کاوشگر گرمای مریخ‌نشین اینسایت به پایان مأموریت خود رسید
پس از آنکه ابزار کاوشگر گرمای مریخ‌نشین اینسایت ناسا طی دو سال تلاش نتوانست خاک مریخ را حفاری کند، تیم این مأموریت پایان کار آن را اعلام کرد.
کاوشگر گرما که توسط مرکز هوافضای آلمان (DLR) ساخته و به کمک مریخ‌نشین «اینسایت» (InSight) ناسا در مریخ مستقر شده است، بخشی از مأموریت خود را به پایان رساند. این ابزار با نام «مول» (Mole) از ۲۸ فوریه ۲۰۱۹ (۹ اسفند ۱۳۹۷) سعی در فرو رفتن در سطح مریخ برای گرفتن دمای داخلی این سیاره دارد تا جزئیات مربوط به عامل گرمایی داخلی سیاره را که در تکامل و ساختار زمین‌شناختی مریخ اثرگذار است، بررسی کند. اما تمایل غیرمنتظره‌ی خاک به انباشته شدن دوباره همانند خاک کویر و در نتیجه نبود اصطکاک لازم، این کاوشگر را از کندن تا عمق کافی بازمی‌دارد.
پس از فرو رفتن ۲ تا ۳ سانتی‌متری بخش بالایی مول در زیر سطح، تیم این مأموریت برای آخرین بار سعی کرد تا با استفاده از قاشقک، خاک را تراشیده و روی کاوشگر بریزد تا اصطکاک بیشتری ایجاد شود. اما پس از اینکه کاوشگر روز شنبه ۹ ژانویه (۲۰ دی) ۵۰۰ ضربه‌ی چکشی دیگر زد و پیشرفتی حاصل نشد، سرانجام تیم این ابزار علمی اینسایت، پایان تلاش‌های خود را اعلام کرد.
مول در واقع بخشی از ابزاری به نام «بسته‌ی ویژگی‌های فیزیکی و جریان گرمایی» (Heat Flow and Physical Properties Package) یا HP3 محسوب می‌شود و یک «راننده‌ی شمع» ۴۰ سانتی‌متری است که توسط یک اتصال‌دهنده با حسگرهای دمایی تعبیه‌شده، به سطح‌نشین اینسایت مرتبط می‌شود. این حسگرها برای اندازه‌گیری جریان گرمای سیاره هنگامی که مول حداقل ۳ متر حفاری می‌کرد، طراحی شده‌اند؛ اما چنین نشد.
اهمیت تلاشِ هرچند ناکام
«تیلمن اسپون» (Tilman Spohn) پژوهشگر اصلی HP3 از مرکز هوافضای آلمان گفت: «ما هر کار می‌توانستیم انجام دادیم، اما مریخ و مول ما ناسازگار هستند. خوشبختانه، ما چیزهای زیادی از این مأموریت آموخته‌ایم که به نفع مأموریت‌های آینده‌ای است که برای دستیابی به زیر سطح تلاش خواهند کرد.»
در حالی که کاوشگر «فینیکس» (Phoenix) ناسا لایه‌ی بالایی سطح مریخ را خراش می‌داد، هیچ مأموریتی پیش از اینسایت سعی نکرده بود تا در خاک این سیاره فرو برود. انجام این کار به دلایل مختلف مهم است زیرا فضانوردان آینده ممکن است برای دسترسی به یخ‌های آب نیاز به حفاری در خاک داشته باشند و از سویی دانشمندان می‌خواهند پتانسیل زیر سطح خاک را برای پشتیبانی از حیات میکروبی بررسی کنند.
«توماس زوربوچن» (Thomas Zurbuchen) مدیر علوم ناسا در واشنگتن گفت: «ما بسیار به تیم خود افتخار می‌کنیم که سخت تلاش کرد تا ابزار مول اینسایت بیشتر در مریخ حفاری کند. بسیار شگفت‌آور بود که می‌دیدیم آن‌ها از هزاران مایل دورتر عیب‌یابی می‌کنند. به همین دلیل است که ما در ناسا ریسک می‌کنیم؛ ما باید محدودیت‌های فناوری را کنترل کنیم تا بیاموزیم که چه عواملی کاربردی است و چه عواملی کار نمی‌کند. از این نظر، ما موفق بوده‌ایم. چیزهای زیادی آموخته‌ایم که به نفع مأموریت‌های آینده به مریخ و نقاط دیگر خواهد بود و از شرکای آلمانی خود در DLR برای تهیه‌ی این ابزار و همکاری آن‌ها متشکریم.»
