آبله میمون چیست و آیا باید نگران شیوع آن باشیم؟
آبله میمون (Monkeypox)، یک بیماری ویروسی نادر است که تا قبل از گزارش‌های اخیر به ندرت در خارج از آفریقا شناسایی می‌شد؛ اما متاسفانه طی هفته‌ی گذشته، این بیماری در حداقل ۱۱ کشور غیر آفریقایی (بیش از ۱۲۰ مورد تایید شده یا مشکوک) گزارش شده است. در همین راستا گفته‌ی آن ریموین (Anne Rimoin)، اپیدمیولوژیستِ دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس، که بیش از یک دهه است در جمهوری دموکراتیک کنگو، آبله میمون را مطالعه می‌کند، جای تامل دارد؛ او اذعان دارد که دیدنِ چنین روندی در گسترش این بیماری، چشم‌ها را بر حقایق باز می‌کند!
آبله میمون چیست و آیا باید نگران شیوع آن بود؟
این ویروس از آن جهت آبله‌ی میمون نامیده می‌شود که برای اولین بار در سال ۱۹۵۸ محققان آن را در میمون‌های آزمایشگاهی شناسایی کردند. به طور کلی تصور می‌شود که این ویروس از حیوانات وحشی همچون جوندگان به مردم و از افراد آلوده به دیگر افراد منتقل می‌شود. جالب است بدانید که در یک سال گذشته به طور متوسط، چند هزار مورد از این نوع آبله در قاره‌ی آفریقا ( به‌ویژه در قسمت‌های غربی و مرکزی قاره) رخ داده است. این در حالی بود که مشاهده این ویروس خارج از آفریقا به تعداد انگشت شماری محدود می‌شد که با سفر به آفریقا یا واردات حیوانات آلوده مرتبط بود.
جای نگرانی است که موارد مبتلا به آبله‌ی میمون در خارج از قاره آفریقا، حتی از زمانی که ویروس برای اولین بار به عنوان عامل بیماری در انسان شناسایی شد، هم فراتر رفته است.
اما ناگهان در هفته‌ی گذشته، تعداد موارد شناسایی شده‌ی مبتلایان به این بیماری در خارج از قاره‌ی آفریقا به طور چشمگیری افزایش پیدا کرده است. تعداد موارد مبتلا به آبله‌ی میمون (در خارج از قاره آفریقا) حتی از سال ۱۹۷۰، که ویروس برای اولین بار به عنوان عامل بیماری در انسان شناسایی شد، هم فراتر رفته است. بنابراین این گسترش سریع، دانشمندان را در حالت آماده‌باش قرار داده است.
آبله میمون چه علائمی دارد و چگونه سرایت می‌کند؟
برخلاف بیماری‌هایی مانند سارس یا کووید ۱۹ (SARS-CoV-2) که از طریق قطرات ریزِ معلق در هوا به نام هواپخش (Aerosols) گسترش پیدا می‌کنند؛ تصور می‌شود که ویروسِ آبله میمون از تماس نزدیک با مایعات بدن همچون بزاق فرد بیمار (مثلا در اثر سرفه) منتشر می‌شود. این مساله بدان معناست که فرد مبتلا احتمالاً به تماس‌های نزدیک‌تری برای سرایت بیماری خود به دیگری نیاز دارد.
در مورد علائم این بیماری هم باید اذعان کرد که این ویروس همچون ویروس کووید ۱۹، نشانه‌هایی شبیه به آنفولانزا ایجاد می‌کند، با این تفاوت که در مواجه با آبله‌ی میمون، غدد لنفاوی متورم می‌شوند و در نهایت با ضایعات پوستی مشخصی پر از مایع در صورت، دست‌ها و پاها همراه می‌شود. البته لازم به ذکر است که اکثر افراد تنها در عرض چند هفته ( بدون درمان خاصی) بهبود می‌یابند.
اصلی‌ترین علائم این بیماری تورم غدد لنفاوی و ظاهر شدن ضایعات پوستی آب‌دار بر روی بدن است!
آیا ویروس آبله میمون ما را به قرنطینه خانگی می‌کشاند؟
آنچه محققان از بررسی داده‌های ژنتیکی اولیه‌ی ویروس آبله میمون به دست آورده‌اند، این است که این ویروس عمدتاً در غرب آفریقا یافت می‌شود و سویه‌ی خفیف آن، از نرخ مرگ و میرِ کمتری در مقایسه با سویه‌هایی که در آفریقای مرکزی در گردش است، برخوردار است. درواقع این مقدار در غرب آفریقا در حدود کمتر از ۱ درصد در جمعیت‌های فقیر و روستایی این منطقه است. اما اینکه دقیقاً چقدر عامل شیوع فعلی (در سایر کشورها) با سویه‌ی غرب آفریقا متفاوت است و اینکه آیا ویروس‌هایی که در کشورهای مختلف ظاهر می‌شوند با یکدیگر ارتباطی دارند یا خیر، همچنان ناشناخته باقی مانده است.
متخصصین این حوزه اذعان دارند که پاسخ به این سؤالات می‌تواند به تعیین اینکه آیا افزایش ناگهانی موارد مشاهده شده در خارج قاره‌ی آفریقا، ناشی از جهشِ ویروس آبله میمون ( اجازه می‌دهد سریعتر از گذشته منتقل شود یا خیر؟) است یا اینکه شیوع این بیماری در نقاط مختلف به یک منشاء واحد باز می‌گردد، کمک کند.
این تصویر با استفاده از میکروسکوپ الکترونی در سال ۲۰۰۳ از ویروس‌های آبله میمون گرفته شده است. در قسمت چپ تصویر، ویروس‌های بیضی شکل و بالغ و در سمت راست ویروس‌های نابالغ و کروی شکل نمایش داده شده است!
