با پرتاب فضاپیمای کپستون نخستین گام برای استقرار انسان در مدار ماه برداشته شد
فضاپیمای کوچک کپستون ناسا مسئولیتی بزرگ برعهده دارد و با قرارگیری برای نخستین بار در یک مدار جدید، به تعیین مدار ایستگاه فضایی دروازه‌ی ماه کمک کند.
ناسا برنامه های بزرگی برای دهه‌ی آینده دارد و با برنامه‌ی آرتمیس، بشریت دهه‌ها پس از پایان برنامه‌ی آپولو به ماه باز می‌گردد. در حالی که آژانس فضایی آمریکا هنوز مشغول توسعه‌ی موشک «سامانه‌ی پرتاب فضایی» (SLS) به‌عنوان قلب برنامه‌ی بازگشت به ماه است، اما از هم‌اکنون برنامه‌ریزی برای ایستگاه فضایی مداری ماه را هم انجام می‌دهد و مأموریت جدید «کپستون» (CAPSTONE) برای تعیین مدار پیشنهادی ایستگاه مداری ماه، آغاز این مسیر است.
آینده‌ی آرتمیس به موشک‌های غول‌پیکری مانند «سامانه‌ی پرتاب فضایی» و «استارشیپ» (SpaceX) اسپیس‌ایکس وابسته است، اما کپستون یک وسیله‌ی آزمایشی کوچک است. بنابراین، ناسا از موشک «الکترون» (Electron) شرکت فضایی «راکت لب» (Rocket Lab) برای فرستادن آن به فضا استفاده کرد.
CAPSTONE که سرواژه‌های عبارت «عملیات و آزمایش ناوبری فناوری سامانه‌ی موقعیت‌یاب خودکار مدار ماه» (Cislunar Autonomous Positioning System Technology Operations and Navigation Experiment) است، ۲۸ ژوئن در ساعت ۶ صبح منطقه‌ی زمانی شرقی (۷ تیر ساعت ۱۴:۳۰ به وقت تهران) از تأسیسات راکت لب در نیوزیلند پرتاب شد. «پیتر بک» (Peter Beck) مدیر این شرکت ساعاتی بعد از پرتاب گفت: «در حالی که سفر کپستون به ماه آغاز شده است، مفتخریم که آن را به سلامت به فضا رساندیم.»
خود این ماهواره تنها ۱۱ کیلوگرم وزن دارد، اما این برای موشک الکترون کار کوچکی محسوب نمی‌شود. به گفته‌ی بک، کپستون بزرگ‌ترین و چالش‌برانگیزترین محموله‌ای بوده است که تا کنون توسط موشک سبک الکترون پرتاب شده است. فضاپیما اکنون در مسیر ماه قرار دارد تا فعالیت خود را آغاز و ناسا از آن برای تأیید اعتبار برنامه‌ریزی‌های خود در زمینه‌ی پایگاه مداری آینده‌ی «دروازه‌ی ماه» (Lunar Gateway) استفاده کند.
در ابتدای برنامه‌ی آرتمیس، ناسا قصد دارد با کمک سامانه‌ی فرود انسانی مبتنی بر استارشیپ، سفرهای کوتاهی به سطح ماه انجام دهد. پس از آن در زمانی نزدیک‌تر به سال ۲۰۳۰، پایگاه مداری دروازه‌ی ماه، برای پشتیبانی از سفرهای طولانی‌تر به سطح ماه، مستقر خواهد شد، اما ناسا قصد دارد آن را در مداری جدید و استفاده نشده قرار دهد.
کپستون به سمت «مدار هاله‌ای تقریبا مستطیلی» (NRHO) که مدار پیشنهادی برای ایستگاه فضایی برنامه‌ی آرتمیس است، می‌رود. در این مدار، فضاپیما از ارتفاع ۷۶۰۰۰ کیلومتری قطب شمال ماه می‌گذرد اما هنگام حرکت بر فراز قطب جنوب ماه، تنها ۳۴۰۰ کیلومتر ارتفاع خواهد داشت. این مدار ناهموار، ارتباط پیوسته‌ی فضاپیما را تضمین می‌کند و به لطف برهم‌کنش گرانشی میان ماه و زمین، برای پایداری ایستگاه، به مصرف سوخت کمتری نیاز خواهد بود.
ماهواره‌ی کپستون پس از پرتاب، هنوز در مدار زمین‌پایدار قرار دارد و به بستر فضاپیمای «فوتون» (Photon) راکت لب متصل است. در روزهای آینده، فوتون از موتور «هایپرکوری» (HyperCurie) خود برای تنظیم کپستون در مسیر درست، پیش از جدایش، استفاده خواهد کرد. کپستون باید حدود چهار ماه دیگر در مدار مورد نظر خود قرار بگیرد و آزمایش NRHO شش ماه دیگر پس از آن طول خواهد کشید.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از کپستون در مدار ماه
Credit: NASA
منبع: Extreme Tech
