فضاپیمای دارت ناسا مسیر سیارک هدف را فراتر از انتظار تغییر داده است
آزمایش ناسا برای تغییر مسیر سیارک با موفقیت فراتر از انتظار همراه شده و مدار سیارک دیمورفوس را به شکلی قابل توجه تغییر داده است.
ناسا دقایقی پیش اعلام کرد که تلاش اخیر این آژانس فضایی برای منحرف کردن مسیر یک سیارک موفقیت‌آمیز بوده است و محققان پس از اندازه‌گیری با استفاده از طیف وسیعی از تلسکوپ‌های زمینی و فضایی به این نتیجه رسیدند.
بدین ترتیب مدار سیارک «دیمورفوس» (Dimorphos) با عرض حدود ۱۶۰ متر، توسط برخورد فضاپیمای «دارت» (DART) به آن حدود ۳۲ دقیقه تغییر کرده است و یک رویداد تاریخی را در روند محافظت از سیاره‌ی زمین در برابر تهدید اجرام فضایی رقم زده است.
دستاورد دارت ثابت می‌کند که چنین ایده‌ای واقعا کار می‌کند، مشروط بر اینکه به اندازه‌ی کافی زود آغاز شود و هدف بیش از حد عظیم نباشد. «بیل نلسون» (Bill Nelson) مدیر ناسا در این رابطه گفت: «این موفقیت نشان می‌دهد که ناسا در تلاش است برای هر چیزی که کیهان به سوی ما روانه می‌کند آماده باشد. من معتقدم که ناسا ثابت کرده است که ما یک مدافع واقعی کره‌ی زمین هستیم.»
فضاپیمای دارت ۲۶ سپتامبر (بامداد ۵ مهر) در ساعت ۱۹:۱۴ منطقه‌ی زمانی شرقی (۰۲:۴۴ به وقت تهران) با سرعت بیش از ۲۲.۵ هزار کیلومتر بر ساعت به قمر سیارکی دیمورفوس که دور سیارک بزرگ‌تر «دیدیموس» (Didymos) می‌چرخد، برخورد کرد.
در لحظه‌ی رسیدن فضاپیما با چشم خود از هدف عکس‌برداری کرد. در این تصاویر ظرف چند دقیقه، دیمورفوس از یک توده‌ی مه‌آلود به ابعاد چند پیکسل، تا یک جرم تخم‌مرغی-شکل و قلوه‌سنگی که میدان دید فضاپیما را دربر گرفته بود، رشد کرد و بزرگ‌تر و بزرگ‌تر شد تا زمانی که انتقال تصویر نهایی به‌طور ناگهانی قطع شد.
شاید در مأموریت‌های دیگر قطع تصویر فضاپیما یک مشکل محسوب شود اما این بار نشانه‌ای از موفقیت مأموریت در برخورد با هدف بود. به جای دوربین خود فضاپیما اما، دوربین «لیسیاکیوب» (LICIAcube) که توسط آژانس فضایی ایتالیا ساخته شده و در روزهای قبل در اطراف فضاپیمای اصلی مستقر شده بود، مسئولیت ثبت تصاویر لحظه‌ی برخورد را بر عهده داشت.
لحظه‌ی برخورد دارت به دیمورفوس
Credit: ASI/NASA
اثرات برخورد
برای اینکه مأموریت دارت موفقیت‌آمیز در نظر گرفته شود، لازم بود تا بر اثر برخورد، مدار ۱۱ ساعته و ۵۵ دقیقه‌ای دیمورفوس حداقل ۷۳ ثانیه کوتاه شود. مدیران مأموریت اما امیدوار بودند که این اختلاف زمان بسیار بیشتر و نزدیک به ۱۰ دقیقه باشد. اما تغییر مدار به اندازه‌ی بیش از ۳۰ دقیقه حتی به عنوان یک احتمال در بررسی‌های پیش از برخورد درنظر گرفته نشده بود.
اکنون چنین تغییر چشمگیر مداری نشان می‌دهد که کوبیدن یک فضاپیما به یک سیارک برای تغییر مسیر آن، راهی معقول برای منحرف کردن سیارک های خطرناکی است که در آینده زمین را تهدید می‌کنند.
این روش که استراتژی «ضربه‌ی جنبشی» (Kinetic Impact) نامیده می‌شود، به‌طور بالقوه مقیاس‌پذیر است تا سنگ‌های فضایی بسیار بزرگ‌تری را که حتی می‌توانند باعث انقراض دسته‌جمعی روی زمین شوند، منحرف کند؛ البته تا زمانی که وجود آن‌ها به اندازه‌ی کافی زود شناسایی شود.
اما یک اشکال در استراتژی دارت وجود دارد: اینکه غبار انبوهی که پس از برخورد، سیستم سیارکی را می‌پوشاند، می‌تواند برای برخورد فضاپیماهای اضافی خطرناک باشد و اگر یک برخورد کافی نباشد، می‌تواند باعث مشکل شود.
به گفته‌ی دانشمندان این مأموریت «در شرایط اضطراری واقعی، ممکن است نیاز به ایجاد تغییر بسیار بزرگ‌تری در سرعت سیارک داشته باشیم و ممکن است سیارک عظیم‌تر باشد. بنابراین اگر برای انحراف کامل یک سیارک از مسیر برخورد با زمین به بیش از یک ضربه‌ی جنبشی نیاز داشته باشیم، یک محیط پر از غبار می‌تواند ضربه‌ی دوم به سیارک هدف را با چالش مواجه کند.»
با این حال، آزمایش دارت اطلاعات زیادی را در اختیار تیم‌های دفاع سیاره‌ای زمین قرار داده است که برای محافظت از دنیای آبی ما و میلیاردها گونه‌ای که برای بقا به آن متکی هستند، بسیار ارزشمند و کلیدی است.
عکس کاور: تحلیل داده‌های حاصل از برخورد فضاپیمای دارت به سیارک دیمورفوس
Credit: ASI/NASA
منابع: BBC, National Geograpguc
