فروپاشی روانی چیست، چه علائم و دلایلی دارد و چگونه درمان می‌شود؟
«فروپاشی روانی» (Nervous Breakdown) که به آن فروپاشی عصبی نیز گفته می‌شود اصطلاحی است که به یک دوره‌ی استرس شدید روحی یا روانی اشاره دارد. در این حالت استرس به حدی است که شما قادر به انجام فعالیت‌های روزمره‌ی عادی خود نیستید.
در واقع اصطلاح «فروپاشی روانی» معمولاً برای توصیف وضعیت‌های استرس‌زایی به کار برده می‌شود که در آن‌ها شما به طور موقت قادر به عملکرد طبیعی در زندگی روزمره خود نیستید. این اتفاق معمولاً زمانی رخ می‌دهد که انتظارات دیگران از شما از نظر جسمی و عاطفی بیش از حد معمول باشد. این اصطلاح در گذشته به طور مکرر برای اشاره به انواع مختلف اختلالات روانی استفاده می‌شد، اما امروزه دیگر توسط متخصصان سلامت روان برای آن موارد به کار نمی‌رود.
در واقع فروپاشی روانی نه یک بیماری جسمانی است و نه یک بیماری روانی. اما این مسأله به این معنا نیست که فروپاشی روانی واکنشی طبیعی یا سالم به استرس محسوب می‌شود. در واقع آنچه برخی از افراد به عنوان فروپاشی روانی می‌شناسند، ممکن است نشان‌دهنده وجود یک اختلال مربوط به سلامت روان باشد که نیاز به توجه و رسیدگی دارد مانند افسردگی یا اضطراب.
تجربه مقداری استرس، بخشی طبیعی از تجربه زندگی است. اما وقتی که احساسات بیش از حد طاقت‌فرسا و شدید می‌شوند، می‌توانند منجر به فروپاشی روانی بشوند.
اگرچه فروپاشی روانی می‌تواند پدیده‌ای ترسناک و ناتوان‌کننده باشد، اما اقداماتی مفیدی وجود دارد که می‌توانید در راستای شناخت علائم، پیشگیری و معالجه‌ی آن انجام دهید. با دیجی‌کالا مگ همراه باشید.
فروپاشی روانی چیست؟
فروپاشی روانی یا عصبی اصطلاحی است که برای توصیف یک دوره پریشانی روانی شدید استفاده می‌شود. در این حالت، شما قادر به عملکرد در ابعاد مختلف زندگی روزمره‌ی خود نیستید.
همان‌طور که گفته شد فروپاشی روانی یک بیماری روانی نیست. این حالت در واقع بیشتر یک پاسخ ناسالم به استرس است. از یک منظر فروپاشی روانی یک دوره‌ی پریشانی ذهنی است که معنا و تعبیر آن فریادی برای کمک است. فردی که دچار فروپاشی روانی شده است ممکن است دچار افسردگی یا اضطراب باشد، یا بدتر از آن، ممکن است نشانه‌ای از احتمال بروز یک مشکل روانی جدی‌تر باشد.
این اصطلاح سابقاً برای اشاره به طیف گسترده‌ای از بیماری‌های روانی استفاده شد، از جمله:
- افسردگی
- اضطراب
- اختلال استرس حاد
اگرچه فروپاشی روانی دیگر یک اصطلاح پزشکی در نظر گرفته نمی‌شود، اما هنوز هم توسط بسیاری از افراد برای توصیف این موارد استفاده می‌شود:
- علائم شدید استرس
- ناتوانی در کنار آمدن با چالش‌های زندگی
در واقع آنچه که عموماً به عنوان فروپاشی روانی شناخته می‌شود، می‌تواند یک بیماری روانی باشد که تشخیص داده نشده است.
در حقیقت هیچ تعریف مورد توافقی برای توصیف فروپاشی روانی وجود ندارد. این حالت به طور کلی به دوره‌ای اطلاق می‌شود که استرس جسمی و عاطفی غیر قابل تحمل بوده و توانایی عملکرد مؤثر فرد را مختل می‌کند.
علائم این حالت فروپاشی روانی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و در مورد هر شخص به علت اصلی آن بستگی دارد. در واقع آن مسائلی که باعث فروپاشی روانی می‌شوند نیز از یک فرهنگ به فرهنگ دیگر متفاوت است. به طور کلی، بروز این حالت بدان معنی است که شخص دیگر قادر به عملکرد طبیعی نیست. به عنوان مثال، او ممکن است:
- چند روز پیاپی به محل کار خود مراجعه نکند و اعلام کند حالش خوب نیست.
