده‌ی دمای طبیعی بدن برای بزرگسالان و کودکان آورده شده است؛
| محل قرائت | ۰ تا ۲ سال | ۳ تا ۱۰ سال | ۱۱ تا ۶۵ سال | بالای ۶۵ سال |
| دهان | ۳۵٫۵ تا ۳۷٫۵ | ۳۵٫۵ تا ۳۷٫۵ | ۳۶٫۴ تا ۳۷٫۶ | ۳۵٫۸ تا ۳۶٫۹ |
| مقعد | ۳۶٫۶ تا ۳۸ | ۳۶٫۶ تا ۳۸ | ۳۷ تا ۳۸٫۱ | ۳۶٫۲ تا ۳۷٫۳ |
| زیر بغل | ۳۴٫۷ تا ۳۷٫۳ | ۳۵٫۹ تا ۳۶٫۷ | ۳۵٫۲ تا ۳۶٫۹ | ۳۵٫۶ تا ۳۶٫۳ |
| گوش | ۳۶٫۴ تا ۳۸ | ۳۶٫۱ تا ۳۷٫۸ | ۳۵٫۹ تا ۳۷٫۶ | ۳۵٫۸ تا ۳۷٫۵ |
دامنه‌ی دمایی که در جدول مشاهده می‌کنید به عوامل زیر بستگی دارد؛
- زمان سنجش دمای بدن (بدن در طول روز گرم می‌شود. از این رو در اوایل صبح دما در بیشترین و در اواخر عصر در کمترین مقدار خود قرار دارد.)
- سطح فعالیت شخص
- مصرف مایعات و خوردن غذا
- چرخه‌ی قاعدگی در زنان
- سن و جنسیت فرد
- روش اندازه‌گیری
دمای طبیعی بدن بزرگسالان
دمای طبیعی بدن بزرگسالان در صورت قرائت دهانی می‌تواند بین ۳۶٫۴ تا ۳۷٫۶ درجه‌ی سانتی‌گراد باشد. با توجه به این محدوده می‌توان گفت درجه حرارت‌های زیر نشان می‌دهند که فرد تب دارد؛
- حداقل ۳۸ درجه سانتی‌گراد تب معمولی است.
- بالاتر از ۳۹٫۵ درجه سانتی‌گراد تب شدید است.
- بالاتر از ۴۱ درجه سانتی‌گراد تب بسیار شدید است.
محققان بسیاری تفاوت‌های دمای طبیعی بدن افراد را بررسی کرده‌اند. برای مثال برخی از محققان با مطالعه‌ی حدود ۳۵۵۰۰ نفر متوجه شدند که افراد مسن دارای کمترین دما و زنان آمریکایی آفریقایی تبار نسبت به مردان سفیدپوست، دارای درجه حرارت بالاتری هستند.
آن‌ها همچنین دریافتند که برخی از شرایط و بیماری‌ها می‌تواند بر دمای بدن فرد تأثیر بگذارد. به‌عنوان مثال افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید گرمای کمتر و افرادی که از سرطان رنج می‌برند گرمای بیشتری دارند.
دمای طبیعی کودکان
دمای طبیعی بدن کودکان سه تا ده سال می‌تواند بین ۳۵٫۵ تا ۳۷٫۵ درجه‌ی سانتی‌گراد باشد. لازم به ذکر است که این محدوده مربوط به قرائت دهانی است. همان‌طور که مشاهده می‌کنید می‌توان گفت دمای بدن کودکان مشابه دمای بدن بزرگسالان است.
دمای طبیعی نوزادان
گاهی بزرگسالان در زیر بغل و گوش دمای پایین‌تری را نسبت به کودکان خردسال و نوزادان نشان می‌دهند. در صورت قرائت دما از مقعد، دمای طبیعی بدن برای نوزادان ۰ تا ۲ سال می‌تواند از ۳۶٫۶ تا ۳۸ درجه‌ی سانتی‌گراد باشد. دمای بدن کودک ممکن است هنگام دندان درآوردن کمی افزایش یابد.