تصویری از آخرین تلاش ابزار مول مریخ‌نشین اینسایت برای نفوذ به خاک در روز ۲۰ دی
Credit: NASA/JPL-Caltech
آگاهی تازه از وضعیت خاک مریخ
ویژگی‌های غیرمنتظره‌ی خاک نزدیک سطح کنار اینسایت، طی سال‌های آینده توسط دانشمندان بررسی خواهد شد. طراحی مول بر اساس خاکی بود که در مأموریت‌های قبلی مریخ دیده شده بود اما اکنون روشن شد که بسیار متفاوت از خاک اطراف مول بوده است. به مدت دو سال، تیم این مأموریت تلاش کرد تا ابزار منحصربه‌فرد و ابتکاری خود را با این شرایط جدید سازگار کند.
«تروی هادسن» (Troy Hudson) دانشمند آزمایشگاه پیشرانش جت (JPL) ناسا در این زمینه گفت: «مول دستگاهی بی‌مانند است. آنچه ما سعی کردیم انجام دهیم، ما تلاش کردیم با دستگاهی بسیار کوچک حفاری عمیقی انجام دهیم که بی‌سابقه است. داشتن فرصتی برای استفاده از این روش تا جای ممکن، بزرگترین پاداش است.»
مهندسان علاوه بر کسب اطلاعات درباره‌ی خاک مریخ در این مکان، تجربه‌ی بی‌نظیری را هم در زمینه‌ی بازوی رباتیک اینسایت کسب کرده‌اند. در حقیقت، آن‌ها از بازو و قاشقک کاوشگر به روشی استفاده کردند که پیش از آن انجام نشده بود؛ از جمله روش فشار دادن روی مول و پایین بردن آن. برنامه‌ریزی حرکات و طراحی آن‌ها توسط دستوراتی که برای این کاوشگر ارسال می‌شد، به تیم مأموریت برای افزایش دانش و تجربه کمک کرد.
آن‌ها این آگاهی کسب شده با تلاش گسترده را برای مأموریت بعدی استفاده خواهند کرد. مأموریتی که قصد دارد بازوی رباتیک را برای دفن کردن رابط داده‌ها و الکتریسیته میان سطح‌نشین و لرزه‌سنج اینسایت درون خاک، به‌کار بگیرد. این لرزه‌سنج تا کنون بیش از ۴۸۰ مریخ‌لرزه را ثبت کرده است و دفن این رابط، به کاهش تغییرات دمایی که باعث ایجاد ترک و ظهور نویز در داده‌های لرزه‌ای می‌شود، کمک خواهد کرد.
ادامه‌ی مأموریت اینسایت
با وجود پایان مأموریت ابزار «مول» اما هنوز کار «اینسایت» پایان نیافته و داده‌های علمی بیشتری از این مریخ‌نشین به زمین مخابره خواهد شد. ناسا به‌تازگی این مأموریت را که نام آن کوتاه‌شده‌ی عبارت «کاوش‌های درونی با استفاده از بررسی‌های لرزه‌ای، زمین‌شناختی و انتقال گرما» (Interior Exploration using Seismic Investigations, Geodesy, and Heat Transport) است، برای دو سال دیگر تا دسامبر ۲۰۲۲ (آذر ۱۴۰۱) تمدید کرد.
همراه با ثبت لرزه‌ها، این سطح‌نشین با یک آزمایش رادیویی در حال جمع آوری داده‌ها برای بررسی مایع یا جامد بودن هسته‌ی مریخ است. از سوی دیگر حسگرهای آبوهوایی اینسایت هم قادر به ارائه‌ی جزئی‌ترین اطلاعات هواشناسی جمع‌آوری شده در مریخ هستند. این فضاپیما، همراه با ابزارهای آبوهوایی کاوشگر «کنجکاوی» (Curiosity) و مریخ‌نورد جدید «پشتکار» (Perseverance) که در ۱۸ فوریه (۳۰ بهمن) فرود می‌آید، نخستین شبکه‌ی هواشناسی را در یک سیاره‌ی دیگر ایجاد می‌کنند.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از ابزار علمی مول مریخ‌نشین اینسایت
Credit: DLR
منبع: NASA
من الان یه سری از مطالبی شبیه به این مطلب که داخل سایت هست رو نگاه کردم و دیدم اکثرا حتی هیچ کامنتی داخلش نیست و نشون میده که ملت واقعا علاقه چندانی ندارن بهش .
دوست گرامی مأموریت‌های مریخ همیشه یکی از جذاب‌ترین موضوعات برای مخاطبان بوده و پوشش اخبار مرتبط از وظایف یک رسانه‌ی حوزه‌ی علم و فناوری است.