ترانهی «بلا چاو» در سریال «سرقت پول»؛ نماد مقاومت در راه آزادی
در ایتالیا، وقتی مردم به ترانهی «بلا چاو» گوش می‌دهند، جنبش مقاومت ایتالیا را به یاد می‌آورند، نبرد پارتیزان‌ها در برابر فاشیسم و در واقع هر اعتراضی علیه هر سیستم، رژیم و قدرتی که مردم را سرکوب می‌کند. همه ساله مصادف با بیست و پنجم آوریل این ترانه به مناسبت آزادی ایتالیا از اشغال آلمان و حاکمیت فاشیسم در پایان جنگ جهانی دوم در سرتاسر ایتالیا خوانده می‌شود (به جز از سوی راست‌گرایانی که روز آزادی را جشن نمی‌گیرند) اما در طول سالیان، این ترانه به نماد شکل‌های گوناگونی از نبرد در راه آزادی در سرتاسر دنیا تبدیل شده، تا به حال به زبان‌های مختلفی در دنیا ترجمه شده و همچنان در سطح گسترده‌ای محبوب است. حتماً شما هم اینجا و آنجا ترانه را به زبانی بیگانه یا حتی فارسی شنیده‌اید.
به جز استفاده‌ای که از این ترانه در جنبش‌های آزادیخواهانه‌ی چند سال اخیر شده است، آنچه در حوزه‌ی نمایش و سرگرمی و برای مخاطبان سینما و سریال شاید در رابطه با این ترانه آشنا باشد، حضور آن در سریال معروف و محبوب «سرقت پول» (Money Heist) یا «خانه‌ی کاغذی» است. روشن است که آنچه امروز ما از قصه‌ی ترانهی بلا چائو می‌دانیم، همزمان با جنبش مقاومت ایتالیا آغاز شده است. اما بر خلاف آنچه شاید تصور شود، محبوبیت گسترده‌ی آن به بعد از جنگ برمی‌گردد. در واقع، پیش از آزادی از فاشیسم و نازیسم، این بلا چائو نبود که میان پارتیزان‌ها محبوب بود. سال ۱۹۴۷، همزمان با نخستین فستیوال جهانی جوانان و دانشجویان در پراگ بود که یک سری چریک این ترانه را به این رویداد وصل کردند و از آن زمان به بعد، ترانه در سیر غیرقابل توقفی از محبوبیت قرار گرفته است.
معنای این ترانه که خالقش را کسی نمی‌شناسد، به خاطر آن حس نزدیک قوی‌ای که به شنونده می‌دهد تأثیرگذار است. شاید دقیقاً به همین دلیل باشد که بلا چائو در تمام این سال‌ها به یک نماد تبدیل شده است، چرا که نه فقط بیانگر روح حاکم بر نبرد چریکی که انگار سرودی جاودانی است با این قابلیت که به شکل‌ها و در موقعیت‌های مختلف استفاده شود و دلالت داشته باشد؛ از جنبش وال استریت گرفته تا تظاهرات‌های میدان تقسیمِ سال ۲۰۱۳ علیه اردوغان، یا جنبش حامی محیط زیست تا نبرد جدایی‌طلبان کاتالان، هر آنکه امروز می‌خواهد در برابر سرکوب یا در راه آزادی مبارزه کند، می‌تواند بلا چائو را بخواند. نباید به آن گفت ترانهی چپ‌ها یا کمونیست‌ها؛ متن این ترانه در واقع دقیقاً به خاطر این قابلیت که می‌تواند در دل هر کسی نفوذ کند و به زبان همه سخن بگوید، تا این اندازه کوبنده تأثیرگذار است.
گفته می‌شود متن ترانه ریشه در ترانه‌ای به نام Fior di Tomba دارد و ملودی‌اش از ترانه‌ای به نام La me nòna l’è vecchiaerella الهام گرفته است. هر دوی این ترانه‌ها بازخوانی‌های بسیاری به زبان‌های مختلف داشته‌اند. البته یافتن ریشهی اصلی و درست این قطعه کمی دشوار است. بیشتر می‌توان سیر تکاملش را در تاریخ معاصر ردیابی کرد. بعضی از بزرگ‌ترین و بهترین موسیقیدان‌های زمانه‌ی ما از دانمارکی، آلمانی، اسپانیایی گرفته تا هندی، عربی، ترکی و کردی، خوانش خود را از این ترانه در اختیار ما گذاشته‌اند و با توجه به ریشهی عمیقی که در فرهنگ عامه دارد، این‌طور که به نظر می‌رسد عمر درازی خواهد داشت.
دلیل استفاده از ترانهی «بلا چاو» در سریال «سرقت پول»
در سریال جنایی اسپانیایی «سرقت پول» بوده است که باند مرکزی سارقان این ترانه را می‌خوانند تا به وقت سرقت به خودشان روحیه و شهامت بدهند، و همین‌طور آن زمان که می‌خواهند پیروزی‌هایشان را جشن بگیرند. این ترانه در «سرقت پول» هم درون‌مایه‌ی مقاومت سریال را در بردارد و هم نماد مرگ است که باند سارقان چندین بار در دو سرقت عمده‌ی خود با آن مواجه می‌شوند. نکته‌‌ی کنایه‌آمیز این است که معنای ترانه با محتوای سریال که در آن یک عده سارق قصد دارند پول خودشان را چاپ و یک زندگی مجلل و مرفه بدون نیاز به کار را برای خود فراهم کنند، فرسنگ‌ها فاصله دارد.