- از تعاملات اجتماعی خودداری کرده و در مراسم و مهمانی‌ها شرکت نکند.
- یک الگوی سالم برای تغذیه، خواب و مسائل بهداشتی را رعایت نمی‌کند.
در واقع هیچ دلیل واحدی برای بروز فروپاشی روانی وجود ندارد. هر عاملی که منجر به استرس بیش از حد شود می‌تواند منجر به بروز این حالت شود. به طور کلی، احساس استرس و ناتوانی در مدیریت یا کنار آمدن با آن می‌تواند منجر به بروز احساس خستگی بیش از حد شود که به واسطه‌ی آن نمی‌توانید عملکردهای روزمره خود را انجام دهید. برخی از مواردی که می‌تواند باعث بروز فروپاشی روانی شود، عبارت‌اند از:
- یک فاجعه‌ی ناگهانی
- یک تغییر بزرگ در زندگی
- استرس مداوم در محل کار (که بعضاً به آن «فرسودگی شغلی» گفته می‌شود.)
- اضطراب
- افسردگی
- خواب کم یا بی‌کیفیت
- مورد سوء استفاده قرار گرفتن
- مشکلات مالی
علائم فروپاشی روانی
هنگام بروز فروپاشی روانی ممکن است علائم جسمی، روانی و رفتاری مختلفی را تجربه کنید. علائم فروپاشی روانی در افراد مختلف متفاوت است. علت اصلی بروز این حالت نیز می‌تواند بر روی علائمی که شما تجربه می‌کنید تأثیر بگذارد.
از آنجا که این اصطلاح دیگر در جامعه پزشکی استفاده نمی‌شود، فروپاشی روانی با استفاده از طیف گسترده‌ای از علائم توصیف شده است. این موارد شامل:
- علائم افسردگی، مانند از دست دادن امید و افکار خودکشی یا خودزنی
- اضطراب همراه با فشار خون، عضلات متشنج، دستان بی‌رمق، سرگیجه، ناراحتی معده و لرزش
- بی‌خوابی
- توهم
- تغییرات شدید خلقی یا طغیان‌های غیر قابل توضیح
- حملات هراسی، که شامل درد قفسه سینه، جدا شدن از واقعیت و خود، ترس شدید و دشواری در تنفس است.
- پارانویا، مانند این حالت که باور دارید شخصی در حال تماشای شماست یا شما تعقیب می‌کند.
- به خاطر آوردن ناگهانی یک واقعه آسیب‌زا، که می‌تواند نشان‌دهنده وجود اختلال استرس پس از سانحه تشخیص داده نشده (PTSD) باشد.
افرادی که یک فروپاشی روانی را تجربه می‌کنند نیز ممکن است از خانواده، دوستان و همکاران خود کناره بگیرند. علائم این کناره‌گیری عبارت‌اند از:
- پرهیز از اجتماعات و مشارکت‌های اجتماعی
- تغذیه و خواب نامرتب
- عدم رعایت بهداشت
- مرخصی درمانی گرفتن از محل کار برای روزهای متوالی یا عدم حضور در محل کار
- منزوی شدن در خانه
نشانه‌ها
به غیر از دشواری یا ناتوانی در حفظ عملکرد طبیعی، فروپاشی روانی یا عصبی علائم مشخصی ندارد.
اما آنچه که تحت عنوان عملکرد طبیعی یا کامل شناخته می‌شود در مناطق، فرهنگ‌ها و حتی خانواده‌های مختلف متفاوت است.