برخلاف بیماری‌های سارس یا کووید که ویروس‌هایی با قابلیت تکامل سریعِ RNA هستند و سویه‌های مختلفی با قابلیت مقاومت در برابر واکسن دارند؛ بیماری آبله میمون ناشی از ویروسی با DNA نسبتاً بزرگ است. در همین راستا جالب است بدانید که این نوع ویروس‌ها در تشخیص و ترمیم جهش بهتر از ویروس‌های RNA عمل می‌کنند. بنابراین بعید است که ویروس آبله میمون بتواند به طور ناگهانی جهشی برای انتقال بهتر در بین انسان‌ها پیدا کرده باشد.
البته لازم به ذکر است که اکثر افراد تنها در عرض چند هفته پس از ابتلا به ویروس آبله میمون ( بدون درمان خاصی) بهبود می‌یابند.
عمیقاً نگران‌کننده!
با این حال، تشخیص بیماری در افرادی که به ظاهر هیچ ارتباط نزدیکی با یکدیگر ندارند، نشان می‌دهد که ویروس، احتمالا به شکلی بی‌صدا در حال گسترش است. واقعیتی که آندریا مک‌کولوم (Andrea McCollum)، اپیدمیولوژیستی که سرپرستی تیم مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده را هم بر عهده دارد، آن را «عمیقاً نگران‌کننده» می‌خواند.
برخلاف ویروس سارس و کووید، که قابلیت پخش و گسترش، بدون هیچ‌گونه علامت خاصی را داشتند، ویروس آبله‌ی میمون معمولا با ابتلای فرد به بیماری، به دلیل ضایعات پوستی که ایجاد می‌کند، بدون توجه باقی نمی‌ماند. بنابراین مک کولوم اذعان دارد که اگر ویروس بتواند بدون علامت گسترش یابد، مساله بسیار نگران‌کنند می‌شود، چراکه ردیابی ویروس بسیار سخت خواهد شد!
معمای دیگری که در رابطه با گسترش این ویروس جالب‌توجه است این است که تقریباً همه‌ی دسته مبتلایان به آبله میمون، شامل مردان ۲۰ تا ۵۰ ساله‌ای می‌شود که بسیاری از آن‌ها همجنس‌گرا، دوجنس‌گرا یا GBMSM هستند! در همین راستا لازم است بدانید که اگرچه آبله میمون از راه جنسی منتقل نمی‌شود، اما مطمئناً فعالیت‌های جنسی به عنوان تماس نزدیک تلقی می‌شود. محتمل‌ترین توضیح برای این الگوی انتقال غیرمنتظره این است که آبله‌ی میمون به طور تصادفی در یک جامعه GBMSM وارد شده است و ویروس در آنجا به گردش خود ادامه داده است.
استراتژی‌های مهارِ ویروس آبله میمون
جالب است بدانید که دانشمندان از زمان ریشه کنی آبله (پسرعموی آبله میمون) در دهه ۱۹۷۰، این بیماری را زیر نظر داشتند. زمانی که آبله به لطف واکسیناسیون‌های جهانی، دیگر تهدیدی برای بشریت به حساب نمی‌آمد، مقامات بهداشت عمومی توصیه می‌کردند که مساله‌ی آبله‌ی میمون هم باید بررسی و متوقف شود. از آن زمان تاکنون این بیماری با بشریت همچنان همراه بوده است. به عنوان مثال، جمهوری دموکراتیک کنگو چندین دهه است که با آن دست و پنجه نرم می‌کند و نیجریه از سال ۲۰۱۷ (زمانی که این کشور اولین مورد خود را گزارش کرد) با حدود ۵۰۰ مورد مشکوک و بیش از ۲۰۰ مورد تایید شده، شیوع گسترده‌ای را تجربه کرده است.
از طرفی لازم است بدانید که ایالات متحده هم شیوع بیماری آبله‌ی میمون را در سال ۲۰۰۳ گزارش کرد! این گزارش زمانی منشر شد که یک محموله‌ی جوندگان از غنا، ویروس را به سگ‌های خانگی در ایلینوی ( Illinois) انتقال دادند و بیش از ۷۰ نفر را مبتلا کردند.
با وجود تمامی موارد مطرح شده، باید بدانید که مقامات بهداشت عمومی در برابر آبله میمون ناتوان نیستند. به عنوان نمونه، طی یک اقدام احتیاطی، کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا تصمیم دارند که محموله‌ای از واکسن‌های آبله را نگهداری کنند و همچنین از یک درمان ضد ویروسی، برای مقابله با ویروس آبله میمون استفاده کنند. با این حال، باید بدانید که این متدهای درمانی، احتمالاً در مقیاس بزرگ به کار نخواهند رفت.
کادر درمان نیز احتمالاً از روشی به نام «واکسیناسیون حلقه‌ای» (Ring Vaccination) برای جلوگیری از انتشار بیماری استفاده می‌کنند، به این شکل افرادی که تماس نزدیکی با افراد مبتلا به آبله‌ی میمون دارند، واکسینه می‌شوند تا راه‌های انتقال قطع شود. لازم به تاکید است که بر اساس داده‌ها و آمارهای موجود، شیوع بیماری‌هایی از این جنس احتمالاً به استراتژی‌های مهاری فراتر از واکسیناسیون حلقه‌ای نیاز نخواهد داشت. چراکه باید به یاد داشته باشید که حتی در مناطقی که مبتلایان به آبله میمون هر روز گزارش می‌شوند هم این بیماری یک عفونت نسبتاً نادر به حساب می‌آید!
منبع: nature
