مأموریت ناسا به سوی قمر مشتری هنوز بلاتکلیف است
با وجود آنکه مأموریت کلیپر ناسا، برای پرتاب به سوی یکی از قمرهای گالیله‌ای مشتری با نام «اروپا»، در چهار سال دیگر برنامه‌ریزی شده است، هنوز وضعیت موشکی که آن را پرتاب خواهد کرد مشخص نیست.
کاوشگر «کلیپر» قمر اروپا (Europa Clipper) طبق برنامه‌ریزی قرار است در سال 2024 برای مطالعه‌ی این قمر مشتری که زیر پوسته‌ی صدف‌مانند خود دریایی از آب مایع دارد، به فضا پرتاب شود. کلیپر سکونت‌پذیری این اقیانوس زیرسطحی را ارزیابی و مناطق احتمالی حیات را برای بررسی دقیق‌تر توسط یک مأموریت سطح‌نشین در آینده شناسایی می‌کند.
کنگره‌ی آمریکا مدت‌هاست که دستور پرتاب کلیپر را توسط برنامه‌ی SLS ناسا صادر کرده است. «سامانه‌ی پرتاب فضایی» (SLS) ناسا، شامل یک موشک عظیم است که فضانوردان را به ماه و مقاصد دوردست خواهد برد. اگرچه این موشک چند روز پیش نخستین آزمایش خود را انجام داد، اما با تأخیر و هزینه‌های بسیاری روبه‌روست و انتظار نمی‌رود که تا اواخر 2021 فعالیت آن آغاز شود.
موشک SLS در پرتاب اولیه کپسول اوریون (Orion) ناسا را در پروازی بدون سرنشین برای برنامه‌ی ماه آرتمیس، به فضا پرتاب خواهد کرد. SLS و اوریون از اجزای اصلی برنامه‌ی آرتمیس (Artemis Program) هستند که قرار است در سال 2024 دو فضانورد را در قطب جنوب ماه فرود بیاورد و گامی برای حضور پایدار انسانی در ماه تا پایان سال 2030 میلادی باشد.
اداره‌ی بازرسی کل ناسا، سال گذشته اعلام کرده بود که با توجه به تعهد برای برنامه‌ی آرتمیس و سرعت نسبتا کند توسعه‌ی SLS، در دسترس بودن به موقع این موشک برای مأموریت کلیپر بعید به نظر می‌رسد.
طرح گرافیکی موشک SLS
Credit: NASA
این نگرانی انگار به کنگره هم رسیده و بودجه‌ی پیشنهادی برای سال 2021 که در ماه جولای (تیر) منتشر شد، ناسا را موظف می‌کند تا مدارگرد کلیپر را تا سال 2025 و سطح‌نشین قمر اروپا را تا سال 2027 پرتاب کند.
در این طرح پیشنهادی اشاره شده که پرتابگر SLS، در صورت تکمیل ساخت، باید در هر دو مأموریت استفاده شود. چنین پیش‌شرطی راه را برای استفاده از گزینه‌های تجاری مانند موشک فالکون هوی (Falcon Heavy) شرکت اسپیس‌ایکس (SpaceX) که قدرتی نزدیک به SLS دارد، باز می‌گذارد.
برنامه‌ریزی برای هر دو احتمال پرتاب (دولتی و خصوصی) توسط تیم مأموریت انجام شده است اما به گفته‌ی آنها مأموریت نمی‌تواند بیش از این در بلاتکلیفی بماند. «یان کودَس» (Jan Chodas) مدیر پروژه‌ی کلیپر از آزمایشگاه پیشرانش جت (JPL) ناسا در این زمینه گفت: «ما باید تا پایان امسال برای ادامه‌ی توسعه و پیشبرد فضاپیما تصمیم بگیریم.»
تیم مأموریت در تلاش برای رسیدن به یک نقطه عطف بزرگ تا پایان سال 2020 است و امیدوار است بتواند بازبینی بحرانی طراحی (CDR) را انجام دهد که آخرین گام پیش از آغاز تولید نمونه‌ی واقعی در ماه دسامبر (آذر) است. تاریخی که ابتدا قرار بوده زودتر باشد اما به گفته‌ی مدیر پروژه، به دلیل نبودن اطمینان از پرتابگر به تعویق افتاده است.
مأموریت تقریبا 3 میلیارد دلاری کلیپر با مشکلات دیگری هم مواجه شده است. برای نمونه هزینه‌ی چندین ابزار علمی بیشتر از پیش‌بینی‌ها شده است. به گفته‌ی کودَس، همه‌گیری ویروس کرونا هم اثر زیادی بر این مأموریت داشته که دامنه‌ی آن هنوز در حال ارزیابی است.
با وجود این مشکلات، اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود پرتاب کلیپر در تابستان یا پاییز 2024 (1403 خورشیدی) انجام خواهد شد تا در نهایت این فضاپیما در مدار مشتری مستقر شود. این کاوشگر در 50 گذر از نزدیکی قمر اروپا آن را به دقت مطالعه خواهد کرد که تقریبا 4 سال زمینی طول می‌کشد.
کلیپر از 9 ابزار علمی برای تعیین ویژگی‌های اقیانوس قمر اروپا، اندازه‌گیری ضخامت یخ این قمر و کاوش بخار آب که از سطح زمین بلند می‌شود، استفاده خواهد کرد و برخی وظایف دیگر را هم انجام می‌دهد. این کاوشگر همچنین به جست‌وجوی مناطق مناسب برای فرود یک سطح‌نشین در آینده می‌پردازد؛ ایده‌ای که هنوز یک مأموریت مفهومی است و به صورت یک پروژه‌ی رسمی در ناسا تعریف نشده است.
عکس کاور: طرح گرافیکی کاوشگر کلیپر ناسا
Credit: NASA
منبع: Space
