کنجکاوی ناسا تغییراتی جدید در میزان آب‌های باستانی مریخ شناسایی کرد
در حالی که مریخ‌نورد کنجکاوی ناسا از دامنه‌های کوه شارپ در دهانه‌ی گیل بالا می‌رود به یافته‌های جالبی درباره‌ی تغییر شیوه‌ی حرکت آب در مریخ دست یافته است.
مریخ نورد کنجکاوی در ۱۰ سال گذشته بر سطح مریخ سفر کرده و به دنبال سرنخ‌هایی از گذشته‌ی بالقوه قابل سکونت این سیاره بوده است. این ربات به‌تازگی، از منطقه‌ای انتقالی عبور کرد و از جایی که ممکن است زمانی میزبان دریاچه‌های روی سطح بوده باشد، به منطقه‌ای که شرایط خشک‌تری را برای سیاره‌ی سرخ نشان می‌دهد، رفت.
کنجکاوی ناسا در حقیقت با بالا رفتن از دامنه‌ی کوه شارپ با ارتفاع ۵ کیلومتر، که قله‌ی مرکزی «دهانه‌ی گیل» (Gale Crater) مریخ است، متوجه تغییر مناظر شد. این مریخ‌نورد در حال کاوش برای نشانه‌هایی از آب باستانی است و تا کنون در کوهپایه‌ی شارپ، شواهدی را از کانی‌های رُسی که از دریاچه‌ها و رودهای باستانی جاری در دهانه‌ی گیل، جمع‌آوری کرده است. اما در بالای کوه، این رودها ظاهرا خشک و به تپه‌هایی شنی که بالای رسوبات شکل گرفته‌اند، تبدیل شده‌اند.
این منطقه‌ی گذار با تغییر از یک منطقه‌ی غنی از خاک رس به منطقه‌ای پر از سولفات معدنی نمک مشخص می‌شود و به‌طور بالقوه می‌تواند نشان‌دهنده‌ی یک تغییر عمده در آب‌وهوای مریخ باشد که میلیاردها سال پیش رخ داده است.
هر چه کنجکاوی در کوه شارپ بالاتر می‌رود، خاک رس کمتر و سولفات بیشتری را تشخیص می‌دهد. این کاوشگر به‌زودی حفاری آخرین نمونه سنگ جمع‌آوری شده در منطقه‌ی گذار را هم آغاز خواهد کرد تا بتواند اطلاعات بیشتری درباره‌ی چگونگی تغییر ترکیب معدنی سنگ‌ها در منطقه کسب کند.
مریخ‌نورد کنجکاوی این پانوراما را از منطقه‌ی دارای سولفات در مریخ ثبت کرده است.
Credit: NASA/JPL-Caltech/MSSS
«اشوین واساوادا» (Ashwin Vasavada) دانشمند پروژه‌ی کنجکاوی در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا گفت: «ما حالا دیگر رسوبات دریاچه‌ای را که سال‌ها در مناطق پایین‌تر کوه شارپ دیده بودیم، نمی‌بینیم و در عوض، شواهد زیادی از آب‌وهوای خشک‌تر مانند تپه‌های شنی خشک که گهگاه جویبارهایی در اطراف آن‌ها جاری بوده است، دیده می‌شود. این یک تغییر بزرگ نسبت به دریاچه‌هایی است که شاید تا میلیون‌ها سال قبل حضور داشته‌اند.»
به گفته‌ی ناسا، منطقه‌ای که کنجکاوی در حال کاوش است، همچنین تپه‌هایی دارد که ممکن است در شرایط خشک تشکیل شده باشند. تپه‌های بزرگ شنی که بر اثر باد شکل گرفته‌اند و احتمالا در طول زمان به صخره تبدیل شده‌اند. در همین حال، مریخ‌نورد شواهدی از رسوباتی را یافته است که توسط جریان‌های آب گذرنده از میان تپه‌ها ایجاد شده‌اند. این رسوبات اکنون به صورت لایه‌های انباشته شده از سنگ‌های پوسته‌پوسته دیده می‌شوند.
اگرچه مریخ امروزه یک سیاره‌ی متروک و خشک است اما دانشمندان بر این باورند که ممکن است زمانی قابل سکونت بوده و میزبان دریاچه‌ها و دیگر توده‌های آبی در سطح خود بوده باشد. این سیاره در اوایل تاریخ خود به‌نوعی بخشی از جو خود را از دست داده و آب آن خشک شده است.
مأموریت‌های رباتیک گوناگون ناسا و دیگر آژانس‌های فضایی، برای گردآوری اطلاعات بیشتر از این تاریخ باستانی فعالیت می‌کنند. مریخ‌نورد جدیدتر ناسا یعنی پشتکار هم در فوریه‌ی ۲۰۲۱ (اسفند ۱۳۹۹) بر این سیاره فرود آمد و به دنبال میکروفسیل‌ها و شواهدی از حیات میکروبی باستانی است.
با نزدیک‌تر شدن به ۱۰ سالگی خود در مریخ، کنجکاوی کم‌کم نشانه‌های پیری را هم از خود بروز می‌دهد. به گفته‌ی ناسا، در ۷ ژوئن (۱۷ خرداد) زمانی که دمای هوا بالاتر از حد معمول رفت، کنجکاوی وارد حالت ایمن شدید شد. این مریخ‌نورد دو روز بعد دوباره به عملیات عادی بازگشت اما مهندسان ناسا هنوز در حال بررسی علت این مشکل هستند و امیدوارند که این رخداد برای صعود مریخ‌نورد به قله که دوران جدیدی از تاریخ مریخ را رمزگشایی خواهد کرد، مانعی ایجاد نکند.
عکس کاور: نگاه مریخ‌نورد کنجاوی به سنگ‌های پوسته‌پوسته در مریخ
Credit: NASA/JPL-Caltech/MSSS
منبع: Gizmodo
