قدرتمندترین لرزه‌ی ثبت شده، سیاره‌ی مریخ را تکان داد
هرچند مریخ امروز سیاره‌ای سرد و خشک به‌نظر می‌رسد اما همچنان فعالیت زیادی در دل خود دارد به‌طوری که هفته‌ی گذشته کاوشگر اینسایت ناسا موفق شد قدرتمندترین لرزه‌ی مشاهده شده در سیاره‌ای دیگر را شناسایی کند.
مریخ‌لرزه‌ای که در ۴ می (۱۴ اردیبهشت) رخ داد، با قدرت ۵ ریشتر، توسط سطح‌نشین «اینسایت» (InSight) ثبت شد و به آسانی رکورد قبلی ۴.۲ ریشتری را که آگوست (مرداد) سال گذشته شناسایی شد، شکست. لرزه‌هایی که در آن سوی مریخ روی داده بودند و به‌تازگی دانشمندان اطلاعات تازه‌ای درباره‌ی آن‌ها منتشر کردند.
مطالعه‌ی بیشتر این رویداد طبیعی، که ناسا آن را «لرزه‌ی هیولا» (Monster Quake) توصیف کرده است، به دانشمندان کمک می‌کند تا مکان دقیق و ماهیت منبع آن را تعیین کنند. امید می‌رود که این رویداد بتواند اطلاعات بیشتری درباره‌ی فضای داخلی سیاره‌ی سرخ آشکار کند.
همانطور که امواج لرزه‌ای از مواد موجود در پوسته، گوشته و هسته‌ی مریخ می‌گذرند یا منعکس می‌شوند، به شیوه‌ای تغییر می‌کنند که لرزه‌شناسان می‌توانند با مطالعه‌ی آن‌ها عمق و ترکیب این لایه‌ها را تعیین کنند. آنچه دانشمندان درباره‌ی ساختار مریخ می‌آموزند، می‌تواند به آن‌ها در درک بهتر چگونگی شکل‌گیری همه‌ی جهان‌های سنگی، از جمله زمین و ماه کمک کند.
ناسا امروز ۱۰ می (۲۰ اردیبهشت) این لرزه‌ی قوی را گزارش داد و در حساب توییتر سطح‌نشین اینسایت نوشت: «احساسش کردم! بعد از بیش از سه سال گوش دادن به زمزمه‌های آرام مریخ، بزرگ‌ترین مریخ‌لرزه‌ی ثبت شده تا کنون را احساس کردم: با قدرتی حدود ۵ ریشتر. تیم من در حال مطالعه‌ی داده‌ها برای کسب اطلاعات بیشتر است. علم به صبر پاداش می‌دهد!»
داده‌های ثبت شده در مریخ‌لرزه‌ی ۲۴ اردیبهشت
Credit: NASA/JPL
مریخ آن نوع صفحات تکتونیکی مانند زمین را ندارد که حرکات ناگهانی آن‌ها باعث ایجاد لرزه شود و درعوض، مریخ‌لرزه‌ها در اثر فعالیت‌های آتشفشانی ایجاد می‌شوند. دانشمندان به این دلیل به مطالعه‌ی فعالیت‌های لرزه‌ای مریخ علاقه دارند که چنین داده‌هایی می‌توانند به درک بهتر ساختار گوشته و هسته‌ی سیاره‌ی سرخ کمک کنند.
طی بیش از سه سال نظارت بر مریخ، اینسایت بیش از ۱۳۱۳ مریخ‌لرزه را شناسایی کرده است. لرزه‌سنج بسیار حساس آن در زیر گنبدی کار می‌کند که هم صدای باد را مسدود می‌کند و هم از آن در برابر شب‌های سرد مریخ محافظت می‌کند.
یک لرزه‌ی ۵ ریشتری هرچند در مقایسه با زلزله‌هایی که روی زمین احساس می‌شود، اندازه‌ی متوسطی است، اما نزدیک به حد بالایی است که دانشمندان امیدوار بودند در طول مأموریت اینسایت موفق به شناسایی آن بشوند.
ابزار لرزه‌نگار مریخ‌نشین اینسایت
Credit: NASA/JPL
«بروس بانرت» (Bruce Banerdt) پژوهشگر اصلی اینسایت در آزمایشگاه پیشرانش جت (JPL) ناسا، درباره‌ی مریخ‌لرزه‌ی مهم هفته‌ی گذشته گفت: «از زمانی که لرزه‌سنج خود را در دسامبر ۲۰۱۸ فعال کردیم، منتظر یک لرزه‌ی بزرگ بودیم. چنین لرزه‌ای قطعا اطلاعاتی را فراهم می‌کند که شبیه هیچ چیز دیگری نیست. دانشمندان این داده‌ها را تجزیه‌وتحلیل خواهند کرد تا در سال‌های آینده چیزهای جدیدی درباره‌ی مریخ بیاموزند.»
به گفته‌ی ناسا اینسایت در حالی چنین داده‌های مهمی را ثبت کرد است که هم‌اکنون مشکلاتی هم تجربه می‌کند. غبار مریخی پنل‌های خورشیدی این سطح‌نشین را پوشانده است و بنابراین منجر به کاهش کارایی آن می‌شود.
اینسایت با استفاده از بازوی رباتیک خود می‌تواند تا حدی شن و گردوغبار روی پنل‌ها را بزداید. باد هم می‌تواند تا حدی به این روند کمک کند اما برای سطح‌نشین برای تجربه‌ی چنین شرایط آب‌وهوایی باید خوش‌شانس باشد. بدین ترتیب ناسا مأموریت این کاوشگر را تا پایان سال ۲۰۲۲ تمدید کرده است.
گردوغبار مریخی همچنین باعث ایجاد مشکلاتی برای بالگرد «نبوغ» (Ingenuity) ناسا شده است، که با پروازهای خود در سیاره‌ای دیگر، تاریخ‌ساز شده است.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از عوارض سطحی مریخ
Credit: NASA
منابع: Digital Trends, NASA JPL
