۹ فیلم ترسناک که حال و هوای «برو بیرون» جوردن پیل را دارند
۵ سال پیش، اولین تجربه کارگردانی جردن پیل، «برو بیرون»، برداشت ما را از ژانر ترسناک و پتانسیل آن دگرگون کرد و الهام‌بخش عبارات جالبی مانند «ترسناک والا» برای توصیف فیلم‌های ترسناکی شد که هم سرگرم‌کننده و هم هنرمندانه هستند. حالا با اکران جدیدترین فیلم پیل، «جواب منفی»، ارزش دارد که شاهکار اصلی او و آثار مشابه آن را مرور کنیم.
«برو بیرون» به عنوان تاثیرگذارترین فیلم ترسناک دهه گذشته برای افراد گوناگون معنای مختلفی دارد و به دلیل جنبه‌های متفاوت خود مورد تحسین قرار می‌گیرد. با تمرکز صرف بر روی یکی از این جنبه‌ها در نهایت به فهرستی از فیلم‌هایی با شخصیت‌های اصلی سیاهپوست، آثاری متاثر از پیل و فیلم‌هایی ترسناک و عالی می‌رسیم. بنابراین ۹ فیلم مشابه «برو بیرون» را بررسی می‌کنیم که چند جنبه‌ی مختلف از این فیلم را به نمایش می‌گذارند و طرفداران را با ژانرها، مولفان و دوره‌های دیگر سینما آشنا می‌کنند.
- نقد فیلم «تلفن سیاه»؛ بهترین فیلم ترسناک سال ۲۰۲۲ میلادی؟
- ۹ فیلم ترسناک خانواده پسند؛ از انیمیشن «هتل ترانسیلوانیا» تا «آرواره‌ها»
- ۱۰ فیلم ترسناک برتر در زیرژانر گوتیک؛ وهم‌‌انگیز و سرشار از دلهره
۹. چراغ گاز (Gaslight)
- کارگردان: جورج کاکر
- بازیگران: اینگرید برگمن، چارلز بویر، آنجلا لنزبری
- تاریخ انتشار: ۱۹۴۴
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۸ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۸ از ۱۰
به طور معمول، فیلم‌هایی که قبل از «جنگ ستارگان» ساخته شده‌اند در این‌گونه لیست‌ها جایی ندارند اما طرفداران پیل، شباهت‌های زیادی بین این فیلم و «برو بیرون» پیدا خواهند کرد. «چراغ گاز» مهیج محصول ۱۹۴۴ داستان زن جوانی به نام پائولا (اینگرید برگمن) را دنبال می‌کند که به اطرافیانش مشکوک می‌شود و انگیزه‌های شوهرش (چارلز بویر در یک نقش‌آفرینی ترسناک) را زیر سوال می‌برد. بعد از این فیلم بود که یکی دو اصطلاح جالب که امروزه عامیانه هستند بین مردم رایج شدند و این موضوع نشان از محبوبیت این فیلم و داستان آن دارد.
پائولا مانند کریس با بازی دنیل کالویا در فیلم برو بیرون، به شریک زندگی خود و عشق او مشکوک می‌شود. این فیلم برای شنوندگان پادکست‌های جنایی واقعی، مانند یک داستان کلاسیک و حساس شیطانی است که از ترس و پارانویای خود فرد ریشه می‌گیرد. توصیف این اثر به عنوان یک فیلم روان‌شناختی ترسناک، کم‌لطفی در حق آن است. این فیلم شما را نسبت به هر چیزی و هر فردی شکاک می‌کند.