روایتی هست که می‌گوید بلا چائو در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم یک ترانهی فولک اعتراضی بوده است (ریشهی اولیه‌ی آن به سال ۱۹۰۶ برمی‌گردد) و در واقع از شرایط سخت کاری و حقوق پایین کارگران زن معترض شالیزارهای شمال ایتالیا می‌گوید؛ زنانی که آرزو دارند یک روز در آزادی کار کنند، و در واقع همین روحیه‌ی مقاومت حاکم بر ترانه بود که باعث شد سر از سریال «سرقت پول» در آورد. کاری که این سریال نتفلیکس کرد، بازگرداندان این ترانه به گفت‌وگوی فرهنگ عامه بود. (ترانهی اولیه‌ی بلا چاو در دهه‌ی ۱۹۴۰ تبدیل به ترانه‌ای شد که قصه‌ی مرد جوانی را روایت می‌کند که دارد از معشوقش خداحافظی می‌کند تا به چریک‌های ایتالیایی بپیوندد.)
در «سرقت پول» نخستین باری که باند سارقان بلا چاو را می‌خوانند، در فصل اول و در یک لحظه‌ی پیروزمندانه است. با اینکه به نظر صحنه‌ی خوشحال‌کننده‌ای باید باشد اما وجه تاریکی هم از معنای ترانه متبادر می‌شود. آن نسخه‌ای از ترانه که چریک‌های ضد فاشسیت ایتالیایی (و سارقان «سرقت پول» در دوران جنگ جهانی دوم می‌خوانند، در واقع پذیرش مرگ ناگزیر است. بلا چائو در زبان انگلیسی به معنای «خداحافظ زیبا» است و باقی متن هم دلیل این خداحافظی را شرح می‌دهد.
«یک روز من از خواب بیدار شدم/ و متهاجم را یافتم/ ای چریک، مرا با خود ببر/ چرا که مرگ را نزدیک احساس می‌کنم/ اگر من، چریک، مردم، آن‌گاه تو باید مرا، بر فراز کوه‌ها، زیر سایه‌ی گلی زیبا/ به خاک بسپاری/ و هر که او از من گذر کرد/ «گلی زیبا» خواهدم خواند/ این گل پارتیزان است/ که برای آزادی مرده است»
دلیل اهمیت و حضور ترانهی بلا چاو در قسمت پایانی فصل نخست سریال «سرقت پول» توضیح داده می‌شود؛ در فلاش‌بکی که برلین به پروفسور می‌گوید اگر باند نتوانست از «رویال مینت»، حمله‌ی چند روزه به ضرابخانه‌ی سلطنتی اسپانیا، جان سالم به در ببرد، فرار کند و خودش را نجات دهد. آنجا پروفسور شروع می‌کند به خواندن بلا چائو و روایتی از مبارزه‌ی پدربزرگ پروفسور همراه با چریک‌ها در دوران جنگ جهانی دوم شرح داده می‌شود. این پدربزرگ بوده که به پروفسور این ترانه را یاد داده است و بعد او به اعضای باند سرقت. برای پروفسور، این ترانه نماد هدف اصلی زندگی است؛ مقاومت. او به آن وجهی از ترانه که از مرگ سخن می‌گوید کاری ندارد؛ او به آرمان مقاومت و آزادی باور دارد.
هدف پروفسور و باند سرقت در «سرقت پول» در واقع فقط پولدار شدن نیست؛ دست‌کم برای پروفسور نیست. او نقشه‌ی سرقت رویال مینت را به گونه‌ای طراحی می‌کند که سارقان بتوانند پول خودشان را چاپ کنند، نه اینکه مال دیگری را بدزدند. بنابراین، درست همان‌طور که «بلا چائو» از ترانهی اعتراضی کارگران زمین‌های شالی شمال ایتالیا به سرود مقاومت ضد فاشیستی تبدیل شد و از آن زمان به بعد در شکل‌ها و کشورهای مختلف دیگری به عنوان نماد و فریاد مقاومت از آن استفاده شد؛ در «سرقت پول» فریاد مقاومت در برابر سیستم کاپتالیستی است که به دنبال بحران مالی سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۷ بانک‌ها را نجات داد، اما به نسلی که حالا باید برای زندگی‌اش می‌دوید و می‌جنگید، وقعی ننهاد.
جای شگفتی دارد که بین فصل‌های دوم و سوم «سرقت پول»، بلا چاو دوباره به عنوان سرود مقاومت در سرتاسر دنیا بر سر زبان‌ها افتاد. نه فقط در دنیای خیال که در زندگی واقعی. اینکه این ترانه و موسیقی این همه عمر کرده و حالا بیش از پیش در سطح جهان شناخته شده است، از قدرت جادوانگی آن خبر می‌دهد؛ آن معنای مقاومت در برابر سرکوب، سوء رفتار و آرزوی آزادی. در واقع «سرقت پول» ترانهی قدرتمندی را دوباره احیا کرد که به نوبه‌ی خودش آینه‌ای در برابر جهان واقعی و مشکلاتی که مردم جهان هنوز با آن دست و پنجه نرم می‌کنند؛ سرکوبی که هنوز در گوشه و گوشه‌ی جهان اتفاق می‌افتد. نسخه‌ای از این ترانهی به یاد ماندنی را بشنوید.
منبع: screenrant، wantedinrome، auralcrave