ویژگی‌های فروپاشی روانی به بیماری‌های زمینه‌ای احتمالی و چگونگی تجربه استرس در افراد مختلف بستگی دارد. با این حال، در ادامه ۲۱ ویژگی مشترک فروپاشی روانی آورده شده است:
- احساس اضطراب، افسردگی، گریه یا تحریک‌پذیری
- احساس خستگی عاطفی و جسمی
- تحریک عاطفی و تنش عضلانی
- خواب زیاد یا کم
- دردهای غیر قابل توضیح یا عمومی
- لرزیدن بدن یا دست‌ها
- احساس درماندگی، ناامیدی و اعتماد به نفس پایین
- حرکت یا صحبت کندتر از حد معمول
- اجتناب از موقعیت‌های معمول اجتماعی
- دریافت مرخصی استعلاجی بیش از حد از محل کار
- فراموش کردن وعده‌های غذایی یا استحمام کردن
- فقدان انگیزه و علاقه
- مشکل داشتن در کنار آمدن یا تحمل افراد دیگر
- از دست دادن علاقه به رابطه‌ی جنسی
- مشکل داشتن در تفکر، تمرکز یا به خاطر سپردن
- داشتن نشانه‌های جسمی مربوط به واکنش جنگ یا گریز (عصبانیت) مانند خشکی دهان و تعریق بدون وجود تهدیدی
- تجربه کردن علائم مشکلات قلبی عروقی، مانند افزایش ضربان قلب یا ضربان قلب نامنظم
- تجربه عفونت‌های مکرر؛ زیرا استرس می‌تواند بر سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارد.
- بروز تغییرات در اشتها و وزن
- داشتن مشکلات گوارشی
- تجربه کردن افکار خودکشی یا فکر کردن در مورد آسیب رساندن به خود
همچنین، بعضی از افراد ممکن است علایم روان‌پریشی را تجربه کنند که می‌تواند شامل توهم، پارانویا، هذیان و افت توان شناختی باشد.
دلایل بروز فروپاشی روانی
هر عاملی که بیش از حد تحمل و توان فرد استرس و فشار ایجاد کند، می‌تواند منجر به فروپاشی روانی شده یا باعث بروز علایم یک بیماری روانی زمینه‌ای شود. این استرس می‌تواند ناشی از عوامل محیطی یا خارجی باشد. برخی از این موارد عبارت‌اند از:
- استرس مداوم کاری
- وقایع آسیب‌زای اخیر، مانند از دست دادن عزیزان
- مشکلات شدید مالی، مانند جلب اموال
- تغییرات عمده در زندگی، مانند طلاق
- خواب کم یا بی‌کیفیت
- برخی بیماری‌های مزمن
- درگیری در محل کار و خانه
- غم و اندوه
- از دست دادن خانه، منبع درآمد یا رابطه
- سابقه‌ی خانوادگی در مورد ابتلا به بیماری‌های اعصاب و روان
- بیماری‌های پزشکی یا صدمات شدید یا مزمن
- حضور در یک رابطه‌ی سمی و اشتباه
- تروماها و آسیب‌های روانی مبتنی بر نژاد یا قومیت
- استرس مداوم، مانند جنگ
عوامل خطرسازی که می‌توانند منجر به فروپاشی روانی شوند
برخی از عوامل می‌توانند احتمال ابتلای فرد به فروپاشی روانی را افزایش دهد. این عوامل شامل:
- سابقه‌ی شخصی اختلالات اضطرابی
- سابقه‌ی خانوادگی اختلالات اضطرابی
- ابتلا به بیماری یا آسیبی که مدیریت زندگی روزمره را دشوار می‌کند.
تشخیص
فروپاشی روانی یک اصطلاح پزشکی رسمی و شناخته شده نیست، بنابراین از نظر فنی راهی برای تشخیص آن وجود ندارد.
چنانچه احساس استرس یا اضطراب در شما بیش از حد معمول باشد یا احساس کنید که از ادامه زندگی روزمره خود ناتوانید، باید به پزشک مراجعه کند تا به شما کمک کند.
پزشک تلاش خواهد کرد تا اختلالات و عوامل پزشکی را که می‌تواند باعث ایجاد این حالت شوند، بررسی کند.
آن‌ها ممکن است:
- در مورد علائم مشکل شما و سبک زندگی‌تان سؤالاتی بپرسند.
- روی شما معاینات جسمی انجام دهند.
- سوابق پزشکی شما را بررسی کنند.
آن‌ها همچنین ممکن است برای کسب اطمینان از وجود یا عدم وجود برخی مشکلات پزشکی خاص، برای شما آزمایشاتی تجویز کنند.
پزشکان از کتابچه‌ی راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم، برای تشخیص مشکلات و اختلالات مربوط به سلامت روان، استفاده می‌کنند. معیارهای مندرج در این کتابچه به آن‌ها کمک می‌کند تا علت مشکل و رویکرد مناسب برای درمان را تشخیص دهند.