۸. حدس بزن چه کسی برای شام می‌آید (Guess Who’s Coming to Dinner)
- کارگردان: استنلی کرامر
- بازیگران: اسپنسر تریسی، سیدنی پواتیه، کاترین هپبورن
- تاریخ انتشار: ۱۹۶۷
- امتیاز راتن تومیتوز: ۷۱ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۸ از ۱۰
در این درام محصول ۱۹۶۷، سیدنی پواتیه با والدین نامزد سفیدپوست خود (اسپنسر تریسی و کاترین هپبورن) ملاقات می‌کند. این فیلم به موقعیت‌های اجتماعی ناخوشایند و تفاوت‌های نژادی می‌پردازد و شخصیت اصلی داستان، پواتیه تلاش می‌کند تا تاثیر خوبی بر افرادی که به شدت سعی می‌کنند نژادپرست به نظر نرسند داشته باشد. این فیلم ادعای برابری نژادی را در زمان خودش بررسی می‌کند و تاکید دارد که هنوز راه زیادی تا رسیدن به آن باقی مانده است. آشنا به نظر می‌رسد، نه؟
«حدس بزن چه کسی برای شام می‌آید» به طور قابل توجهی از سینمای دهه ۶۰ میلادی جلوتر بود و الگوی اولیه «برو بیرون» را شکل داد. در این اثر درام مانند «برو بیرون» والدین سفیدپوست ادعا می‌کنند آینده‌نگر و منطقی هستند تا این که تعصبات ریشه‌دار آن‌ها نمایان می‌شود. این فیلم که در قالب زیبایی‌شناسی دهه ۶۰ غرق شده، تا به امروز مانند یک سنگ محک فرهنگی در آمریکا عمل می‌کند. فهرست فیلم‌های مشابه «برو بیرون» بدون این اثر کلاسیک، قطعا کامل نخواهد بود.
۷. شب مردگان زنده (Night of the Living Dead)
- کارگردان: جورج رومرو
- بازیگران: دوان جونز، جودیت اودا، کارل هاردمن
- تاریخ انتشار: ۱۹۶۸
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۶ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۸ از ۱۰
بخش اعظمی از روایت و لحن «برو بیرون» شباهت زیادی با «شب مردگان زنده» دارد. در فیلم زامبی‌محور جورج رومرو، گروهی در خانه‌ای دور هم جمع می‌شوند اما ناگهان مردگان زنده می‌شوند و به آن‌ها حمله می‌کنند. در مرکز این داستان، بن، مرد سیاهپوستی قرار دارد که سعی می‌کند در بیشتر قسمت‌های فیلم خونسرد باشد اما در کنترل اطرافیان خود و آرام کردن آنان ناکام است. او که تنها فرد سالم در بین جمع است با شلیک نیروهای پلیس که وی را با یک زامبی اشتباه می‌گیرند می‌میرد.
پایان «برو بیرون» نیز خط داستانی مشابهی داشت و کریس توسط پلیس و به دلیل قتل خانواده‌ای که سعی در از بین بردن او داشتند دستگیر شد. پیل پایان داستان را کمی خوش‌بینانه‌تر انتخاب کرد و شخصیت اصلی را به کشتن نداد. رومرو با طنز تلخ و بدبینانه، نابودی اجتناب‌ناپذیر جامعه و پیل با خوش‌بینی، امید به تغییر کردن افراد را به تصویر کشیدند. رومرو ادعا کرده بود که انتخاب بازیگر سیاهپوست برای ایفای نقش بن عمدی نبوده است و دوان جونز بهترین بازیگری بود که می‌توانست این نقش را بازی کند اما به هر حال، فیلم از این جزئیات به ظاهر اتفاقی اعتبار زیادی به دست می‌آورد. قطعا اگر رومرو به عقب برگردد، باز هم این فیلم را به همین طریق خواهد ساخت، زیرا اکنون می‌داند که این اثر چقدر متناسب و مرتبط با حال و هوای امروزی است.
