فوران عظیم و رکوردشکن خورشید را تماشا کنید
با افزایش فعالیت خورشید، مدارگرد خورشیدی اروپا موفق شد یک فوران عظیم و رکوردشکن موسوم به برجستگی خورشیدی را به تصویر بکشد.
آژانس فضایی اروپا اواخر هفته‌ی گذشته ۱۸ فوریه (۲۹ بهمن) اعلام کرد که فضاپیمای «مدارگرد خورشیدی» (Solar Orbiter) بزرگ‌ترین «برجستگی خورشیدی» (Solar Prominence) را که تا کنون در یک تصویر مشاهده شده است، همراه با قرص کامل خورشیدی ثبت کرده است. این پدیده هفته‌ی گذشته ۱۵ فوریه (۲۶ بهمن) روی داد.
برجستگی‌های خورشیدی ساختارهای بزرگی از خطوط مغناطیسی درهم تنیده هستند که غلظت‌های متراکم پلاسمای خورشیدی را در بالای سطح خورشید معلق نگه می‌دارند و گاهی به شکل حلقه‌های کمانی شکل می‌گیرند. آن‌ها اغلب با پرتاب‌های جرم تاجی هم مرتبط هستند.
این فضاپیما که هم‌اکنون در نزدیکی خط زمین-خورشید قرار دارد، هیچ نشانه‌ای از این فوران در خود قرص خورشید مشاهده نکرد. بنابراین می‌توان دریافت که این برجستگی باید در سمتی از خورشید که رو به زمین نیست، شکل گرفته باشد.
به‌طور قطعی مشخص نیست اما ممکن است که این رویداد توسط یک شراره‌ی خورشیدی رده‌ی ایکس (X-flare) به‌عنوان قدرتمندترین دسته از شراره‌های خورشیدی ایجاد شده باشد. اگرچه شراره‌ای که باعث ایجاد این برجستگی خورشیدی شد، رصد نشده است اما مدارگرد خورشیدی، به‌خوبی برجستگی در حالی که از خورشید امتداد می‌یابد، مشاهده کرد.
فوران عظیم خورشید از نگاه مدارگرد خورشیدی و سوهو
Credit: Solar Orbiter/EUI and SOHO/LASCO teams, ESA & NASA
برجستگی‌هایی مانند این ساختارهای عظیمی روی ستاره‌ی محلی ما هستند که از گاز فوق داغ به نام پلاسما ساخته شده و با میدان‌های مغناطیسی خورشیدی در هم تنیده‌اند. خورشید هم مانند زمین دور خودش می‌چرخد. بنابراین دانشمندان اکنون به این فکر می‌کنند که آیا این منطقه‌ی فعال بزرگ به زودی به سمت در معرض دید ما قرار می‌گیرد یا فقط آخرین بقایای این فوران بزرگ دیده خواهد شد؟
«پرتاب جرم تاجی» (Coronal Mass Ejection) یا CME اغلب با این نوع فعالیت در خورشید همراه است. پرتابه‌های جرم تاجی، حباب‌های عظیم پلاسما هستند که گاهی به سمت زمین هدایت می‌شوند. این عوارض خورشیدی پتانسیل تداخل با ماهواره‌ها و شبکه‌های برق سیاره‌ی ما را دارند اما این بار پرتابه‌ی جرم این برجستگی غول‌پیکر، به سوی زمین راه نمی‌یابد.
چرخه‌ی ۱۱ ساله‌ی فعالیت خورشید هم‌اکنون رو به افزایش فعالیت است و بدین ترتیب شاهد لکه‌های خورشیدی بیشتر، شراره‌های خورشیدی (طوفان‌های روی خورشید) بیشتر، برجستگی‌های خورشیدی بیشتر و پرتاب‌های جرم تاجی عظیم‌تر خواهیم بود.
در هفته‌های اخیر شراره‌های خورشیدی و CME ها افزایش یافته‌اند و فعال‌ترین خورشیدی را که در چند وقت اخیر شاهد بوده‌ایم، نشان می‌دهند. حتی می‌توانیم انتظار فعالیت خورشیدی بیشتری را هم داشته باشیم زیرا چرخه‌ی خورشیدی ۲۵ (Solar Cycle 25) به رسیدن به اوج خود ادامه می‌دهد و انتظار می‌رود این اوج در نیمه‌ی دهه‌ی ۲۰۲۰ باشد.
در همین حال یک رویداد پرتاب جرم تاجی مشابه ناشی از فعالیت شدید خورشید در اواخر ژانویه‌ی ۲۰۲۲، ۴۰ ماهواره‌ی استارلینک را که اخیرا به فضا پرتاب شده بودند، از مدار خارج کرد.
عکس کاور: برجستگی خورشیدی عظیم بهمن ۱۴۰۰
Credit: Solar Orbiter/EUI Team/ESA & NASA
منابع: SciTechDaily, EarthSky