متوسط دمای بدن یک نوزاد ۳۷٫۵ درجه‌ی سانتی‌گراد است. دمای بدن یک کودک به دلیل بزرگ بودن ناحیه‌ی سطحی بدن آن‌ها نسبت به وزنشان بالاتر است. نوزادان همچنین از نظر سوخت‌و‌ساز فعالیت بدنی بیشتری دارند که منجر به افزایش دما می‌شود.
بدن یک نوزاد نمی‌تواند مانند بدن یک بزرگسال دما را تنظیم کند. هنگامی که بدن آن‌ها گرم می‌شود، کمتر عرق می‌کنند. به عبارت دیگر بدن آن‌ها گرمای بیشتری را حفظ می‌کند. به همین دلیل ممکن است خنک کردن بدن آن‌ها هنگام بروز تب، دشوار باشد.
زمان مراجعه به پزشک
دمای خطرناک و نگران‌کننده مانند دمای طبیعی بدن به عوامل مختلف مانند سن بستگی دارد.
بزرگسالان
به طور معمول دمای ۳۸ تا ۴۰ درجه ناشی از بیماری‌های معمولی و کوتاه‌مدت، نمی‌تواند آسیب جدی به یک بیمار بزرگسال وارد کند. با این حال یک تب معمولی می‌تواند برای افرادی که از بیماری‌های ریوی یا قلبی رنج می‌برند، نگران‌کننده باشد.
در صورتی که دمای بدن بالاتر از ۴۰ یا کمتر از ۳۵ درجه‌ی سانتی‌گراد به‌خصوص همراه با علائم هشداردهندهای مانند گیجی، تنگی نفس یا سردرد بود، به پزشک مراجعه کنید.
به خاطر داشته باشید که دمای بیش از ۴۱ درجه‌ی سانتی‌گراد می‌تواند باعث از کار افتادن اعضای بدن بشود. علاوه بر این پزشکان دمای زیر ۳۵ درجه‌ی سانتی‌گراد را هیپوترمی (افت دمای بدن) می‌دانند که می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
بر اساس بررسی نتایج داده‌های ۲۶۲ بیمار در چین و همچنین در نظر گرفتن دمای طبیعی بدن، دمای بالاتر از ۳۷٫۳ درجه‌ی سانتی‌گراد به‌عنوان یکی از نشانه‌های بیماری کرونا (کووید ۱۹) در نظر گرفته شده است.
کودکان و نوزادان
کودکان بین ۳ ماه تا ۳ سالی که تب دارند اما دمای آن‌ها کمتر از ۳۸٫۹ درجه‌ی سانتی‌گراد است، به طور معمول به مراقبت‌های پزشکی و دارو احتیاج ندارند. اما اگر دمای بدن آن‌ها به بیش از ۳۹ درجه‌ی سانتی‌گراد افزایش پیدا کند، باید به پزشک مراجعه کنید. علاوه بر این اگر دمای بدن آن‌ها کمتر از ۳۹ درجه‌ی سانتی‌گراد است اما دچار کم‌آبی، استفراغ یا اسهال شده‌‌اند، مراجعه به پزشک ضروری است.
اگر دمای مقعدی یک نوازد ۳ ماهه یا کوچکتر، ۳۸ درجه‌ی سانتی‌گراد یا بالاتر از آن است، باید هر چه سریع‌تر تحت درمان قرار بگیرد. به یاد داشته باشید در نوزادان حتی یک تب خفیف می‌تواند نشانه‌ای از یک عفونت جدی باشد.
چگونگی اندازه‌گیری دمای بدن
دماسنج‌های مختلفی در بازار یافت می‌شوند. بهترین روش سنجش دمای طبیعی بدن به سن فرد بستگی دارد؛
- مقعدی بهترین روش اندازه‌گیری دمای نوزادان سه ماهه و کوچکتر است.