۶. درخشش (The Shining)
- کارگردان: استنلی کوبریک
- بازیگران: جک نیکلسون، شلی دووال، دنی لوید
- تاریخ انتشار: ۱۹۸۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۳ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۴ از ۱۰
شاید خیلی از شما به دلیل حضور «درخشش» در این لیست تعجب کنید اما بهتر است کمی صبر داشته باشید. خود پیل از این فیلم ترسناک و روان‌شناختی استنلی کوبریک به عنوان فیلم الهام‌بخش آثار خودش، به‌ویژه «برو بیرون» نام برده است. فضای جنگلی صحنه‌های آغازین و استفاده از رنگ آبی برای عنوان «درخشش» در تیتراژ آغازین، همه معنای خاص خود را دارند و در «برو بیرون» نیز دیده می‌شوند. پیل حتی گفته که تمام این موارد را کاملا از خود «درخشش» برداشته است. پیل فضای خانه را مانند یک لوکیشن ترسناک و درست مثل هتل اوورلوک که شخصیت اصلی برای اولین بار به آن‌جا می‌رود درست می‌کند.
«برو بیرون» به طور آشکاری حاوی چند پیام پنهان است که به داستان استفن کینگ اشاره دارند. در صحنه آغازین، آندره منطقه‌ای را که کمی جلوتر در آن‌جا اتفاقات بدی رخ می‌دهد به یک هزارتوی سرسبز تشبیه می‌کند که دقیقا لوکیشن اوج فیلم «درخشش» است. جلوتر در فرودگاه، یک اطلاعیه از طریق بلندگو در پس‌زمینه و برای پرواز ۲۳۷ اعلام می‌شود که بینندگان پیگیر احتمالا می‌دانند که این عدد همان شماره اتاق تسخیر‌شده هتل اوورلوک است. نحوه فیلم‌برداری کوبریک به وضوح الهام‌بخش فیلم پیل بوده و به نظر می‌رسد که روند آرام تقریبا بدون ترس و وحشت در پرده سوم فیلم، درست مانند لحظات هبوط جک تورنس به جنون است. «درخشش» نشان می‌دهد که اصطلاح «ترسناک والا» چندان هم پدیده جدیدی نیست و همیشه نویسندگانی وجود داشته‌اند که با داستان‌های جذاب خود به فیلم‌های ترسناک، ارزش هنری بدهند.
۵. آن‌ها زنده‌اند (They Live)
- کارگردان: جان کارپنتر
- بازیگران: رادی پایپر، کیت دیوید، مگ فاستر
- تاریخ انتشار: ۱۹۸۸
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۵ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۲ از ۱۰
پیل اخیرا با توییتی از یکی از طرفداران خود که ادعا می‌کرد او بهترین کارگردان ترسناک تمام دوران است، خبرساز شد. پیل در پیامی توئیتری نوشت: «آقای محترم، لطفا گوشی خودتون رو کنار بذارید. شرمنده… من برای علاقه و اشتیاق شما احترام قائلم اما چنین بی‌احترامی به جان کارپنتر را تحمل نمی‌کنم!!!» تصور اشتباهی که برخی از افراد دارند این است که آثار پیل در این ژانر را اولین فیلم‌های ترسناک با تفسیر اجتماعی می‌دانند. «آن‌ها زندگی می‌کنند» به طور قابل توجهی بیشتر یک کمدی اکشن است تا یک فیلم صرفا مهیج و کارگردان آن، جان کارپنتر قابلیت سینما را در به تصویر کشیدن پارانویا و ترس ما از جوامعی که ساخته‌ایم نشان می‌دهد.
«آن‌ها زندگی می‌کنند» داستان مردی را دنبال می‌کند که از طریق یک عینک آفتابی متوجه می‌شود که دنیایش توسط نوعی از موجودات بیگانه که قبلا در بشریت ریشه دوانده و بر آن حکومت می‌کنند و ما را از طریق اسباب سرمایه‌داری مانند تلویزیون و مجلات به انفعال می‌کشانند تسخیر شده است. او در تلاش برای شورش، سعی می‌کند دیگران را از حقیقت زندگی آن‌ها تحت کنترل یک نیروی سرکوبگر آگاه کند. شاید «برو بیرون» آشکارا از «آن‌ها زندگی می‌کنند» الهام گرفته نشده باشد اما این دو فیلم از جوامع مخفی استفاده می‌کنند که به طرزی هوشمندانه در زیر لایه‌های زندگی معمول آمریکایی پنهان شده‌اند. هر دو آثاری سرگرم‌کننده هستند و از استعارات گسترده برای نمایش بی‌اعتمادی اجتماعی و سیاسی استفاده می‌کنند.