اختلالات و بیماری‌های مرتبط
برخی از مشکلات مربوط به سلامت روان می‌توانند علائمی را به وجود آورند که معمولاً با فروپاشی روانی همراه است. از جمله:
- افسردگی
- اختلالات اضطراب
- اختلال استرس پس از سانحه یا اختلال استرس حاد
- اختلال دو قطبی
- روان گسیختگی
- درد مزمن و شرایط التهابی
چگونه علائم فروپاشی روانی را کنترل کنیم؟
شما می‌توانید با خروج از چرخه‌ی فشار روان‌شناختی یا رفتاری، علائم این اختلال را بهبود ببخشید:
- مراجعه به پزشک برای معاینه کامل بدنی با هدف اطمینان از اینکه وضعیت سلامت کلی شما در بروز علائم فروپاشی روانی تأثیری ندارد.
- مراجعه به روان‌درمانگر برای گفتاردرمانی یا درمان شناختی رفتاری
- مراجعه به روانپزشک و مصرف داروهای تجویزی مانند داروهای ضد افسردگی یا داروهای ضد اضطراب برای درمان علائم
- انجام روش‌های درمانی جایگزین مانند طب سوزنی، ماساژ درمانی یا یوگا
اگر احساس ضعف شدید دارید و در آستانه فروپاشی روانی هستید، این راهکارها را برای مدیریت علائم خود در نظر بگیرید:
- وقتی مضطرب هستید یا استرس دارید، نفس عمیق بکشید و از ۱۰ تا ۱ بشمارید.
- کافئین و الکل را از رژیم خود حذف کنید.
- برنامه و روالی را تدوین کنید که به شما برای تجربه‌ی یک خواب خوب و با کیفیت کمک کند. این مسأله می‌تواند به معنای یک حمام گرم، خاموش کردن دستگاه‌های الکترونیکی یا خواندن کتاب قبل از خواب باشد.
درمان و پیشگیری
روش‌های مختلفی برای کاهش تأثیرات عاطفی و جسمی استرس وجود دارد.
استراتژی‌های معمول عبارت‌اند از:
- دریافت مشاوره که معمولاً شامل رفتاردرمانی شناختی است.
- مشورت با پزشک در مورد داروهای ضد افسردگی، ضد اضطراب یا داروهای ضد روان‌پریشی
- اقداماتی برای کاهش یا رفع منابع استرس، مانند درگیری در خانه یا خواسته‌های نابجا در محل کار
- تمرین تنفس عمیق و تمرینات مراقبه برای کمک به آرامش روحی و جسمی
- انجام فعالیت‌هایی مانند یوگا و تای چی که باعث تقویت حرکت آرام یا کشش و تنفس کنترل شده می‌شود.
- حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش با شدت متوسط در هر هفته، که به جلسات حدود ۲۰ دقیقه‌ای در روز تقسیم شده
- گذراندن وقت در خارج از منزل، پیاده‌روی یا سرگرمی
- صحبت با دوستان، خانواده، شرکا و هم اتاقی‌ها در مورد احساسات آزاردهنده‌تان
- بیدار شدن، غذا خوردن و ورزش کردن طبق یک برنامه زمانی ثابت
- جستجوی گروه‌های پشتیبانی محلی یا آنلاین برای افرادی که تجربیات مشابه دارند.
- ایجاد یک محیط راحت در خانه که خواب با کیفیتی برای شما ایجاد کند.
- محدود کردن مصرف کافئین و الکل
- اجتناب از مصرف دخانیات و مواد مخدر
- پیگیری پزشکی برای هر گونه اختلال روانی یا جسمی که به آن مبتلا هستید.
چه موقع به پزشک مراجعه کنید؟
این مسأله امری غیرمعمول نیست که گاهی در برابر فشارهای زندگی احساس ناتوانی و ضعف کنید. اما اگر در انجام کارهای روزمره خود با مشکل روبرو هستید، این به این معنی است که به روشی سالم با استرس کنار نمی‌آیید.
فروپاشی روانی می‌تواند نشانه‌ای از یک اختلال در سلامت روان باشد. این مسأله از اهمیت زیادی برخوردار است که به محض مشاهده علائم آن به پزشک مراجعه کنید.
پزشک می‌تواند به شما در درمان علائم جسمی کمک کند. آن‌ها همچنین می‌توانند شما را به روانشناس یا روانپزشک معرفی کنند. این متخصصان سلامت روان می‌توانند علائم عاطفی، ذهنی و رفتاری شما را درمان کنند.