- سه روش مقعدی، گوشی و زیربغل برای اندازه‌گیری دمای کودکان سه ماهه تا سه ساله مناسب هستند.
- برای اندازه‌گیری دمای بدن کودکان چهار تا پنج سال می‌توان از هر چهار روش اندازه‌گیری دمای بدن انسان ستفاده کرد.
- بهترین روش سنجش دمای افراد پنج ساله و بزرگتر یکی از سه روش دهانی، گوشی یا زیربغلی است.
برای اندازه‌گیری صحیح بهتر است از دستورالعمل دماسنج پیروی کنید.
اگر قرائت دما نامعقول و غیرمعمولی به نظر رسید، می‌توانید بعد از پنج تا ده دقیقه، یک بار دیگر دمای بدن فرد را اندازه‌گیری کنید. علاوه بر این اگر نسبت به آن عدد شک دارید، می‌توانید از دماسنج دیگری برای قرائت دمای بدن استفاده کنید.
دلایل تغییر دمای طبیعی بدن انسان
علاوه بر تنظیم غده‌ی هیپوفیز، تنظیم فشار خون، گرسنگی و تمایل به مصرف نمک و ضربان قلب یکی از وظایف بسیار مهم هیپوتالاموس، تنظیم دمای بدن است. به طور متوسط می‌توان گفت که دمای طبیعی بدن انسان ۳۷ درجه‌ی سانتی‌گراد است. اگر دمای بدن انسان به بیش از این دما برسد هیپوتالاموس شروع به کار می‌کند و با ارسال پیام از غدد عرق می‌خواهد که با افزایش تعریق به خنک شدن بدن کمک کنند.
هیپوتالاموس همچنین اگر دمای بدن انسان به پایین‌تر از ۳۷ درجه‌ی سانتی‌گراد برسد، از ماهیچه‌ها می‌خواهد تا با افزایش فعالیت به گرم کردن بدن کمک کنند.
عفونت در بدن منجر به تب می‌شود. در حقیقت تب به منظور مبارزه با عفونت و دفاع ایجاد می‌شود.
پزشکان با در نظر گرفتن دمای طبیعی بدن انسان به طور کلی، دمای بالاتر از ۳۸ درجه‌ی سانتی‌گراد را تب در نظر می‌گیرند. علائم تب به شرح زیر هستند؛
- لرز
- سردرد
- ضعف
- کج‌خلقی
- درد عضلانی
- کاهش اشتها
- عرق کردن
جمع‌بندی
اگر چه به طور کلی دمای طبیعی بدن ۳۷ درجه‌ی سانتی‌گراد است اما این دما با توجه به سن، میزان فعالیت بدنی و سلامتی فرد می‌تواند متفاوت باشد. دمای بدن در طول روز تغییر می‌کند. دمای بالاتر از ۳۸ درجه‌ی سانتی‌گراد تب در نظر گرفته می‌شود.
در بیشتر مواقع دمای بدن نوزادان از بزرگسالان بیشتر است و یک تب خفیف در آن‌ها می‌تواند نشانه‌ای از عفونت شدید باشد.
قرائت دما از محل‌های مختلف بدن طیف وسیعی از دما را در اختیار پزشکان می‌گذارد. مقدار دمای اندازه‌گیری شده از طریق مقعد بیشتر از قرائت دهانی و زیر بغل است.
اگر فردی دمای غیرمعمولی (کم یا زیاد) به‌خصوص هنگام وجود علائمی مانند گیجی و تنگی نفس دارد باید در اولین فرصت به پزشک مراجعه کند.
از آنجایی که تب مانند چراغ هشدار عمل می‌کند اطلاع از دمای طبیعی بدن می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری در شرایط حساس کمک کند. در حقیقت شما به کمک این اطلاعات می‌توانید در مواقع ضروری با مراجعه به پزشک از آسیب‌های جدی جلوگیری کنید.
منبع: Medical News Today