۴. آموزش عالی (Higher Learning)
- کارگردان: جان سینگلتون
- بازیگران: اومار اپس، مایکل راپورت، تایرا بنکس
- تاریخ انتشار: ۱۹۹۵
- امتیاز راتن تومیتوز: ۴۵ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۶.۵ از ۱۰
آثار جان سینگلتون برای کسانی مناسب است که بیشتر پیگیر نویسندگان آفریقایی-آمریکایی یا دادستانی درباره نژادهای مختلف هستند. «پسران محل» به عنوان اولین فیلم او اثری جالب به نظر می‌رسد اما متاسفانه فیلم دیگر این کارگردان، «آموزش عالی» هرگز آن‌طور که باید و شاید دیده نشده، اثری که بسیار مرتبط با جوامع امروزی است. داستان این فیلم در کالج می‌گذرد و سرگذشت چند دانشجوی سال اول را دنبال می‌کند که درگیر مسائل نژادی و جنسیتی می‌شوند.
صحنه اوج داستان بسیار واقعی است، زیرا این دانشجویان خیلی سریع یاد می‌گیرند که نسبت به یک‌دیگر نفرت داشته باشند و به خون و خون‌ریزی عادت می‌کنند. این درام اجتماعی چندان دیده نشد، در حالی که عناصری مشابه با «برو بیرون» دارد. نگاه عمیق و صمیمانه این اثر به جوامع آمریکایی و تنش‌های اجتماعی-اقتصادی و نژادی بسیار جالب است. اگر به دنبال آثار کارگردان دیگری هستید تا قبل از انتشار فیلم بعدی پیل خود را سرگرم کنید، فیلم‌های جان سینگلتون قطعا همان چیزی است که باید به سراغش بروید.
۳. ملاقات (The Visit)
- کارگردان: ام‌نایت شیامالان
- بازیگران: اولیویا دیونگ، اد اوکسنهولد، دینا دوناکان
- تاریخ انتشار: ۲۰۱۵
- امتیاز راتن تومیتوز: ۶۸ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۶.۲ از ۱۰
از «میدسامر» آری آستر گرفته تا فیلم «ایکس»، بسیاری از خالقان آثار ترسناک امروزی به صراحت ترس خود را از افراد مسن سفیدپوست بیان کرده‌اند. «برو بیرون» قطعا نمونه‌ای از چنین آثاری است اما به نظر می‌رسد استفاده از افراد مسن به عنوان نمادهای ترسناک (و نه صرفا افراد هشداردهنده) از فیلم ترسناک «ملاقات» به کارگردانی ام‌نایت شیامالان سرچشمه گرفته است. طرح داستان این فیلم کم‌هزینه، ساده است. دو کودک در حال ساخت مستندی درباره ملاقاتشان با پدربزرگ و مادربزرگ خود هستند. این زن و شوهر مسن شروع به رفتارهای عجیبی می‌کنند که به تدریج موجب ترس این کودکان می‌شود.
برخی از مخاطبان شاید از آثار شیامالان خوششان نیاید (به خصوص از فیلم جدید وی، «پیر») اما باید گفت که «ملاقات» جزو بهترین فیلم‌های اوست. کاترین هان با نقش‌آفرینی خود بار عاطفی فیلم را به دوش می‌کشد و رویکرد خوب کارگردان به اصول اولیه تماشاگران روی صندلی خود و تا آخرین صحنه میخ‌کوب می‌کند.