همچنین در صورت نگرانی از رفتار یا وضعیت روانی عزیزان خود، شما باید هرچه سریع‌تر با پزشک تماس بگیرند.
نکاتی برای مراقبت از خود
اصلاح سبک زندگی می‌تواند به شما کمک کند تا از فروپاشی روانی جلوگیری کنید. این کار همچنین می‌توانند به کاهش شدت و دفعات آن نیز کمک کنند. این مسأله می‌تواند شامل:
- ورزش منظم به میزان حداقل ۳ بار در هفته؛ این تمرین می‌تواند به راحتی ۳۰ دقیقه پیاده‌روی یا دویدن باشد.
- مراجعه به یک درمانگر یا شرکت در جلسات مشاوره برای کنترل استرس
- خودداری از مصرف مواد مخدر، الکل، کافئین و سایر موادی که باعث ایجاد استرس در بدن می‌شوند.
- خواب منظم و حداقل برای شش ساعت در شب
- گنجاندن روش‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق در برنامه روزمره
- کاهش میزان استرس خود با پیاده‌روی آرام، استراحت‌های کوچک، سازماندهی بهتر محیط و فعالیت‌های روزمره و داشتن لیست کارهای روزمره
شما می‌توانید این تغییرات را به تنهایی انجام دهید، اما بهتر است که با پزشک خود برای ایجاد یک برنامه درمانی که به بهترین وجه نیازهای بهداشتی شما را برآورده کند، همکاری کنید.
نکته‌ی پایانی
اکثر افراد هر از چند گاهی دوره‌های استرس، اضطراب و ناامیدی را تجربه می‌کنند، خصوصاً پس از وقایع بسیار استرس‌زا.
اما اگر علائم این اختلالات بر توانایی انجام کارهای معمول شما تأثیر می‌گذارد یا روابط و تعاملات اجتماعی شما را تحت تأثیر منفی خود قرار می‌دهد بهتر است از مراقبت‌های حرفه‌ای پزشکی استفاده کنید. این امر به ویژه اگر افکار خودکشی یا خود تخریبی دارید بسیار مهم است.
درمان دارویی، مشاوره و سایر روش‌های درمانی می‌توانند آنچه را که مردم از آن به عنوان یک فروپاشی روانی یاد می‌کنند برطرف کرده و شما را به زندگی عادی بازگردانند.
منبع: Healthline, Medical News Today, Adventist Health, WebMD, MayoClinic
سلام
منم یه دوره ۲ هفته ای بعد از یه جدایی سنگین دچار فروپاشی روانی شدم.
شاید براتون جالب باشه که تظاهر این مشکل میتونه کاملا با این چیزا که گفت متفاوت باشه.
چیزی که من احساس میکردم بی اهمیتی کامل همه جیز بود که اطرافم میگذشت و در عین حال جدید به نظر رسیدن تمام وقایعی که اطرافم میدیدم؛ به طور مثال حرکت ماشین ها به طرز عجیبی برام جالب شده بود یا لمس کردن پوست خودم کاملا جدید و جالب به نظر میرسید.
گرچه عبارات واپس زنی ذهنی هم بهش نسبت دادن که نمیدونم چقدر با این موضوع همپوشانی داره
من احساس می کنم از درون دارم متلاشی می شم. در حال انفجارم.
احساس می کنم یه نفر درون من داره خودش را به در دیوار می زنه. و اون هم داره از درون متلاشی می شه.
لعنت خدا بر کسانی که چنین روزگاری را برام ایجاد کردند.
به جرات میتونم بگم این مقاله تماما و جزئا به این اختلال ، درد ، یا هر چی که اسمش رو میشه گذاشت پرداخته و به نوعی کسانی رو که با قسمتی از این موارد که بعنوان علائم ذکر شده
یا با تمامی موارد درگیر هستند کمک میکنه تا وقتی حتی روانپزشک یا روان درمانگر شخص از او پرسید مشکل شما چیه؟ عینا تمام یا قسمتهای مربوطه رو به وی نشان ارائه کند بدون اینکه از کلمه ای بجز تایید علائم بکار ببره و همیشه تشخیص درست پیش نیازِ درمان لازمه است/ متشکرم از نویسنده یا مولف آن
با تشکر از خانم قربانی
لطفا مطالب پزشکی بیشتر در سایت قرار دهید
کارتون عالیه ادامه بدید