۲. ببخشید مزاحم شدم (Sorry To Bother You)
- کارگردان: بوتس رایلی
- بازیگران: لیکیت استنفیلد، تسا تامپسون، استیون یون
- تاریخ انتشار: ۲۰۱۸
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۳ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۶.۹ از ۱۰
شاید بینندگان ریزبین لیکیت استنفیلد را به عنوان بازیگری در فیلم «برو بیرون» که کلاه حصیری بر سر داشت و لباس زرد پوشیده و پلاکارد «برو بیرون!» را در دست نگه داشته بود به یاد آورند. یک سال بعد، استنفیلد در «ببخشید مزاحم شدم» نقش آفرینی کرد که با مسائل مشابهی با «برو بیرون» اما با رویکردی پیچیده و امپرسیونیستی از نژادپرستی در دنیای واقعی سروکار داشت و پیش فرض آن کمی متفاوت بود. یک بازاریاب سیاهپوست به نام کاسیوس گرین با صدایی مانند سفیدپوستان با مشتریان صحبت می‌کند. تکنیک او موفقیت بیشتری را برای وی به ارمغان می‌آورد و کاسیوس جنبه‌های شوم بیشتری از جامعه خود را کشف می‌کند و از شخصیت واقعی خود برای رسیدن به موفقیت صرف نظر می‌کند. کل فیلم در فضایی شبیه به آثار چارلی کافمن می‌گذرد و بر نکاتی تاکید دارد که البته پیش‌پاافتاده به نظر می‌رسند.
بوتس رایلی کارگردان فیلم، در اولین اثر خود، مانند پیل، به رابطه جامعه آمریکا با نژادهای مختلف می‌پردازد. پرده سوم هر دو فیلم به عنوان استعاره‌ای از درک فیلم‌سازان از عدم استقلال اقلیت‌ها در سیستم‌های آمریکایی عمل می‌کنند. البته تفاسیر اجتماعی و حساس «برو بیرون» یک سر و گردن از «ببخشید مزاحم شدم» بالاتر هستند و به نوعی انواع مسائل اجتماعی را لمس می‌کنند. هر کسی که خود را طرفدار پیل می‌پندارد، باید این فیلم را تماشا کند تا او را با همفکرانش در آثار نژادپرستانه مقایسه کند.
۱. کندی‌من (Candyman)
- کارگردان: نیا داکوستا
- بازیگران: یحیی عبدالمتین، تیونا پریس، تونی تاد
- تاریخ انتشار: ۲۰۲۱
- امتیاز راتن تومیتوز: ۷۲ از ۱۰۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۵.۹ از ۱۰
تاثیر «برو بیرون» بر این فیلم نامحسوس است و آن را فقط می‌توان به صورت جزئی لمس کرد. نیا داکوستا فیلم «کندی‌من» را به تهیه‌کنندگی پیل کارگردانی کرد. داکوستا با استفاده از برخی تکنیک‌های غیر متعارف مانند عروسک‌های سایه‌ای و تصاویر بی‌نظیر از شیکاگو، داستان هنرمندی (یحیی عبدالمتین) را روایت می‌کند که در حال بررسی تغییرات محله کابرینی-گرین است. در ادامه او قربانی موجودی فراطبیعی به نام کندی‌من، قاتلی با دستانی چنگک‌دار و برگرفته از مسائل نژادی محله می‌شود.
«برو بیرون» و «کندی‌من» به بررسی جنون ناشی از به حاشیه رانده شدن و ترس از تبدیل شدن به یک هیولا می‌پردازند. داکوستا به عنوان یکی از کارگردانان معاصر، دنیایی را با برداشت خودش خلق می‌کند که البته به وضوح مضامین و نقاط قوت سینمایی مشابهی با «برو بیرون» دارد. طرفداران پیل باید به او به عنوان اولین پیرو واقعی مسیر پیل در دنیای کارگردانی توجه بیشتری کنند.
منبع: collider
